Resultaten onderzoek Verduurzaming Wagenpark gemeente 1. Achtergrond Uit de klimaatvoetafdruk zoals dat voor het jaar 2013 is opgesteld, bleek dat de klimaatvoetafdruk van de gemeente Utrechtse Heuvelrug voor 39% wordt veroorzaakt door het gemeentelijk wagenpark. Zie de onderstaande taartgrafiek: 4% Zakelijk verkeer - wagenpark Koudemiddelen 37% 39% Aardgas Elektriciteit openbare verlichting Elektriciteit overig Papier 2% 3% 9% 4% 2% 0% Openbaar Vervoer Woonwerkverkeer - privé auto Er is gekeken wat de mogelijkheden zijn om dit aandeel te verkleinen. Allereerst is er in maart 2014 door de ODRU een notitie opgesteld dat inzicht geeft in de alternatieve brandstoffen. Hieruit is naar voren gekomen dat de opties groengas en elektriciteit de beste kansen bieden. Uit deze notitie volgde ook de behoefte aan meer inzicht in de technische mogelijkheden, eventuele extra investeringen en het effect op de exploitatiekosten. Hiervoor is in november 2014 opdracht gegeven aan adviesbureau Zero-e. De belangrijkste resultaten uit dit onderzoek staan beschreven in deze notitie.
2. Onderzoeksvraag De onderzoeksvraag aan Zero-e is geformuleerd als: Wagenpark: 1. Wat zijn de alternatieven voor het verduurzamen van het wagenpark? Uitgaan van vervanging en/of inbouw in bestaande wagens? Voor welke wagens zijn er duurzame alternatieven en waar is om/inbouw zinvol? 2. Wat zijn de (extra) investeringen van deze alternatieven, per wagen aangeduid? 3. Wat zijn de effecten op de exploitatielasten voor de alternatieven, per wagen aangeduid. 4. Wat is het concluderend advies om het wagenpark zo kosteneffectief te verduurzamen? Zowel voor de middellange (3-5 jaar) als de lange termijn (5-10) jaar. Oplaadpunten/groengasvulpunten: 5. Hoe kan de gemeente het beste de elektrische oplaadpunten en/of groengasvulpunten voor eigen gebruik en beheer realiseren? Wat zijn in grote lijnen de investeringen (op basis van kengetallen) en hoe kan het beste omgegaan worden met stapsgewijze verduurzaming? Dus graag meedenken over de mogelijkheden voor het realiseren van oplaad/vul-punten en een indicatie van de kosten. 3. Resultaten onderzoek In dit hoofdstuk worden de belangrijkste resultaten beschreven. 3.1 Beantwoording onderzoeksvragen Hieronder staan de onderzoeksvragen en de bijbehorende resultaten: 1. Vraag: Wat zijn de alternatieven voor het verduurzamen van het wagenpark? a. Het ombouwen van bestaande wagens voor het tanken van groengas, is alleen zinvol bij benzinevoertuigen. b. Er zijn nog te weinig positieve ervaringen met het gebruik van retrofit dual-fuel brandstofsystemen. c. De meest voor de hand liggende alternatieve aandrijfsystemen zijn: groengas, elektrisch en plug-in-hybride voertuigen. In sommige gevallen, zoals bij strooiwagens, is een alternatief op dit moment nog niet haalbaar. 2. Wat zijn de (extra) investeringen van deze alternatieven? De kosten voor het verduurzamen per voertuig bedragen (ten opzichte van de standaard vervangoptie): - Ombouw benzineauto => groengas auto + 4.000,- - Bestelbus groot/bakwagen diesel => groengas + 3.630,- tot + 6.700,- - Bestelbus klein diesel => groengas bestelbus -- 500,- - Bestelbus klein diesel => elektrische auto + 1.000,- - Personenauto benzine => groengas + 1.000,- - Personenauto benzine => elektrisch + 13.500,- - Vrachtwagen diesel => groengas + 25.000,-
In de bijlage (derde kolom) zijn de investeringen per voertuig uit het wagenpark inzichtelijk gemaakt. Hieruit blijkt dat de meerkosten beperkt zijn en voor kleine bestelbusjes is het goedkoper om een groengas bestelbusje aan te schaffen. Wat zijn de effecten op de exploitatielasten voor de alternatieven, per wagen aangeduid? Bij het bepalen van het effect op de exploitatielasten is rekeningen gehouden met: - Afschrijving - Onderhoudskosten - Extra tijd voor tanken - MRB (motorrijtuigenbelasting) - Brandstofkosten o Diesel: 15% meerverbruik, benzine 5% meerverbruik t.o.v. groengas o Gemiddeld prijsverschil per liter (gegevens 2014): Groengas is 0,521 goedkoper dan benzine Groengas is 0,109 goedkoper dan diesel Elektriciteit: 5-11 ct/km goedkoper In de bijlage zijn de investeringen en exploitatielasten per voertuig uit het wagenpark inzichtelijk gemaakt. 3. Wat is het concluderend advies? Dit wordt beschreven in hoofdstuk 4. 4. Wat zijn de kansen voor elektrische oplaadpunten en groengasvulpunten? Elektrische oplaadpunten Deze zijn eenvoudig aan te brengen op diverse locaties, bijvoorbeeld naast het gemeentehuis en/of het gemeentewerf? De kosten bedragen 1.500,- tot 4.500,- euro per oplaadpunt. Afhankelijk van het terrein en hoeveel meter kabel moet worden gelegd. Op dit moment wordt gewerkt aan één openbaar oplaadpunt naast het gemeentekantoor (naast De Hoeve), de kosten van deze paal bedraagt voor de gemeente 1.000,-. De overige kosten worden gedekt middels subsidies (samenwerkingsverband met verschillende partijen). Voor palen op eigen terrein kunnen we geen gebruik maken van deze regeling. Groengasvulpunten Een groengasvulpunt kan op eigen terrein en met eigen beheer gerealiseerd worden. Het gaat dan om beperkte tankstations genoeg voor een paar auto s. De kosten liggen rond de 45.000,- euro. De kosten voor de inkoop van aardgas liggen dan wel veel lager dan de prijs aan de commerciële pomp (1,09 euro per kg, incl. BTW). De ervaring leert dat de totale kosten voor: aardgas, elektriciteit, onderhoud en afschrijvingen net wat duurder zijn. Het kan natuurlijk wel schelen in omrijdkosten en gemak. Het alternatief is om te gaan tanken bij een commercieel tankstation waar groengas wordt aangeboden.
Op de voorgaande kaart staan de nabij gelegen bestaande tankstations aangegeven. Hieruit blijkt dat er geen tankstation in de buurt liggen van Doorn. Maar dit betekent ook dat er nog ruimte is voor een groengasvulpunt in de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Er zijn ook een aantal ontwikkelingen die mogelijk een kans bieden: - Op locatie Hoofdstraat 26, ten noorden van de snelweg A12 is een plan ingediend om een tankstation met groengasvulpunt ofwel CNG (compressed natural gas) te realiseren. Dit plan is een van de vele plannen die voor dit perceel zijn ingediend, waar op een later tijdstip keuzes in gemaakt zullen worden. - Taxibedrijf Hoek Vervoer uit Driebergen-Rijsenburg rijdt al met aardgasauto s, ze moeten echter verhuizen. Mogelijk biedt dit kansen om gezamenlijk, eventueel met nog meer partijen een groen(aard)gastankstation te realiseren. - Er zijn in Nederland diverse commerciële partijen zoals CNG Net en OrangeGas die groengastankstations realiseren en exploiteren. Het loont om met deze partijen de kansen voor Utrechte Heuvelrug te bespreken. Er wordt aangeraden het gesprek met deze partijen aan te gaan en de mogelijkheden van groengas tankstation te bespreken. Hiervoor wordt in opdracht van de gemeente al de eerste kansen bekeken. In 2015 wordt door een aantal pas afgestudeerde professionals een onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een groengas tankstation in onze gemeente. Een onderdeel van deze opdracht is het houden van een marktonderzoek, waarbij de resultaten van dit onderzoek worden gebruikt. 3.2 Overige resultaten Verder wordt er aangeraden om kritisch te kijken in hoeverre voertuigen ook daadwerkelijk nodig zijn. Hier heeft Wijkbeheer al een aantal slagen gemaakt. Ook wordt aangeraden om te kijken naar het gezamenlijk beheer/gebruik van het wagenpark van de diverse afdelingen. Momenteel is Wijkbeheer al bezig om voor het eigen wagenpark een centrale
planning te organiseren. Hier wil men eerst meer ervaring mee op doen voordat er gekeken kan worden na een nog centrale planning voor meerdere afdelingen. Voor een aantal voertuigen zijn de opties voor verduurzaming nog moeilijk. Bijvoorbeeld de strooiwagens en vrachtwagens. Maar de ontwikkelingen gaan nu snel, mogelijk zijn er over een aantal jaren, wel interessante kansen. Er wordt daarom aangeraden om bij vervanging van voertuigen de mogelijkheid van alternatieve brandstoffen mee te nemen. 4. Eindconclusie De beste kansen voor het verduurzamen van het wagenpark liggen bij: Algemeen: 1. Het gebruik van een aantal voertuigen is dermate laag dat dit de vraag oproept of het wagenpark efficiënter zou kunnen worden ingezet. Wij adviseren om te onderzoeken hoe vaak de voertuigen worden ingezet, welke hoeveelheid kilometers gereden wordt en of we op basis daarvan met minder voertuigen toe kunnen. 2. Voor diverse voertuigen is het vervangen door groengasvoertuigen interessant. Hiervoor dient echter wel eerst een groengas tankstation in de gemeente te worden gerealiseerd, met een acceptabele omrijd afstand voor de gemeentelijke voertuigen. 3. Bij het gebruik van groengasvoertuigen in een overdekte stalling, zijn er voorzieningen nodig zodat vrijgekomen aardgas kan ontsnappen. 4. Voor elektrische voertuigen is een oplaadpaal nodig. De kosten hiervan bedragen 1.500,- tot 4.500,- euro, er kan bijvoorbeeld bij het gemeentehuis een laadpaal worden geplaatst. De kansen per wagenpark zijn: Servicecentrum: 1. Onderzoek de mogelijkheden om de lease-auto s (Renault Twingo) te vervangen door elektrische lease-auto s 2. De beide bestelbussen kunnen vervangen worden voor groengasvarianten, waarbij de investeringen lager zijn dan vervanging door diesel. Toezicht en Handhaving: 1. Momenteel wordt er gereden met een viertal bestelbusjes. Het is echter noodzakelijk om één bestelbusje te houden voor de marktmeester. Op het geplande vervangmomenten kan dit bestelbusje vervangen worden door een groengas bestelbus, zonder extra investeringen. 2. De overige wagens kunnen vervangen worden door elektrische auto s met een meer investering van ca. 1.000,- euro ten opzichte van het plan om bij vervanging weer bestelbusjes aan te schaffen. Het betreft in totaal dan 3 elektrische auto s. Voorbeeld hiervan is de Volkswagen e-up.
Wijkbeheer: 1. De kleine bestelbusjes, zoals de Citroën Berlingo en Renault Kangoo kunnen financieel aantrekkelijk, met een lagere investering, lagere MRB en lagere brandstofkosten, vervangen worden door groengasbestelbusjes. Voorbeelden hiervan zijn: Fiat Doblò en een Volkswagen Caddy. 2. De pick-ups kunnen vervangen worden groengasvoertuigen voor een meerinvestering van: 3.630,- (Iveco Daily) tot 6.700,- euro. Deze extra kosten zijn in een periode van 8 tot 10 jaar terugverdiend.
3. Voor de strooiwagens en vrachtwagens zijn momenteel nog geen financieel gunstige duurzame alternatieven beschikbaar. Dit kan echter over een aantal jaren anders zijn en er wordt aangeraden om bij alle nieuwe aanschaffen de mogelijkheid van duurzame brandstoffen mee te nemen. In totaal zijn er dus goede kansen bij Toezicht en Handhaving voor elektrisch rijden. Bij Wijkbeheer zijn er voor de kleine bestelbusjes en mogelijk ook de pickups goede kansen voor het rijden op groengas. Hiervoor is echter wel een groengastankstation nodig. De beste kansen voor een tankstation liggen niet bij een eigen installatie maar door het gesprek aan te gaan met andere gebruikers van groengas en exploitanten van groengastankstations. Dit wordt in 2015 opgepakt. Bij het Service Centrum zijn er goede kansen voor een elektrische lease auto en groengasbestelbussen.
Bijlage: investeringen en exploitatielasten: