Cartisperatie (C.E.A.) Infrmatiebrchure vr patiënten en familie. Vrwrd. Een ziekenhuispname is een ingrijpende gebeurtenis die heel wat vragen en nzekerheden met zich mee kan brengen. Deze brchure wil u infrmatie geven ver alles wat bij uw peratie kmt kijken. Ze biedt een eerste antwrd p vele vragen en is een praktische gids tijdens uw verblijf. Aarzel niet m meer uitleg te vragen. U kunt hiervr altijd terecht bij de artsen f de verpleegkundigen. Wij wensen u een spedig herstel en een aangenaam verblijf in ns ziekenhuis. De halsslagader (arteria cartis). De belangrijkste slagaders in het hfd zijn de linker- en rechter halsslagader. Ze ntspringen vlak bven het hart uit de grte lichaamsslagader (arta) en lpen vrt in de hals. Vlak nder de kaak splitsen ze zich in een tak naar het aangezicht (arteria cartis externa) en een tak naar de hersenen (arteria cartis interna). Ze vrzien de hersenen van bled. PLAQUE Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 1 24/11/2011
Het ntstaan van een vernauwing Een vernauwing in de halsslagader is het gevlg van aderverkalking (arterisclerse). De mgelijke risicfactren vr het ntstaan van arterisclerse kunnen zijn: - Erfelijke aanleg - Verhgd chlesterlgehalte - Te weinig lichaamsbeweging - Hge bleddruk - Rken - Stress - Leeftijd - Alchlmisbruik - Anticnceptiepil - Overgewicht - Diabetes - Cmbinatie van bvengenemde factren. De behandeling van arterisclerse bestaat enerzijds uit uw levensstijl aan te passen (zals te stppen met rken, meer lichaamsbeweging en uw veding aan te passen), en anderzijds dr de aangetaste slagader te behandelen. Behalve een vernauwing f een afsluiting van de slagader kan arterisclerse k een "emblie" verrzaken. Er breekt dan een stukje van de verkalkte plaque af. Dit stlsel zal meegeverd wrden naar een kleiner bledvat verder strmafwaarts. Dit kleinere bledvat kan dr dit stlsel afgeslten geraken. Het lichaamsdeel (de hersenen in dit geval) dat van dit bledvat afhankelijk is, krijgt nvldende bled tegeverd en er zal zuurstfgebrek ntstaan. Het zijn juist deze prpjes die het grtste risic pleveren vr een bererte. Gelukkig hebben we vier slagaders die zrgen vr de bledtever naar nze hersenen. Als de verbinding tussen deze vier slagaders, de cirkel van Willis, ged functineert, heft een vernauwing f afsluiting van één van de vier slagaders geen ernstige gevlgen te hebben. Bij de ene patiënt is de cirkel van Willis echter beter aangelegd dan bij de andere. Bvendien kmt het regelmatig vr dat meer dan één halsslagader vernauwd f afgeslten is. Klachten Een vernauwing in de halsslagader f zelfs een afsluiting heft geen klachten te geven. Wanneer een vernauwing in de halsslagader f een afsluiting wel klachten geeft, dan kan dit drdat een prpje in een bepaald gebied het afsterven van hersencellen verrzaakt. Dit kan leiden tt een bererte (CVA). De verschijnselen bij een bererte kunnen gaan van spraakstrnissen, blindheid, scheefstand van de mnd tt halfzijdige verlamming. Driekwart van alle mensen die een bererte (CVA) krijgt, heeft hieraan vrafgaand krtdurende verschijnselen. Dit wrden TIA s (Transient Ischemic Attacks) genemd en zijn vaak waarschuwingssignalen vr een dreigende bererte. Deze verschijnselen wrden verrzaakt dr tijdelijk bledtekrt in de hersenen. Bij tijdelijke verschijnselen die langer dan 24 uur duren is er sprake van een lichte bererte. De verschijnselen kunnen zijn: Krtdurend (meestal enkele minuten) éénzijdig krachtsverlies f verlamming van een hand, arm en/f been; tintelingen f een df gevel in een arm, hand en/f been; een peride van meilijker kunnen spreken; Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 2 24/11/2011
afhangende mndhek; een vrbijgaande blindheid aan één g Bij herkenning van deze verschijnselen en tijdige behandeling ervan, kunnen mgelijke berertes vrkmen wrden. Niet iedereen met een vernauwing in de halsslagader krijgt een berert, f een waarschuwingssignaal in de vrm van een TIA. Smmige patiënten die een vernauwing in de halsslagader hebben, krijgen geen klachten, f verschijnselen die hierp duiden. Wanneer de bleddruk wrdt gecntrleerd f als blijkt dat risicfactren vr athersclerse aanwezig zijn, kan z n vernauwing wrden ntdekt. Maar k bij patiënten die bijvrbeeld vaatklachten hebbeen in de benen, kan een vernauwing in de halsslagader wrden gevnden. Hewel deze persnen geen symptmen vertnen, lpen zij wel risic van een bererte. He grt dit risic is, zal dr nderzek meten wrden ingeschat dr uw chirurg. Onderzek van de halsslagader Na een TIA f bererte zal de arts het begin en het verlp van de klachten tt in detail willen hren. Dit niet alleen van uzelf, maar liefst k van een familielid f kennis. Vaak zal de arts u naar een neurlg verwijzen vr nader nderzek m te berdelen f er werkelijk sprake was van een TIA. Bij lichamelijk nderzek kan de arts een geruis ver de halsvaten hren. Aanvullend hieraan zal een echgrafie van de halsvaten verricht wrden. Hiermee kan nauwkeurig wrden gemeten he ernstig de vernauwing in de halsslagader is. Dit nderzek wrdt tegenwrdig k vaak verricht als screeningsnderzek bij cardiale en/f vaatpatiënten. Als dit nderzek een vernauwing aantnt die best behandeld wrdt, kan een bijkmende NMR-scan f CT-scan ndig zijn m te bepalen wat de beste behandeling is. Als u allergisch vr jdium bent, kan u dit best van tevren melden. Dan krijgt u medicatie m allergische reacties te vermijden. Als u een pacemaker implantatie heeft, aan ernstige nierinsufficiëntie lijdt f last heeft van claustrfbie kunnen deze nderzeken gecntraindiceerd zijn. Behandeling Als er een vernauwing van de halsslagader is vastgesteld, kan een behandeling ervan ndzakelijk zijn. Hiervr wrdt dr de geneesheren afgewgen f de kans p een bererte pweegt tegenver het risic van een mgelijke behandeling. Uit wetenschappelijke studies is gebleken dat een vernauwing van meer dan 70% in aanmerking kan kmen vr een preventieve chirurgie. De indicatie wrdt mede bepaald dr de gradatie van vernauwing, f de vernauwing klachten heeft gegeven en het peratief risic vr individuele patiënt. De ingreep gebeurt nder vlledige verdving. Via een snede aan de zijkant van de hals wrdt de halsslagader pgezcht. U krijgt een bledverdunnend medicijn tegediend m bledstlsels te vrkmen. Bij de peratie wrdt de slagader schngemaakt. De chirurg verwijdert de binnenste laag van de vaatwand. Hierna wrdt de halsslagader weer geslten. Vaak is het ndig een dun plastic slangetje (drain) in de wnde achter te laten m een bleduitstrting te vermijden. Deze drain wrdt de vlgende dag al verwijderd na het ntbijt. Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 3 24/11/2011
Insnede in de hals Insnede van het bledvat Verwijdering van de plaque Herstelling van het bledvat Mgelijke cmplicaties Nadat de verdving uitgewerkt is, kan u pijn ter hgte van de halsregi velen. Indien de standaard pijnmedicatie niet vldende is m uw klachten te verlichten, meldt u dit best aan de verpleegkundigen p de afdeling zdat zij u extra pijnmedicatie kunnen tedienen. Geen enkele peratie is znder risic s. Z zijn er k bij deze peratie cmplicaties mgelijk zals wndinfectie, hartinfarct, lngntsteking, trmbse f lngemblie. Daarnaast zijn er ng enkele, vr deze peratie, specifieke cmplicaties mgelijk: Ondanks alle gede vrzrgen die je chirurg neemt, kan het tch ng gebeuren dat tijdens f vlak na de peratie een bererte ptreedt. De kans hierp is echter zeer klein (2 tt 3%). Omdat u aan de bledvaten wrdt gepereerd en bledverdunnende medicijnen krijgt tegediend, bestaat er een verhgde kans p nableding. Minder ernstige, maar tch vervelende cmplicaties kunnen ptreden wanneer tijdens de peratie beschadiging ptreedt van zenuwen die in het peratiegebied lpen. Slikstrnissen f prblemen aan de stembanden (heesheid) kunnen daarvan het gevlg zijn. Ok is het mgelijk dat u na de peratie last heeft van een df gevel f tintelingen van de rlel f in het gebied van kaak- en mndhek. Meestal betreft het een zenuwkneuzing die van tijdelijke aard is en na verlp van tijd zal verdwijnen. De pname in het ziekenhuis. Een nrmaal ziekenhuisverblijf vr deze ingreep duurt gemiddeld 2 à 3 dagen. 1. Vr de peratie Een week vr de peratie wrdt, in verleg met de chirurg, uw bledverdunnende medicatie gestpt. (bvb: Marcumar, Plavix, Asaflw, Cardiaspirine, Ticlid, ) Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 4 24/11/2011
2. De dag van pname U meldt zich p de afgesprken datum van pname bij de dienst inschrijvingen. Deze bevindt zich links naast de receptie aan de hfdingang. Gelieve uw identiteitskaart, SIS-kaart, bledgrepkaart en nderzeksresultaten (bv. van de lngen (RX-ft)) mee te brengen (indien deze elders verricht zijn). Een standaardfrmulier met ingevuld wrden met uw medicatie zdat deze ingescand wrdt en een plaats krijgt in uw elektrnisch dssier. Gelieve k de envelp, afgegeven dr uw chirurg p de raadpleging, mee te nemen. Deze bevat de instructies vr de verpleegkundigen. U wrdt naar de dienst heelkunde 1, heelkunde 2 f krt verblijf (eerste verdieping) begeleid waar u een kamer tegewezen krijgt. In de mate van het mgelijke zal er met uw kamerkeuze rekening gehuden wrden. Een verpleegkundige ntvangt u p de afdeling en zrgt vr uw pname. De verpleegkundige maakt tijd vr een gesprek en verlpt met u de (p de raadpleging) afgegeven infbrchure van het ziekenhuis en de vragenlijst. Gelieve tijdens dit gesprek alle infrmatie die vlgens u belangrijk is dr te geven (medicatielijst, allergieën, telefnnummers van familie, enz.). Hij / Zij zal k uw familie infrmeren. Uw familie kan de dienst bereiken p de vlgende nummers 016 80 99 11 (heelkunde 1), 016 80 99 16 (heelkunde 2), 016 80 99 14 (krt verblijf). Uw familie kan u bezeken tussen 14u00 en 20u00. Afwijkingen van het nrmale bezekuur zijn bespreekbaar met de hfdverpleegkundige. Vlgende nderzeken staan ng p het prgramma: Een ft van de lngen (RX-ft) Een bledafname Een film van het hart (Elektrcardigram) (Smmige van deze nderzeken zijn waarschijnlijk ng recentelijk gebeurd. De chirurg beslist f deze herhaald meten wrden.) Vr de peratie wrden de laatste vrbereidingen getrffen: U mag niet meer eten en drinken vanaf middernacht. Vr een gede nachtrust kan u aan de verpleging een slaaptabletje vragen. 3. De dag van de peratie. U maakt uw tilet zelf f u wrdt hierbij gehlpen z ndig. Mannelijke patiënten meten zich zeker ged scheren. Verwijder vr vertrek naar de peratiekamer hrlge, bril, lenzen, ringen en tandprthesen. Berg alles zrgvuldig weg zdat niets kan verlren gaan. Indien u een hrapparaat draagt, hudt u dit bij vrkeur aan. U det een peratiehemdje aan. Als vrbereiding p de peratie kunt u een licht kalmeringsmiddel krijgen. Even later wrdt u naar de peratiekamer gebracht. Uw chirurg det zijn uiterste best m p het vrziene tijdstip met de ingreep te starten. We vragen evenwel uw begrip als uw ingreep tengevlge van nvrziene mstandigheden wat later drgaat dan rsprnkelijk vrzien. In de peratiekamer nemen de verpleegkundigen de zrg en verantwrdelijkheid ver. Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 5 24/11/2011
4. Verblijf p intensieve zrgen. Nrmaal verblijft u de eerste dag en nacht na de peratie p de afdeling Intensieve Zrgen. Uw bewustzijn, hartritme, bleddruk, plsfrequentie, enz. kunnen hier cntinu pgevlgd wrden. Op de afdeling Intensieve Zrgen gelden vlgende bezekuren: (maximum twee persnen): 11u30-12u00 15u00 15u30 19u30 20u00 Buiten deze bezekuren kan uw naaste familie zich steeds telefnisch bevragen naar uw testand p het nummer 016 80 99 08. 5. Terug p de afdeling Het kan gebeuren dat de vergang van intensieve zrgen naar de verpleegafdeling vr u een angstaanjagende gebeurtenis is. Vanaf nu bent u immers niet meer nder cntinue bewaking. De verplaatsing p zich is echter een teken dat uw testand bevredigend en stabiel is. De verpleegkundigen van uw dienst kennen uw situatie en zrgen er vr dat u zich veilig velt. U krijgt bledverdunners m de bleddrstrming naar de hersenen ptimaal te garanderen. Het herstel is ver het algemeen zeer snel. De snede in de hals geneest drgaans mi. Meestal is het litteken naderhand nauwelijks zichtbaar. Na de peratie is het mgelijk dat de bleddruk tijdelijk verhgd is. In dat geval krijgt u bleddrukverlagende medicatie vrgeschreven. Terug naar huis. Indien ndig zal de sciaal verpleegkundige, samen met u en uw familieleden, de situatie thuis bekijken. Zij is p de hgte van de hulp die thuis gerganiseerd kan wrden en zal z ndig thuisverpleging, maaltijdbedeling, petshulp, enz., inschakelen. De sciaal verpleegkundige zal p uw vraag dr de verpleging gecntacteerd wrden en langskmen p uw kamer. Om ervr te zrgen dat de slagaderverkalking (arterisclerse) z min mgelijk teneemt, det u er ged aan te stppen met rken, vr vldende lichaamsbeweging te zrgen en vergewicht te vrkmen. Als u suikerziekte, hge bleddruk f een hg chlesterlgehalte heeft, dan is behandeling hiervan ndzakelijk. Wanneer u naar huis gaat, krijgt u ng vlgende frmulieren mee: Een schema met de medicatie die u met innemen. Een brief vr de huisarts. Data van de verdere afspraken (ndermeer vr het verwijderen van de hechtingen). Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 6 24/11/2011
Tt slt. We hpen dat deze brchure vr u een hulp is geweest m meer te weten te kmen ver het verlp van de pname, de peratie en wat te den na het ntslag. Met bijkmende aanmerkingen f vragen kan u steeds bij de verpleging en chirurgen terecht. We hpen tevens dat uw verblijf hier z krt en z aangenaam mgelijk verlpt en wensen u alvast een spedig herstel te. Infrmatiebrchure-vaatcentrum-cea Pagina 7 24/11/2011