J AARVERSLAG 2008 O NDERLINGE B OSSEN V ERZEKERING
FOTO: ISTOCKPHOTO/ICTOR
5 O NDERLING STERK FOTO: OBV Veel verzekeraars zijn begonnen als een Onderlinge Waarborg Maatschappij zonder winstoogmerk. Een dergelijke organisatiestructuur kent een lange traditie en haar belangrijkste kenmerk ligt in de gemeenschappelijkheid. Vanuit gezamenlijke belangen geld bijeenbrengen om bij een schade die elk van de deelnemers zou kunnen treffen te kunnen uitkeren. Onderlinge Bossen Verzekering (OBV) heeft haar sterke band met de deelnemers door de jaren heen kunnen behouden. De deelnemers hebben als polishouders sinds 1894 samen het waarborgkapitaal bijeen gebracht. Zij beslissen zelf over de bestem ming van het jaarlijkse resultaat van de maatschappij: toevoegen aan de reserve, onttrekken van reserves ten behoeve van schade-uitkeringen of zo mogelijk premierestitutie. Onderlinge Bossenverzekering Maatschappij U.A. Opgericht te Zutphen, 4 februari 1894 Beaulieustraat 22 Postbus 33 6800 LE Arnhem T 026 377 82 05 F 026 443 08 26 E info@bossenverzekering.nl I www.bossenverzekering.nl Raad van Commissarissen drs. O.O. Gorter A.C.J. Bullens R.C. Robbertsen C.F.J. Slager De onderlinge band bij OBV is sterk gebleven omdat u als boseigenaar behoort tot een heel specifieke groep. U bent, net als uw medepolishouders, om verschillende redenen sterk verbonden met de natuur. Bijvoorbeeld als eigenaar/beheerder van jarenlang gekoesterd familiebezit, als investeerder in nieuwe natuur, of als recreatieondernemer op een natuur- of bosterrein. Wat u verbindt met andere deelnemers is dat u de specifieke risico s van een boseigenaar herkent en u verzekert bij OBV. Net als vorig jaar willen wij die band met u, onze deelnemers, benadrukken door u in ons jaarverslag aan het woord te laten. Daarnaast komt ook een landgoedeigenaar aan het woord die tevens commissaris is bij OBV. Het is ons doel om onze klanten zo goed mogelijk van dienst te zijn, in de uitvoering van onze kerntaak wij hebben immers verstand van bossen verzekeren, maar ook in de informatievoorziening naar u toe. Wij wensen u daarom veel leesplezier. Directie OBV Directie ARCADIS Nederland BV drs. M.A. Elbers ir. J. van Gelder mr. M.P. Heiligers VOORWOORD
6 7 FOTO: RONALD KRANENBURG I NHOUD A LGEMEEN Voorwoord 5 Algemeen 7 Kerncijfers 9 Raad van Commissarissen 10 Verslag van de directie 14 Profiel 25 Jaarrekening 35 Overige gegevens 47 Na drie jaren waarbij er sprake was van grote brand-, storm- dan wel sneeuwof ijzelschade zijn er in 2008 geen gebeurtenissen geweest die hebben geleid tot grote schade-uitkeringen. Naar aanleiding van de verliezen over de laatste drie jaar heeft OBV aan het begin van 2008 de premies verhoogd ter versterking van haar positie. Het resultaat over het jaar 2008 valt echter tegen, nu niet door schade maar door economische omstandigheden. De wereldwijde kredietcrisis en de daarmee gepaard gaande daling van beurskoersen heeft ook OBV niet ongemoeid gelaten. Door het verlies op de beleggingsportefeuille heeft OBV bedragen op de reserves moeten afboeken. Op de verzekeringsportefeuille (premie -/- schade -/- kosten) is een positief resultaat behaald van 106.000. In totaal resteert een technisch resultaat voor de maatschappij van bijna 47.000 (2007: -/- 468.000). De premieomzet in 2008 steeg naar 577.000 (+ 14%). De premie voor stormverzekering nam toe met bijna 24% en die voor brandverzekering met bijna 8%. De premie van de ijzel- en sneeuwdrukverzekering nam met ruim 8% toe maar blijft beperkt tot 13.000. De totale schadelast over het afgelopen jaar blijft beperkt tot 31.000. Na verrekening van de overige baten en lasten bedraagt het resultaat na belastingen 49.000. In 2007 was er sprake van een verlies van 464.000. De verzekerde oppervlakte daalde met ca 1.100 ha ten opzichte van vorig jaar en bedroeg aan het einde van het verslagjaar 54.663 ha. Het aantal polissen nam met 4% af tot 1.906, voornamelijk door beëindiging na verkoop van kleinere bezittingen. Een kwart van de opzeggingen werd gemotiveerd op grond van de premieverhoging per januari 2008. INHOUD ALGEMEEN
8 9 K ERNCIJFERS 2008 2007 2006 2005 2004 FOTO: ISTOCKPHOTO/RENDERY Premie (x 1.000) Brand 327 303 309 319 316 Storm 237 191 175 167 148 IJzel 13 12 11 9 7 Totaal 577 506 495 495 471 Weerkundig was 2008 een zonnig jaar met een jaargemiddelde temperatuur in De Bilt van 10,6 C, tegen een langjarig gemiddelde van 9,8 C. Daarmee is 2008 inmiddels het twaalfde warme jaar op rij en staat het jaar op een gedeelde negende plaats in de rij van warmste jaren sinds 1901 (bron: KNMI). Wederom wordt de trend van klimatologische veranderingen zichtbaar die naar verwachting in de (nabije) toekomst een verhoogd risico op brand- en stormschades met zich meebrengen. De resultaten over 2009 zullen bij uitblijven van grote schades naar verwachting uitkomen op het niveau van het jaar 2004 en voorafgaande jaren. Dit zal met name ook afhankelijk zijn van de ontwikkelingen binnen de beleggingsportefeuille. Schade-uitkeringen (x 1.000) Brand 3 44 187 1 14 Storm 28 864 49 183 15 IJzel 3 109 Totaal 31 908 239 293 29 Resultaat (x 1.000) Technisch resultaat 47 -/- 468 -/- 140 -/- 151 154 Overige baten, lasten en belastingen 2 4 1 54 -/- 16 Resultaat na belasting 49 -/- 464 -/- 139 -/- 97 138 Aantal polishouders 1.906 1.981 2.039 2.061 2.119 Verzekerde waarde (x 1 mln) Brand 189 196 199 198 198 Storm 61 66 64 61 58 IJzel 1 1 1 1 1 Totaal 251 263 264 260 257 Verzekerde oppervlakte in ha Brand 54.663 55.361 55.558 55.980 55.813 Storm 22.538 24.480 22.487 22.081 20.727 IJzel 4.380 4.060 3.673 3.077 2.196 Balans (x 1.000) Eigen vermogen 553 690 943 956 1.015 Ledenrekening 1.314 1.277 1.548 1.637 1.652 ALGEMEEN KERNCIJFERS
10 11 FOTO: RONALD KRANENBURG R AAD VAN COMMISSARISSEN Drs. O.O. Gorter (1940), voorzitter Zittingsperiode: 2004-2016 Huidige functie: directeur/mede-eigenaar Landgoed Welna BV te Epe Vorige functies: consultant McKinsey & Company; directeur VNU Boekengroep; Informal Investor in Nederland en USA Nevenfuncties: diverse bestuurlijke en adviserende functies in de bos- en houtsector voortvloeiend uit hoofdfunctie A.C.J. Bullens (1949) Zittingsperiode: 2005-2017 Huidige functie: manager coöperatieve verzekeringen en innovatie Eureko NV Vorige functies: diverse functies binnen Rabobank Nederland; managing director Interpolis Reinsurance Company Nevenfuncties: diverse bestuurlijke en adviserende functies in de verzekeringssector en rondom klimaat Een Raad van Commissarissen houdt toezicht op de directievoering door ARCADIS. Deze raad bestaat op dit moment uit vier commissarissen. De commissarissen zijn en worden benoemd door de Algemene Vergadering van Deelnemers (de polishouders). Voor het lidmaatschap van de Raad van Commissarissen van OBV is naast bestuurlijke en maatschappelijke ervaring ook achtergrond en kennis relevant. De leden van de huidige raad representeren qua achtergrond en/of werkervaring enkele belangrijke groepen verzekerden binnen OBV: landeigenaren, eigenaren van recreatiebedrijven en gemeenten. Eventueel brengen zij daarnaast specifieke verzekeringskennis mee. Zowel de leden van de Raad van Commissarissen als de directie worden voor benoeming door de Nederlandsche Bank op hun betrouwbaarheid getoetst. De Raad van Commissarissen van OBV bestaat uit de volgende vier leden: R.C. Robbertsen (1948) Zittingsperiode: 2004-2016 Huidige functie: commissaris van de Koningin in de provincie Utrecht Vorige functies: wethouder en locoburgemeester van de gemeente Renswoude; lid Provinciale Staten van de provincie Utrecht; lid Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht, burgemeester van de gemeente Ede Nevenfuncties: diverse bestuurlijke en adviserende functies voortvloeiende uit zijn huidige functie C.F.J. Slager (1950) Zittingsperiode: 2006-2018 Huidige functie: directeur/eigenaar Molecaten (landgoed en recreatiebedrijven) te Hattem Vorige functies: European and Middle East representative of Saudi Research and Marketing Ltd.; juridisch medewerker Nihom Buying office Hongkong/Bangkok; directeur Arronbrook Ltd te Hull (UK); Vernooijs & Slager, fiscaaljuristen/civieljuristen en organisatiedeskundigen; directeur KOVU Koeltechniek Nevenfuncties: diverse bestuurlijke en adviserende taken in de recreatieve en juridische sector RAAD VAN COMMISSARISSEN RAAD VAN COMMISSARISSEN
12 13 Commissarissen en directie vergaderden in het afgelopen jaar driemaal. Ten minste eenmaal per jaar wordt er een Algemene Vergadering van Deelnemers gehouden. In deze vergadering wordt rekening en verantwoording afgelegd aan de deelnemers en worden de jaarstukken ter goedkeuring voorgelegd. In 2008 werd de Algemene Vergadering van Deelnemers gehouden op 5 juni in Hotel Haarhuis te Arnhem. B ERICHT VAN DE R AAD VAN COMMISSARISSEN Wij hebben het genoegen u hierbij de door de directie opgestelde en door ons vastgestelde jaarrekening over het boekjaar 2008 aan te bieden. Dit jaarverslag bestaat uit het verslag van de directie, de jaarrekening en overige gegevens. KPMG Accountants N.V. heeft de jaarrekening gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. Wij hebben ingestemd met het voorstel van de directie om het positieve resultaat over 2008 ad 49.000 geheel ten gunste te brengen van de algemene reserve. In het verslagjaar heeft de Raad van Commissarissen driemaal vergaderd met de directie. In deze vergaderingen werd onder meer aandacht besteed aan de strategie en het beleid van de onderneming, de beleggingen, de ontwikkeling en de samenstelling van de portefeuille, de financiële resultaten en de directievoering/het penvoerderschap op langere termijn. Bovendien heeft de raad tweemaal buiten aanwezigheid van de directie van OBV vergaderd. Tijdens deze laatste vergaderingen werd het functioneren van de Raad van Commissarissen en van de directie geëvalueerd. FOTO: OBV Wij berichten u dat ARCADIS huidig penvoerder en de Raad van Commis sarissen in goed overleg hebben besloten het penvoerderschap elders onder te brengen. ARCADIS is bereid gevonden het huidige penvoerderschap te continueren tot uiterlijk 2011. Wij zullen u in de komende jaarvergadering volledig informeren. De Raad van Commissarissen dankt de directie en medewerkers voor hun werkzaamheden voor OBV in 2008. Arnhem, 11 maart 2009 Namens de Raad van Commissarissen Drs. O.O. Gorter, voorzitter RAAD VAN COMMISSARISSEN RAAD VAN COMMISSARISSEN
14 15 V ERSLAG VAN DE DIRECTIE FOTO: RONALD KRANENBURG Ontwikkeling van de portefeuille O NTWIKKELING PER EIGENARENCATEGORIE V ERZEKERDE OPPERVLAKTE NAAR EIGENARENCATEGORIEËN Particuliere eigenaren vormen met 66% nog steeds de belangrijkste categorie verzekerden. Een derde deel hiervan zijn eigenaren met een verzekerd bezit groter dan 200 ha. Ongeveer 3% van het verzekerd areaal is in eigendom van particuliere eigenaren met een relatief klein bezit (kleiner dan 5 ha). Een zesde deel (17%) van de verzekerde oppervlakte behoort toe aan gemeenten. Bijna 10% is in handen van natuurbeschermingsorganisaties. Het overige deel behoort tot de recreatiebedrijven (5%) en de categorie agrarisch (2%), het op landbouwgrond aangelegde areaal nieuw bos. De verdeling van de verzekerde oppervlakte over de verschillende eigenarencategorieën is de afgelopen jaren aan weinig verandering onderhevig. De samenstelling van de portefeuille is door eigendomswijzigingen voortdurend aan veranderingen onderhevig. In het verslagjaar is het verzekerd areaal met ca. 700 ha. (1,3%) afgenomen. Dit wordt veroorzaakt door zowel een beperkte afname van het particulier bezit (ca. 400 ha) als door een afname van het gemeentelijk bezit (ca. 300 ha). De categorie particuliere investeerders is in het verslagjaar stabiel gebleven maar zal in 2009 fors afnemen door het beëindigen van enkele polissen van robinia-ontwikkelaars (-/- 600 ha). Door aanpassing van de verzekerde waarde van individuele verzekeringen en de structurele tariefsverhoging per 2008 is de premieopbrengst ten opzichte van het voorafgaande boekjaar per saldo toegenomen. Navolgende tabel geeft een overzicht van de samenstelling en het verloop van de portefeuille per eigenaarcategorie tussen het verslagjaar en het voorafgaande jaar. V ERZEKERDE OPPERVLAKTE NAAR CATEGORIE VERZEKERDEN S AMENSTELLING PORTEFEUILLE PER EIGENARENCATEGORIE Particulieren (63%) Klein particulier bezit (3%) Agrariërs (2%) Gemeenten (17%) NB-organisaties (10%) Recreatie (5%) 2008 2007 Opp. (ha) Premie* Opp. (ha) Premie* Particulieren > 200 ha 11.985 91 12.457 96 Middelgrote particulieren 22.529 322 22.507 273 Boerenbos 1.232 13 1.231 12 Gemeenten 9.449 56 9.740 50 Natuurbeschermingsorganisaties 5.183 11 5.294 11 Recreatiebedrijven 2.702 58 2.549 42 Investeerders 1.583 26 1.583 22 Totaal 54.663 577 55.361 506 * x 1.000 VERSLAG VAN DE DIRECTIE VERSLAG VAN DE DIRECTIE
16 17 R ISKMANAGEMENT Financieel Het managen van risico s behoort tot de kernactiviteit van een verzekeraar. Zo ook voor OBV als onderlinge verzekeraar van bospercelen. Al jaren dekt OBV voor haar deelnemers het risico van het verloren gaan van bossen door brand, storm of ijzel en sneeuwdruk. De directie en de Raad van Commissarissen vinden het belangrijk om verantwoording af te leggen over het risicodenken. Zij zijn zich zeer wel bewust van de diverse risico s waar OBV mee geconfronteerd kan worden en die haar doelstellingen in gevaar zouden kunnen brengen. Beide groepen bestuurders van OBV hebben hier dan ook nadrukkelijk aandacht voor en sturen erop. Het onderwerp komt regelmatig ter sprake in de diverse onderlinge vergaderingen. Een verdere uitsplitsing van de risico s en de beheersmaatregelen is opgenomen in de toelichting. R ESULTAAT Ondanks de wereldwijde economische crisis en de daarmee gepaard gaande koersdalingen van de beleggingsportefeuille bedraagt het technisch resultaat 46.907 (positief) (2007: -/- 467.489). Na verrekening van de overige baten en lasten resteert een positief resultaat voor de maatschappij van 49.005. In 2007 was er sprake van een verlies van 463.505, met name een gevolg van grote schades in dat jaar. Analyse van de resultaten ten opzichte van het voorgaande jaren geeft het volgend beeld: (Bedragen x 1.000) 2008 2007 2006 2005 2004 Opbrengst premies 464 404 390 420 409 Opbrengst beleggingen 57 122 129 160 150 Totaal baten 521 526 519 580 559 Lasten, excl. schade-uitkeringen -/- 443 -/- 445 -/- 420 -/- 438 -/-376 78 81 99 142 183 Schade-uitkering -/- 31 -/- 908 -/- 239 -/- 293 -/- 29 Uitkering herverzekering 359 FOTO: OBV Technisch resultaat 47 -/- 468 -/- 140 -/- 151 154 Uit de tabel blijkt dat de totale baten over 2008 licht zijn gedaald. Oorzaak van deze daling zijn de lagere beleggingsopbrengsten als gevolg van een koersverlies op beleggingen. De premiebaten omvatten het saldo van de brutopremie minus premie herverzekering. De opbrengst beleggingen omvat het saldo van rente en dividend, vermeerderd c.q. verminderd met de koerswinst of het verlies. De bedrijfskosten (excl. schade) zijn ten opzichte van het voorafgaande jaar nagenoeg gelijk gebleven. De rentevergoeding op de ledenrekening komt geheel ten goede aan de deelnemers. Over het jaar 2008 is de rentevergoeding vastgesteld op het percentage van 4,25%. Het rentepercentage is mede afhankelijk van de ontwikkelingen op de rentemarkt en wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld. VERSLAG VAN DE DIRECTIE VERSLAG VAN DE DIRECTIE
18 19 FOTO: ISTOCKPHOTO/MERIJN VAN DER VLIET O MZET S CHADEONTWIKKELING De brutopremieomzet in 2008 bedraagt 577.209, tegenover 506.826 in 2007. De premie voor stormverzekering nam toe met bijna 24%, de premie voor brandverzekering nam toe met bijna 8%. De ijzel- en sneeuwdrukverzekering draagt nog steeds in beperkte mate bij in de premieomzet en genereerde een premie van 13.284 (+ 8%), met een verzekerde oppervlakte van 4.380 ha. De tegen brand verzekerde oppervlakte nam af met ca. 700 ha ten opzichte van vorig jaar en bedroeg aan het einde van het verslagjaar 54.663 ha (-/- 1,3%). De tegen storm verzekerde oppervlakte nam af ten opzichte van het vorige verslagjaar en bedroeg aan het einde van het verslagjaar 22.538 ha (-/- 8,0%). OBV ontving in het verslagjaar acht stormschademeldingen. Deze schademeldingen hadden betrekking op een totaal beschadigde oppervlakte van 11,66 ha. De totaal uitgekeerde stormschadevergoeding over 2008 bedraagt 27.985 inclusief schaderegelingskosten. Verder werden er dit jaar twee brandschademeldingen ontvangen met een totale schadeoppervlakte van 0,45 ha. De totaal uitgekeerde brandschadevergoeding, inclusief schaderegelingskosten, bedraagt 2.586. De totale schadelast over het afgelopen jaar komt daarmee op 30.571. P REMIE- ONTWIKKELING (x 1.000) S CHADEBEDRAG (x 1000) 600 500 400 300 200 100 600 500 400 300 200 100 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Brand Storm IJzel Brand Storm IJzel VERSLAG VAN DE DIRECTIE VERSLAG VAN DE DIRECTIE
20 21 W AARBORGKAPITAAL L EDENREKENING Het waarborgkapitaal bestaat uit het eigen vermogen ( 553.000) en de ledenrekening ( 1.314.000). Door de verliezen op de beleggingsportefeuille in 2008 ontstaat een lichte daling in het waarborgkapitaal ten opzichte van vorig verslagjaar. Het huidige waarborgkapitaal voldoet aan de vereiste solvabiliteitsmarge. Het aandeel van een deelnemer in de ledenrekening is gedurende het deelnemerschap niet invorderbaar. Een eventueel batig saldo van de exploitatie komt de deelnemers toe en wordt uitgekeerd door tegoedschrijving op de ledenrekening ten name van de betrokken deelnemers of in de vorm van premierestitutie. Over het aandeel in de ledenrekening wordt jaarlijks een rente vergoed. O NTWIKKELING WAARBORGKAPITAAL (x 1000) 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ledenrekening Eigen Vermogen FOTO: OBV H ERVERZEKERING Naast het waarborgkapitaal heeft OBV ter meerdere zekerheid en voor de dekking van grote calamiteiten een herverzekering afgesloten. Enkele jaren geleden is de herverzekering hernieuwd, waarbij de dekking fors is uitgebreid. Het herverzekeringscontract wordt jaarlijks verlengd. De totale dekking voor OBV bedraagt nu, gebaseerd op de premieverwachting van 2009, ruim 3,7 miljoen. Hiermee zijn de continuïteit van OBV en de financiële belangen voor de verzekerden van OBV nog beter gewaarborgd. Conform de verzekeringsvoorwaarden kennen de dekkingen voor storm-, ijzel- en sneeuwdrukschade een maximale uitkering per jaar (uitkeringsplafond). Dit plafond wordt jaarlijks vastgesteld. Dankzij de uitgebreide herverzekeringsdekking, en rekening houdend met een reserve voor brandschade-uitkering, bedraagt het uitkeringsplafond voor storm-, ijzel- en sneeuwdrukschade 3,4 miljoen. VERSLAG VAN DE DIRECTIE VERSLAG VAN DE DIRECTIE
22 23 In 2008 zijn er geen nieuwe bedragen belegd. De beleggingscommissie is terughoudend in haar (her)beleggingsbeleid en heeft relatief grote bedragen op de spaarrekening gezet. Gedurende het boekjaar is een obligatielening conform haar looptijd afgelost. Gezien de onzekere vooruitzichten is ook dit bedrag ter grootte van 206.925 volledig liquide aangehouden. Mede hierdoor is het aandeel liquiditeiten in de portefeuille overwogen. OBV heeft in 2008 over haar liquiditeiten een gemiddeld rentepercentage ontvangen van 4,02% De totale balanswaarde van de beleggingsportefeuille bedroeg op 31 december 2008 2.063.307, tegenover 2.115.067 ultimo 2007. FOTO: OBV B ELEGGINGEN OBV heeft voor haar beleggingsportefeuille een adviesrelatie met de afdeling Private Banking van de Rabobank. De uitgangspunten van het beleggingsbeleid zijn in 2008 vastgelegd in de vorm van een Beleggingsstatuut en een Beleggingsplan. Tevens is er een Beleggingscommissie ingesteld. Het Beleggingsstatuut regelt hoe er binnen OBV met beleggingen wordt omgegaan (regels en procedures en wie voor welk onderdeel verantwoordelijk is). Het beleggingsplan omvat de uitgangspunten voor de beleggingen zelf. OBV streeft een defensief risicoprofiel na en een beleggingshorizon van tien jaar. In dit beleggingsplan is de samenstelling van de beleggingsportefeuille verdeeld over de categorieën aandelen (10%-20%), obligaties (75%) en liquide middelen (10%). B ELEGGINGEN (Bedragen x 1.000) Obligaties Aandelen Liquide Totaal middelen Balanswaarde per 31-12-2008 1.178 205 680 2.063 in % 57% 10% 33% 100% Rendement in % -1,4% -58,3% 3,6% -5,9% Door daling van beurskoersen is er een fors verlies geleden op de beleggingsportefeuille. Zowel de aandelenfondsen als de obligatieportefeuille zijn daardoor in waarde gedaald. Het positieve directe rendement (dit is de door OBV ontvangen couponrente, dividenden en spaarrente) ad 113.199 wordt sterk negatief beïnvloed door de koersverliezen. Over 2008 werd een koersverlies geleden ter grootte van 235.473. Tezamen met de gerealiseerde koerswinst op de lossing van obligaties ter grootte van 2.925 is een koersverlies geleden van 15%. Op de obligatieportefeuille is een koersverlies geleden van 62.931. Op de aandelenfondsenportefeuille is een koersverlies geleden van 169.617. Van het totale koersverlies komt een bedrag van 177.670 ten laste van de reserve koersverschillen zodat per saldo een bedrag van 54.878 ten laste van het resultaat wordt geboekt. In bovenstaande rendementen is rekening gehouden met de koersresultaten alsmede ontvangen rente en dividenden. De aandelen en obligaties worden gewaardeerd tegen beurskoers per 31 december van het boekjaar. Het totaal van de ongerealiseerde koersverschillen wordt, voor zover boven de aankoopwaarde, toegevoegd aan de reserve koersverschillen en, voor zover beneden de aankoopwaarde, ten laste van het resultaat gebracht. Bovengenoemde verliezen resulteren in zowel een afboeking van de post reserve koersverschillen als in een directe boeking ten laste van de winst-en-verliesrekening. VERSLAG VAN DE DIRECTIE VERSLAG VAN DE DIRECTIE
24 25 FOTO: ISTOCKPHOTO/MERIJN VAN DER VLIET B ESTEMMING RESULTAAT P ROFIEL Aan de Algemene Vergadering van Deelnemers wordt voorgesteld om het positieve resultaat over 2008, ad 49.005 toe te voegen aan de algemene reserve. Samenwerking ARCADIS V OORUITZICHTEN OBV gaat ervan uit dat klimatologische ontwikke lingen in de (nabije) toekomst een verhoogd risico op brand- en stormschades met zich meebrengen. Om over voldoende reserves te beschikken om toekomstige brand-, storm-, ijzelen sneeuwdrukschades te kunnen vergoeden, zijn, na een besluit van de deel nemers, met ingang van 1 januari 2008 de premie tarieven verhoogd. De gemiddelde verhoging bedraagt 8% op de brand dekking en 15% op de stormdekking. De resultaten over 2009 zullen bij uitblijven van grote schades, naar verwachting uitkomen op het niveau van het jaar 2004 en voorafgaande jaren. Dit zal met name ook afhankelijk zijn van de ontwikkelingen in de beleggingsportefeuille. ARCADIS zorgt voor de uitvoering van OBV. ARCADIS en haar rechtsvoorgangers zijn sinds de oprichting van OBV in 1894 verbonden aan OBV en is sinds 1921 penvoerder voor de maatschappij. Meerdere ARCADIS-medewerkers werken parttime voor OBV: een controller, een financieel administrateur, een medewerker polisadministratie, een secretaresse en een inspecteur (Adri van der Waart). Ook de drie OBV-directieleden zijn van ARCADIS: Marc Heiligers (directeur verzekeringstechniek), Mark Elbers (directeur strategie en beleid) en Jaap van Gelder (algemeen directeur). Door deze uitbesteding bespaart OBV operationele kosten en profiteert zij van de expertise en faciliteiten binnen ARCADIS. In lijn met de strategie en beleid van OBV zijn de Raad van Commissarissen en de Directie van OBV gezamenlijk overeengekomen dat de directievoering door ARCADIS uiterlijk op 1 januari 2011 zal worden beëindigd. Inmiddels is een traject gestart om een nieuwe penvoerder aan te stellen. OBV wil ARCADIS graag bedanken voor de jarenlange directievoering die immer tot tevredenheid is uitgevoerd. Arnhem, 11 maart 2009 De directie VERSLAG VAN DE DIRECTIE PROFIEL
26 27 DEELNEMERS ZIJN NAAST BOSEIGENAREN OOK STEEDS MEER ANDERE TYPEN VERZEKERDEN GEWORDEN FOTO: VOERMANS VAN BREE Voorzitter van de Raad van Commissarissen Oene Gorter: ONDERLINGE NU INRICHTEN VOOR DE TOEKOMST Het verzekeringsbedrijf dat de verzekeringsopdracht van de deelnemers uitvoert, doet dat op hoog niveau, legt Gorter uit. Sinds jaar en dag is de uitvoering van het verzekeringswerk in handen van ARCADIS en haar rechtsvoorgangers. Dat is logisch, want de vroegere Heidemij was natuurlijk dé grote ontginner van Nederland, de grote partij voor de aanleg van bos en natuur. Logischerwijs stonden zij daardoor midden in een groot netwerk van rentmeesters en waren zij de partij met verstand van de financiële kant van bosbeheer en bosbouw. Inmiddels is ARCADIS uitgegroeid tot een internationaal beursgenoteerd bedrijf, waarvoor bosbouw niet meer maatgevend is als activiteit. ARCADIS is een groot internationaal bedrijf en daarbinnen is OBV langzamerhand steeds meer een niche geworden. En dan ook een niche in één regio van zijn wereldwijde speelveld. ARCADIS heeft echter als penvoerder niet één keer de aandacht laten verslappen, benadrukt Gorter: De directie heeft ons verzekeringsbedrijf op een hoog plan gebracht, en adequaat ingespeeld op relevante ontwikkelingen en wettelijke veranderingen. Neem bijvoorbeeld het afleggen van verantwoording aan De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. Niet alleen verschoven de accenten bij ARCADIS. Gorter: Ook OBV veranderde gaandeweg: deelnemers zijn naast boseigenaren ook steeds meer andere typen verzekerden geworden. Waren verzekerden vroeger vooral particuliere boseigenaren, inmiddels is dat met recreatieparken, gemeenten en natuurbeschermingsorganisaties divers. Daarom is de Raad van Commissarissen ook al veranderd. Wij vormen nu een betere afspiegeling van alle typen verzekerden, aangevuld met een verzekeringsdeskundige. OBV maakt zich op voor een nieuwe periode. In 2008 is dat ook toegelicht in de Beleidsvisie Onderlinge Bossen Verzekeringsmaatschappij. Daarin wordt uiteengezet welke koers OBV in de periode 2008 tot 2010 zal varen. Voorzitter van de Raad van Commissarissen Oene Gorter: Een hoop is al gebeurd, en in 2009 maken we samen met de huidige directievoerder een heel belangrijke stap, als we de directietaak elders beleggen. Dat stelt ons in staat om verder te gaan met kosten te beheersen en reserves aan te vullen met behoud van de kwaliteit van het verzekeringsbedrijf. Bakens verzetten In 2008 constateerde OBV dat de waarborgmaatschappij op een risicovol moment in haar geschiedenis was aanbeland. Gorter: Konden we eigenlijk wel op dezelfde voet doorgaan? Er was natuurlijk de grote schade uit 2007, met 900.000 euro de grootste in onze geschiedenis. Met de herverzekering hebben we die schade goed kunnen dragen, maar dat betekende wel een aanslag op de reserves. En er moeten juist grotere reserves opgebouwd worden om zulke grote schades ook in de toekomst te kunnen dragen. Het was tijd om de bakens te verzetten. Daarover waren commissarissen en directie het eens. We stelden samen met ARCADIS vast dat de kosten van de directievoering langzamerhand een te groot beslag leggen op de beschikbare middelen. Dit terwijl intussen het aantal verzekerde hectaren van de tweeduizend polishouders op 56.000 bleef, en de bijbehorende premie per jaar dus ook ongeveer 550.000 euro. We werden een beetje topzwaar. Het verzekeringsbedrijf wordt dan wel uitstekend uitgevoerd, maar tegen welke prijs? De vaste kosten van het apparaat versus die van het verzekeringsbedrijf moesten omlaag, en als het even kan moet het aantal deelnemers in het verzekeringsbedrijf omhoog. PROFIEL PROFIEL
28 29 Zo kunnen we tegen zo laag mogelijke kosten een zo hoog mogelijke risicodekking bereiken. Penvoerder en commissarissen besloten dat een nieuwe directie een goede logische stap is. ARCADIS ondersteunt de commissarissen bij het zoeken naar haar plaatsvervanger en bij de overdracht. Nieuwe accenten met passende partijen Nu begin 2009 zijn veelbelovende gesprekken gaande met twee partijen. Met deze partijen zou het onderling waarborgende karakter zoals al 115 jaar bestaat ook behouden blijven: verzekerden nemen deel op basis van solidariteit, zonder winstoogmerk. Én het schept kansen voor de nieuwe accenten die we voor de toekomst willen leggen, zoals lagere kosten, beperking van schade en schadegevolg door preventie en een groter aantal deelnemers. De gesprekken worden gevoerd met een andere onderlinge waarborgmaatschappij, wat aansluit bij het karakter van OBV. Dit zou bovendien meteen schaalvoordeel aan de kostenkant opleveren. Bijvoorbeeld omdat je in één moeite meegaat in de verantwoording richting De Nederlandsche Bank de Auto riteit Financiële Markten. De andere partij is een grote bossenorganisatie. Deze organisatie doet veel boswerk in heel Nederland en is daardoor fysiek ook mooi verspreid over het land. Ze weet goed de weg naar verschillende relevante ministeries in Den Haag. Waar vroeger de Heidemij een toegangspoort was tot een netwerk van rentmeesters en beheerders, is deze organisatie dat nu ook weer. Dat betekent ook voor de Bossenverzekering grotere acquisitiemogelijkheden. Het lijkt een goede stap deze twee partijen voor gezamenlijke directievoering te vragen voor onze Bossenverzekeringsmaatschappij. Preventie belangrijker Behalve kostenbeheersing en acquisitiemogelijkheden wil Gorter graag nog een mogelijkheid belichten die deze nieuwe koers oplevert: preventie. De voorzitter: OBV moet haar positie voor de toekomst ook kiezen in het licht van bredere ontwikkelingen in Nederland. De overheid roept partijen op om rekening te houden met klimaat- of natuurrampen, waar vanuit grotere schades dreigen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken geeft aan dat het in geval van grotere rampen waarschijnlijk niet alles alleen kan opvangen. De minister wil daarom de zelfredzaamheid van Nederland vergroten door burgers, bedrijven en organisaties tot preventieve maatregelen te stimuleren. Neem voor onze branche als voorbeeld de stormen van 1972 en 1973. Alle wegen waren ontoegankelijk, niemand was erop voorbereid. Er lagen auto s onder bomen waar niemand bij kon. De schade was enorm. Waar het naartoe moet is dat we voor dit scenario een pakket maatregelen klaar hebben. Hetzelfde kan met dreigende grotere branden. Ook als eigenaren en beheerders kunnen we nog meer voorsorteren op het voorkomen van schade. Door te zorgen dat er goede contacten zijn met de brandweer over brandgangen en brandsingels, dat er calamiteitenplannen liggen, dat er afspraken liggen met boeren die water kunnen leveren als er >> TEGEN ZO LAAG MOGELIJKE KOSTEN EEN ZO HOOG MOGELIJKE RISICODEKKING BEREIKEN E EN NIEUWE VISIE OP BOSBEHEER De gemeente Ede bezit ruim 2400 hectare natuurgebied, waarvan 2000 hectare bos. We hebben ons gebied al jaren bij OBV verzekerd, maar afgelopen jaar is deze verzekering volledig aangepast op basis van onze nieuwe visie op bosbeheer. In het verleden verzekerden we puur de houtopstanden. We waren eerder boeren van bomen dan bosbeheerders. Inmiddels hebben we een meer integrale kijk op bosbeheer ontwikkeld. Bos is immers geen verzameling van bomen, maar een heel ecosysteem. Dat vraagt om een andere vorm van beheer. In plaats van de houtopslag kijken we nu hoe we de structuur van het bos kunnen waarborgen en verzekeren. Met deze visie in ons achterhoofd zijn we met OBV gaan kijken naar onze verzekering. Samen hebben we ons bezit onderverdeeld in ongeveer dertig stukjes bos of natuurgebied die qua kernmerken één gebied vormen. Vanuit de kenmerken van elk stuk hebben we bepaald wat de risico s zijn en wat we willen verzekeren. Op basis daarvan heeft OBV een premie bepaald voor het totale bezit. Voor sommige cultuurhistorische stukken geldt bijvoorbeeld dat we deze bij schade zoveel mogelijk in oude staat willen herstellen. Een ander stuk bos is helemaal niet verzekerd tegen brandschade, daar mag de natuur zichzelf herstellen. In weer een ander deelgebied komen houtsoorten voor die niet zozeer interessant zijn voor de exploitatie, maar wel heel waardevol zijn voor het ecosysteem. Die houtsoorten willen we na schade zo snel mogelijk terug laten komen. Ook willen we na een schade alle paden en toegangswegen snel opruimen, zodat het bos na een storm weer veilig toegankelijk is. Dat is in de verzekering opgenomen. Op deze manier hebben we ons hele gebied in kaart gebracht en verzekerd. Het is echt maatwerk geworden. Het contact met OBV was tijdens dit proces heel prettig. Ze waren bereid om mee te denken en samen hebben we er echt de tijd voor genomen en dat is belangrijk bij zo n nieuw proces. Rinus Boortman, bosbeheerder van de gemeente Ede FOTO: VOERMANS VAN BREE PROFIEL PROFIEL
30 31 geblust moet worden. Als je al deze dingen nog moet verzinnen als de grote brand eens woedt, ben je rijkelijk laat. OBV kan hierin met haar beoogde nieuwe directiepartners een rol spelen. We kunnen als vraagbaak en expertisecentrum fungeren voor deelnemers als het gaat om preventie. Via onze kennis en ons netwerk kun je als boseigenaar of -beheerder je preventie goed op orde brengen. We kunnen contacten bevorderen tussen deelnemers en preventie-experts zoals brandweer. Dit kan zelfs een reden worden om je bij OBV aan te sluiten. FOTO: ELMER SPAARGAREN DE FLEXIBELE POLISVOORWAARDEN ZIJN VOOR MIJ ZEER AANTREKKELIJK Landgoed Broekman ligt in het zuidoosten van de provincie Groningen bij Stadskanaal. Het is een pas aangelegd bos- en natuurgebied op een plek die voorheen volledig in gebruik was als akkerbouwgrond. De mogelijkheden om mijn akkerbouwbedrijf uit te breiden waren helaas nihil. Aan de ene zijde van het terrein ligt bos, aan de andere een natuurgebied en aan de derde zijde ligt een kanaal. Zo n acht jaar geleden besloot ik daarom een andere weg in te slaan en op mijn grond een bos- en natuurgebied te ontwikkelen. Na het aanvragen van allerlei vergunningen kon ik vijf jaar geleden de eerste bomen planten. Toen het bos eenmaal geplant was, realiseerde ik me dat het gevaar in een klein hoekje schuilt. Neem een groepje jongeren dat niet altijd netjes op de paden blijft wandelen. Er hoeft in droge tijden maar één sigarettenpeuk op de verkeerde plek terecht te komen en daar gaat je nieuwe bos. Daartegen wilde ik me verzekeren. Ik heb wat om me heen geïnformeerd en werd door mijn bemiddelaar gewezen op OBV. Zij bleken een aantrekkelijke partij vanwege de flexibele verzekeringsmogelijkheden. Het probleem met nieuw aangelegd bos is dat je de eerste jaren veel ondergroei hebt. De bodem is bedekt met restmateriaal en onkruid. In een droge periode is die bodem erg brandbaar. In deze jonge fase loop je dus het meeste risico op brand, terwijl de risico s op storm- en ijzelschade veel kleiner zijn. Daarmee kun je in de polis en dus in de premie rekening houden. En dat scheelt aanzienlijk in de kosten. Ik vind het erg prettig om goed verzekerd te zijn. Want de omslag van akkerbouwer naar bosbeheerder was best wennen. Gelukkig gaat zoiets niet van de een op de andere dag, je groeit er langzaam naartoe. Nu vind ik het erg leuk, want het gebied wordt steeds mooier. Langzaam ontwikkelt het zich tot een schitterend bos- en natuurgebied met rustige wandelpaden en mooie vijverpartijen. Daar geniet ik elke dag van. Egbert Broekman, eigenaar Landgoed Broekman Volgens Gorter en zijn collega-commissarissen is het voor een verzekeringsbedrijf niet alleen zaak om schade te vergoeden, maar ook om schade en schadegevólg te beperken. Elke beperking is gunstig voor deelnemende leden: het betekent minder schade vergoeden en dus minder aanslag op de reserves van de verzekeringsmaatschappij. De directiewisseling als markering richting verlaagde apparaatskosten, groeimogelijkheden en meer preventie sluit aan op veranderingen die in de afgelopen tijd al onder de hoede van ARCADIS zijn ingezet. Bijvoorbeeld verbeterde efficiency door automatisering: het wordt straks mogelijk om online schades te melden, dekking te veranderen of uit te breiden. Dat kan ook door het standaardiseren van een aantal maatwerkverzekeringen voor de verschillende typen verzekerden. Gorter: Zo maak je dat een recreatieparkbeheerder en een particulier elk de dekking en het serviceniveau vinden die bij ze past, zonder dat je te veel per klant specificeert, wat kostbaar is. Uniek maatwerk blijft natuurlijk daarnaast bespreekbaar. De commissarissen en ARCADIS kijken terug op 2008 als een jaar waarin belangrijke beslissingen werden genomen voor de toekomst en verwachten dat 2009 een jaar wordt waarin deze besluiten worden gematerialiseerd. WE KUNNEN ALS VRAAGBAAK EN EXPERTISECENTRUM FUNGEREN VOOR DEELNEMERS ALS HET GAAT OM PREVENTIE PROFIEL PROFIEL
32 33 FOTO: VIVIAN BEKS MEN WIST METEEN OVER WELKE BOOM IK HET HAD We waren niet gehinderd door enige kennis toen we in 1973 Obbicht als woestenij kochten, een zéér verschrikkelijke toestand. Het kasteel een hoofdgebouw met twee bijgebouwen in Rijnlandse stijl uit 1780 was een ruïne complex zonder daken geworden. Er groeide zelfs een boom in. De resterende 4,5 hectare loofbos zat vol doornstruiken en brandnetels. Na vijftien jaar restau reren is het woongenot nu ongelooflijk groot en de eeuwenoude aanplant hebben we met veel hulp van het Instituut Kleine Landschapselementen langzaam weer op orde gebracht. De wisselingen van het seizoen zijn een grandioze belevenis. We besloten zo n vijftien jaar geleden het bos te verzekeren. Alleen al om alle persoonlijke toewijding die erin zit, maar ook vanwege monumentale bomen als kastanjes, lindes en platanen. Verschillende exemplaren staan geregistreerd op de lijst met monumentale bomen. Dat het zo waardevol is, maakt dat we er zuinig op zijn. Een beheerplan van de stichting Particuliere Historische Buitenplaatsen is daarbij onze leidraad. Onlangs nog hebben we een ginkgo en twee nieuwe platanen aangeplant. De Onderlinge staat je bij in geval van nood. Zo n verzekering maakt dat we het landgoed volgens onze stijl kunnen beheren: op tijd erbij zijn. Na schade aan platanen door windhozen in 2008 wist de inspecteur meteen over welke bomen ik het had, en dezelfde week nog kwam hij langs. Een nog sterker voorbeeld van er op tijd bij zijn ervoeren we een paar jaar eerder. Een linde was door de bliksem tot barstens toe getroffen. De boom dreigde om te vallen en voor nog grotere schade te zorgen. Nog voordat de schade ontstond, stemde de Bossenverzekering toe om hem weg te laten halen. Wie zuinig is op zijn bos, is bij OBV aan een goed adres. Peter Szymkowiak, eigenaar kasteel en park Obbicht FOTO: ISTOCKPHOTO/DAN BRANDENBURG PROFIEL PROFIEL
34 35 J AARREKENING Balans per 31 december 2008 (na resultaatbestemming) (x 1.000) 2008 2007 Activa Beleggingen Obligaties 1.178 1.456 Aandelen 205 374 1.383 1.830 Vlottende middelen Vorderingen 106 193 Liquide middelen 680 285 786 478 2.169 2.308 Passiva Eigen vermogen Algemene reserve 553 504 Reserve koersverschillen 186 553 690 Ledenrekening 1.314 1.277 Voorzieningen Verzekeringstechnische voorzieningen 0 5 Kortlopende schulden Vooruit ontvangen premies 181 9 Overige schulden 121 327 302 336 FOTO: FLICKR/MR PI 2.169 2.308 JAARREKENING JAARREKENING
36 37 Winst-en-verliesrekening Kasstroomoverzicht (x 1.000) (x 1.000) 2008 2007 2008 2007 Baten Premies 577 506 Premie herverzekering -/- 113 -/- 102 Netto premie 464 404 Opbrengst beleggingen 57 122 Totaal baten 521 526 Lasten Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen 49 -/- 464 Ongerealiseerde koersverschillen 57 0 Mutatie voorzieningen -/- 5 1 Mutatie vorderingen 87 -/- 60 Mutatie kortlopende schulden -/- 34 144 154 -/- 379 Schades 31 903 Mutatie verzekeringstechnische voorzieningen 5 Terugontvangen herverzekering -/- 359 Schades eigen rekening 31 549 Kosten en provisie 389 385 Rente ledenrekening 54 60 443 445 Totaal lasten 474 994 Technisch resultaat 47 -/- 468 Overige baten en lasten 2 4 Resultaat voor belastingen 49 -/- 464 Belastingen Resultaat na belastingen 49 -/- 464 Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Desinvesteringen en lossingen effecten 204 327 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 204 327 Mutatie ledenrekening 37 17 37 17 Nettokasstroom 395 -/- 35 Mutatie liquide middelen Liquide middelen per 1 januari 285 320 Liquide middelen per 31 december 680 285 395 -/- 35 JAARREKENING JAARREKENING
38 39 FOTO: FLICKR/TOKEK BELANDA Toelichting G RONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTATENBEPALING Algemeen Tenzij anders vermeld worden activa en passiva op basis van nominale waarde gewaardeerd. De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en op de gerapporteerde waarde van activa, verplichtingen, baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Beleggingen De aandelen en obligaties worden gewaardeerd tegen de beurskoersen ultimo verslagjaar. Gerealiseerde koersverschillen bij verkoop c.q. lossing van aandelen en obligaties worden verwerkt in de winst-en-verliesrekening. Het totaal van de ongerealiseerde koersverschillen bij aandelen en obligaties wordt, voor zover boven de aankoopwaarde, toegevoegd aan de reserve voor koersverschillen en, voor zover beneden de aankoopwaarde, verwerkt in de winst- en verliesrekening. Liquide middelen De banktegoeden zijn ondergebracht bij de Rabobank en zijn terstond opeisbaar. Voorzieningen Aangezien het verzekeringsjaar gelijk is aan het kalenderjaar kent de maatschappij geen voorziening voor niet verdiende premies. De voorziening voor te betalen bedragen omvat het bedrag van de te verwachten schades in aanmerking nemende: - schadegevallen die vóór de balansdatum zijn ontstaan en gemeld, maar nog niet zijn afgewikkeld; - schadegevallen die vóór de balansdatum hebben plaatsgehad, maar nog niet zijn gemeld (IBNR) hierbij zijn de specifieke weersomstandigheden in de tweede helft van het jaar in ogenschouw genomen; - de kosten die verband houden met de afwikkeling van schades. Resultatenbepaling In de winst-en-verliesrekening worden alle baten en lasten verantwoord die aan het boekjaar toegerekend moeten worden. De vennootschapsbelasting wordt berekend tegen het geldende tarief over het belastbare bedrag van het boekjaar, waarbij rekening wordt gehouden met fiscale faciliteiten. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. Hierbij wordt het resultaat na belastingen aangepast voor posten die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het boekjaar. De desinvestering en lossing van effecten wordt opgenomen tegen de oorspronkelijke aanschafwaarde, daar het koersresultaat verkopen reeds is opgenomen in het resultaat na belastingen. JAARREKENING JAARREKENING