Jaarverslag 2012. donald smits centrum voor informatie technologie

Jaarverslag 2012 donald smits centrum voor informatie technologie 1 <

Inhoud Voorwoord... 4 Missie en visie... 6 1. Organisatie... 10 1.1 Informatiemiddag ICT-toepassingen in onderzoek en onderwijs 1.2 Secretaressedag 2012 1.3 Evaluatie consignatiedienst 1.4 Samenwerking Noord 1.5 Portret oud-directeur Donald Smits 1.6 Boek over de computerisering van de RUG 1.7 Klanttevredenheidsonderzoek 1.8 Demand Managers 1.9 RUG ICT-Strategiecommissie 2. Overzicht 2012... 14 2.1 Onderwijs en ICT 2.2 Onderzoek en ICT 2.3 Organisatie en ICT 2.4 Infrastructuur en ICT 2.5 Internationale activiteiten 3. Vooruitblik... 22 4. Personeel... 24 4.1 Traineeships/Talentmanagement 4.2 Duurzame inzetbaarheid 4.3 Flexibel werken 4.4 Performancemanagement 4.5 Formatie per 31 december 2012 5. Financiën... 27 Exploitatierekening Balans 6. Publicaties HPC/V... 28 donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 3 <

Voorwoord Voor het CIT was 2012 het einde van het begin en het begin van een nieuwe start. Als resultaat van de ontwikkelde meerjarenvisie kwam de focus van het CIT meer op de primaire processen van de universiteit te liggen. Voor onderwijs hadden we met de komst van het ESI een duidelijk aanspreekpunt. Voor de bedrijfsvoering is dit de AIV. Voor de Wetenschappelijke Informatievoorziening de UB. Met beiden is hecht samengewerkt. > 4

Het CIT miste echter een duidelijk gezicht voor onderzoek en besloot daarom te starten met de oprichting van de afdeling RIS (Research and Innovation Support). Omdat de activiteiten voor onderzoek over meerdere afdelingen verspreid waren, betekende dit een herschikking van deze afdelingen. Ondertussen groeiden de activiteiten voor onderzoek o.a. door de vernieuwing van het GRID-cluster en de komst van de GIS-dienst vanuit de faculteit Ruimtelijke Wetenschappen naar het CIT. LOFAR behaalde haar eerste resultaten en in TARGET werd voor Lifelines een onderzoekswerkplek gerealiseerd. Op onderwijsterrein lag de focus op de ondersteuning van de invoering van de BSA en de BKO. Digitaal toetsen bleek enorm aan te slaan en efficient. De programmaraad van het ESI ging van start. Deze raad moet richting geven aan alle dienstverlening en ook het dienstverlenend onderzoek voor onderwijs. Dit model willen we ook gaan hanteren voor onderzoek waar de Wetenschappelijke Adviesraad deze rol gaat krijgen. Voor de bedrijfsvoering werd met succes de printerdienstverlening aan Ricoh uitbesteed. Niet alleen een enorme besparing maar tevens een belangrijke verbetering van de dienstverlening. De dienstverlening van Telefonie werd van het Facilitair Bedrijf naar het CIT over gedragen. Tevens werd het fundament voor een nieuwe werkplekomgeving de UWP 2.0 gelegd door middel van een proof of concept waarmee architectuur en softwarekeuzes vastlagen. Dit en vele andere projecten zoals de vernieuwing van het webplatform hebben bijgedragen aan het onderwijs en onderzoek van de RUG. Wij bedanken onze klanten voor de goede samenwerking en onze medewerkers voor hun fantastische inzet! Directie CIT Hayco Wind Cees Sterks 5 <

Missie en visie Met het verzorgen van kwalitatief hoogstaand onderwijs en onderzoek in een internationale context behoort de Rijksuniversiteit Groningen tot de mondiale top. Toponderwijs en toponderzoek zijn alleen mogelijk als de docenten, studenten en onderzoekers gebruik kunnen maken van concurrerende voorzieningen op het gebied van ICT. Als primaire taak verricht het CIT dan ook dienstverlening op het gebied van ICT ter ondersteuning voor het onderwijs, onderzoek en de organisatie van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). > 6

Missie CIT Het CIT ontwikkelt, levert en ondersteunt door middel van een betrouwbare, flexibele, klantgerichte werkwijze, innovatieve ICT-diensten die bijdragen aan de ambities van de Rijksuniversiteit Groningen op het gebied van onderwijs, onderzoek, bedrijfsvoering en organisatie. De missie moet worden uitgevoerd in een snel veranderende omgeving die wordt bepaald door verschillende trends binnen en buiten de RUG. De trends binnen de RUG hebben betrekking op onderwijs, onderzoek en organisatie en bepalen de visie waaruit de strategische doelen worden afgeleid. Ontwikkelingen en trends Het CIT opereert in de dynamische omgeving van de ICT die wordt gedreven door technische, maatschappelijke en organisatorische ontwikkelingen. Er is een snelle opkomst en ondergang van nieuwe devices zoals smartphones en tablets en de daarmee samenhangende besturingssystemen. IT-aanbieders richten zich in toenemende mate direct op de eindgebruikers waardoor organisaties minder grip hebben op de gehanteerde producten. Ook brengen gebruikers steeds meer hun eigen apparatuur mee (Bring Your Own Device) en de daarop draaiende besturingssystemen en applicaties. Door de toename van het gebruik van laptops, smartphones en tablets explodeert het beroep op draadloze netwerken. Daarnaast vraagt Het Nieuwe Werken om meer mogelijkheden met betrekking tot de ICT-voorzieningen en de ondersteuning om werkzaamheden buiten de traditionele kantoortijden (any place) en werktijden (any time) uit te kunnen voeren. Nieuwe werknemers en studenten hebben hoge verwachtingen van de universiteit als verschaffer van onderwijs- en onderzoeksfaciliteiten. Digitaal lesmateriaal en onderwijs op afstand worden steeds normaler (zoals videocolleges, digitaal toetsen). Universitair onderwijs en onderzoek spelen zich ook steeds meer af op een mondiaal podium. Men verwacht naadloze instrumentatie vanuit de ICT voor samenwerkingsverbanden (koppelingen, collaboration, identificatie en authenticatie). Zowel als informatie- en communicatiemedium als onderwijsmedium zal het gebruik van sociale media de komende jaren groeien. Onderzoekers werken in toenemende mate met grote hoeveelheden data en hebben hierbij behoefte aan tools, diensten en infrastructuur om hun data te verwerken en uit te wisselen. donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 7 <

Het misbruik van internet en de daarmee verbonden diensten wordt steeds geraffineerder. Binnen de organisatie wordt privacy belangrijk gevonden maar over de inschatting van de risico s en over wat wel en niet openbaar mag, lopen de meningen soms ver uiteen. Privacy en security vormen harde randvoorwaarden bij diverse keuzes. In onderwijs en onderzoek gebeurt het tegenovergestelde en wordt ICT steeds meer ingezet om het materiaal zo gemakkelijk mogelijk aan een zo groot mogelijk publiek beschikbaar te stellen (Open Course Ware en Open Access). Steeds meer diensten kunnen (deels) worden afgenomen van online providers. Voor de gebruiker is vaak niet duidelijk waar de applicatie draait en waar de data is opgeslagen (cloud computing). Na de virtualisatie van servers is virtualisatie snel tot het domein van de eindgebruikers doorgedrongen in de vorm van applicaties en virtuele desktops. De snelle technische en maatschappelijke ontwikkelingen hebben grote invloed op de manier van studeren, onderwijzen, onderzoeken, bedrijfsvoeren en werken. Het CIT zal flexibel moeten meebewegen met de veranderingen in de vraag. Daarnaast zorgen de universitaire bezuinigingen ervoor dat de RUG zich nadrukkelijker op haar primaire processen onderwijs en onderzoek richt. Dienstverlenende organisaties zoals het CIT zullen dit moeten volgen en zich dus ook nadrukkelijker op de ondersteuning van die processen richten. > 8

Visie en strategie Het CIT richt zich in de eerste plaats op het aan bieden van goed werkende en stabiele ICT-diensten. Deze worden steeds meer als nutsvoorziening gezien en moeten dus gewoon werken. Daarnaast genereert het CIT meerwaarde voor de universiteit door zich te richten op innovatieve ICT-diensten. Dit betreft zowel infrastructurele en standaard diensten als de specifieke diensten voor onderwijs en onderzoek. Onderwijs en onderzoek zijn gebaat bij een vooraanstaand en innovatief centrum voor IT. Dit past goed bij de strategie van de RUG om een internationale topuniversiteit te zijn. Geen top universiteit zonder top ICT-dienstverlening. Om het CIT optimaal in te richten op stabiliteit en innovatie heeft het CIT een aantal organisatorische en strategische keuzes gemaakt. Met betrekking tot de organisatie bestaat er een toekomstbeeld met drie pijlers: 1. De standaard kantoorautomatisering: de werkplek en alles wat daar voor nodig is en bij hoort voor zowel medewerkers als studenten. 2. Onderwijs en ICT: onderwijsapplicaties, docentprofessionalisering en onderwijsonderzoek. 3. Onderzoek en ICT: gerichte flexibele ondersteuning van onderzoekers op het gebied van ICT in brede zin (computing, storage, visualisatie, applicatieontwikkeling, Science). donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 9 <

1 Organisatie 1.1 Informatiemiddag ICT-toepassingen in onderzoek en onderwijs Op donderdag 29 november 2012 vond bij het CIT een informatiemiddag plaats over ICT-toepassingen in het onderzoek en onderwijs. De bijeenkomst was gericht op docenten, onderzoekers en andere geïnteresseerden binnen de universiteit. Tijdens een aantal presentaties kwamen docenten en onderzoekers aan het woord die over hun eigen ervaringen en hun eigen dagelijkse praktijk vertelden. De onderwerpen hadden onder andere betrekking op powervideo-toepassingen, videocollege met de universiteit in Osaka en het gebruik van wiki s in het onderzoeksdomein. Daarnaast kwam ook de inzet van ICT-toepassingen bij het Genomics Coordination Center en het Lifelines-project aan de orde. Tijdens de pauzes en na afloop kon een bezoek gebracht worden aan een verplaatsbaar planetarium en was gelegenheid voor het kennismaken met het Target-project en het GIS-Waddenzeeproject. Daarnaast waren deskundigen op het gebied van digitaal toetsen en het gebruik van Nestor beschikbaar voor het beantwoorden van vragen. 1.2 Secretaressedag 2012 Ter gelegenheid van de landelijke secretaressedag organiseerde het CIT op donderdag 19 april 2012 voor het derde jaar op rij een bijeenkomst voor alle secretaresses van de RUG. Met het thema De secretaresse kijkt vooruit was er een gevarieerd aanbod aan presentaties en workshops. De workshops hadden betrekking op onder andere de universitaire huisstijltool DotOffice en het gebruik van de ipad. De lezingen gingen over de ontwikkelingen op IT-gebied, zoals de nieuwe Universitaire Werkplek UWP2.0, de cloud, videoconferencing en sociale media. 1.3 Evaluatie consignatiedienst De universiteit is voor haar onderwijs en onderzoek in toenemende mate afhankelijk van ICT-diensten die steeds vaker ook buiten kantooruren worden gebruikt. Daarom is in 2010 de storingsdienst voor de bewaking van de universitaire ICT-diensten uitgebreid met een consignatiedienst. Hiermee kan de bereikbaarheid van het CIT en de inzet van > 10

CIT-specialisten in geval van storingen beter worden gegarandeerd. Voor de uitvoering van de consignatiedienst wordt samengewerkt met de Centrale Meldkamer (CMK) van de RUG. Begin 2012 is de samenwerking geëvalueerd en bij - gesteld. Ook is besloten het aantal diensten dat door de consignatiedienst wordt bewaakt, uit te breiden. 1.4 Samenwerking Noord Het CIT heeft zich in 2012 bij Samenwerking Noord aangesloten. Als gevolg van de krapper wordende noordelijke ICT-arbeidsmarkt voor specifieke ICT-functies heeft een aantal noordelijke organisaties samenwerking gezocht om de gesignaleerde knelpunten op te lossen via het samenwerkingsen uitwisselingsplatform Samenwerking Noord. Op de langere termijn zal de samenwerking bijdragen om de dreigende tekorten op de arbeidsmarkt voor ICT-personeel het hoofd te bieden. Door samen te werken met een gemeenschappelijk aanpak zal de noordelijke arbeidsmarkt voor ICT-personeel worden versterkt. 1.5 Portret oud-directeur Donald Smits Tijdens de jaarlijkse aanbieding van hoogleraarportretten aan het College van Bestuur is in februari 2012 het portret van prof.dr. Donald W. Smits onthuld. Donald Smits (1919-1998) was van 1964 tot aan zijn pensionering in 1984 de eerste directeur van het toenmalige Rekencentrum. Het portret heeft een plek gekregen in de faculteitskamer van Wiskunde en Natuurwetenschappen in het Academiegebouw. In het najaar is in de Zernikeborg een kopie van het portret van Donald Smits onthuld door zijn kleinzoon Arthur Donald Smits. 1.6 Boek over de computerisering van de RUG In het najaar van 2012 is het boek Een verborgen revolutie de computerisering van de Rijksuniversiteit van Groningen van Ton van Helvoort gepubliceerd. Het boek omvat een onderzoek naar de toepassing en invloed van computers aan de universiteit sinds eind jaren vijftig. Zowel onderzoek, onderwijs als administratie zijn door de introductie van de computer fundamenteel van karakter veranderd. Na de Tweede Wereldoorlog was de Groningse universiteit een verzameling van relatief onafhankelijke instituten, laboratoria en faculteiten. De computerisering zorgde in de jaren erna voor een nieuwe eenheid tussen de faculteiten en binnen de universitaire organisatie. Het boek is geschreven in opdracht van de Commissie Geschiedschrijving Rijksuniversiteit Groningen en vormt deel 5 uit de serie Studies over de Geschiedenis van de Groningse Universiteit. 1.7 Klanttevredenheidsonderzoek In opdracht van het CIT is ook in 2012 een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder de medewerkers en studenten van de RUG. Hierbij wordt iedere maand een deel van de RUG-medewerkers en studenten benaderd om online een enquête in te vullen over diverse aspecten met betrekking tot de universitaire ICT-faciliteiten. Kijkend naar de resultaten kan worden geconcludeerd dat met een score van een ruime zeven de RUG-populatie redelijk tevreden is over de ICT-dienstverlening. Faculteiten die minder positief waren, zijn benaderd voor een gesprek over de uitkomsten. donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 11 <

1.8 Demand managers De demand managers zijn de vertegenwoordigers van de faculteiten en universitaire diensten die het bestuur of directie van hun onderdeel adviseren op het gebied van de ICT-diensten die van het CIT worden afgenomen. Ten behoeve van een goede afstemming op de behoeften van de afnemers hebben de demand managers regulier overleg met het CIT over de bestaande en nieuw te realiseren dienstverlening. De demand managers in 2012: M.J.B. Becker (Universitair Medisch Centrum Groningen) R.P. Datema (Facilitair bedrijf) A.J. Gankema (Faculteit der Letteren, Faculteit Rechtsgeleerdheid, Faculteit Godsgeleerdheid en Godsdienstwetenschap, Faculteit Wijsbegeerte, Bureau van de Universiteit) R.J. Jansen (Faculteit Economie en Bedrijfskunde, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen) Dr. J.A. Mondria (Universiteitsbibliotheek) Ing. J.C. van der Weele (Kernfysisch Versneller Instituut) Ing. P. Zandbergen (Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen, Faculteit Economie en Bedrijfskunde, Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen) Drs. R. Zwaagstra (Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) > 12

1.9 RUG ICT-Strategiecommissie De RUG ICT-Strategiecommissie is verantwoordelijk voor het opstellen van het RUG ICT-Strategieplan. Daarin is voor de domeinen onderzoek, onderwijs, organisatie en ICT van de Rijksuniversiteit Groningen een aantal aanbevelingen opgenomen voor de inzet van innovatieve ICT-toepassingen. Het RUG ICT-Strategieplan wordt voor een periode van vijf jaar opgesteld. De leden van de RUG ICT-Strategiecommissie worden benoemd door het College van Bestuur. De samenstelling van de ICT-Strategiecommissie zag er in 2012 als volgt uit: Prof. dr. C.G.M. Sterks (algemeen directeur Donald Smits Centrum voor Informatie Technologie, voorzitter) Dr. G. Bouma (universitair hoofddocent Alfa informatica, Faculteit der Letteren) Prof. dr. R.H. Henning (Faculteit Medische Wetenschappen/UMCG, hoogleraar Farmacologie) Drs. F.S.M. Hoogma (directie Bureau van de Universiteit) Dr. S. Jager (hoofd ICT en Onderwijs, Faculteit der Letteren) Dhr. M. Koopmans (student-lid) Mevr. drs. M. Nieboer (bibliothecaris/directeur Bibliotheek RUG) Dr. C. Praagman (directeur Onderwijs, Faculteit Economie en Bedrijfskunde) Prof. dr. L.R.B. Schomaker (onderzoeksdirecteur Kunstmatige Intelligentie, Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) Dhr. I.B. Schueler (student-lid) Prof. dr. R.P. Stolk (hoofd disciplinegroep Epidemiologie, UMCG) Prof. dr. E.A. Valentijn (bijzonder hoogleraar Astronomische informatietechnologie, Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen) Mr. dr. C.N.J. de Vey Mestdagh (associate professor Law & ICT, Faculteit Rechtsgeleerdheid) Adviseurs: Drs. L.A. van der Duim (afdelingshoofd Educational Support and Innovation, CIT) Dhr. J.A. Piëst (hoofd Administratieve Informatie Voorziening, Bureau van de Universiteit) Organogram directie relatiebeheer en ondersteuning security manager (adviseur directie) diensten en projecten serverinfrastructuur servicedesk werkplek en middleware services netwerkinfrastructuur projectmanagement onderzoek en applicatieontwikkeling HPC/V applicatieontwikkeling onderwijs educational support and innovation donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 13 <

2 Overzicht 2012 2.1 Onderwijs en ICT Bindend Studieadvies (BSA) In 2012 heeft de RUG prestatieafspraken gemaakt met de Rijksoverheid. Het beleid dat de afgelopen jaren is ingezet voor het vergroten van het studiesucces door middel van Bindend Studieadvies (BSA) is voortgezet: in 2012 heeft de RUG het niveau van het BSA verhoogd van 40 naar 45 EC in het eerste jaar. Door verhoging van het BSA wordt de selectie in de propedeuse versterkt en de uitval vervroegd. De afdeling ESI (Educational Support and Innovation) van het CIT verzorgt het beheer van de applicatie Progress.NET waarmee onder andere de studievoortgang wordt geregistreerd. Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) De RUG voert sinds 2010 een actief beleid om het niveau van de onderwijsvaardigheden van docenten op een hoog peil te brengen en te houden. Als een docent aan de vereiste niveaus voldoet, ontvangt hij/zij de basiskwalificatie onderwijs (BKO). Ook in 2012 verzorgde de afdeling ESI (Educational Support and Innovation) van het CIT de ondersteuning en monitoring van het halen van deze afspraken. Parallel aan het RUG-brede BKO-traject is in 2012 het project e-bko van start gegaan. Dit project beoogt het verhogen van de efficiëntie en flexibiliteit in het aanbod van cursussen en trainingen van de BKO door e-learning. Daarnaast worden in dit project administratieve processen ten behoeve van de BKO in faculteiten geoptimaliseerd. > 14

Digitaal toetsen In 2011 is het project Idem Dito op het gebied van digitaal toetsen van start gegaan. Dit project heeft tot doel om voor de gehele RUG een online toetssysteem te selecteren dat kan worden ingezet voor entreetoetsing, formatieve en summatieve toetsingen binnen de instelling en daarbuiten. Naast de voorziening om de toets af te nemen, moet ook voorzien worden in ondersteuning voor de hele keten van het maken, afnemen en nakijken van toetsen. In het kader van dit project zijn vier digitale toetspakketten door studenten en docenten uitgeprobeerd. Hiervoor werd een zaal in de nieuwe tentamenhal van de universiteit (de Aletta Jacobshal) omgebouwd tot een zaal met bijna 300 computertafels of digitale toetsplekken voor meerkeuze- en essaytoetsen. In mei 2012 is een advies uitgebracht met aanbevelingen aan het College van Bestuur. In het advies wordt een voorkeur uitgesproken voor een combinatie van Nestor en het externe pakket Question Mark Perception (QMP). Nestor-app Sinds juni 2012 kunnen studenten gebruikmaken van een app voor de elektronische leeromgeving Nestor. Met de Blackboard Mobile app kan men overal ter wereld op ieder moment cijfers bekijken, mededelingen checken en artikelen lezen. Gebruikers van telefoons en tablets die draaien op IOS, Android, Blackberry en webos kunnen de app downloaden in de app store. De app biedt alle functionaliteiten van Nestor, maar dan op een gebruiksvriendelijker en overzichtelijker manier dan de mobiele versie van de website Videodienstverlening De verbetering en centralisatie van de universitaire videodiensten heeft onder meer geresulteerd in de oplevering van shared lecturing- en collegeregistratievoorzieningen in de Donald Smitszaal bij het CIT. Verder is er op meerdere locaties binnen de RUG videoconferencing beschikbaar. In 2012 is een begin gemaakt met verdere uitbreiding van de videodienstverlening met de inrichting van een dienst op het gebied van videostreaming en -transcodering voor het Hoger Onderwijs in Nederland. De op Mediamosa gebaseerde videodienst dient als vervanging voor de dienst SURFmedia die met ingang van 1 januari 2013 wordt uitgefaseerd. donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 15 <

2.2 Onderzoek en ICT High Performance Computing en Visualisatie (HPC/V) Ten behoeve van de inzet van ICT in het wetenschappelijk onderzoek beschikt de RUG over hoogwaardige reken- en visualisatiefaciliteiten die ondergebracht zijn bij het centrum voor High Performance Computing and Visualisation (HPC/V). Dit centrum is onderdeel van het CIT en voorziet wetenschappers en andere geïnteresseerden met hypermoderne faciliteiten op het gebied van zowel High Performance Computing als High Performance Visualisatie. High Performance Computing (HPC) De rekenfaciliteiten voor wetenschappers van de RUG bestaan uit een groot Linux-cluster met 3280 cores (Millipede), de IBM-supercomputer BlueGene/P voor massief parallel rekenen en een Grid-cluster met bijna 1000 cores. Het Linux-cluster is het meest flexibel en had in 2012 meer dan 400 gebruikers verspreid over verschillende faculteiten en afdelingen van de RUG. Het Grid-cluster dat in 2011 is vernieuwd, is sinds maart 2012 volop in bedrijf. Inmiddels hebben er al meer dan 230.000 jobs gedraaid. Het cluster wordt gebruikt door wetenschappers van onder andere Astronomie, hoge energiefysica, levenswetenschappen en chemie. Daarnaast dient het cluster ook als belangrijke rekenfaciliteit voor een aantal gebruikers van de Target-omgeving. Het cluster is geleverd door HP en aangeschaft met behulp van een subsidie van Big Grid. Het Gridcluster maakt onderdeel uit van de nationale Big Grid-infrastructuur dat zelf onderdeel is van de Europese Grid-infrastructuur EGI. Deze Gridinfrastructuur is beschikbaar voor internationale onderzoekssamenwerkingsverbanden maar ook voor nationale samenwerkingen of lokale onderzoeksgroepen. High Performance Visualisatie (HPV) De visualisatiefaciliteiten van het Reality Centre bij het CIT bestaan uit een vierzijdige Reality Cube en een tien meter breed cilindervormig reality-theater. Het beeld wordt verzorgd door een groot aantal speciale projectoren die worden aangestuurd door het visualisatiecluster bestaande uit krachtige computers met speciale grafische kaarten. Voor presentaties op locatie is een mobiel 3D-systeem beschikbaar. De visualisatiefaciliteiten zijn in 2012 ingezet bij onderzoek en onderwijs op het gebied van onder andere Medische Wetenschappen, Psychologie en Ruimtelijke Wetenschappen. Hierbij werd veelvuldig gebruik gemaakt van het multi touchscreen dat in 2011 door het centrum voor High Performance Computing and Visualisation is ontworpen. Wiki-diensten Met ingang van 1 januari 2012 is de CIT-dienst weben domeinhosting uitgebreid met wiki-diensten. Organisaties en medewerkers van de RUG die informatie willen publiceren of delen via internet die niet binnen de RUG-website past, kunnen hiervan gebruikmaken. De wiki-dienst bestaat uit twee varianten: MediaWiki en Tikiwiki. MediaWiki is een applicatie waarmee eenvoudig een website kan worden gemaakt waarop meerdere personen informatie kunnen delen en bewerken. Tikiwiki is uitgebreider en kan meer. LOFAR Nadat het LOFAR-project in 2011 officieel is opgeleverd, hebben wetenschappers van de Internationale LOFAR Telescoop in januari 2012 de eerste all-sky survey op lage radiofrequenties aangekondigd. LOFAR (Low Frequency Array) is een innovatieve radiotelescoop van duizenden > 16

kleine antennes die in Nederland is gebouwd door ASTRON en uitwaaiert over Noord-Europa. Met LOFAR kan de nog goeddeels onbekende sterrenhemel op lage radiofrequentie in kaart worden gebracht. Alle signalen worden gecombineerd in de BlueGene-supercomputer bij het CIT. De gegevens (ongeveer 100 gigabyte per seconde) die de telescoop opvangt, worden in real-time geanalyseerd om de meest gedetailleerde beelden te genereren ooit gemaakt op deze frequentie. In mei 2012 volgde de eerste oproep aan de astronomische gemeenschap om waarneemvoorstellen in te dienen. Een internationaal team van astronomen maakte met de LOFAR-telescoop in het najaar van 2012 een beeld van een zwart gat dat een enorme bel blaast. Het was de eerste keer dat een dergelijk beeld van zulke hoge kwaliteit mogelijk was op lage frequenties. Mede door de LOFAR-telescoop heeft de Nederlandse astronomie een sterke positie in het internationale SKA-programma. SKA (Square Kilometer Array) wordt s werelds grootste en gevoeligste radiotelescoop met duizenden ontvangers die met elkaar in verbinding staan. Het is een internationaal project waarin astronomen, ingenieurs en industriële partners wereldwijd samenwerken. Veel voor LOFAR ontwikkelde technieken zullen ook gebruikt worden in SKA. In 2016 zal begonnen worden met de bouw van de telescoop, die in 2025 gerealiseerd moet zijn. Target De activiteiten van het Target-project zijn in 2012 verder uitgebreid. Dit publiek-private ICT-project ging in april 2009 van start en behelst de opbouw van een duurzaam economisch cluster intelligente informatiesystemen, gericht op het beheer van data afkomstig uit sensornetwerken. Via de Targetmethode kan op efficiënte wijze toegang worden verkregen tot en gebruik gemaakt worden van zeer grote en groeiende hoeveelheden data van verschillende structuur. Het hart van het kenniscentrum is gesitueerd in het CIT: een testbed voor de opslag en verwerking van data dat inmiddels een capaciteit van 10 petabytes heeft. ASTRON gebruikt het testbed voor de opslag van enorme hoeveelheden gegevens van de radiotelescoop LOFAR. Ook wordt het testbed benut voor het project LifeLines van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Dit betreft een onderzoek gebaseerd op een databank met gegevens van 165.000 personen. Het project Monk maakt ook gebruik van de faciliteiten van Target voor het digitaliseren van honderd kilometer handgeschreven teksten van het Nationaal Archief. Target is eveneens betrokken bij de dataverwerking voor de toekomstige European Extremely Large Telescope (E-ELT). In 2012 is groen licht gegeven voor de bouw van dit grootste optische/infrarood observatorium ter wereld. Verder wordt de computerinfrastructuur van Target ingezet bij de ontwikkeling van het KiDS survey archief. Het gaat hier om een betrouwbare en toegankelijke database voor sky images en een bronnencatalogus. De database moet een bijdrage gaan leveren aan onder andere ons begrip van de kosmologie, sterrenstelsels, donkere materie en donkere energie. De informatie van KiDS zal tevens een goede referentie vormen voor de Euclid-ruimtemissie, de eerstvolgende grote missie van de ESA (European Space Agency). De Euclid-satelliet zal in 2020 worden gelanceerd en moet een groot mysterie in de donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 17 <

sterrenkunde gaan ontrafelen: de aard en betekenis van donkere materie en donkere energie. In het kader van kennisverspreiding is in 2012 als Target-spin off besloten tot de bouw van het Infoversum in Groningen. Het Infoversum wordt het eerste volledig digitale 3D dome-theater in Nederland. In deze kennistempel met 265 zitplaatsen komen wetenschap, bedrijfsleven en cultuur samen. De komst van het Infoversum wordt gerealiseerd door de RUG, Target, Target Holding, de gemeente Groningen, GasTerra en de Rabobank. Big Grid Het Grid-cluster van het CIT dat in 2011 is vernieuwd en sinds maart 2012 volop in bedrijf is, maakt onderdeel uit van het landelijke Big Grid-project en de Europese Grid-infrastructuur EGI. Het Big Gridproject is ontstaan uit de vraag vanuit veel wetenschapsgebieden naar het beheren en beheersen van de enorme dataexplosie. Hierdoor is de behoefte ontstaan naar een landelijke e-science infrastructuur die tegemoet komt aan de behoefte naar betrouwbare opslag, een uitgebreide koppeling tussen diverse locaties en de mogelijkheid om data uit te wisselen. Het Grid-cluster dient ook als belangrijke rekenfaciliteit voor een aantal gebruikers van de Target-omgeving. Het cluster is geleverd door HP en aangeschaft met behulp van een subsidie van Big Grid. 2.3 Organisatie en ICT Vernieuwing universitaire website: My University In september 2012 werd de nieuwe gepersonaliseerde werkomgeving My University voor studenten en medewerkers in productie genomen. My University is een digitaal dashboard dat via Single Sign-On direct inzicht biedt in onder meer RUG-mail, de RUG-planner en het laatste nieuws. De vernieuwde webomgeving is het resultaat van het vernieuwingstraject dat de afdeling Communicatie van de RUG in opdracht van het College van Bestuur in 2011 heeft ingezet. Het CIT was verantwoordelijk voor het technische gedeelte van de realisatie van de vernieuwing van de website en de aanpassingen aan het RUG-CMS. Promotie videoconferencing In juni 2012 is op het Zerniketerrein de maand van de videoconferencing gehouden. Op 4 donderdagen kon men op verschillende locaties tussen 14.00-15.00 uur demo s bekijken en zelf de eerste ervaringen met videoconferencing opdoen. De aftrap werd telkens verricht met een promotiefilmpje van prof. dr. Sibrand Poppema. In de maand oktober was er in de binnenstad op enkele locaties de gelegenheid om kennis te maken met videoconferencing. De demo s hebben geleid tot betere bezetting van de videoconferencing-faciliteiten binnen de RUG. > 18

RUGcloud In 2012 is een nieuw ESX-cluster gerealiseerd onder de naam RUGcloud. De nieuwe ESX-omgeving waarborgt maximale redundantie en houdt rekening met alle mogelijke uitvalscenario s. Het cluster wordt verspreid over drie locaties, waarvan twee locaties inmiddels operationeel zijn. Er wordt nog gezocht naar een geschikte en volwaardige derde locatie. Er zijn hierbij mogelijkheden voor selfservice-functionaliteit gecreëerd. De RUGcloud is klaar voor breedbandige netwerken en maakt daarmee ook de samenwerking met andere instellingen in een hybride cloud mogelijk. In 2012 werden naast alle al bestaande virtuele servers alle testservers van de UWP2.0 met succes op de RUGcloud gehost. Tablet support Als gevolg van het snel groeiende gebruik van tablets binnen de RUG heeft het CIT in 2012 de ondersteuning van tablets uitgebreid. De support voor ipads is uitgebreid met ondersteuning voor Android tablets. Om gebruikers proactief te kunnen ondersteunen bij het gebruik van tablets en smartphones is een werkgroep ingericht die zich gaat toeleggen op de ontwikkelingen op dit gebied. Zo zal de werkgroep nieuwe versies van applicaties en besturingssystemen testen op bruikbaarheid binnen de RUG. Taakverdeling telefonie Naar aanleiding van de veranderingen op het gebied van telefonie in de afgelopen jaren hebben het Facilitair Bedrijf en het CIT in 2012 gewerkt aan een nieuwe verdeling van de werkzaamheden voor telefonie. In de nieuwe taakverdeling is het CIT eindverantwoordelijk voor de telefonie aan de RUG. Het CIT neemt de techniek en het strategisch beheer van de voorziening voor haar rekening en wordt hiermee verantwoordelijk voor advies en ontwikkeling op het gebied van telecomvoorzieningen. Het functionele beheer (afhandeling toestelstoringen, contractbeheer etc.) is belegd bij het Facilitair Bedrijf. CIT-kennisbank In februari 2012 is het CIT-project Kennisdelen met eindgebruikers van start gegaan. Doel van het project is het opzetten van een digitale kennisbank met eindgebruikersinformatie over de ICT-diensten van de RUG. Op basis van vraag-antwoord wordt de gebruiker naar de gewenste informatie geleid. De kennisbank wordt via het intranet My University ontsloten met Trinicom, hetzelfde klantcontactsysteem dat al enige tijd gebruikt wordt door de University Student Desk van de RUG. In het systeem, dat in beheer is bij de CIT Servicedesk, zijn alle aanwezige handleidingen, FAQ-rubrieken en actuele informatie opgenomen. De kennisbank is in juni 2012 in gebruik genomen. donald smits centrum voor informatie technologie > jaarverslag 2012 19 <

Security Nadat in 2011 al was besloten om het bittorentprotocol voor het draadloos netwerk op de RUG te blokkeren, heeft de RUG in het voorjaar van 2012 besloten om applicaties zoals bittorent en xunlei ook te blokkeren voor de internetaansluitingen van twee studentenflats in Groningen. Het aantal klachten met betrekking tot copyright-overtredingen is in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Dit leidde niet alleen tot wetsovertredingen vanaf IP-adressen waarvoor de RUG verantwoordelijk is, maar ook tot een zware oneigenlijke belasting van het RUG-netwerk. De beslissing tot blokkering is mede genomen gezien het feit dat er voor het legitieme gebruik van de genoemde applicaties doorgaans ook alternatieve mogelijkheden zijn. Het probleem van phishing bleef ook in 2012 aanhouden. Medewerkers en studenten worden hierbij misleid door e-mails en websites die afkomstig lijken van bekende en betrouwbare organisaties zoals de RUG. Omdat een phishing e-mail vaak niet te onderscheiden is van een betrouwbare e-mail, kan een geautomatiseerd filter niet voorkomen dat medewerkers en studenten dergelijke e-mail ontvangen. Via voorlichting op de website en een brief naar alle medewerkers is hier aandacht voor gevraagd. 2.4 Infrastructuur en ICT Vervanging RUGnet-infrastructuur Het meerjarenproject met betrekking tot de vervanging van de netwerkinfrastructuur van de universitaire gebouwen is in 2012 afgerond. De vervanging betreft zowel de distributie-switches als ook de access-switches. Doel van de vervanging is om de betrouwbaarheid van het netwerk te vergroten en te kunnen voldoen aan de toenemende vraag naar bandbreedte. De netwerkinfrastructuur is hierbij niet één op één vervangen, maar er heeft ook een herontwerp plaatsgevonden met als doel de infrastructuur te vereenvoudigen en beter voorbereid te zijn op de toekomst. Nieuw draadloos netwerk De vervanging van het draadloos netwerk van de RUG is medio 2012 van start gegaan. Het draadloze netwerk van de RUG voldeed niet meer door de verouderde access points en de toename van het gebruik van mobiele apparaten. De gebouwen van de RUG worden voorzien van nieuwe access points en netwerkkabels die voor de komende vijf jaar voldoende capaciteit moeten bieden. Ieder gebouw wordt eerst doorgemeten om in kaart te brengen wat er nodig is om de gewenste capaciteit te realiseren. Campus Challenge 2012 In 2012 heeft het CIT deelgenomen aan de door SURFnet uitgeschreven Campus Challenge, een prijsvraag op het gebied van netwerkinfrastructuur waarbij in totaal 2,1 miljoen euro werd verdeeld onder de winnaars. Het CIT was één van de vijf winnaars en ontving een bedrag van ruim 400.000. Het voorstel van het CIT betrof de opschaling van de kern van het RUGnetwerk naar een 100Gbpsverbinding ten behoeve van de integratie van SURFnet7. De RUG zal hierbij een nieuw concept van multi-servicepoorten implementeren. Hiermee zijn lichtpaden sneller en gemakkelijker inzetbaar tussen universiteiten en cloudproviders. Bij het bouwen van het netwerk wordt extra aandacht besteed aan Intrusion Prevention. Daarnaast heeft het CIT aangegeven dat in 2013 een pilot DNSsec zal worden geïmplementeerd en dat met de uitrol van IPv6 zal worden begonnen. Tevens zal worden onderzocht of native IPv6 een optie is zonder het gebruik van IPv4. > 20