URBAN JAZZ Beeldkwaliteitplan 'de Waluwe Parkeiland' Gemeente Zaltbommel februari 2014
2
colofon Titel rapport Datum Opdrachtgever Contactpersoon Beeldkwaliteitplan De Waluwe Parkeiland februari 2014 (vastgesteld door de Raad op xx xx 2014) Gemeente Zaltbommel Hogeweg 11 (bezoekadres) 5301 LB Zaltbommel Dhr. Gerard Rinkel Opsteller Urban Jazz B.V. Speelhuislaan 68B 4815 CG Breda T 06 12750232 E jan-hein@urbanjazz.nl www.urbanjazz.nl/ @UrbanJazzDesign Contactpersonen Jan-Hein Biemans Sander Boon 3
indicatief verkavelingsplan 4 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
INHOUDSOPGAVE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Inleiding 7 Procedure 9 Deelgebieden beeldkwaliteit 11 Algemeen toetsingskader architectuur 13 Deelgebied A: De Lanen 15 Deelgebied B: Parkzone 17 Deelgebied C: Hogeweg 21 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 5
overzicht fasering De Waluwe 6 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
1. inleiding De gemeente Zaltbommel gaat het woningbouwplan voor het deelgebied Parkeiland uit De Waluwe II ontwikkelen. Bij de ontwikkeling van dit plan zijn veel partijen betrokken. Behalve de gemeente zelf zullen ook projectontwikkelaars, woningcorporaties en particulieren een bijdrage leveren aan de realisatie van het ruimtelijke en functionele programma. De gemeente acht het noodzakelijk om te sturen op beeldkwaliteit en samenhang voor zowel de geprojecteerde bebouwing als de openbare ruimte. In verband met de ambitie en de wens om de verschillende deelprojecten zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen en het project in goede banen te leiden heeft de gemeente Zaltbommel onder andere een stedenbouwkundig plan, een bestemmingsplan en het onderhavige beeldkwaliteitsplan opgesteld. Omwille van de afstemming van de verschillende deelprojecten is gekozen voor een flexibel beeldkwaliteitsplan waarbij gestuurd wordt op samenhang en kwaliteit op hoofdlijnen. Daarbij zal voor bepaalde plekken (extra) sturing noodzakelijk zijn ten behoeve van afstemming en samenhang en om ervoor te zorgen dat het maximale wordt behaald dat gewenst is. Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 7
luchtfoto plangebied en omgeving 2008 8 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
2. procedure Voor de ontwikkeling van het plangebiedi vormt het bestemmingsplan het juridisch-planologisch kader, het voorliggende beeldkwaliteitplan is het kader voor de beoogde ruimtelijke kwaliteit. Om goed te kunnen sturen op de kwaliteit van de transformatie naar een woonfunctie is dit beeldkwaliteitplan opgesteld. Daarnaast kan dit beeldkwaliteitplan, in tegenstelling tot de welstandnota, worden gebruikt als sturingskader voor de inrichting van de buitenruimte, zowel op private percelen als in het openbaar gebied. Het doel is uiteindelijk een leefomgeving dat stedenbouwkundig goed functioneert met een representatieve (landschaps-) architectuur van hoge kwaliteit. Deze rapportage beschrijft de samenhang tussen de stedenbouw, architectuur en inrichting en stelt heldere en toetsbare criteria vast om het beoogde eindbeeld te waarborgen. Globaal kunnen er 3 gebruiksdoelen van het beeldkwaliteitplan onderscheiden worden. Het beeldkwaliteitplan heeft een doel als: 1. Beleidskader; de gemeente formuleert haar beleid in hoofdlijnen voor de beeldkwaliteit van het gebied. 2. Ontwerp- en uitvoeringskader; voor ontwikkelaars en architecten en alle betrokkenen bij het realiseringstraject vormt het een referentie- en inspiratiekader. 3. Toetsingskader; voor de welstandcommissie geldt het plan als toetsingsinstrument bij de beoordeling van de bouwinitiatieven. Het opstellen van de voorlopige en definitieve plannen voor de woningen komt voor rekening van de initiatiefnemers (ontwikkelaars, woningcorporaties en particulieren). Om de gemeente in staat te stellen de door de initiatiefnemers van projectmatig tot stand te brengen woningen te toetsen aan de gemeentelijke doelstellingen, met betrekking tot de realisatie van het bestemmingsplan inclusief het beeldkwaliteitplan, zal de initiatiefnemer de woningontwerpresultaten voor de in haar opdracht te bouwen woningen in de fasen van gereedkoming van het voorlopig ontwerp en het definitief ontwerp voorleggen aan de supervisor die de beeldkwaliteit en de samenhang van de deelprojecten beoordeelt en bewaakt. De toetsingskaders bestaan uit: Bestemmingsplan De Waluwe Parkeiland (Urban Jazz/ Dunaro, 2013). Beeldkwaliteitplan De Waluwe Parkeiland (Urban Jazz, 2013). Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 9
overzicht deelgebieden 10 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
3. deelgebieden beeldkwaliteit Het plangebied is opgedeeld in 3 verschillende deelgebieden: Deelgebied A: De Lanen Deelgebied B: Parkzone Deelgebied C: Hogeweg Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 11
ROMANTISCH KUBISME AMSTERDAMSE SCHOOL TRADITIONEEL HET NIEUWE BOUWEN referentiebeelden verschillende jaren '30 stijlen 12 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
4. algemeen toetsingskader architectuur In dit deel van de rapportage zijn de algemene ambities ten aanzien van de architectuur in woord en beeld vertaald. Hierin is een zeer beperkt aantal spelregels vastgelegd die in combinatie met het bestemmingsplan het uitgangspunt vormen voor nadere uitwerking van het stedenbouwkundig plan. Het stedenbouwkundig plan heeft een herkenbare eigen identiteit, waarin het groene karakter (het parkeiland) en de openbare structuren in oost-west richting nadrukkelijk het karakter van de wijk bepalen. De beoogde woningtypes en -dichtheid komen overeen met de huidige situatie in de directe omgeving. Aangezien de bestaande uitstraling van De Waluwe I zich kenmerkt in een ruime variatie in verschijningsvormen wordt dit ook in het plangebied mogelijk gemaakt. Om de nieuwe wijk echter als geheel herkenbaar te maken is het van belang dat er ondanks de mogelijkheid tot diversiteit tevens een duidelijke samenhang is. Daarom is er voor gekozen de architectuur de sfeer uit te laten stralen van de jaren 30 stijl. Deze stijl sluit aan bij de vormgeving van De Waluwe I en kan architectonisch op verschillende manieren uitgewerkt worden. Het uitgangspunt voor de wijk is dat er in de wijk een gevarieerd architectuurbeeld ontstaat. Daarom is ervoor gekozen geen specifieke stijl uit de 30 er jaren te benoemen. Alle stijlen die kenmerkend zijn voor deze periode zijn mogelijk. Grofweg zijn dit: De traditionele 30 er jarenwoning met kap. De Amsterdamse school. Het romantisch kubisme. Het nieuwe bouwen. In het ontwerp zijn bovendien eigentijdse interpretaties op een stijl mogelijk. Uitgangspunt is dat de gekozen stijl herkenbaar is in het uiteindelijke ontwerp. Om de samenhang van het plangebied als geheel te waarborgen is het van belang dat er ondanks deze variatie sprake is van een herkenbaar geheel. Op hoofdlijnen betekent dit dat de volgende 3 ontwerp-principes leidend zijn: In de gevels is er sprake van een grote plasticiteit (bijv. uitbouw, overstek, inkeping, etc.). Overwegend horizontale geleding (bijv. liggende ramen, horizontale roedenverdeling, spek- of rollaag in het metselwerk, etc.). Overwegend gebruik van bakstenen in rood-bruine aardetinten of pleisterwerk in een zeer lichte tint. kleurenspectrum rood-bruine baksteen Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 13
groenstructuur in buitenbocht Principe profiel Fiep Westendorplaan parkeerstrook rijwoningen brede groenstrook in buitenbocht bouwaccenten langs langzaamverkeersroute parkeiland stadskantoor groene erfafscheidingen langs doorzichten naar het park Ontwerpprincipes deelgebied A: De Lanen 14 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
5. deelgebied a: de lanen Algemeen De vorm van het totale plangebied en daarmee ook dit deelgebied 'De Lanen' volgt uit het ontwerp van De Waluwe I. Het bestaande deel is aan de oostzijde met de gebogen lijn (Alfred Smithlaan - Hertog Karellaan) begrenst. In het ontwerp van De Waluwe II is die gebogen lijn grofweg gespiegeld, waardoor in het tussenliggende gebied een ellipsvormige, open ruimte ontstaat. De gespiegelde, gebogen lijn die de water- en taludlijn aan de oostzijde van het wijkpark vormt is voor het belangrijkste deel bepalend voor de overige verkaveling binnen het plangebied. Met name de Fiep Westendorplaan die het zelfde tracé volgt is in grote mate structuurgevend voor de gehele planontwikkeling binnen De Waluwe II. Buiten de voorgaand beschreven noord-zuid georiënteerde hoofdstructuren van het water en de Fiep Westendorplaan bestaan de secundaire structuren uit strakke radialen loodrecht op de gebogen lijnen. Deze radialen zijn gelijkmatig verdeeld over de lengte van de Fiep Westendorplaan en hebben het karakter van een woonstraat met doorzicht op het park, een doodlopende parkeerkoffer of gesloten binnenhof omringd door achterkanten van kavels. Bebouwd - grondgebonden woningen Een grondgebonden woning bestaat uit max. 2 bouwlagen met kap of 3 bouwlagen met plat dak. De woningen moeten een wand vormen waarbij samenhang en eenheid leidend is. Onderbrekingen hierin zijn toegestaan mits dit geen afbreuk doet aan de eenheid. Hoekwoningen langs de langzaamverkeersroute markeren de route d.m.v. bouwaccenten. Hoekwoningen moeten een 2-zijdige oriëntatie hebben. Onbebouwd Parkeren zoveel mogelijk op eigen terrein. Voor rijwoningen worden 2 pp voorzien in het straatprofiel, parkeerkoffer of parkeerhof. In het profiel van de strook met de langzaamverkeersroute wordt niet geparkeerd. In het profiel van de strook met de langzaamverkeersroute wordt een bomenstructuur aangeplant. Erfafscheidingen langs doorsteken naar het park in de vorm van levende, groenblijvende of bladhoudende hagen, die integraal onderdeel uitmaken van het gehele bouwplan. Dwarsprofiel Fiep Westendorplaan A-symmetrisch profiel toepassen. In de aan het profiel grenzende perceelsgrenzen bij voorkeur hagen plaatsen als erfafscheiding. De inrichting van dit profiel moet een eenheid vormen. De groenstructuur wordt overwegend gerealiseerd in de buitenbocht waarmee het optimaal zichtbaar is. De groene uitstraling dient te overheersen in het profiel, het parkeren is daarom ondergeschikt en mag het groen zo min mogelijk aan het zicht onttrekken. Het profiel heeft een statige uitstraling. Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 15
Referentie van naar de straat gekeerde achterzijde Referentie van naar de straat gekeerde achterzijde recreatie in het groen bouwaccenten langs langzaamverkeersroute stadskantoor bijzonder element/ monumentale boom groene erfafscheidingen langs doorzichten naar het park Ontwerpprincipes deelgebied B: Parkzone 16 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
6. deelgebied b: parkzone Algemeen Het parkeiland ligt centraal in de wijk De Waluwe op het snijvlak tussen de bestaande fase I en de nog voor een groot deel te realiseren fase II. Het park is primair bestemd als wijkpark voor De Waluwe maar zal ook een functie hebben voor de noordelijk gelegen wijk De Vergt. Het park heeft een omvang van 1,6 hectare en wordt volledig omgeven door water. Het park is via 2 bruggen bereikbaar die gepositioneerd zijn aan de westelijke en oostelijke flanken van het park. Om het eiland extra interessant te maken voor verblijf wordt er een horecavoorziening met beperkte omvang op het eiland mogelijk gemaakt. Aangezien het water dat het eiland omringd in wintertijd gebruikt kan worden als schaatsbaan met officiële afmetingen kan de horeca zowel in zomer- als wintertijd een toegevoegde waarde hebben. De ruimtelijke kwaliteit van het park, de kwaliteit van de omringende woningen en de woonomgeving wordt door verschillende factoren bepaald: het gaat om de manier waarop de ruimte gebruikt wordt (ruimtelijke randvoorwaarden) en om de afstemming tussen verkeersruimte, verblijfsruimte, groene ruimte in het park en het water (functionele randvoorwaarden) en de vormgeving van beide aspecten (esthetische randvoorwaarden). Alles moet zoveel mogelijk in samenhang zijn. Een damwand zal ter plekke van de woonkavels de perceelsgrens vormen, waarmee (deels) eenheid in de erfafscheiding bereikt wordt. Bebouwd - grondgebonden woningen Een grondgebonden woning bestaat uit max. 2 bouwlagen met kap of 3 bouwlagen met plat dak. Hoekwoningen langs de langzaamverkeersroute markeren de route d.m.v. bouwaccenten. Hoekwoningen moeten een 2-zijdige oriëntatie hebben. Erfafscheidingen langs het water mogen de sfeer van het park niet nadelig beïnvloeden (geen verrommeling). Erfafscheidingen worden integraal mee-ontworpen met de architectuur van de woningen. Woningen kunnen zowel georiënteerd zijn op de waterpartij als op de woningen in deelgebied 'De Lanen', echter per bouwblok kan slechts één zijde gekozen worden. De erfafscheidingen vormen per bouwblok een eenheid. Straatbeeld aan zowel de waterkant als de oostzijde moet eenheid geven en samenhang vertonen, maar hoeft geen wand te vormen. Referentie van naar het park gekeerde achterzijde Referentie van naar het park gekeerde achterzijde Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 17
Referentie achterzijde in geval van projectmatige bouw Referentie van groene erfafscheiding op talud Referentie: riet langs waterkant voor eenheid oeverrand Referentie van samenhangde erfafscheiding aan voorzijde eenheid/ samenhang per bouwblok maar geen noodzaak tot wandvorming bouwaccenten langs langzaamverkeersroute herkenbaar vormgegeven langzaamverkeersroute met flankerende bomenstructuur eenheid erfafscheidingen per bouwblok Ontwerpprincipes deelgebied B: Parkzone 18 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
Onbebouwd Het parkeren op eigen terrein mag niet zichtbaar zijn vanuit de zijde van het water. Parkeren in de openbare ruimte, zichtbaar vanuit de zijde van het water, is enkel toegestaan in de verlengde woonstraten met doorzicht op het park. In het profiel van de strook met de langzaamverkeersroute wordt niet geparkeerd. De routes naar het park liggen in het verlengde van de woonstraten vanuit zowel fase I als fase II. De kavels langs het water zijn voor de auto bereikbaar vanaf de oostzijde. De langzaamverkeersroute van/naar het park wordt herkenbaar vormgeven, opgespannen tussen een bijzonder element (kunstwerk/gebouwtje/monumentale boom) in het park en het stadskantoor aan de Hogeweg. Langs de langzaamverkeersroute wordt een bomenstructuur aangeplant. Er dienen speelmogelijkheden te zijn op het parkeiland, geschikt voor kinderen van elke leeftijd. Het moet een open eiland worden met groene oevers, rekening houden met doorzichten en dus ook met de situering van bepanting. Het park dient lichtglooiend aangelegd te worden met gebiedseigen beplanting (passend in het rivierengebied). Het park dient vooral voor recreatie en ontspanning. Naast het overwegend toepassen van gazons op het parkeiland dient er ook ruimte met natuurontwikkeling ingericht te worden. Er mogen geen steigers geplaatst worden grenzend aan de woonkavels langs het water. De bruggen naar het park dienen integraal onderdeel uit te maken van het inrichtingsplan voor het gehele park. Referentie van brug naar het parkeiland Referentie van brug naar het parkeiland Referentie van natuurlijk spelen op het parkeiland Referentie landschappelijke inrichting parkeiland Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 19
bouwaccent langs entree naar De Waluwe II bouwaccent langs doorzicht naar waterpartij en parkeiland eenheid in verscheidenheid parkeiland bouwaccent en doorzicht naar waterpartij en parkeiland bouwaccent langs entree naar De Waluwe II ruimte is onderdeel van groenstructuur De Waluwe II Ontwerpprincipes deelgebied C: Hogeweg 20 Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland'
7. deelgebied c: hogeweg Algemeen De woningen aan de Hogeweg vormen het visitekaartje van De Waluwe, aangezien deze de eerste indruk bepalen bij benadering vanaf de voornaamste ontsluitingsweg N322. Aan de noordzijde van de Hogeweg dient een aaneengesloten bebouwingswand gerealiseerd te worden, de woningen hebben hier namelijk tevens een geluidswerende functie hebben ten opzichte van de er achterliggende woonpercelen. Rijwoningen liggen op deze locatie dan ook voor de hand. Om het doorzicht naar het parkeiland en de entree naar het woongebied van De Waluwe II over de route van de Fiep Westendorplaan naar het winkelcentrum van De Portage te markeren wordt in het stedenbouwkundig plan en dit beeldkwaliteitplan uitgegaan van duidelijk herkenbare bouwaccenten op de meest westelijke en oostelijke uiteinden van de bouwstrook. Bebouwd Aaneengesloten bebouwingswand in 2 bouwlagen met kap of maximaal 3 bouwlagen met plat dak. Eenheid in verscheidenheid is uitgangspunt. Stedenbouwkundige accenten markeren het doorzicht naar het parkeiland en de entree op de hoek van de Hogeweg en Fiep Westendorplaan. De accenten vormen een eenheid met de overige woningen die aan de zijde van de Hogeweg zijn gelegen. Onbebouwd De openbare ruimte langs de Hogeweg wordt ingericht met wandelroutes (t.b.v. bereikbaarheid woningen), parkeerplaatsen en groenvoorzieningen. De groenvoorzieningen hebben als doel om de parkeerruimtes te compartimenteren en (deels) uit het zicht te nemen vanuit de woningen. De ruimte dient sociaal veilig en verkeersveilig te worden ingericht. De groenvoorzieningen dienen als structurerende elementen te worden vormgegeven. Beeldkwaliteitplan 'De Waluwe Parkeiland' 21
www.urbanjazz.nl @Urbanjazzdesign