1 februari 2011 jaargang 7

Meer over Toni op de volgende pagina # 1 februari 2011 jaargang 7 Praktijk is een vaktijdschrift over praktijkleren van de kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven Calibris ECABO Kenteq 10 tips voor meer diversiteit op de werkvloer P. 20 Auteur Inez Groen van Generatie Einstein Jongeren willen werken bij bedrijven die hun beloftes waarmaken P. 8 De belangrijkste competenties van de praktijkopleider To do-lijstje voor het begeleiden van leerlingen P. 18 RonaldMcDonald Centre is één groot leerbedrijf Honderden mbo ers leren in de praktijk bij sport- en spelcentrum P. 24

Inhoud BEVEILIGING 10 Gastvrijheid en discipline op luxe passagiersschip 08 Auteur Inez Groen van Generatie Einstein Over bedrijven die echt niet jong en hip hoeven te doen 13 Het verschil tussen een monteur en een monteur Maatwerkoplossing voor Strukton Rail Equipment 14 Drie ROC s, één klas en een tevreden werkveld Kraamzorg en scholen slaan de handen ineen 16 Leerlingen positief over leren op de werkvloer (blijkt uit onderzoek van zowel FNV Jong als JOB) 28 Leerling NINA Ik voel me een volwaardige collega, ik doe met alles mee 18 Competente praktijkopleider To do-lijstje voor het begeleiden van leerlingen 30 Wat u doet is goud waard! Praktijkopleidersdag voor leerbedrijven in de techniek 36 Stagecoach biedt extra ondersteuning Project om uitval tijdens stage te voorkomen 5 PRAKTIJKBERICHTEN 7 HET VERHAAL ACHTER DE ERKENNING 20 TIEN TIPS TEGEN DICRIMINATIE EN VOOR DIVERSITEIT 34 GASTCOLUMN 35 WAT BEZIELT JONGEREN? 38 NIEUWS VAN DE KENNISCENTRA 40 DE ACHTERKANT VAN DE PRAKTIJKOPLEIDER 2 PRAKTIJK februari 2011

22 MOOI LEERBEDRIJF 32 ZORG EN WELZIJN Ronald Mc Donald Centre is één groot leerbedrijf 25 TECHNIEK Hoge hakken in de techniek De Herbergier: andere zorg, dus anders opleiden Op de cover TONI JREICHE (18) - Leerling Elektrotechniek (mbo-2) aan het ROC van Amsterdam Gooi- en Vechtstreek in Hilversum - In september begonnen en aan het eind van het schooljaar klaar voor de eerste stage Waarom past elektrotechniek bij jou? Toen ik klaar was met het vmbo, ben ik op advies van mijn grote broer de ICT ingegaan. Maar dat was helemaal niks voor mij, want ik kan niet goed stilzitten. In de derde en vierde klas had ik al techniek gehad en dat vond ik erg leuk, dus daarna was de keuze snel gemaakt. Hoe ziet een dag op het ROC eruit? Vanuit Almere kom ik elke dag met het OV naar Hilversum. Onder leiding van BPV-docent Frank Timperley krijgen we verschillende lessen, zowel theorie als praktijk. We leggen bijvoorbeeld een meterkast of lampen met schakelaars aan. Ik lig al vier weken voor op schema, dus ik krijg ook al nieuwe uitdagingen zoals netwerkaansluitingen voor de computer. Repareer je thuis ook wel eens iets? Nee, er gaat bij ons thuis nooit iets kapot. Soms zou ik wel eens iets stuk willen maken om het daarna weer te kunnen repareren, haha! Dus dan moet het maar op school. We zijn met tien leerlingen in onze klas en het is heel gezellig. En hier moet je ook wel eens iets repareren. De leraar zegt bij de meterkasten altijd: Doe rustig, want die dingen kosten 500 euro per stuk! Hoe zie je jezelf later? Ik wil hierna eerst nog verder leren en veel ervaring opdoen. Daarna zou ik graag een eigen bedrijf willen. Dan kan ik met een busje door het hele land rijden en mensen helpen. TEKST MARLEEN HALLIE FOTO REMCO BOHLE februari 2011 PRAKTIJK 3

PRAKTIJK is het tijdschrift voor praktijkleren in het beroepsonderwijs. Het verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 55.000 en richt zich op leerbedrijven, regionale opleidingencentra, vmboscholen, overheidsorganisaties en andere partijen in het beroepsonderwijs. Uitgever: ECABO, in nauwe samenwerking met Calibris en Kenteq. De kenniscentra vormen de schakel tussen bedrijfsleven en beroepsonderwijs. Een goede aansluiting tussen leren en werken is het doel. Dit doen zij door de erkenning en begeleiding van leerbedrijven en het onderhouden van de competentiegerichte kwalificatiestructuur. Verder bieden ze effectieve oplossingen om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen. Redactie: Karien Brinkman, Suzanne van der Burgt, Famke Derksen, Marleen Hallie en Lucy Holl (hoofdredacteur) Redactieadres: ECABO Disketteweg 6, Postbus 1230, 3800 BE Amersfoort, T 033 450 46 46 F 033 450 46 66 E praktijk@ecabo.nl I www.ecabo.nl Ontwerp: Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam Vormgeving: Def., Amsterdam Druk: Groen Media Services, Leiderdorp Overname van artikel uit Praktijk is toegestaan met bronvermelding. Redactioneel Mooie leerbedrijven Wat hebben een gerenoveerd passagiersschip, een nieuw sporten spelcentrum en een bijzonder huis voor mensen met geheugenproblemen met elkaar gemeen? Ze vallen stuk voor stuk onder de categorie Mooi leerbedrijf. Ze bieden met zijn drieën stages en leerbanen aan vele honderden mbo-leerlingen per jaar. Het schip De Rotterdam dat in vroeger tijden vele malen tussen Rotterdam en New York op en neer voer, ligt sinds kort stil aan de kade en is een drukbezocht hotel-restaurant geworden. Maatschappelijk ondernemen krijgt er alle aandacht: het kolossale schip is een uniek leerbedrijf voor aspirant-beveiligers en andere mbo ers en hbo ers. Hetzelfde geldt voor het nieuwe Ronald McDonald Centre in Amsterdam, waar kinderen met een beperking komen spelen en sporten. Stagiairs en Wajongeren doen het merendeel van het werk. Het Centre werkt nauw samen met het ROC van Amsterdam dat echte, zinvolle leeromgevingen aan zijn leerlingen wil bieden. En dan De Herbergier, het huis in Arnhem waar zestien mensen met geheugenproblemen verzorgd worden en waar gemiddeld zo n acht stagiairs rondlopen. De wensen van de bewoners staan centraal en dus moeten de leerlingen allerlei taken kunnen oppakken. We presenteren u deze drie en nog veel meer bijzondere leerbedrijven in één nummer. We hebben een beetje haast. Vrijwel zeker is dit het één-na-laatste nummer van dit blad. Daarover volgend nummer meer! Lucy Holl, hoofdredacteur Praktijk l.holl@ecabo.nl Abonnement: PRAKTIJK wordt kosteloos toegezonden aan erkende leerbedrijven voor het mbo in de sectoren van de deelnemende kenniscentra. En verder aan een keur aan onderwijsinstellingen en andere partijen in het beroepsonderwijs. Voor informatie of wijzigingen: adreswijziging@ecabo.nl Calibris is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor zorg, welzijn en sport. www.calibris.nl. ECABO is het kenniscentrum voor de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. www.ecabo.nl. Kenteq is het kenniscentrum voor werktuigbouwkunde/ metaal, elektrotechniek en installatietechniek. www.kenteq.nl. FOTO jorgen koolwijk 4 PRAKTIJK februari 2011

Praktijkberichten Hebt u nieuws over onderwijs en arbeidsmarkt? Mail naar praktijk@ecabo.nl. TEKST LUCY HOLL Beter kiezen De MBO Raad, de vereniging van samenwerkende kenniscentra Colo, MBO Diensten en Skills Netherlands zijn samen een project gestart om mbo-leerlingen nog beter te ondersteunen bij hun loopbaanoriëntatie. Jongeren geven zelf ook aan dat ze meer begeleiding willen bij het kiezen van de juiste opleiding. Het verlaagt schooluitval. Gouden tips om jongeren te managen 1. Vraag waar ze goed in zijn: jongeren zien niet in waarom ze (langdurig) iets zouden moeten doen wat ze niet goed kunnen of wat ze niet leuk vinden. Dus vraag wat ze willen. 2. Leg uit wat u van hen wilt en waarom: jongeren zijn gewend om verklaringen te krijgen van hun ouders. Beantwoord hun waarom? -vragen. 3. Sluit deals: heeft iemand speciale wensen of eisen, stel daar dan uw wens of eis tegenover. 4. Ga er niet van uit dat jongeren uw doelstellingen delen. Ze kunnen hun baan of stage nog zo leuk vinden op dit moment, verwacht niet dat ze jarenlang blijven. 5. Laat ze zelf een mentor zijn: begeleid jongeren goed en profiteer andersom van hun kennis, bijvoorbeeld van sociale media. 6. Toon steeds weer uw waardering: laat continu weten wanneer ze goed werk hebben geleverd. 7. Kaart problemen direct aan: zeg als u iets niet bevalt en wacht niet tot een officieel gesprek. Bron: Businessweek Jongeren zoeken massaal op Stagemarkt.nl Veel jongeren gebruiken internet om een stageplek te zoeken en ze weten daarbij Stagemarkt.nl goed te vinden. Sinds de lancering in juni 2009 is al vijf miljoen keer gezocht naar een stageplek op deze matchingssite voor stages en leerbanen van de verenigde kenniscentra. De website telt zo n 400.000 stageplaatsen en leerbanen bij ruim 223.000 erkende leerbedrijven. De bedrijfsprofielen helpen de leerlingen bij het vinden van het meest geschikte leerbedrijf in de regio. Girls in de techniek Donderdag 14 april is de landelijke Girlsday. Meisjes van 10 tot 15 jaar bezoeken technische bedrijven in hun regio en kunnen zo ontdekken dat werken in de techniek en ict interessant, leuk en uitdagend is. Vorig jaar namen ruim 2600 meisjes en 100 bedrijven deel. Zie ook het artikel op pagina 25. www.girlsday.nl Denken in mogelijkheden Net voor de jaarwisseling is www.wajongwijzer.nl gelanceerd. De site biedt werkgevers informatie over hoe ze een Wajonger (jong gehandicapte) met succes in dienst kunnen nemen en houden en op welke regelingen ze een beroep kunnen doen. Hoe presteert het ROC in uw regio? De Onderwijsinspectie heeft gegevens over alle mbo-scholen op één site bijeen gebracht. De site biedt informatie over bijvoorbeeld de opleidingen, de afstudeerresultaten, de financiële situatie en over de beoordelingen van de Onderwijsinspectie. De scholen verschillen behoorlijk van elkaar: zo varieert het percentage leerlingen dat met een diploma vertrekt tussen de 54% en 86%. Kijk op http://toezichtkaart.owinsp.nl Even noteren 7 t/m 25 maart Kom in het leerbedrijf. Vmbo-klassen gaan op bedrijfsbezoek. www.kominhetleerbedrijf.nl 24, 25 en 26 maart Beroepenevenement Skills Masters in Rotterdam. Met mbo-beroepenwedstrijden. www.skillsmasters.nl februari 2011 PRAKTIJK 5

Praktijkberichten Goede zaak Het Helmondse ROC Ter Aa, het Rotterdamse Zadkine, Rijn IJssel in Arnhem, Leeuwenborgh Opleidingen en Hogeschool Zuyd in Zuid- Limburg, de NHL Hogeschool in Leeuwarden en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen mogen van het ministerie van Onderwijs centra voor innovatief vakmanschap (mbo) en centres of expertise (hbo) starten. Ze zetten de centra op het gebied van water, chemie en automotive samen met het bedrijfsleven op. Het moet leiden tot méér technische studenten en kwalitatief hoogwaardiger technisch onderwijs. Machinale Houtbewerking Bronkhorst heeft het Gouden Ervaringscertificaat 2010 gewonnen. Het bedrijf maakt succesvol gebruik van erkenning van verworven competenties. Zie www.ervaringscertificaat.nl Zo n kwart van de leerlingen die voortijdig het onderwijs verlieten, ging in de jaren daarna toch weer naar school. In schooljaar 2008/2009 stopten 43.000 jongeren tot 23 jaar met school zonder een startkwalificatie op zak. Vier jaar eerder waren dat er nog 55.000. Brugs communiqué De EU-landen gaan nauwer samenwerken op het vlak van het beroepsonderwijs. In het Communiqué van Brugge verklaren ze te streven naar: meer samenwerking tussen scholen en bedrijven, inclusief de sociale partners meer aandacht voor leerresultaten en competenties meer aandacht voor het erkennen van verworven competenties voldoende investeringen in beroepsopleidingen meer studie-/praktijktijd in het buitenland School ex moet doorgaan De mbo-scholen willen samen met regionale partners (UWV, hogescholen, gemeenten) doorgaan met School ex. Vorig jaar voerden ze dat programma voor de tweede keer uit en deed driekwart van de leerlingen mee. Meer dan 85.000 jongeren gaven aan wat ze na hun diplomering van plan waren te gaan doen. Ze kregen gerichte adviezen, bijvoorbeeld voor een vervolgopleiding. Nu de arbeidsmarkt niet zo florissant is, worden ze gestimuleerd door te leren. Praktijkleren werkt! Leerling gezocht? Stage of leerbaan in de aan bieding? Meld het bij uw ROC of kenniscentrum. Dan komen ze te staan op www.stagemarkt.nl Het is altijd leuk als er mensen van buitenaf iets komen vertellen over techniek. Het is belangrijk dat leerlingen worden gemotiveerd om goede keuzes te maken in het leven. Harry Potter, docent aan het Trinitas College in Heerhugowaard, over de Ambassadeurs van de Techniek. Studenten techniek of pas afgestudeerde technici vertellen schoolklassen hoe interessant en breed techniek is. Nieuwe ambassadeurs zijn welkom. Mail naar info@techniektalent.nu of bel 030-751 18 50 (Marijn van Dongen). In welke mbo-sectoren studeren de totaal 537.000 mbo-leerlingen? Economie 175.700 (33%) Groen 30.200 (6%) Techniek 162.600 (30%) Zorg en welzijn 166.200 (31%) Combinatie van sectoren 2.500 (1%) Bron: MBO Raad, cijfers schooljaar 2009-2010 Nederland telt bijna 220.000 erkende leerbedrijven. Daarin werken zo n 300.000 veelal gecertificeerde praktijkopleiders. Een leerbedrijf investeert gemiddeld 25 dagen per jaar in de begeleiding van een BBL-leerling (combinatie van leren en werken) en 20 dagen in een BOL-stagiair. Eén op de drie mbo ers volgt een BBL-opleiding. Tweederde doet de BOL-vorm. Tweederde van de BBL ers is tevreden over zijn leerbaan, 61% van de BOL ers is tevreden over de stage. Ruim 70% is tevreden over de begeleiding vanuit de praktijk. Bron: Praktijkleren werkt, Colo-special 2011. Leren bij een erkend leerbedrijf is het thema van deze special. De hele Nederlandse samenleving vaart wel bij goede leerbedrijven. Download de publicatie via www.colo.nl (kijk onder publicaties ). 6 PRAKTIJK februari 2011

INSTALLATIETECHNIEK TEKST RIAN LANENGA FOTO THOMAS DONKERS Het verhaal achter de erkenning Goois Loodgietersbedrijf, erkend leerbedrijf Erkend door: kennis- en adviescentrum Kenteq in 2010 Activiteiten: loodgieterswerkzaamheden van dakwerk tot riolering en alles wat daar tussenin zit, zoals aanleg van sanitair, gas- en waterleidingen en centrale verwarming Naam: Cas Broeksma, eigenaar en oprichter van het bedrijf in Laren Aantal leerlingen per jaar: 1 We zijn onlangs erkend als Kenteq-leerbedrijf voor mbo-stagiairs en daar ben ik trots op. De liefde voor het vak heb ik zelf destijds ook tijdens mijn stage bij een leerbedrijf ontwikkeld. Ik vond het heel bijzonder om dagelijks met een collega op stap te gaan en zo alle facetten van het werk te leren. Dat wil ik op mijn beurt graag bieden aan jongeren die voor dit prachtige beroep kiezen. Het is een wisselwerking. Wij krijgen van Kenteq het vertrouwen dat we leerlingen op weg kunnen helpen bij hun ontwikkeling. En als erkend leerbedrijf kunnen wij het vak overdragen aan een nieuwe lichting loodgieters. Het is moeilijk om in deze tijd goed geschoold personeel te vinden. Kennisoverdracht is cruciaal in ons werk en leren in de praktijk is daar een belangrijk onderdeel van. verbreed in Australië. Daar heb ik weer compleet nieuwe kanten van het vak geleerd: met name het dakwerk daar verschilt van de Nederlandse huizen. Met die ervaring kwam ik in 2009 terug en heb ik mijn eigen onderneming weer opgepakt onder de huidige naam. Ik ben meewerkend voorman en heb één medewerker in dienst. Alles is goed op orde in het bedrijf en we zijn er klaar voor om een stageplek te bieden. Ik begeleid de leerling zelf. In het begin loopt hij mee om te kijken, maar al snel verwacht ik dat hij eenvoudige klussen doet. Langzaamaan bouwen we het uit naar volwaardig loodgieterschap. Zodra hij zelfstandig kan werken, is er plek voor een nieuwe leerling. De leerling van een mbo-opleiding Installatietechniek uit de buurt gaat tijdens de vierjarige opleiding één dag in de week naar school voor theorielessen en vier dagen in de week met mij mee. Ik vind het belangrijk dat hij van het vak houdt. Alleen met goede motivatie en interesse zal hij het tot loodgieter schoppen. Na de opleiding heeft hij voldoende kennis en ervaring om zelf verder te gaan en wie weet wordt hij ook ooit een erkend leerbedrijf. Bij mij prijkt in ieder geval nu het bordje met de erkenning aan de gevel! Na mijn eigen opleiding ben ik in 2001 begonnen als zelfstandig loodgieter en in 2006 heb ik mijn horizon februari 2011 PRAKTIJK 7

Interview Inez Groen, auteur van Generatie Einstein: Jongeren willen werken bij bedrijven die hun beloftes waarmaken Inez Groen en Jeroen Boschma kregen vijf jaar geleden een lading commentaar te verwerken na de publicatie van hun boek Generatie Einstein. Hoezo zijn de jongeren vandaag de dag slimmer, sneller en socialer? Ze zijn eerder verwend, lui en onwetend, riepen criticasters. Nu is er Generatie Einstein 3.0: slimmer, sneller en volwassener!, waarin de auteurs beschrijven wat voor jongeren de arbeidsmarkt op komen: bedrijven bereiden zich maar beter erop voor. Acht vragen aan Inez Groen. TEKST LUCY HOLL FOTO S Remco Bohle Waarin schuilt ook alweer de kracht van Generatie Einstein? Het gaat om de jongeren geboren in het laatste decennium van de vorige eeuw. Ze zijn opgegroeid in een wereld vol welvaart en technologie en hebben meer vertrouwen dan ooit in die wereld, maar vooral in zichzelf. Ze zijn sociaal, zelfbewust en inventief. Ze hebben eerder door hoe het werkt in onze maatschappij, terwijl wij zaken vroeger gewoon maar accepteerden. Ze kijken veel eerder om zich heen en denken: Oké, dat kan dus anders of meer op mijn manier. Er wordt nogal eens geroepen dat (v)mbo ers daar niet onder vallen? De kenmerken die wij zien, gelden voor álle jongeren. Het gaat er niet om dat ze stuk voor stuk 100% superslim en supersnel zijn. We zeggen niet dat iedereen briljant of beter is: het blijven jongeren met leuke en minder leuke eigenschappen. Maar je ziet dat ze allemaal meer hun eigen pad kiezen. Volwassenen kunnen zich daardoor bedreigd voelen, vooral ook op de arbeidsmarkt. Jongeren kunnen onbeperkt met elkaar communiceren, ze zitten in hechte netwerken. Ze weten dat ze niet alles hoeven te weten, omdat ze sámen alles weten. Jullie schrijven dat bedrijven de aandacht en het vertrouwen van jongeren zijn kwijtgeraakt. Wat doen ze fout? Er wordt veel gelogen tegen de jeugd via reclamecampagnes. Jongeren zijn een belangrijke doelgroep, waar we met zijn allen bovenop duiken. Scholen bijvoorbeeld schilderen opleidingen interessanter, leuker en mooier af dan ze zijn. Aan de ene kant schrijven we in de media dat jongeren niet deugen. Aan de andere kant proberen we ze binnen te krijgen met mooie campagnes en vallen jongeren voortijdig uit omdat de beloftes niet waargemaakt worden. Laat scholen en bedrijven gewoon eerlijk zijn. Wat zie je gebeuren op de arbeidsmarkt van de nabije toekomst? Dat er echt een tekort zal komen aan werkkrachten. Maar vooral ook dat de jongeren die er zijn, niet staan te trappelen om zich in te passen in de manier van werken van veel bedrijven. Jongeren willen wel degelijk werken, maar ze passen ervoor om jarenlang als jongste bediende exact te doen wat de baas hen opdraagt. Voorheen moesten mensen geduld hebben en zich zwaar opwerken. Ik moet nog veel leren, maar dat wil niet zeggen dat ik mij onderdanig hoef te gedragen, hoor ik nu van jongeren. Ze willen gelijkwaardig behandeld worden. Bij wat voor bedrijven willen jongeren wél werken? Populaire bedrijven zijn eerlijk in hun communicatie en hebben een goede visie op hun markt en op de wereld. Jongeren willen werken bij bedrijven die hun 8 PRAKTIJK februari 2011

Bedrijven hoeven niet jong en hip te doen Inez Groen wilde vroeger diplomaat worden en studeerde internationale betrekkingen totdat ze ontdekte dat die wereld niets voor haar was. Ze kwam bij communicatiebureau Keesie terecht en schreef samen met Jeroen Boschma de bestseller Generatie Einstein: slimmer, sneller en socialer. Inmiddels is er de herziene Generatie Einstein 3.0. Het tweetal publiceerde verder onder meer Ik ook van jullie over hoe kinderen kijken en denken. Inez Groen: Ik ben stiekem toch diplomaat geworden. Met de missie om een brug te slaan tussen jongeren en volwassenen. Meer weten: www.inezgroen.nl beloftes waarmaken en niet een wolk van imagebuilding om zich heen hebben hangen. Jongeren hebben zelfontplooiing hoog in het vaandel staan en willen deel uitmaken van het bedrijf waar ze kunnen leren en groeien. Wanneer ze zich goed behandeld voelen, zullen ze dat doorvertellen. Bedrijven moeten de kracht van die communicatie onder jongeren niet onderschatten. Moeten organisaties zich dan maar helemaal schikken naar de jongeren? Zeker niet, ze hoeven niet jong en hip te doen. Maar als ze op de oude voet blijven werken of jongeren niet aanspreken op hun talenten, kunnen ze over een paar jaar geen medewerkers meer vinden. Volgens jongeren is er niets mis met leiderschap en structuur als het maar logisch is. Wie in een callcenter werkt, moet daar natuurlijk om 9.00 uur achter de telefoon zitten. Maar laat iemand die een opdracht doet waarbij de tijd niet uitmaakt zelf bepalen wanneer hij komt en gaat. jongeren veel te veel zelf verantwoordelijk maakt voor hun leerproces. De hoge schooluitval komt niet omdat jongeren niet willen. Het komt eerder omdat ze geen of slecht les krijgen of van tevoren niet duidelijk weten wat hun toekomstige beroep inhoudt. Goede leraren gaan ervan uit dat jongeren veel kunnen en zijn vervolgens streng, duidelijk en rechtvaardig. Wanneer heeft een jongere respect voor de stagebegeleider in zijn stagebedrijf? Hij wil een begeleider die goed uitlegt wat er moet gebeuren en die goed is in zijn vak. Mijn begeleider moet een sfeer creëren waardoor ik voor hem wíl werken en niet voor hem móet werken, hoorde ik laatst. Het is iemand die mensen motiveert en die zelf ook hard werkt. Zo n begeleider kent iedereen bij de naam en vraagt hoe het ermee gaat. Hij zet je niet voor paal op de werkvloer: negatieve feedback geeft hij onder vier ogen, positieve feedback in de groep. Het mbo is inmiddels vrijwel compleet competentiegericht. Vaart Generatie Einstein daar wel bij? Ik was niet blij met de manier waarop de ROC s het competentiegericht leren in eerste instantie hebben aangepakt. Er is niets mis met het aankweken van competenties, maar er gaat van alles mis als je februari 2011 PRAKTIJK 9

beveiliging stagiair maakt op de rotterdam kennis met alle facetten van beveiliging Gastvrijheid en discipline op luxe passagiersschip Beveiliger-in-opleiding Berry van Huissteden: Ik heb nu zoveel ervaring dat ik nieuwe stagiairs wegwijs mag maken. 10 PRAKTIJK februari 2011

Het is het grootste passagiersschip dat ooit in Nederland is gebouwd. Decennialang deed het dienst op de lijn Rotterdam-New York en als luxe cruiseschip. Toen afdanking dreigde, redde de typisch Rotterdamse ondernemingsgeest het schip. De Rotterdam heeft inmiddels een permanente ligplaats gevonden in de wijk Katendrecht. Aspirant-beveiligers vinden er een unieke stageplaats. TEKST PEER BATAILLE FOTO jorgen koolwijk De markt zoekt geen uitsmijters, maar gastheren en gastvrouwen die ook voor veiligheid zorgen. Stagiairs leren hier daarom meer dan beveiligen alleen. Aan het woord is Jeroen Haarbosch, security officer en praktijkopleider op De Rotterdam. Hij krijgt bijval van Suzanne Koop, op De Rotterdam verantwoordelijk voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO): Gastvrijheid, communicatie en dienstverlening staan op het hele schip centraal. Elke medewerker aan boord krijgt een introductietraining over gastvrijheid, waarin ook het aspect veiligheid aan bod komt. VERDWALEN Niet alleen door de grote aandacht voor gastvrijheid is De Rotterdam een unieke stageplek voor leerlingen van de mbo-opleiding Beveiliger 2. Een schip met tientallen ruimten waar constant gasten in en uit lopen is ook een complex en veelzijdig object om te beveiligen. Jeroen Haarbosch: Eigenaar Woonbron stelt hoge eisen aan de veiligheid aan boord. Mede daardoor kunnen we stagiairs een uitdagende leerwerkomgeving aanbieden, waarin ze met vrijwel alle aspecten van het vak in aanraking komen. Intern en extern geldtransport, persoonsbeveiliging, hotelgangen, kantoorruimten, De SS Rotterdam Toen koningin Juliana de SS Rotterdam in september 1958 doopte, was het het grootste passagiersschip dat ooit in Nederland was gebouwd. De Holland- Amerika Lijn zette het stoomschip in op de lijndienst Rotterdam-New York en voor cruises. Door de toename van het vliegverkeer in de jaren zestig werd het permanent een cruiseschip. De inmiddels Amerikaanse eigenaar kreeg in 2000 financiële problemen. Rotterdam kwam in actie om het schip te behouden als maritiem erfgoed. Woningbouwvereniging Woonbron kocht het schip en na een verbouwing kreeg De Rotterdam een permanente ligplaats in de Maashaven. In het schip bevinden zich onder meer een hotel, restaurant, theater en vergader- en feestzalen. De opbrengsten zet Woonbron in voor sociaal-maatschappelijke doelen: - Bieden van een contextrijke leeromgeving - Ontwikkelen van een unieke combinatie van wonen, leren en werken - Versterken van de positie van Katendrecht - Geven van een economische impuls aan Rotterdam-Zuid www.opderotterdam.nl Tourroute, toegangscontrole bij de leveranciersingang, parkeerterrein, winkelsurveillance, theater, evenementen. Bij alles komt beveiliging kijken en alles heeft zijn specifieke kenmerken. De meeste stagiairs ervaren deze veelzijdigheid inderdaad als positief. Toen ik hier de eerste keer binnenkwam, keek ik mijn ogen uit, vertelt stagiair Berry van Huissteden. Hoe vaak ga ik hier verdwalen?, dacht ik. De markt zoekt geen uitsmijters maar gastheren en gastvrouwen die ook voor veiligheid zorgen Maar uiteindelijk viel dat mee en vind ik het totaalplaatje het leukste. Ondanks de vaak strenge richtlijnen kan ik mijn ei kwijt. Ik vind het leuk om dienstverlenend bezig te zijn en een babbeltje te maken met gasten. Maar je blijft natuurlijk altijd opletten, want niet alleen gastvrijheid maar ook discipline wordt er hier wel ingestampt. Op een nette manier natuurlijk! Kwaliteitskeurmerk Op De Rotterdam kom je overal stagiairs tegen. Van vmbo ers die een snuffelstage volgen tot hbo ers die een afstudeeropdracht uitvoeren. MVO-coördinator Suzanne Koop vertelt over de achtergrond hiervan. Maatschappelijk verantwoord ondernemen op personeelsgebied is een van de pijlers van onze organisatie. Het opleiden van jonge mensen in een uitdagende leeromgeving is een van onze doelen. Op jaarbasis streven we naar zo n 130 stagiairs, van wie zestig tot negentig in de beveiliging. We hebben een eigen beveiligingsdienst opgericht, Safety On Site. Deze door het Ministerie van Veiligheid en Justitie erkende dienst werkt met een relatief klein aantal vaste gediplomeerde beveiligers. Daaromheen hebben we een leeromgeving gecreëerd. We hopen dat het feit dat iemand bij ons succesvol een stage heeft afgerond, in de toekomst zal worden gezien als een soort kwaliteitskeurmerk. OPLEIDINGSPLAN Het opleidingsplan voor de beveiligers heeft De Rotterdam zelf ontwikkeld, in nauwe samenwerking met ECABO. Suzanne Koop: In februari 2010 hebben we de deuren geopend voor het publiek, maar al ruim daarvoor hebben we ECABO gevraagd ons de weg te februari 2011 PRAKTIJK 11

kunnen plaatsen. Leerlingen die solliciteren krijgen een sollicitatiegesprek, dat ook dienst doet als een soort voorexamen. MVO-coördinator Suzanne Koop vult aan: We proberen vooraf wederzijds heldere verwachtingen te scheppen. De Rotterdam is geen standaardbedrijf en een leerling moet erbij passen. We vragen van iedereen veel flexibiliteit en inzet. Verder hechten we meer dan gemiddeld waarde aan discipline. Ook daar moet je als stagiair in mee kunnen gaan. Rugzakje De ouderen die re-integreren en de jonge mbo ers volgen eenzelfde stagetraject, maar mogen wel rekenen op een aangepaste benadering en begeleiding. Suzanne Koop: De mensen die re-integreren brengen een rugzakje met positieve en negatieve levenservaring mee. Vaak zijn ze langdurig uit het werkproces geweest. Zij zijn anders gemotiveerd, voor sommigen is het een laatste kans en hangt er veel van af. Met iemand die ontslagen is na jarenlang in de haven gewerkt te hebben, voer je een ander gesprek dan met een puber van zeventien. Security officer Jeroen Haarbosch merkt dit verschil aan den lijve op de werkvloer: Jongeren hebben minder ervaring en zijn nog niet gewend om te werken. Je moet daarom duidelijker tegen ze zijn en ze korter houden. Werken op feestdagen is bijvoorbeeld nieuw voor hen; daar moet je ze extra over informeren. Waarom is De Rotterdam een uniek en succesvol leerbedrijf? Het schip biedt mogelijkheden voor diverse sectoren en niveaus. Het is een unieke locatie met goede begeleiding. Gastvrijheid en klantgerichtheid staan centraal. Aspirant-beveiligers komen in aanraking met alle facetten van het vak. wijzen. Bij het schrijven van het opleidingsplan, bij de erkenning als leerbedrijf, bij de scholing van stagebegeleiders. En natuurlijk heeft ook een (hbo-)stagiair ons daarbij een handje geholpen. Inmiddels hebben de stagebegeleiders in company een ECABO-opleiding gevolgd. Jeroen Haarbosch heeft bovendien de ECABOleergang Beveiligingsbranche gevolgd. In maart vorig jaar heeft ECABO De Rotterdam erkend als leerbedrijf in de sector Beveiliging, een mijlpaal voor ons. KEUKEN Voor het invullen van de stageplekken put De Rotterdam uit twee bronnen: Training Centrum Eemhaven (TCE) en ROC Albeda College. TCE-stagiairs volgen doorgaans vanuit een uitkeringssituatie een re-integratietraject. Berry van Huissteden (35) is daar een voorbeeld van: Ik was kok, maar door rugproblemen werd dat te zwaar. In de Metro zag ik een advertentie van TCE. Ik heb gebeld en kon meteen beginnen met de opleiding. Vroeger in de keuken bewaakte ik de kwaliteit. Nu bewaak ik ook, alleen op een andere manier. Jonge potentiële stagiairs zoekt De Rotterdam zelf actief op, vertelt praktijkopleider Jeroen Haarbosch. Mede omdat we regelmatig presentaties geven op het Albeda College, verkeren we in de luxe positie dat het aanbod groter is dan het aantal stagiairs dat we Broeierig Jeroen Haarbosch vertelt over het verloop van een stage op De Rotterdam. Het is belangrijk dat je het schip leert kennen. Daarom begint een stagiair met surveillancerondes, meestal samen met een andere leerling die al verder is met zijn stage. Naarmate iemand het schip beter kent, gaat hij meedraaien in de totale beveiligingsorganisatie. Daarbij behandelen we iemand niet als stagiair, maar als zelfstandig beveiliger. Een stagiair moet zelfstandig - maar wel onder toezicht - zijn werk kunnen doen. In de laatste maand van zijn stage promoveert de stagiair naar de beveiligingscentrale; het hart van de beveiliging van het schip. Een leerling wordt dus aangestuurd op de werkvloer en werkt zelfstandig onder begeleiding en toezicht van de centrale. De werkvloer geeft mij feedback waarop ik bij kan sturen als dat nodig is. Daarnaast werkt de stagiair zijn stagemap door en krijgt hij beoordelingen van Haarbosch. WEGWIJS Stagiair Berry van Huissteden is positief over zijn stage-ervaringen: In het begin werd alles goed uitgelegd. Met Jeroen heb ik de stagemap doorgenomen. Daarna word je niet aan je lot overgelaten; men let goed op dat je echt wat leert. Als stagiair mag je al vrij snel alles doen. Ik heb nu zoveel ervaring dat ik nieuwe stagiairs wegwijs mag maken. Ik heb het naar mijn zin en ben daarom blij dat ik na mijn examen op De Rotterdam mag blijven werken. Eigenlijk kan ik maar één minpunt verzinnen: de pet die we altijd op moeten, kan nogal broeierig zijn, vooral met warm weer. 12 PRAKTIJK februari 2011

TECHNIEK MAATWERKOPLOSSING VOOR STRUKTON RAIL EQUIPMENT Wat is het verschil tussen een monteur en een monteur? Zo n anderhalf jaar geleden vonden Ben Kosse en Bert Houtzager van de Technische Dienst van Strukton Rail Equipment het tijd voor nieuw bloed. Ze gingen op zoek naar leerlingen elektrotechniek en mechanica, want de jeugd heeft de toekomst. Via een collega kwam Stefan Groote Haar op hun pad, die een opleiding Landbouwmechanisatie had gevolgd. Dankzij flexibel denken van alle partijen kon Stefan tóch bij een bedrijf als Strukton opgeleid worden. TEKST MARLEEN HALLIE FOTO istockphoto Strukton Rail onderhoudt het spoor met machines, locomotieven en speciale wagons. Ook dat onderhoudsmaterieel gaat wel eens stuk en daarvoor is de Technische Dienst in Zutphen in het leven geroepen. Met zo n twintig medewerkers zorgen zij voor reparaties en het verhelpen van storingen door heel Europa. Hoofdmonteur en mentor Bert Houtzager werkt er al ruim veertig jaar: Het wordt altijd op prijs gesteld als je komt. Je krijgt globaal door wat er mankeert, maar soms moet je bij een autozaak onderdelen gaan halen. OVEREENKOMST Bert volgde vijf jaar terug al eens een cursus Praktijkopleider bij kennis- en adviescentrum Kenteq, maar nu was de tijd ook echt rijp voor een leerling. Stefan meldde zich. We kwamen tijdens het gesprek met Kenteq tot de conclusie dat er vaktechnisch gezien veel overeenkomsten zijn tussen ons werk en de werkzaamheden waarop de opleiding Monteur mobiele werktuigen voorbereidt. Deze opleiding is, net als Stefans eerdere opleiding Landbouwmechanisatie, oorspronkelijk opgezet voor machines in de landbouw. Maar ook de machines op het spoor zijn mobiel, bewegen zich voort door een verbrandingsmotor en er zit veel hydrauliek en aandrijftechniek in. Daarom konden we er toch een mouw passen. SPOORFAMILIE Stefan komt naar eigen zeggen uit een echte spoorfamilie : Mijn opa, vader en oom zijn allemaal machinist geweest. Machinisten zitten het grootste deel van de tijd; zelf doe ik liever iets met mijn handen. Hij schreef zich voor Monteur mobiele werktuigen in bij ROC Aventus in Apeldoorn en kon meteen bij Strukton aan de slag via een BBLtraject. Dankzij de inzet van de praktijkopleider en de extra begeleiding door een opleidingsadviseur van Kenteq heeft Stefan de opleiding op mboniveau 2 in slechts één jaar doorlopen. Als afsluiting van de opleiding Monteur mobiele werktuigen legt de leerling een assessment af. Normaal gebeurt dit op een speciale locatie, waar alles voorhanden is voor een simulatie van de beroepspraktijk. Maar doordat de dagelijkse Er moet eerst een goede fundering zijn om verder te kunnen bouwen werkzaamheden van Stefan zich afspelen op en rond het spoor, en niet in de landbouw, is besloten om het in het eigen bedrijf te doen. Een dag lang werd hij beoordeeld op de benodigde competenties. Stefan: Het lastigste is dat er voortdurend op je vingers wordt gekeken, maar gelukkig ging alles goed. FUNDERING Hoofd Technische Dienst Ben Kosse is blij dat hij de stap naar het opleiden van leerlingen heeft gezet: We hebben onlangs een beoordelingsgesprek met Stefan gevoerd en zijn zeer tevreden over hem. In de toekomst zouden ze graag weer een nieuwe leerling aannemen en zonder de extra hulp van Kenteq begeleiden, maar eerst zal Stefan nog verder doorgroeien naar mbo-niveau 3 en 4. Hierna volgen ook nog specialistische spoormachine-opleidingen. Ben Kosse: Het is net als met huizen, er moet eerst een goede fundering zijn om verder te kunnen bouwen. februari 2011 PRAKTIJK 13

zorg Speciaal kraamjaar voor mbo-leerlingen Drie ROC s, één klas en een tevreden werkveld In de Noordelijke provincies hebben de kraamzorgorganisaties en scholen de handen ineen geslagen om samen te zorgen voor voldoende, goed opgeleide kraamverzorgenden. In samenspraak met het werkveld vormen meerdere ROC s een klas voor het derde leerjaar van de mbo-opleiding Verzorgende Algemene Gezondheidzorg dat helemaal in het teken staat van de kraamzorg. Het resultaat: een betere aansluiting tussen school en praktijk en leerlingen die veel meer van het vak weten. TEKST PAUL VAN BODENGRAVEN beeld DE BEELDREDAkTIE Bij Kraamzorg Het Groene Kruis in Groningen zijn ze blij met het speciale kraamjaar dat de drie ROC s in de provincie nu gezamenlijk aanbieden. Je merkt dat het kennisniveau van leerlingen nu beduidend hoger is, zegt Liesbeth Draaisma, opleidingscoördinator bij Het Groene Kruis. Voorheen moesten we pas afgestudeerden nog een flinke periode bijscholen voor ze inzetbaar waren, vult praktijkopleider Anja Kuiper aan. Bovendien hadden we te maken met een forse uitval tijdens de opleiding, omdat de leerlingen pas bij de stage merkten wat het vak in de praktijk inhield. Gezamenlijk organiseren we nu voorlichtingsbijeenkomsten waar derdejaars leerlingen met enthousiasme vertellen over hun stage in de kraamzorg. Vanaf dit jaar kunnen tweedejaars leerlingen een oriënterende stage lopen van vijf weken, zodat ze met een helderder beroepsbeeld aan het laatste jaar van de opleiding beginnen. AFWISSELING Dat er nu een apart derde jaar voor kraamverzorgende is, heeft ook zo zijn voordelen voor de leerlingen. Je bent nu een heel jaar met je eigen vak bezig, zegt Sanne Dijk, een van de derdejaars leerlingen die nu stage lopen bij Het Groene Kruis. Daardoor krijg je een goed beeld van wat het werk in de praktijk inhoudt. Ik loop mee met verschillende kraamverzorgenden, steeds in een ander gezin. Dat is ook het leuke van dit vak, dat je steeds ergens anders komt. Geen gezin is het zelfde. Die afwisseling spreekt me erg aan. Je maakt altijd onderdeel uit van geluk en dat is 14 PRAKTIJK februari 2011

bijzonder. Het feit dat sommige leerlingen soms wat verder moeten reizen voor de opleiding op school, is een bijkomend ongemak. Maar aangezien ze maar één week per vijf weken naar school gaan, is dat ongemak beperkt. Meer aanmeldingen Scholen, leerbedrijven en kenniscentrum Calibris hebben hun krachten gebundeld. We overleggen jaarlijks hoeveel leerlingen er zijn en waar ze geplaatst kunnen worden, legt Liesbeth Draaisma uit. Er is veel behoefte aan kraamverzorgenden en er zullen de komende jaren flink wat mensen uitstromen door de vergrijzing. Leerlingen hebben nu de kans om een jaar lang min of meer proef te draaien Gelukkig zien we dat het aantal aanmeldingen voor de opleiding ook weer stijgt sinds de brancheverdieping kraamzorg vorm heeft gekregen. Leerlingen die zich aanmelden voor de brancheverdieping en die stage willen lopen bij Kraamzorg Het Groene Kruis komen eerst op kennismakingsgesprek. Daarna volgt een introductiedag, vertelt Anja Kuiper. Vervolgens mogen ze meelopen met een kraamverzorgende. Na de eerste werkdag belt de leerling altijd even op om te vertellen hoe het gegaan is. Daarna draaien ze mee in het schema. Een stageperiode is steeds vier weken, waarin ze gemiddeld in twee à drie gezinnen meedraaien, steeds acht dagen lang. Dat gebeurt altijd onder begeleiding van een werkbegeleider. Dat is soms een hele puzzel; niet iedere kraamverzorgende kan leerlingen opleiden en niet ieder gezin wil een stagiair over de vloer. Maar het lukt steeds weer om die puzzel passend te krijgen. Zelfvertrouwen Een belangrijke opbrengst van deze manier van opleiden is dat het zelfvertrouwen van de leerlingen groeit gedurende het speciale kraamzorgleerjaar. Ik denk dat de leerlingen door deze manier van opleiden de gelegenheid krijgen om naar het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar toe te groeien, stelt Liesbeth Draaisma. Voorheen zagen we dat de leerlingen die van de opleiding kwamen nog veel begeleiding nodig hadden. Nu hebben ze de kans om een jaar lang min of meer proef te draaien. Je ziet dat hun zelfvertrouwen toeneemt. Sanne Dijk is het daar mee eens. De eerste keer dat ik naar mijn stageadres ging, was ik bloednerveus. Dat is nu wel verdwenen. Ik weet hoe het er in de praktijk aan toe gaat en wat er van mij verwacht wordt. Aan het eind van dit jaar ben ik er klaar voor om het helemaal zelf te doen. Geen baangarantie Alle leerlingen die hebben gekozen voor de kraamzorgopleiding hebben een stageplaats gekregen bij een van de aangesloten kraamzorgorganisaties. De kans op een baan in de sector is goed. Maar een baangarantie geven de bedrijven niet af. We leiden de leerlingen op voor de toekomst en natuurlijk hopen we dat we ze bij hun afstuderen een baan kunnen aanbieden, zegt Liesbeth Draaisma. Maar zekerheid kunnen we niet geven. We zijn afhankelijk van de vraag naar kraamzorg en die kan flink fluctueren. Het geeft de leerlingen ook de vrijheid om na het afronden van hun opleiding bij een andere organisatie aan de slag te gaan. Opleiden is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. We leiden op voor de sector als geheel, niet alleen voor onze eigen organisatie. Gelukkig denken onze collega-organisaties er net zo over. We willen allemaal hetzelfde resultaat: voldoende, goed opgeleide beroepsbeoefenaren. De SUCCESfactoren Invloed van werkveld op de opleiding. Gedeelde wensen en belangen van kraamzorgorganisaties en ROC s. Vertrouwen in elkaar. Uniforme afspraken over formulieren, praktijkboeken en opdrachten. februari 2011 PRAKTIJK 15

Onderzoek Leerlingen oordelen positief over leren op de werkvloer Mbo-leerlingen oordelen steeds positiever over leren op de werkvloer. Dat geldt zowel voor de BOL ers (fulltime naar school, regelmatig een langere stageperiode) als voor de BBL ers (vier dagen per week werken, één dag naar school). TEKST LUCY HOLL INFOGRAFICS LAVA FNV Jong onderzocht hoe jongeren denken over stagelopen en over de begeleiding vanuit school en leer bedrijf. En JOB, de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs, liet ruim 150.000 mbo-leerlingen van 61 scholen de uitgebreide JOB-monitor invullen, waarin ook vragen over praktijkleren staan. Vinden van een stageplek Ruim twee vijfde van de jongeren bemachtigt een stageplek via school, aldus het FNV Jong-onderzoek. Een op de vijf zet zijn eigen netwerk in om een stageplek te vinden. Anderen gaan zelf actief op zoek, bijvoorbeeld via de site Stagemarkt.nl. VOORBEREIDING De voorbereiding op de stages door de school kreeg in vorige onderzoeken nogal eens kritiek. Die kritiek is inmiddels minder. De helft van de leerlingen is nu tevreden over de voorbereiding, maar een kwart vindt het nog steeds aan de magere kant wat er op school gedaan wordt. BEGELEIDING Bijna driekwart van de leerlingen is tevreden over de begeleiding van het leerbedrijf, komt uit de JOB-monitor. De stagebegeleiding vanuit school scoort een stuk lager: 44% van de BOL-leerlingen is er tevreden over. FNV Jong vroeg de jongeren om een rapportcijfer: het leerbedrijf krijgt gemiddeld een 7.4, de school scoort een punt lager. Driekwart van de jongeren heeft regelmatig voortgangs- en evaluatiegesprekken met de praktijkopleider op de werkvloer, 55% met de begeleider vanuit school. Het contact tussen school en leerbedrijf kan beter, vinden de leerlingen. AANSLUITING Een ruime meerderheid van zowel BOL ers als BBL ers vindt dat ze genoeg leren in hun leerbedrijf. De aansluiting van de theorie op de praktijk is nog niet ideaal, volgens één op de vijf. Tweederde heeft niet alle kennis en vaardigheden op de werkvloer kunnen gebruiken. RUIM VOLDOENDE VOOR DE OPLEIDING De leerlingen geven hun opleiding in de JOB-monitor gemiddeld een 6,9 en hun ROC een 6,4. Ze zijn tevreden over bijvoorbeeld de toetsing, het aanleren van competenties en de veiligheid op school. Ze vinden de voorlichting over de mbo-opleidingen niet altijd even goed. Volgens hen is deze vaak te reclameachtig en dat maakt goed kiezen lastig. Nog een minpunt: een kwart van de leerlingen meldt minder dan zestien uur per week les te krijgen. Stagevergoeding Gemiddeld krijgen leerlingen 169 aan stagevergoeding, aldus het FNV Jong stageonderzoek. En opvallend: mannen krijgen gemiddeld een hogere stagevergoeding dan vrouwen ( 184 tegen 158). Bijna de helft van de stagiairs krijgt niets. Een kleine meerderheid is niet tevreden en wil gemiddeld 322 euro, bijna het dubbele van nu. Een groot deel van de jongeren werkt niet meer of minder in zijn bijbaan en een derde heeft meer moeite om rond te komen. 16 PRAKTIJK februari 2011

Leer je in je opleiding voldoende samen te werken 67% problemen op te lossen 58% te plannen en organiseren 59% zelfstandig te werken 73% te communiceren 71% te werken volgens afspraak 63% jezelf en je werk te beoordelen 56% het beroep dat je later wilt uit te oefenen 63% Bron: JOB-monitor 2010 BOL-leerlingen over hun stage Ben je door je school goed voorbereid op je stage? 50% Had je moeite om een stageplaats te vinden? (= % (bijna) geen moeite) 65% Helpt de school je bij het vinden van een stageplaats? 60% Leer je op je stageplaats voldoende? 78% Sluit de theorie van school voldoende aan bij de praktijk? 51% Ben je tevreden over de begeleiding vanuit school tijdens je stage? 44% Ben je tevreden over de begeleiding door het leerbedrijf? 72% Ben je tevreden over de manier van beoordeling? 66% Wat is je totaaloordeel over je stage? 61% Bron: JOB-monitor 2010 BBL-leerlingen over hun leerwerkplek Had je moeite om een leerwerkplek te vinden? (= % (bijna) geen moeite) 82% Ben je tevreden over de begeleiding door het leerbedrijf? 73% Kun je jouw werkervaringen voldoende op school bespreken? 66% Leer je op je werkplek voldoende? 81% Sluit de theorie van school voldoende aan bij de praktijk? 53% Ben je tevreden over de manier van beoordeling? 69% Vind je dat school en leerbedrijf voldoende contact hebben? 42% Wat is je totaaloordeel over je werkplek? 67% Bron: JOB-monitor 2010 februari 2011 PRAKTIJK 17

Begeleiden op de werkvloer De vele rollen van de Praktijkopleider Goed introduceren en inwerken van leerling DE PRAKTIJKOPLEIDER Als praktijkopleider op de werkvloer vervult u vele rollen, van organisator en opleider tot begeleider en beoordelaar. Wat staat u te doen, wat moet u kunnen? Een (overigens niet volledig) overzicht. Motiveren en inspireren Goede werkrelatie opbouwen Observeren en ontwikkeling zien Zorgvuldig selecteren van leerling Samen plan trekken wat leerling Beoordelen en evalueren gaat doen en wil leren Heldere werkinstructies geven Stimulerende werkomgeving creëren Hoe competent bent u? Wilt u weten welke competenties u vooral inzet bij het begeleiden van uw leerlingen? Vul dan de ECABO-zelfscan. Het geeft u een beter beeld van uw sterke en minder sterke kanten. Kijk op www.scanjekracht.nl 18 PRAKTIJK februari 2011

Regelmatig opbouwende feedback geven Werk voordoen en stap voor stap vak leren Naadje van de kous Kenniscentrum Calibris heeft een beroepscompetentieprofiel voor de praktijkopleider ontwikkeld met daarin álle belangrijkste taken en competenties. Het is de basis voor de opleiding Praktijkopleider (mbo-niveau 4). Download het document via www.calibris.nl (kijk bij Onderwijsdocumenten ) Ruimte geven om vragen te stellen Communiceren en vooral ook goed luisteren Handige competenties om te hebben - contactueel en communicatief sterk - vraag- en oplossingsgericht - doel- en resultaatgericht - ondernemend en innovatief - inzichtelijk en verantwoord handelen - professioneel en kwaliteitsgericht En wat specifieker. U bent liefst sterk in: - begeleiden en coachen - beoordelen en examineren - samenwerken - onderhandelen en overtuigen - didactisch handelen Bron: Beroepscompetentieprofiel praktijkopleider Calibris. (Bij)sturen van het gedrag van de leerling Bespreken van toekomstplannen Welke praktijkopleider scoort hoog bij mbo-leerlingen? - Is expert op vakgebied (69%) - Geeft duidelijke opdrachten (60%) - Geeft tips hoe ze later veel kunnen bereiken in vak (58%) - Is duidelijk over wat het leerbedrijf verwacht (55%) - Is aardig (53%) - Laat veel zelfstandigheid toe (53%) - Is beschikbaar wanneer nodig (45%) Verbetertips Wilt u uw leerlingen nog beter begeleiden? Kijk voor tips eens op www.kenteq.nl (ga naar bedrijven > BPV > Kwaliteitsbevordering ). U vindt informatie over bijvoorbeeld optimaal leren, feedback geven en coachen. De kenniscentra ECABO, Kenteq en Calibris bieden doorlopend trainingen voor praktijkopleiders. Kijk voor het actuele aanbod op de websites of vraag ernaar bij uw opleidingsadviseur. februari 2011 PRAKTIJK 19

Tips 10 tips tégen discriminatie en vóór diversiteit op de werkvloer Nederland kent uitgebreide wetgeving om gelijke behandeling van mensen op de werkvloer te waarborgen. Maar wanneer is er nu sprake van discriminatie? En waarom is het goed om te streven naar een zo groot mogelijke diversiteit aan medewerkers en leerlingen? Tien tips in samenwerking met Edgar Polak, regio coördinator van Bureau Discriminatie zaken Hollands Midden en Haaglanden. TEKST LUCY HOLL ISM EDGAR POLAK 1 Weet wat discriminatie is Het gaat om het achterstellen van personen en groepen op grond van kenmerken die, in de situatie waarin dat gebeurt, er niet werkelijk toe doen. Bij discriminatie wordt vaak meteen aan racisme gedacht, maar mensen worden bijvoorbeeld ook gediscrimineerd omdat ze te oud zijn of te jong, man of vrouw, vanwege hun seksuele gerichtheid of godsdienst of omdat ze een lichamelijke beperking hebben. 2 Ken het verschil tussen direct onderscheid De Algemene Wet Gelijke Behandeling heeft het over direct en indirect onderscheid. Direct onderscheid betekent dat iemand op grond van bijvoorbeeld zijn ras, nationaliteit, godsdienst of een andere grond uitgesloten of achtergesteld wordt in een bepaalde situatie. Een leerbedrijf mag niet bij een onderwijsinstelling aangeven dat het geen leerlingen van allochtone afkomst wil. 3 en indirect onderscheid Bij indirect onderscheid lijkt er op het eerste gezicht geen onderscheid te worden gemaakt, maar in feite wordt een persoon of een groep toch uitgesloten of achtergesteld. Neem bijvoorbeeld een stagebedrijf dat bepaalt dat elke leerling in de huishoudelijke dienst per se de Nederlandse taal goed moet kunnen schrijven. Deze eis is voor het beroep niet nodig en sluit dus ongeoorloofd mensen uit. 4 Maar niet ieder onderscheid is verboden Direct onderscheid mag alleen als sprake is van een uitzondering die in de wet genoemd wordt. Zo kunnen functies soms geslachtsbepaald zijn, bijvoorbeeld die van hulpverlener aan slachtoffers van seksueel geweld. Indirect onderscheid kan toegestaan zijn als sprake is van objectieve rechtvaardiging : dan is er een goede, zwaarwegende reden om het onderscheid toe te staan, bijvoorbeeld het stellen van taaleisen voor de functie van leraar. 5 Diversiteit werkt De samenleving en arbeidsmarkt zijn steeds pluriformer geworden. Dus richt uw pijlen vooral op diversiteit op de werkvloer, ook bij de selectie van mbo-stagiairs. Diversiteit heeft te maken met alle aspecten waarop mensen van elkaar kunnen verschillen: van leeftijd, geslacht of afkomst tot godsdienst, seksuele gerichtheid, werkstijl, karakter en ambities. Een organisatie waarin veel verschillende mensen samenwerken, presteert beter en is creatiever wanneer er ruimte is voor verschil, blijkt steeds weer uit onderzoek. Mensen werken er prettiger. 6 Wees u bewust van complicaties Diversiteit loont, maar natuurlijk kunnen verschillen tussen mensen ook lastige situaties en conflicten met zich mee brengen. Laat iedereen op de werkvloer 20 PRAKTIJK februari 2011