Ecologie: Excursie naar milieuvriendelijke landbouwbedrijven Oplossingenbundel 2
1 Korte uitleg In deze bundel staat kort uitgeschreven wat de mogelijke oplossingen kunnen zijn voor een vraag. Bij sommige vragen staan er woorden gemarkeerd. Dit betekent dat de leerling pas al de punten verdient als (ongeveer) alle woorden in zijn antwoord aan bod komt. U bent vrij om de werkbundel op punten te zetten of om enkele vragen aan te passen of weg te laten. 2 Serres A Welk broeikasgas stoot de glastuinbouwsector het meest uit? Hoe ontstaat dat broeikasgas? Koolstofdioxide of CO 2. Dit ontstaat door de verbranding van fossiele brandstoffen (bv. benzine). B Hoe kan de glastuinbouwer de uitstoot van dat broeikasgas reduceren? Geef minstens drie mogelijke oplossingen. Optimale regeling ketel Jaarlijks reinigen van glas Rassen met lagere energiebehoefte (andere mogelijkheden: controle kierverliezen, CO 2 -bemesting voor planten, warmtekrachtkoppeling) C Wat is de reden waarom een glastuinbouwer niet zomaar op het veld afvalwater mag lozen? Het water dat gebruikt wordt door de landbouwer in zijn bedrijf, bevat vaak schadelijke stoffen (bv. meststoffen, pesticiden). Als het afvalwater terecht komt in de natuur kan dit een schadelijk effect hebben op de kwaliteit van het grondwater en het oppervlaktewater. 1
D Hoe kan de landbouwer dit oplossen? Geef drie mogelijke oplossingen. 1. Afvalwater verdund lozen op veld 2. Afvalwater zelf zuiveren met waterzuiveringssysteem 3. Afvalwater laten ophalen door gemeente 2
3 Tuinbouwbedrijf A Geef 3 concrete voorbeelden hoe de landbouwer de uitputting van fossiele brandstoffen kan tegengaan. 1. Gebruik van zonnepanelen 2. Gebruik van windtrubines 3. Kweken van energiegewassen voor productie van biodiesel B Waarvoor heeft de tuinbouwer zuiver water nodig? Tuinbouwers hebben water nodig om hun groenten te wassen en om droogte op hun velden te voorkomen. C Leg het begrip eutrofiëring uit met een voorbeeld dat je gezien hebt tijdens de excursie. In een regenput is er een algengroei. Dit komt omdat tijdens het wassen veel voedingsstoffen in het water terecht komen. De organismen van de regenput kunnen de grote hoeveelheid voedingsstoffen (fosfor en stikstof) niet opnemen. Dit fenomeen is overbemesting of eutrofiëring. D Wat is een mogelijk gevolg van eutrofiëring en welke impact kan dit hebben op het milieu? Algengroei is een mogelijk gevolg. Door de uitbundige groei van algen kan er een zuurstofarme omgeving ontstaan waardoor andere organismen kunnen sterven. 3
E Waarvoor wordt groenbemesting gebruikt? Geef een voorbeeldje van groenbemesting. Groenbemesting kan ook gebruikt worden om: de bodemstructuur te verbeteren; bodemerosie tegen te gaan; en om ongewenste gewassen en insecten tegen te gaan. Een voorbeeldje van groenbemesting is witte klaver (of tagetes, of facelia) F Geef drie manieren die de landbouwer toepast om te vermijden dat hij te veel pesticiden gebruikt. 1. KDT-advieskaart (of fytoweb) 2. Rugsproeier om kleine velden te spuiten 3. Gebruik van precisielandbouw om heel precies te kunnen spuit (bv. bedieningspaneel) 4
4 Veeteeltbedrijf A Welke milieuproblemen wordt veroorzaakt door (over)bemesting? (Over)bemesting veroorzaakt: algengroei; distokstofmonoxide of lachgas (broeikasgas); waterverontreiniging; en luchtvervuiling. B Leg één manier uit hoe men zorgt dat er geen ziektes of parasieten in het vlees zitten. Er bestaan enkele labels die de kwaliteit van het product garanderen. Dit betekent dat er een aantal normen gerespecteerd werden tijdens het productieproces, van bij de landbouwer tot in de winkel. Deze normen zijn strenger dan wat er door de wet opgelegd wordt. (of: de dieren worden streng gecontroleerd voor en na het slachten door een dierenarts. Hij moet altijd aanwezig zijn in het slachthuis, als er een dier geslacht wordt) C Welke broeikasgassen worden er geproduceerd door runderen of varkens? Ze produceren distokstofmonoxide of lachgas en methaangas. 5
D Geef drie oplossingen die de landbouwer toepast om de uitstoot van die broeikasgassen te verminderen. 1. aangepaste voedertechniek (bv. meerfasevoedering) 2. gebruiken van N-efficiënte rassen 3. verminderde grondbewerking om te vermijden dat stikstof zich omvormt tot distokstofmonoxide of lachgas (Andere mogelijkheden: vethoudende producten gebruiken in de voeding om methaangas te verminderen, meer melk per koe, levensduur verhogen van koe) E Hoe krijgt de overheid zicht op de hoeveelheid mest die een landbouwer gebruikt? Dit gebeurt door de mestbankaangifte. 5 Besluit (Eigen mening) A Wat vind jij van de oplossingen die de landbouwers toepassen om de milieuproblemen aan te pakken? B Denk jij dat het mogelijk is voor de landbouwers om alle aanpassingen of maatregelen die opgelegd worden door de overheid, uit te voeren? Waarom wel/niet? 6