Vlaams Indicatorenproject GGZ: Een gezamenlijke opdracht Peter Cosemans (Icuro) Tineke Oosterlinck (Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid) Kwaliteit van zorg The degree to which health services for individuals and populations increase the likelihood of desired health outcomes and are consistent with current professional knowledge (Institute of Medicine) 1
Kwaliteit van zorgen? Zeven dimensies van kwaliteit van gezondheidszorg: Effectiviteit: de zorg moet werkzaam zijn Tijdigheid: nodeloze wachttijden moeten vermeden worden Toegankelijkheid: er mag geen onderscheid in ras, stand, financiële mogelijkheden, overtuiging, Patiënt gestuurd: zorg in functie van de noden van de patiënt en uitgevoerd in goed overleg met de patiënt Efficiënt: geen verspilling van middelen Veilig: geen vermijdbare schade oplopen tijdens de zorg Continuïteit: geen onderbrekingen in het zorgtraject Kwaliteitsproblemen in de GGZ? Institute of Medicine (2006) Improving the Quality of Health Care for Mental and Substance Use Conditions: As in general health care, there is ample evidence of problems in the quality of care for mental and/or substance-use problems and illnesses. These problems include: (1) failure to provide care consistent with existing scientific evidence, (2) variations in care that occur when clear evidence on effective care is lacking, (3) failure to provide any treatment for an mental and/or substance use problems and illnesses or to address the risk factors associated with the development of these illnesses, and (4) unsafe care. 2
Kwaliteitsproblemen GGZ België? Kwaliteitsproblemen GGZ België? Psychiatrische patiënten kennen gemiddeld 15 jaar lagere levensverwachting; 17% van de psychosen, 45% van de depressies en ruim 60% van de angststoornissen blijft volledig onbehandeld; Hoge aantal zelfdodingen; Hoog aantal heropnames binnen 30 dagen; Hoge gebruik van psychofarmaca. Weinig en sterk gefragmenteerde gegevens beschikbaar om een kwaliteitsbeleid te ondersteunen! 3
Aanbevelingen IOM (2006) Eén van de aanbevelingen die het IOM maakt, is het ontwikkelen, implementeren en het continue verbeteren van een set van kwaliteitsindicatoren voor de GGZ zowel op het niveau van de zorgverleners, de instellingen als de organisatie van de gezondheidszorg. Deze indicatoren dienen valide en accuraat te zijn, maar ook bevattelijk voor verschillende doelgroepen waaronder professionals, overheden, accreditatiebureaus en patiënten. De resultaten van deze indicatoren kunnen gebruikt worden om o.a. benchmarking toe te laten en kwaliteitsbevordering op te volgen (Institute of Medicine, 2006). Aanbevelingen ITINERA (2013) 4
EU RICHTLIJN 2011/24 Whenever health care is provided, it is vital for patients to ensure: clear information that enable people to make informed choices about their healthcare; mechanisms for ensuring the quality and safety of the health care that is provided; continuity of care between different treating professionals and organisations; and mechanisms to ensure appropriate remedies and compensation for harm arising from healthcare. Maatschappelijke ontwikkelingen De Standaard analyseerde de visitatieverslagen en Guy Tegenbos stelt op 19 mei 2012: De Standaard heeft die verontrustende gegevens over de spoeddiensten, en andere informatie die de komende dagen zal verschijnen, niet 'uitgevonden', maar gewoon gevonden. De rapporten lagen in de laden van de Vlaamse zorginspectie, die ze heel zorgvuldig had opgesteld. Volgens de regels van de openbaarheid van bestuur waren ze publiek. Maar haast niemand vroeg ze. En wie ze vroeg, begreep ze meestal niet. En het systeem had het al bij al liefst zo. Als 'wij' - ziekenhuizen, ambtenaren, politici, ziekenfondsen - het maar weten, is dat genoeg. De burger zou dit toch maar fout interpreteren. Dat is een paternalistisch standpunt uit een vorige eeuw. Burgers en patiënten hebben het recht te weten wat er te weten is over de kwaliteit van hun ziekenhuizen. is na de rusthuizen, de scholen en de algemene ziekenhuizen morgen de geestelijke gezondheidszorg aan de beurt? 5
Vlaams indicatoren project GGZ Naar aanleiding van internationale aanbevelingen, toenemende maatschappelijke verwachtingen en het indicatorenproject AZ Kan de GGZ-sector een Indicatorenproject opstarten? Werkgroep Q&S GGZ opgericht vanuit de ziekenhuiskoepels Aanwerving project medewerker Q&S GGZ (Projectfinanciering van Vlaamse Overheid) Gebruik van indicatoren in de GGZ, een oriënterende review Opstart van het Vlaams Indicatorenproject gefaciliteerd in september 2012 Inspirerend Vlaams Indicatorenproject AZ 6
Vlaams indicatoren Project GGZ Indicatoren Enkele definities Definitie indicator: A measurement tool, screens, or flags that are used as guides to monitor, evaluate and improve the quality of patient care, clinical support services and organizational function that affect patient outcomes (Mainz, 2003). Instrument voor het zichtbaar maken van bepaalde meetbare aspecten van de kwaliteit van de zorg. Kenmerken van een goed meetinstrument: valide, betrouwbaar, gevoelig, sensitiviteit, specificiteit, evidence based, relevant voor de zorgpraktijk, 14/03/2014 Leuven - Lentevergadering VVP 7
Definitie en verschillende soorten Structuurindicator: geeft informatie over het vermogen om goede zorg te verstrekken, maar zegt weinig over het resultaat van de zorg. Vb: Beschikken GGZ-organsisaties over een suïcidepreventiebeleid Procesindicator: brengt de verstrekte zorg aan patiënten in beeld en geeft informatie over de mate waarin zorg verleend wordt op de beste manier (processen die leiden tot een bepaald resultaat). Vb: Is de patiënt betrokken in de opmaak van een behandelplan Outcome-indicator of resultaatsindicator: brengt het resultaat van de verstrekte zorg aan patiënten in beeld en geeft zo informatie over de mate waarin de zorg- of dienstverlening het gewenste resultaat heeft. Vb: Is er een tijdig contact na ontslag bij een andere hulpverlener. Planning Fase van Voorbereiding Samenstellen QI Bureau Opstart van GGZ indicatorenforum Opstellen van indicatorprotocol Fase van Ontwikkeling Oprichting van multidisciplinaire ontwikkelingsgroepen Ontwikkeling van een set van kwaliteitsvolle indicatoren met een indicatorfiche Testen en validatie ism TTP Fase van Uitvoering Na goedkeuring op indicatorenforum kan set geïmplementeerd worden Data worden overgemaakt aan TTP, die feedback zal terugkoppelen (benchmarking) 8
Oprichting OG s 28/03/2014 Welke stappen werden reeds gezet? 2011-2012 2013 Oprichting GGZ WG Q&S Doelstelling: activeren en motiveren van GGZsector om QI-Project GGZ op te starten 1 e versie conceptnota Najaar 2012 Oprichting QI-Bureau - Voorbereiding opstart QIP GGZ - Sectorbrede conceptnota December 2012: Februari 2013: Start van OG en 1 e QI-Forum Voorstel voor opstart van 5 ontwikkelingsgroepen Aanstellen van de voorzitter Officieel startschot April 2013 2 e QI-Forum Goedkeuring QIprotocol En hoe gaan we verder? 2013 2014 en Fase van ontwikkeling van Q-indicatoren: Definiëren van indicatoren Uitwerken van indicatorfiche en bijkomende info Presentatie eerste set van Q- indicatoren 18/12/2013 QI-Forum GGZ 5 OG en presenteren set van QIindicatoren Vanuit QI-Bureau vraag naar Feedback. Fase van validatie en implementatie: Validatie & operationaliseren i.s.m. TTP Implementatie in GGZ voorzieningen Benchmarking en transparantie voorbereiden Continue sectorbrede draagvlakontwikkeling bewerkstelligen 9
Indicatoren Meten weten verbeteren We streven naar verbetering, elke verbetering vereist verandering, niet elke verandering is een verbetering, hoe weten we wanneer een verandering een verbetering is? Doelstelling van werken met indicatoren op een systematische wijze (bepaalde aspecten van) de Q van de zorg opvolgen: interne verbetercycli initiëren en voltooien feedback eigen werking; in 2 e instantie publieke verantwoording te kunnen geven kan ook aangewend worden voor voor onderzoeksdoeleinden. 14/03/2014 Leuven - Lentevergadering VVP Indicatoren Enkel meetbare aspecten van de kwaliteit van zorg: 10
Indicatoren Quality Indicator Protocol Geformaliseerde samenwerking door ondertekening van dit protocol. Zorgvuldigheid in het werken met data: TTP opgericht in het verzamelen van data, in het stockeren van data, in de toegang tot de data. Afgestemd op andere initiatieven (toezicht Vlaamse Overheid, FOD-werking) Tentatieve planning: 2013 2014 : ontwikkelen en valideren basisset (blijvend proces), 2015: data registreren en abstraheren. Indicatorenproject GGZ 5 ontwikkelingsgroepen Bureau Indicatorenforum C&C OW OW PV OW PP Depressie OW Gedragstoornis OW Continuïteit en coördinatie Patiëntveiligheid Patiëntenparticipatie Depressie bij volwassenen/ouderen Gedragsstoornissen bij kinderen/jongeren Vlaamse Patiëntenpeiling GGZ Voorzitter: psychiater Co-voorzitter: andere professionele discipline 11
Eerste set van GGZ indicatoren (18/12/2013) Patiëntveiligheid Volledig Geneesmiddelenvoorschrift Risico assessment Metabool Syndroom Suïcidepreventie Patiëntenparticipatie Gedeelde besluitvorming (proces) Gedeelde besluitvorming (outcome) Inzetten van ervaringsdeskundigen Continuïteit & Coördinatie Synthesebrief Contact na ontslag uit residentiële voorziening Zorgnetwerkplan Zorgoverleg Eerste set van GGZ indicatoren (18/12/2013) Depressie bij volwassenen en ouderen Ernstmeting Opvolging van behandelproces Betrekken van de context Gedragsstoornissen bij kinderen Zorgtraject Behandelrichtlijnen Impact op levensdomeinen Vlaams patiëntenplatform Vlaams patiëntpeiling GGZ 12
Sectorbrede aanpak Vlaams indicatorenproject CGG PVT Beschut Wonen Q Mobiele teams HA De eerste stap is gezet QI-Project GGZ is succesvol gestart 69 verschillende organisatie, 136 professionals participeren Grote dynamiek bij organisaties en professionals om Q van zorg in GGZ op te volgen en evt. te verbeteren 5 sectorbrede ; interdisciplinaire ontwikkelingsgroepen Elke ontwikkelingsgroep wordt voorgezeten door een psychiater en een professional met een andere achtergrond Tegen 18/12/2013 een eerste basisset van 18 indicatoren voorgesteld 13
De eerste stap is succesvol gezet. En toch. Is er nog veel werk voor de boeg met betrekking tot: operationaliseren & valideren van de voorgestelde indicatoren; implementeren in de verschillende GGZ-voorzieningen; op verantwoorde wijze transparant communiceren over onze kwaliteit van zorg. Enkel succesvol als werken aan indicatoren een gezamenlijke opdracht is. Visie Vlaamse Overheid Doelstellingen: 1) Kwaliteitsverbetering Expliciete keuze voor bottom-up proces 2) Transparantie en publieke rapportage Internationale trend Maar publieke rapportage moet op een correcte manier gebeuren zonder de complexiteit van de sector en de specifieke voorziening uit het oog te verliezen. 14
Visie Vlaamse Overheid (2) Transparantie ifv: Verantwoording Strijd tegen stigma, negatief imago ggz 3) Beleidsvoorbereiding, -uitvoering en opvolging: geen rankings! Ik dank u voor uw aandacht! Peter Cosemans (peter.cosemans@icuro.be) Vera de Troyer (vera.detroyer@icuro.be) Johan Hellings (Johan.hellings@icuro.be) Elke Frans (elke.frans@wvg.vlaanderen.be) 15