Technologie: Winner takes all? ING Investment Office Amsterdam, April 2016
Winner takes all? In steeds meer deelgebieden binnen de technologie staat er één winnaar op, die een steeds groter deel van de beschikbare markt aan zich bindt. Hoe ontwikkelt zo n proces zich? Ging het vroeger ook zo en waarom (niet)? Welke aansprekende voorbeelden zijn er? Gaat het ook wel eens mis, en wat gebeurt er dan? Hoe werkt dit proces in andere industrieën? En wat zijn de consequenties van deze trend als belegger? 2
Eén winnaar per specialiteit In den beginne: Elk product uniek en handgemaakt Brood bij de bakker, zwaard bij de smid, schoenen bij de leerlooier Toen: Serieproductie, met identieke, uitwisselbare producten Auto s, wasmachines, computers, smartphones Eerste versies uniek, daarna kopieergedrag, prijsconcurrentie onvermijdelijk Daarna: Winner takes all Digitale marktplaats, zoekmachine of aanbieder van diensten Veel onderscheid in de keuze van het segment, maar het concept blijft hetzelfde: Marktleider als zwart gat, alles die kant op, organisch en door overnames 3
Hoe ontwikkelt zo n proces zich? Een goed idee Aansprekend, nieuw of beter, verdedigbaar, schaalbaar Financiering Als het idee goed genoeg lijkt, is financiering meestal niet zo n probleem Hypergroei Na testsucces snel groeien, winstgevende omzet heeft niet direct prioriteit Dominante marktpositie Indien succesvol kan een bedrijf in heel korte tijd leidend worden in de gekozen specialisatie en geld gaan verdienen Consolidatie/verbreding van producten Richting volwassenheid, ruimte voor consolidatie, uitbreiding van het concept en/of aanpalende diensten En voilà: een winnaar!! 4
Ging het vroeger ook zo? Het ontwikkelen van een product duurde vroeger veel langer, maar de noodzaak om snel met een verbeterde versie te komen was er ook veel minder. 120 jaar geleden waren de oorspronkelijke 12 bedrijven van de Dow Jones Index bedrijven die in tabak, suiker, leer, kolen en olie handelden. Alleen GE bestaat tegenwoordig nog. Technologie was toen gelijk aan verbeteren van productieprocessen Opkomst van bedrijven veel sneller dan vroeger. In 1920 was de levensloop van een gemiddeld bedrijf in de S&P 67 jaar. Tegenwoordig is dat 15 jaar en krimpende Het grootste verschil is schaalbaarheid. Door internet is een wereldwijd verkrijgbaar product of dienst haalbaar. Er zijn tegenwoordig meerdere bedrijven die meer dan 1 miljard klanten/gebruikers hebben. Dat was vroeger ondenkbaar Een duidelijk nee dus 5
Voorbeelden binnen de sociale media Facebook 12 jaar geleden opgericht, niet de eerste, maar kent U Hyves of Schoolbank nog? Heel snel wereldwijd uitgerold en financiering geregeld, concurrentie was te laat LinkedIn De eerste (13 jaar oud) en nog steeds de meest relevante in zakelijke sociale media Minder aantrekkelijk door afzwakkende groei 6
Voorbeelden binnen de sociale media WhatsApp 7 jaar oud, niet uniek, wel heel groot (> 1 mld. gebruikers) en nog steeds snelle groei Overgenomen door Facebook (voor bijna $20 mld.), verdienmodel volstrekt onduidelijk Snapchat 5 jaar geleden opgericht, past perfect in de huidige tijdgeest, geen directe concurrent Ook hier is een verdienmodel moeilijk te distilleren 7
Voorbeelden binnen virtuele marktplaatsen ebay Grootste marktplaats in de VS, eerst diversificatie (PayPal, Skype) nu terug naar basis Concept is minder succesvol omdat bedrijven een eigen plek ambiëren Marktplaats De eerste en eigenlijk nog steeds de meest relevante (in Nederland) Door ebay overgenomen in 2004 8
Voorbeelden binnen andere gebieden Google Zoekmachine op basis van een beter algoritme, 19 jaar geleden opgericht Marktaandeel >80%, bedrijven kunnen daar nauwelijks omheen Ondertussen ook heel veel andere activiteiten, de logo s hieronder beslaan slechts een deel van de beschikbare diensten 9
Voorbeelden binnen andere gebieden Amazon 22 jaar geleden opgericht als online boekenwinkel, nu is bijna alles te koop Omzet in 15 jaar van $2 mld. naar $100 mld. per jaar Dominant door grootte, logistieke kracht en bereidheid om te investeren in verdere groei op allerlei gebieden 10
Voorbeelden binnen andere gebieden Apple? 40 jaar oude computerfabrikant, bijna failliet, toen ipod, iphone, ieverything Nu marktwaarde van ruim $600 miljard, meest winstgevende beursgenoteerde bedrijf Genoeg alternatieven voor iphone, maar binding door gemak, prestige en innovatie 11
Gaat het ook wel eens mis? Uiteraard, waar gehakt worden vallen spaanders: Wij zien twee belangrijke redenen: onderschatting van nieuwe technologie; opkomst van nieuwe concurrenten. Vaak komen deze twee zaken samen in de vorm van een nieuw bedrijf dat een nieuwe (of betere) dienst of product aanbiedt Herkenbare voorbeelden : Kodak (filmrolletjes) en Motorola > Nokia > Samsung (mobiele telefoons) 12
Hoe werkt dit proces in andere industrieën? We hebben tot nu toe vooral gesproken over technologie. Maar: voor veel meer sectoren/gebieden geldt het Winner takes all principe. Het grootste verschil is dat dit vaak niet door een uniek, nieuw product komt, maar door consolidatie of overheidsingrijpen Mijnbouwbedrijven, telecombedrijven en nutsbedrijven hebben vaak een lokaal monopolie door consolidatie, en omdat het telkens opnieuw aanleggen van infrastructuur of onmogelijk, of onbetaalbaar is Grote multinationals hebben een disproportioneel voordeel van hun schaalgrootte, en verdringen kleinere spelers, denk hierbij aan supermarktketens Topsport geeft een soortgelijke invulling aan het principe, zie bijvoorbeeld Tiger Woods, Roger Federer of FC Barcelona 13
Wat zijn de consequenties voor beleggers? Het is niet per definitie zo dat een investering in een winner een goed rendement oplevert. Maar, de kans op succes wordt natuurlijk wel een stuk groter Probleem is niet zelden het instapmoment: te vroeg geeft onzekerheid (en is vaak niet mogelijk), te laat is veel performance mislopen of te maken krijgen met een (te) hoge waardering Per saldo geloven we dat binnen een internet- en softwareomgeving weinig ruimte overblijft voor winstgevende me too producten en concurrenten Ook voor bedrijfsprocessen biedt een marktleiderspositie ontegenzeggelijk veel voordelen, denk aan SAP of Microsoft Office Voor consumentenproducten is marktleiderschap op termijn minder bepalend; niets is zo veranderlijk als de smaak/voorkeur van consumenten 14
Winnaars en verliezers in de mobiele telefoniemarkt 15
Winnaars en verliezers in de mobiele telefoniemarkt 16
Conclusie Door internet is een miljoenenpubliek veranderd in een potentieel miljardenpubliek. Hypergroei is niet alleen mogelijk, maar ook noodzakelijk om een dominante positie op te bouwen Een dominante positie is over het algemeen zeer goed verdedigbaar Maar, op enig moment stopt de groei en moeten andere activiteiten/producten het stokje overnemen Een dominant bedrijf is niet per definitie een goede belegging. Waardering/timing, verdienmodel en toekomstbestendigheid spelen ook een grote rol We hebben meerdere winnaars in onze IIO modelportefeuilles zoals Google, SAP en Apple. Ook hebben we een aantal winnaars niet opgenomen omdat we de waardering (op dit moment) niet aantrekkelijk genoeg vinden, zoals bij Facebook of Amazon 17