Ook digitaal beschikbaar via vintres.nl INTERVIEW ICC JUDGE POST-NATION CITIZENS IN THE EU STAGE PV GENÈVE VERSLAG CARRIÈREDAG PRIJSVRAAG

Opinio Iuris Ook digitaal beschikbaar via vintres.nl INTERVIEW ICC JUDGE POST-NATION CITIZENS IN THE EU STAGE PV GENÈVE VERSLAG CARRIÈREDAG PRIJSVRAAG VOLUME 23 NO. 2 APRIL 2014 GRONINGEN

INHOUDSOPGAVE legal power & sector knowhow INHOUDSOPGAVE Opinio Iuris 2014/2015(2) VOORWOORD VOORZITTER... ACTIVITEIT Excursie Den Haag (door Niek Berendsen)... Carrièredag (door Kristiaan Koop)... 4 6 8 INTERNATIONAL LAW... 10 Het Internationaal Strafhof: Beginning of the End or End of the Beginning? (door Cleo Ruardij en Evelien van Ingen) Wil jij ook Best of both Birds? Ga naar werkenbijbirdenbird.nl Abu Dhabi & Beijing & Bratislava & Brussels & Budapest & Copenhagen & Dubai & Düsseldorf & Frankfurt & The Hague & Hamburg & Helsinki & Hong Kong & London & Lyon & Madrid & Milan & Munich & Paris & Prague & Rome & Shanghai & Singapore & Skanderborg & Stockholm & Warsaw COLOFON VINTRES bestuur Robert Strooper Daan de Grefte Everhard Tilstra Karin te Grootenhuis Ines Slimi STUDIE... 13 Erasmus in Fribourg: het Zwitserlevengevoel (door Laurens van der Woude) Redactiecommissie Cleo Ruardij Niek Berendsen Clara Palazzi Evelien van Ingen FOTOCOLLAGE... 16 redactie@vintres.nl Prijsvraag... 18 Onze juristen excelleren door hun nieuwsgierigheid en hun vermogen technologische kennis snel te koppelen aan juridische slagkracht. De resultaten mogen er zijn. We werken met grote (inter)nationale cliënten aan spraakmakende zaken. Past deze aanpak ook bij jou? Wij zijn continu op zoek naar talenten met drive. 3 EUROPEAN LAW... 19 Who Pays For Our Future? (door Matthijs van Wolferen) INTERNATIONAL LAW US-Gambling Case: Weak vs Powerful Players within the WTO Dispute Settlement Body (door Cleo Ruardij)... 21 PRAKTIJK Stageverslag: PV bij de VN Genève (door Çees Verburg)... 24 Welkom bij DisGover (door Hans Remerie)... 26 VERENIGING Inleiding tot de ISP 2015: Recente Geschiedenis van Kosovo (door Kasper Edelbroek)... 27 BESTUURSMEDEDELINGEN... 30 April 2015 Studievereniging VINTRES Oude Kijk in t Jatstraat 26 Postbus 716 9700 AS Groningen bestuur@vintres.nl www.vintres.nl

4 Opinio Iuris 2014/2015(2) VOORWOORD VOORZITTER 5 Beste lezer, Voorwoord Voorzitter Robert Strooper U kijkt naar alweer de tweede uitgave van de Opinio Iuris van dit collegejaar. De redactiecommissie is druk bezig geweest om ook deze editie van interessante artikelen en verslagen te voorzien. Dit is ze gelukt! Hier werden ze uiteraard in een aanzienlijke mate door geholpen door de commissies die VINTRES rijk is. Zij hebben zich de afgelopen maanden ingezet om alle activiteiten succesvol te laten verlopen. Het nieuwe jaar werd ingeluid met de gezellige Nieuwjaarsborrel. Na een lekker maaltje werden op de aansluitende borrel de confettikanonnen tevoorschijn gehaald en konden we met zijn allen proosten op het nieuwe jaar en op een, hopelijk, succesvolle tentamenperiode. Toen de tentamenstress plaats had gemaakt voor de rust van de collegeweken was het ook weer tijd voor een VINTRES activiteit. Te beginnen met de BingoBorrel! Onder het genot van een drankje werden op deze avond vele prijzen verdeeld over de fanatieke deelnemers. De winnaars kunnen overigens nog steeds hun prijzen incasseren bij het bestuur. Daaropvolgend was het symposium met Nexus en Amnesty International zeer geslaagd. Onze drie sprekers, mevrouw Fournet en de heren Leurdijk en Van Krieken gaven een interessant inzicht in de situatie die Srebrenica, zowel tijdens als na het conflict, kenmerkt. Na de lezingen konden studenten en sprekers hier nog uitgebreid over in discussie treden. sprak over de huidige stand van deze organisatie en de uitdagingen voor de toekomst. Een inspirerende lezing in de altijd mooie Senaatszaal van het Academiegebouw. In het publiek zat onder andere een groep gemotiveerde Japanse studenten die wij eerder deze week al hadden ontvangen en waarmee leden van de vereniging in gesprek waren getreden. Het was bijzonder om met hen te spreken over de verschillen in cultuur van zowel het land als ook het onderwijs. Wij hebben ze uiteraard ook met de Nederlandse cultuur kennis laten maken door met hen te gaan haringhappen. Niet iedere Japanner vond dit even lekker maar het was wel erg leuk en gezellig. Ook voor de komende tijd staan er leuke activiteiten op het programma. Te beginnen met het Algemene Ledenweekend. Dit vindt plaats op 11 en 12 april in Appelscha. De inschrijving is geopend en iedere zichzelf respecterende Groningse student moet toch een keer in zijn studententijd op de illustere boerderij van boer Wouda zijn geweest. Schrijf je snel in want er is een gelimiteerd aantal plekken! Bereid je voor op een episch weekend welke absoluut geen inhoudelijk karakter heeft! Hierop zal volgen het Rechtenfeest. Op 20 april organiseren 12 verenigingen een fantastisch afgekocht feest met als thema All-in with your twin! De kaartverkoop begint bijna dus hou de sociale media in de gaten! Een andere activiteit waar menig VINTRES lid al maanden naar uitkijkt is het ISP. De meeste activiteiten zijn rond en het weer lijkt alleen maar beter en het bier alleen maar goedkoper te worden! Er zijn nog 2 plekken vrij dus schrijf je snel in! Ook aan ons bestuursjaar komt een eind, daarom zijn we op zoek naar een kandidaatsbestuur. Heb je interesse? Wij zijn altijd bereid om je voor te lichten of om twijfels weg te nemen. 7 april kun je je voor het laatst laten voorlichten voor de deadline op 8 april. Veel leesplezier en tot op de volgende VINTRES activiteit! Robert Strooper Voorzitter VINTRES 2014-2015 Op 20 februari stond de Dagexcursie op het programma. In alle vroegte stapte een enthousiaste groep op de trein naar Den Haag om aldaar het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Bird&Bird advocaten te bezoeken. Beide bezoeken waren erg interessant. Ook bij beiden was er een weerzien met alumni van VINTRES. Zo zie je maar weer waar je als VINTRES-lid terecht kan komen! De leden hadden de mogelijkheid om zich te oriënteren op hun toekomst en het was voor de vereniging een mooie kans om de banden met onze sponsor Bird&Bird aan te halen. Beide organisaties zijn wij zeer dankbaar voor hun enthousiasme en behulpzaamheid. Kort hierop volgde het tweede kroegcollege van het jaar met als sprekers twee ethical hackers werkzaam bij Deloitte. Zij introduceerden ons in de vele gevaren op het internet en gaven ons de juridische achtergronden. Met een interessante lezing en een uitstekende opkomst kunnen wij spreken van een geslaagde avond. Zo springen we dit jaar van inhoudelijke activiteit naar inhoudelijke activiteit want de Carriéredag stond alweer voor de deur. Een dag waar de commissie al maanden mee bezig was en dat was te zien! Met interessante lezingen, gemotiveerde deelnemers en een vlekkeloze organisatie was ook deze activiteit een succes. De sprekers varieerden van VN officials en militair juristen tot scriptieprijswinnaars en de personeelsselectie voor de instellingen van de EU! Ik kan de commissie alleen maar bedanken voor al hun harde werken. Hierna volgde de Avril McDonaldlezing waar rechter van het ICC barones Christine van den Wyngaert

6 Opinio Iuris 2014/2015(2) ACTIVITEIT 7 ACTIVITEIT Excursie Den Haag Niek Berendsen drankje even te wachten. Er werden een aantal selfies genomen met het uitzicht op de skyline van Den Haag, waarna Pauline Kuipers, een van de twee managing partners, binnenkwam. Zij gaf een algemene presentatie over het kantoor. Ze vertelde dat Bird&Bird een kantoor is met vestigingen over de hele wereld. Het houdt zich bezig met internationale klanten, maar wel voornamelijk met Nederlands en Europees recht, alleen dan dus de toepassing op internationale situaties in Nederland. Doordat Bird&Bird in verschillende landen is gevestigd, en de verschillende vestigen ook geregeld gezamenlijke informele activiteiten hebben, is het een netwerk waarin advocaten uit de verschillende landen elkaar kunnen helpen bij het verschaffen van informatie, bijvoorbeeld over recht uit een bepaald land. De 20e van februari begon vroeg, omdat we om 7 uur al de trein moesten pakken. De reis duurde lang en aangekomen op Den Haag Centraal moesten de dames dan ook eerst even een plaspauze inlasten. Als eerste stond een bezoek aan het ministerie van buitenlandse zaken op het programma. Mireille, met haar geweldige gevoel voor richting en kaartlezen (ahum), vond het een goed idee om eerst nog even een rondje rond het station te lopen alvorens richting het ministerie te gaan. Op het ministerie aangekomen kregen we een presentatie van Claudia Pieterse. Ze is via het klasje bij BuZa terecht gekomen en is beleidsmedewerker op het gebied van financieel beleid in de EU. Zaken waar zij bij betrokken is zijn onder andere de recente ontwikkelingen rondom de bankenunie en de wet- en regelgeving omtrent het Europees semester, dat te maken heeft met begrotingsafspraken. Ze heeft aan de hand van een mooi schemaatje uitgelegd hoe Europese wetgeving tot stand komt en dat de lidstaten daar, via de Raad, de BCN werkgroep, de permanente vertegenwoordiging, etc., meer bij betrokken zijn dan veel mensen weten. Tot slot vertelde ze nog dat een van de leukste onderdelen van het werken bij BuZa is, dat je als het ware in het centrum van alle ministeries zit. Buitenlandse zaken gaat niet alleen over politiek, maar ook inhoudelijk over vrijwel alle zaken waar de andere ministeries zich mee bezighouden. Op die manier onderhoudt BuZa veel contact met de verschillende ministeries, hoewel het ook voorkomt dat andere ministeries het gevoel hebben dat BuZa in hun vaarwater treedt. Vervolgens kregen we een presentatie van Thomas Beukers, van de directie Juridische Zaken en ECER (Expertisecentrum Europees Recht). Hij adviseert het ministerie dan ook op Europeesrechtelijke thema s en vertelde daarbij dat, hoewel het advies uiteraard niet bindend is, deze toch veel invloed heeft op uiteindelijke beslissingen. Aan de hand van een aantal voorbeeldcasus gaf hij een beeld van de problemen waarmee hij wordt geconfronteerd en waarvoor soms op zeer korte termijn een advies wordt verwacht. Een van de voorbeelden is Griekenland. In de media en op straat wordt altijd heel makkelijk gezegd dat Griekenland dan maar uit de EU of de EMU moet worden gezet, maar juridisch is dat veel lastiger, zowel m.b.t. EU recht, als internationaal recht. Een ander voorbeeld is het voorstel in Duitsland tot invoering van een minimumloon voor iedereen die werkzaam is op Duitse bodem. Dit zouden dan ook vervoerders uit Oost-Europa betreffen die enkel door Duitsland heen rijden, waardoor er allerlei moeilijkheden ontstaan omtrent het vrij verkeer. Door ons bij deze casus te betrekken, was het een leuke interactieve presentatie. Daarna vertelden twee trainees bij de Academie voor Overheidsjuristen iets over dat instituut. Ze hadden beide gestudeerd en Groningen en zijn na hun master hier terecht gekomen. De tweejarige opleiding bestaat voor een deel uit studie en voor een deel uit werk op een departement. Dit is niet alleen het ministerie van BuZa, maar je kunt ook bij andere ministeries terecht komen, tussentijds wisselen of je inzetten bij verschillende. Tot slot vertelde Jacco Lenting, oud-vintres-lid, over zijn stage als adviseur hofzaken EU, waarna het bezoek was afgelopen. Verder richt Bird&Bird zich voornamelijk op gereguleerde sectoren, zoals energie en media en telecommunicatie. Daarover vertelden twee stagiaires. Zij gaven een aantal voorbeelden van waarmee zij zich zoal bezighielden. Toch is ook het gewone burgerlijke recht in opkomst bij Bird&Bird. Oud- VINTRES-lid Ger van Essen is momenteel privaatrechtadvocaat en vertelde daar tot slot over. Hoewel Bird&Bird aanvankelijk niet zeer actief was op dit gebied, is er bij de afdeling privaatrecht de laatste jaren een sterke groei te zien, waardoor het kantoor steeds veelzijdiger wordt. Een tip die meermaals werd benadrukt is dat stagelopen tijdens of na je studie erg aan te raden is en zeer veel bijdraagt aan het zoeken en vinden van een baan. Niet alleen krijg je daardoor werkervaring en bouw je aan je CV, maar het helpt je ook bij het uitvinden wat je wel of niet leuk vindt om te doen en waar je verder mee wilt. Daarna kregen we een rondleiding door het gebouw en toen we terugkwamen was er een kennisquiz, deels bestaande uit vragen over de dingen die die middag waren verteld. Het winnende team kreeg een Bird&Bird-mok, die Thijs op de grond liet vallen, waarna hij zo sneu stond te kijken dat ze gelijk een nieuwe voor hem hebben gehaald. Na de quiz was er een borrel, waarbij we de gelegenheid kregen om met de Birds te socialisen. Een aantal goeie en slechte verhalen verder, was het tijd om weer 3 uur in de trein te gaan zitten en deze interessante excursie te beëindigen. We gingen even lunchen in een pannenkoektent bij het Malieveld en vervolgens liepen we naar advocatenkantoor Bird&Bird, dat vlakbij was naast het provinciehuis van Zuid-Holland. We werden naar boven geëscorteerd en naar de Birdroom (boardroom) gebracht om onder genot van een hapje en een

8 Opinio Iuris 2014/2015(2) ACTIVITEIT ACTIVITEIT Carrièredag Kristiaan Koop Afgelopen woensdag waren Eline, Zeinab en ik als leden van de Carrièredagcommissie de hele dag kwijt om onze taak te verrichten als lid van het stembureau voor de Provinciale Staten. Alleen onze voorzitter Loes liet het afweten (nog bedankt Loes). Waarom we dit deden, vraag je je af? Het had heeft een goede reden. Dinsdag 17 maart was namelijk de jaarlijkse VINTRES Carrièredag. Het was een lange rit maar het was uiteindelijk de vele vergaderingen, telefoontjes en een dagje werken bij het stembureau dubbel en dwars waard. Sprekers uit verschillende stromingen van het internationale recht hebben een gastlezing gegeven over hun loopbaan, hun functie en hoe een gemiddelde dag er voor hen uitziet. Met humor, interessante feiten en meeslepende verhalen hebben de sprekers ons nooit laten vervelen gedurende de dag. Ook de netwerkborrel verliep vrij soepel. Weinig Sjaak Afhaaks en gratis consumpties bleken de ideale cocktail voor een gezellige nabespreking onder de leden. De dag begon om half 10 in de Drie Gezusters aan de Grote Markt. Gelukkig was iedereen braaf op tijd aanwezig en konden we beginnen. De eerste lezing stond gepland voor 10 uur, de beurt was aan het Europees Bureau voor Personeelsselectie. Erg informatief, aangezien veel van de aanwezigen een baan ambiëren bij de Europese Unie. Na deze lezing vond er een splitsing plaats, de ene helft woonde een lezing bij van Tom Diederen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de andere helft was aanwezig bij de lezing van Bram Bronsveld van de Afdeling Internationale Rechtshulp in Strafzaken. Over beide lezingen hebben we positieve kritieken ontvangen, met als enige kanttekening dat Tom Diederen niet de meest spannende verteller was, maar afgezien daarvan was zijn verhaal verder erg leerzaam. Na twee interessante lezingen van Aysel Sabahoglu van Terre des Hommes, mijn favoriete lezing, en voormalig VINTRES voorzitter Nynke Staal, volgde een bijzondere lezing van twee militaire juristen van het Ministerie van Defensie. Mijn favoriete moment van de gehele Carrièredag was misschien wel het wanstaltige introductiefilmpje dat hierbij werd vertoond. Een video met teksten als wij geven nooit op en wij zijn moedig, hard en onstuitbaar, begeleidt door een dramatisch muziekje en spannende plaatjes, zoals een wapperende Nederlandse vlag, werd ons geshowd. Gelukkig was de rest van de presentatie wel een stuk geschikter voor studenten van ergens in de twintig. We hebben als commissie dan ook van veel aanwezigen gehoord dat met name de presentatie van het Ministerie van Defensie er bovenuit sprong en dat veel mensen nog niet erg bekend waren met deze hoek van het recht maar het wel erg boeiend vonden. Na een lezing van bedrijfsjuriste Nadine Imminga volgde de laatste spreker van de dag, Dr. Mr. Peter van Krieken. Met zijn charisma en gevoel voor humor wist hij ons allemaal te fascineren met zijn verhalen over zijn rijke loopbaan. Zijn overtuigende pleidooien aan ons om onze creativiteit te koesteren, een goede stageplek te vinden en The Economist te lezen hebben we allemaal ter harte genomen. Na afsluitende praatjes van onze Carrièredagcommissievoorzitter Loes en de VINTRES-voorzitter Robert was het tijd voor de borrel die zoals eerder gezegd erg geslaagd was. Van tevoren waren wij als commissie erg bang dat we de hele dag kunst- en vliegwerk moesten verrichten om tijdens de dag de gang van zaken een beetje op orde te houden, maar gelukkig verliep 9 alles nagenoeg vlekkeloos. Het enige heikele punt dat we tegenkwamen was dat Lada Soljan van de ICTY meldde dat ze niet aanwezig kon zijn. Ze had een belangrijke vergadering in Den Haag; niets aan te doen. Natuurlijk is het jammer dat we nu een lezing over zo n intrigrerend onderwerp misgelopen zijn. Er was echter een breed genoeg scala aan thema s om deze klap op te vangen. We hebben de hele dag vrijwel geen stress gehad. Ik denk dat ik voor de gehele commissie en het bestuur spreek als ik zeg dat ik erg positief terugkijk op de Carrièredag. Niet zo heel lang voor de Carrièredag zag het er soms nog wat somber uit maar uiteindelijk hebben we met z n allen er toch een zeer geslaagde dag van weten te maken. Ik hoop dat de aanwezigen het met me eens zijn en verder hoop ik dat ik met mijn verhaal de lezers die niet aanwezig waren over heb weten te halen om volgend jaar wel langs te komen. Namens de Carrièredagcommissie, Kristiaan Koop

10 Opinio Iuris 2014/2015(2) INTERNATIONAL LAW 11 INTERNATIONAL LAW Het Internationaal Strafhof: Beginning of the End or End of the Beginning? Afgelopen vrijdag 20 maart organiseerde VINTRES samen met NEXUS de jaarlijkse Avril McDonald-lezing, met dit jaar een bijdrage van professor en rechter bij het Internationaal Strafhof barones Christine Van den Wyngaert. De lezing was getiteld International Criminal Justice at a Crossroads: New Challenges for the ICC en focusde zich voornamelijk op uitdagingen in de werkwijze van het Internationaal Strafhof en de kritiek die het recentelijk krijgt. Uiteraard was de redactiecommissie aanwezig en kregen wij zelfs de gelegenheid om rechter Van den Wyngaert na de lezing enkele vragen te stellen. Cleo Ruardij & Evelien van Ingen Barones Van den Wyngaert tijdens de lezing. Professor en rechter Christine Van den Wyngaert is in 1974 afgestudeerd aan de Universiteit van Brussel en behaalde haar PhD in het Internationaal Strafrecht in 1979. Ze heeft als professor aan de Universiteit van Antwerpen gewerkt waar ze (internationaal) strafrecht doceerde. Tevens is ze is verbonden geweest aan de universiteiten van Cambridge, Stellenbosch en Uppsala en is daarnaast actief geweest bij de International Law Association en de International Association of Penal Law. In de periode 2000 tot 2002 heeft ze als ad hoc rechter gewerkt aan de Arrest Warrant Case van het Internationaal Gerechtshof. Van 2003 tot 2009 was ze werkzaam als rechter bij het Joegoslavië Tribunaal waar ze aan veel zaken heeft gewerkt. Momenteel is ze rechter bij het Internationaal Strafhof, waar ze in 2009 is verkozen voor een termijn van negen jaar. Het is zeker het vermelden waard dat ze in 2006 de Prize of the Human Rights League heeft gewonnen en dat de koning van België haar in 2013 de titel van barones heeft verleend voor het werk wat zij verricht heeft als professor en rechter. Het Internationaal Strafhof in 1998 opgericht op voordracht van de Verenigde Naties met het doel de vervolging van personen die verdacht worden van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Op dit moment staat Internationaal Strafhof op een kruising en is er meer kritiek op de werkwijze. De kruising werd door Van den Wyngaert omschreven als beginning of the end or end of the beginning?, waarmee wordt gesuggereerd dat de vraag gesteld kan worden of de periode die achter ons ligt slechts de opstart was van het Internationaal Strafhof. Maar wat zijn dan precies de problemen waar het Strafhof tegen aan loopt? Omdat Van den Wyngaert ook rechter is geweest bij het Joegoslavië-Tribunaal, gaf ze enkele voorbeelden aan de hand van de verschillen tussen het Tribunaal en het Strafhof. Een eerste voorbeeld is de jurisdictie. Nu de grenzen van jurisdictie bij het Joegoslavië-Tribunaal vrij duidelijk zijn vastgelegd, kan dit voor het Internationaal Strafhof voor problemen zorgen in de bewijslast en voor vaststelling van alle feiten. Het grote gedeelte van de wereld heeft de jurisdictie van het Internationaal Strafhof geaccepteerd, waardoor het Strafhof een universele inslag heeft. Diezelfde problemen zorgen er weer voor dat lange procedures de praktijk zijn geworden voor het Internationaal Strafhof. Volgens Van den Wyngaert is het tijdsframe misschien wel het meest fundamentele probleem van het Internationaal Strafhof. In de Katanga-zaak was na vele jaren onderzoek eigenlijk nog steeds niet duidelijk wat het Strafhof had besloten. Bij het Joegoslavië-Tribunaal, waar de jurisdictie duidelijker bepaald is en procedures soms makkelijker verlopen. De participatie van slachtoffers is uniek voor het Internationaal Gerechtshof. Bij het Joegoslavië- Tribunaal stonden slachtoffers niet op de voorgrond. Het Internationaal Gerechtshof heeft echter besloten om slachtoffers een actieve rol te geven in het proces om hun waardigheid te respecteren. Daarnaast kunnen slachtoffers schadevergoedingen krijgen. Uiteraard is dit een problematisch aspect: in sommige zaken die het Strafhof behandeld kunnen er wel 10.000 slachtoffers zijn, het gaat immers om genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Om schadevergoeding te kunnen krijgen, moet er voor elk slachtoffer apart een uitspraak komen, iets wat praktisch niet haalbaar is. De vraag die vervolgens gesteld moet worden is wie die vergoedingen gaat betalen en hoe dat geld over de slachtoffers verdeeld moet worden. In de Katanga-zaak is er door het Strafhof voornamelijk gekeken naar wat slachtoffers zelf het liefst hebben. In veel gevallen is een fysieke schadevergoeding niet eens wenselijk en staat zelfs in conflict met het doel van verzoening in de regio waar de misdaden zich afspeelden. Aangezien de participatie van slachtoffers nieuw is voor het Strafhof, is er weinig jurisprudentie om op terug te vallen. Dit maakt deze werkwijze lastig, al werkt het Strafhof momenteel aan meer duurzame oplossingen om dit soort problematiek in de toekomst te voorkomen. Een ander punt van kritiek op het Internationaal Strafhof is het feit dat het vaak een Afrikaans Strafhof wordt genoemd. Ondanks dat het Strafhof een universele inslag heeft en 123 landen het verdrag hebben geratificeerd, spelen de meeste zaken zich af op Afrikaans grondgebied. De aanklager bepaald welke situaties onderzocht gaan worden. Staten kunnen ook zelf een zaak voordragen aan het Strafhof of de Security Council kan een zaak voordragen wanneer het Strafhof geen jurisdictie heeft. Op dit moment zijn de meeste zaken voornamelijk Afrikaanse situaties: Congo, Uganda, Kenia, Libië, Sudan, Mali en Ivoorkust zijn de Afrikaanse landen waar de huidige situaties zich afspelen. Er zijn echter op dit moment wel veel preliminaire onderzoeken in niet-afrikaanse landen, zoals Afghanistan, Columbia, Georgië, Honduras en Irak. Echter, zoals hierboven genoemd, zijn de meeste zaken voorgedragen door de staten zelf, dus veel invloed heeft het Strafhof niet. Het is tevens niet geheel onbelangrijk om te vermelden dat het Strafhof niet continu zelf wil vervolgen, maar ook staten wil aansporen om zelf tot vervolging van misdadigers aan te gaan. Andere problemen die het Internationaal Strafhof momenteel ondervind zijn meer praktisch van aard. Als voorbeeld gaf Van den Wyngaert bijvoorbeeld de bescherming van getuigen in een proces. In de meeste gevallen zijn de conflicten nog steeds gaande. In veel gevallen kunnen getuigen niet meer terugkeren naar hun woonplaats, nu veel processen in de media naar voren komen en dit soort nieuws in kleine dorpjes niet onopgemerkt blijft. Dit levert dus een extensieve getuigenbescherming op, wat in nationale procedures natuurlijk niet naar voren komt. Ook vertalingen leiden tot een groot probleem in veel processen. Zo kan het voorkomen dat er iemand vervolgd wordt die alleen een lokaal dialect kan spreken, dus is het niet makkelijk om een vertaler te vinden. Helemaal problematisch wordt het gaat om een taal die niet eens op schrift bekend is. Er moet dan tijd en geld vrijkomen om mensen te vinden en te trainen om te helpen met vertalen. Al met al is de werkwijze van het Internationaal Strafhof niet altijd optimaal. Echter, rechter Van den Wyngaert is optimistisch. Ze concludeerde de lezing dan ook door te stellen dat het Strafhof zeker at the end of the beginning is, dat het slechts in de adolescentiefase zit. Het grootste probleem blijft volgens haar echt het tijdsframe van een proces. Ze gaf aan dat de regels voor de werking van het Strafhof worden gemaakt door de staten zelf, maar rechters degene zijn die de praktijken kunnen aanpassen.

12 Opinio Iuris 2014/2015(2) STUDIE 13 Als redactiecommissie mochten wij na afloop van de lezing rechter Van den Wyngaert nog kort een paar vragen stellen. Waar komt uw passie voor het strijden voor mensenrechten vandaan? Mijn passie komt eigenlijk voort uit verontwaardiging, dat is bij mij op jonge leeftijd begonnen met de verontwaardiging over de oorlog in Vietnam. Toen ben ik me als student voor mensenrechten gaan interesseren. Dat waren de eerste pioniersjaren van de mensenrechten, toen was het Europese Hof voor de Rechten van de Mens er al wel maar het was nog niet echt gekend; er werd in de universiteitslessen amper over gesproken. En ook de rechtbanken pasten het amper toe, dat was een interessant onderzoek voor mij. Waar je het over mensenrechten hebt heb je het over staten die rechten van mensen schenden. Uit de discussie is nu gebleken dat deze aanname verschuift; er zijn nu situaties waarin je ook andere entiteiten hebt. Het Joegoslavië-Tribunaal is toegespitst op één conflict specifiek, terwijl het Internationaal Strafhof een bredere visie heeft. Maakt dat uit in de gang van het proces? Is het mogelijk om bij een zaak van het Internationaal Strafhof dezelfde diepte te bereiken als bij het Joegoslavië-Tribunaal? In het Joegoslavië-tribunaal hebben ze nu 25 jaar over dezelfde situatie gesproken, dus als rechter begin je dan na al die tijd de situatie veel beter te kennen. Daarentegen gaat het bij het Internationaal Strafhof om een groot aantal situaties tegelijk, op het moment negen á tien, allemaal verschillende conflicten met eigen pijnpunten, dus dat is niet gemakkelijk; dat is een grote opgave. Het Joegoslavië-Tribunaal stopt in 2016. Kijkt u met een tevreden blik terug op de werking van dit tribunaal? Zeker! Ik denk dat het fantastisch werk heeft verricht en dat zonder het tribunaal het Internationaal Strafhof er nooit gekomen zou zijn. Het Joegoslavië-Tribunaal is gecreëerd in 1993 als een soort doekje tegen het bloeden want niemand wilde troepen sturen naar de Balkan. De Amerikanen hadden een blauwtje gelopen in Somaliland waar er Amerikanen gesneuveld waren en Clinton wilde geen grondtroepen sturen. Men dacht eigenlijk dat het tribunaal niet zou slagen en dat het in korte tijd op zijn gezicht zou vallen, maar niets was minder waar. Erg belangrijk in deze ontwikkeling was Pioniersrechter Cassesse die heeft dit voorgetrokken en in no time was er hele goede rechtspraak en waren er ontzettend veel veranderingen doorgevoerd. Als je internationaal humanitair recht studeert, weet je dat het oorlogsrecht alleen maar op internationale conflicten van toepassing was en dat men in Genève in 1977 bij de aanvullende protocollen had geprobeerd nietinternationale conflicten op dezelfde wijze te regelen, maar dat was niet gelukt. Het Joegoslavië-Tribunaal heeft in de Tadic-zaak, de eerste beslissing, gewoon met een pennenstreek van de rechter die twee soorten conflicten geassimileerd. Dat is fantastisch, dus ja, ik ben zeer tevreden over het Joegoslavië-Tribunaal. Hoe zorgt u er voor dat u als rechter onpartijdig blijft in een zaak, als de belangen en de emoties zo hoog oplopen dat het haast onmogelijk is om niet de kant van een gedoodverfd slachtoffer te kiezen? Als rechter moet je een gezonde dosis empathie hebben, maar niet teveel natuurlijk, want je moet je hoofd koel houden. Daarnaast moet je weten dat wat de slachtoffers hebben ervaren heel vaak waar is, maar dat dat niet noodzakelijk betekent dat de beklaagde schuldig is aan de feiten. In een aantal gevallen heb ik moeten vrijspreken, hoe erg dat ook was voor de slachtoffers. Maar alle omstandigheden spelen mee. Als voorbeeld dat het ook andersom kan gaan gaf Van den Wyngaert tijdens de lezing het voorbeeld van een misdadiger die tijdens het proces recht in de ogen van een van zijn slachtoffers, die hij verkracht had, kon kijken. Uiteindelijk heeft deze persoon levenslang opgelegd gekregen. Niet vaak wordt er een levenslange straf uitgesproken. U bent afgestudeerd in 1974, een compleet andere academische wereld. Wat ziet u als het grote verschil? Wat zou u aan studenten van nu mee willen geven vanuit u eigen studietijd? Je moet je hart volgen. Je beroepskeuze is even belangrijk als de keuze van je echtgenoot, want daar moet je heel je leven mee leven. Je moet iets doen wat je graag doet en als je een bezield mens bent moet je je ziel volgen en als je dat niet bent, dus als je graag geld verdient, dat kan ook. Er zijn mensen die graag financieel recht, fiscaal recht en bankenrecht doen, daar is niks mis mee, maar dat zou ik niet willen doen. Ik wilde precies de weg van mijn hart volgen. STUDIE Een semester in Fribourg: het Zwitserleven-gevoel Laurens van der Woude Introductie Toen ik gevraagd werd om een stukje te schrijven over mijn buitenlandavontuur in Zwitserland twijfelde ik geen moment. Een mooie kans om mijn verhaal op te schrijven en mijn VINTRES-vrienden op de hoogte te houden van dit avontuur. Ik studeer dit semester aan de universiteit van Fribourg in Zwitserland (ook wel bekend als Freiburg, niet te verwarren met de stad Freiburg in Duitsland). Fribourg is een relatief kleine studentstad in het westen van Zwitserland. Hoewel Zwitserland überhaupt niet bekend staat om zijn dynamiek is Fribourg zeker niet de meeste dynamische stad van het land. Gelukkig is er in de omgeving genoeg te doen. De Alpen zijn vlakbij dus in de winter zijn er volop mogelijkheden om te skiën en in de zomer volop mogelijkheden om allerlei bergsporten te beoefenen. Daarnaast zijn er een aantal iets meer boeiende en bruisende steden in de buurt zoals Lausanne en Geneve. Nu zullen jullie wel denken, waarom kies je zo n gat als Erasmus-bestemming. Geloof het of niet maar Fribourg was mijn eerste keuze. Ik wilde dolgraag naar een Franstalige universiteit maar liever niet naar Frankrijk. Ik ben al erg vaak in Frankrijk geweest en bovendien leek het alsof de verschillende universiteiten niet enorm internationaal georiënteerd waren. Wat mij aantrok aan deze universiteit is het feit dat het de enige volledig tweetalige universiteit is. Alle vakken worden hier in zowel het Duits als het Frans aangeboden. Bovendien is Fribourg zelf een unieke meertalige stad. Ongeveer 80 procent van de bevolking is Franstalig. Verder wordt er veel Duits, Zwitserduits en Italiaans gesproken en op een gemiddelde dag hoor je al deze talen voorbij komen op straat. Je kunt je voorstellen dat zo n plek voor een talengek als ik een hemel is. Ik volg hier op één vak na alle vakken in het Frans. Ik doe zowel rechtenvakken als meer filosofisch en politiek georiënteerde vakken. Daarnaast doe ik een intensieve taalcursus Duits aangezien de taalcursussen hier gratis zijn en ik al een tijdje bezig was mijn Duits bij te spijkeren. Een ideale bestemming dus! Pas de stress, c est la Suisse! Bon, het lijkt misschien alsof ik het hier heel erg druk heb met studeren maar dat valt eigenlijk best wel mee. Ik heb al mijn verplichte punten voor mijn bachelor al behaald dus veel druk rust er niet op mijn schouders. Na twee weken intensieve Frans cursus heb ik me voornamelijk gericht op het ontwikkelen van mijn skiskills, partyvaardigheden en het ontdekken van de omgeving. Ik ben al 4 keer wezen skiën en heb verschillende steden bezocht waaronder Geneve, Lausanne en Basel. Bovendien kwam ik er al snel achter dat Fribourg bruisender is dan ik dacht. Het is immers een studentenstad en daar waar studenten zijn is het feest! De uitgaansavond is hier maandagavond en deze avond wordt hier de crazy Monday genoemd. Je kan je voorstellen dat crazy Monday een goed begin van de week is. Er zijn hier volop feestjes en activiteiten en vooral de pre-drinks met de andere internationale studenten zijn een groot succes. Het bier in de kroegen is hier namelijk ongelofelijk duur. Voor een biertje betaal je zomaar 7 of 8 frank wat gelijk staat aan 7 euro. Creatief als we zijn kopen we vaak gezamenlijk

14 Opinio Iuris 2014/2015(2) drank in en organiseren onze eigen pre-drinks. Het doel is dan om dusdanig veel te drinken dat je de rest van de avond nog maar 1 of twee biertjes nodig hebt. Zo kan je voor ongeveer 15 Frank een leuke avond hebben. Culture shock?! Dan nu even over Zwitserland in het algemeen. De meeste mensen denken bij Zwitserland aan orde, rust, bergen, chocola, kaas en geld. De meeste van die vooroordelen kloppen wel. De Zwitserse chocolade en kazen zijn verrukkelijk, de omgeving is prachtig, de mensen zijn rustig en beheerst en alles verloopt hier ordelijk. Orde wordt hier in Zwitserland ook bij wet afgedwongen. Dit is het land waar je serieus een boete kan krijgen als je oversteekt op een plek waar geen zebrapad is of als je na 22:00 de wc doorspoelt. I got the money bitch! Wat het geld betreft is Zwitserland ook interessant. Allereerst zie je hier op echt iedere straathoek een bank. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt en ook maar een Zwitserse bankrekening (inclusief bankgeheim) geopend. Verder is het opvallend dat mensen hier bijna altijd met contant geld betalen. Het is voor de gemiddelde Zwitser heel normaal om met een paar duizend franc op zak te lopen. Daarnaast is het hier enorm duur. Veel dingen zijn wel 3 à 5 keer zo duur als in Nederland. Voor een kebabje leg je hier zo 8 euro neer en over het bier had ik het al gehad. Gelukkig krijg ik hier een hele goede beurs van de Zwitserse overheid. Die Zwitserse studiebeurs is trouwens een geluk bij een ongeluk. Zwitserland is vorig jaar uit het Erasmus programma gekickt omdat de EU het niet eens was met de Zwitserse immigratiewet. Koppig als de Zwitsers zijn weigerden ze de immigratiewet aan te passen. Om Zwitserland onder druk te zetten heeft de EU de deelname van Zwitserland aan het Erasmusprogramma stopgezet. Van deze sanctie leken de Zwitsers echter niet onder de indruk. Binnen enkele maanden heeft Zwitserland gewoon zijn eigen Erasmusprogramma opgericht. Het mooie is dat de beurs die ik van Zwitserland krijg twee keer zoveel is als de Erasmusbeurs die ik normaal gesproken had gekregen. Een win-win situatie dus! Heimwee? Pas du tout! Ik ben nu ongeveer anderhalve maand in Zwitserland en ik heb me nog geen moment verveeld. Binnenkort ga ik op bezoek bij de VN in Geneve en er staan nog behoorlijk wat excursies en activiteiten op het programma. Daarnaast hoop ik nog flink aan mijn talen te werken. Ik kan nu al zeggen dat het enorm veel waard is om een semester in het buitenland te studeren. Het is goed om even weg te zijn uit het vertrouwde Groningen, je horizon te verbreden en te ontdekken wat er nog meer te zien is in de wereld. Ik zou het daarom iedereen aanraden om zodra je de kans krijgt voor een tijdje naar het buitenland te vertrekken! De Drie Gezusters Groepsarrangementen DRI DE E GEZUSTE RS Groningen Iets te vieren? De nostalgische uitstraling en de prachtige locatie op de Grote Markt zorgt ervoor dat de Drie Gezusters een warme en bijzondere plek is om iets te vieren. Van diner tot High-Tea en van lunch tot feest. Mede door de indeling van de ruimtes is de Drie Gezusters uitermate geschikt voor het ontvangen van kleinere gezelschappen en grotere groepen. De Drie Gezusters biedt voor gezelschappen en groepen speciale keuzemenu s en buffetten. In overleg is bovendien vrijwel alles mogelijk. De groepsgrootte kan variëren van 15 tot 1500 personen. Maar waarom zou een zonsondergang of een dagtochtje door Stad en Ommeland met z n tweeën geen reden zijn tot een feestje? In het zonnetje op ons terras of gewoon lekker binnen. Meer weten? U kunt ons alles vragen! Mail naar info@driegezustersgroningen.nl BEZOEKADRES Drie Gezusters Groningen Grote Markt 36/39 9711 LV Groningen Tel 050 312 70 41 POSTADRES Horeca Combinatie Groningen BV (inzake Drie Gezusters Groningen) Postbus 11106 9700 CC Groningen Fax 050 314 61 12 ONLINE MEDIA Mail info@driegezustersgroningen.nl Web www.driegezustersgroningen.nl Facebook facebookcom/driegezusters Twitter @driegezusters W W W. D R I E G E Z U S T E R S G R O N I N G E N. N L

18 Opinio Iuris 2014/2015(2) EUROPEAN LAW 19 Prijsvraag Hoe goed ken jij de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU? Test nu je kennis. Raad de plaatjes en maak kans op een flesje Cassis de Dijon! Hieronder staan 9 plaatjes die verwijzen naar bekende arresten van het HvJEU (allen te vinden in de jurisprudentiebundel van het vak Europees Recht 1). Raad naar welk arrest de plaatjes verwijzen. Deelnemen kan door een mail te sturen naar redactie@vintres.nl met daarin je naam, adres, e-mailadres en de antwoorden van de 9 plaatjes. Vermeld daarbij zowel het zaaknummer, als de naam waarmee vaak naar het arrest wordt verwezen, bijvoorbeeld C-213/89 Factortame I. De prijsvraag loopt tot vrijdag 17 april 2015, 12:00 uur CET. De winnaar wordt op 19 april 2015 bekend gemaakt via de VINTRES-Facebook. EUROPEAN LAW Who Pays For Our Future? Matthijs van Wolferen (PhD student EU Judicial Protection) Introduction Higher Education within the European Union is a problematic affair. The Bologna accords have tried to create a structure within which it is easy for students to study wherever they want. There have been many cases that emphasize the role of the exchange of students within the European project to further integration. Yet Member States have a dual view of these developments. On the one hand, they benefit from young talent that comes to their country and from the talent they send (and which hopefully returns) to gather knowledge. On the other, higher education is a costly affair and there is the constant fear of actually subsidizing students whose home-nation s education system is failing or too expensive. This has lead to complex systems of student support, which often have a sufficient link component. The Court of Justice has taken a strict approach to these systems. Although, as in social policy, Member States are allowed to require a sufficient link for students to be granted benefits, this policy can not be arbitrary or discriminatory. This piece will argue that a recent case against the Netherlands illustrates that the Court s conception of citizenship, foregoing in part the concept of nationality, is either too idealistic for its own good, or needs to be more rigorously enforced to truly solve issues of social polity. Be forewarned that the following is not so much a legal analysis, as it is the opinion of the author on this issue. The Martens case The recently decided Martens case deals with the so-called three-out-of-six rule (3-6 rule) that establishes which persons are eligible for Meeneembare Studie Financiering (MNSF) in the Netherlands. MNSF is the system that allows students to pursue a study outside of the Netherlands, but with the benefits of the prestatiebeurs system that they would have enjoyed had they chosen a study within The Netherlands. The 3-6 rule states that this possibility will only be open for those prospective students that have spent at least three out of the six years preceding their studies in The Netherlands. It is a basic solidarity clause. Within the European Union, social benefits are to a certain extent allowed to be limited to persons who have demonstrated a certain connection to the benefactor state, yet as this case will demonstrate, it is a thin line to tread. Miss Martens has Dutch nationality as she is born in the Netherlands to Dutch parents, who when she is six moved to Belgium. Consequently, she has resided there until she finished her primary and secondary education. Her father has worked in Belgium since moving there in 1993, and only briefly had part-time employment in the Netherlands from 2006 till 2008. After finishing her secondary education, she chose the Netherlands Antilles University in Curaçao as her place of tertiary education. In her application for MNSF, she stated that she had fulfilled the 3-6 rule after which she received her student grants. During her studies, the Belgian government supported her parents, yet as Belgium does not have a system of student grants in place, she herself did not receive financial support from the Belgian state. In 2010 it was established by the DUO that miss Martens had in fact not fulfilled the condition that she has lawfully resided in the Netherlands for three out of the preceding six years. As a result she was notified via a (delegated) decision by the Minister for Education that she was obliged to pay back the 19481.64 she had received. Miss Martens contested this decision, stating that this would go against her rights as the dependant of a cross border worker under Regulation 1612/68 and Article 45 TFEU. In earlier cases the Court had rejected such schemes and even explicitly the Dutch 3-6 rule, in case C-542/09 as discriminatory with regards to cross border workers. The Centrale Raad van Beroep however makes a preliminary reference as the status of Miss Martens is not clear. Surely, miss Martens father is no longer to be considered a cross

20 Opinio Iuris 2014/2015(2) INTERNATIONAL LAW 21 border worker for the sake of the definition of the awarding of MSNF. The referring tribunal is aware of the judgment in C-542/09, but considers this case to fall outside of that scope. The fall-out The Martens case is not only interesting for the, somewhat more political, point that the author intends to make in the following section. The A-G and the Court come to the same result, yes this case fall under the scope of C-542/09 and is not allowed, but via completely different routes. Whereas A-G Sharpston goes to great length to clarify that time since the father has made use of his worker s rights should not be an issue in these questions as the point is that rules such as the one under contention, limit the rights of each person to move, reside and find gainful employment within the European Union. A Dutch national would be deterred to seek cross-border employment if this results in the loss of rights for his dependants, such as student grants. The point of Union citizenship was, in the A-G s opinion of a secondary nature. The Court however bases its conclusion completely on the status of Union citizenship. The 3-6 rule will have a negative effect on the rights of EU citizens to make use of their rights under Article 21(1) of the TFEU. Union law does not force Member States to create a system of financial support for students, yet when they do choose to do so, these rules should not infringe upon the inherent rights of Union citizens to make use of the freedoms ensured by the Treaty and Directive 2004/38. The 3-6 rule tries to establish a sufficient link between the Netherlands and the recipient of the grant, which is allowed (see C-220/12 Thiele Meneses) yet it is disproportional. The Court is of the opinion that it: [...]is [...] too exclusive because it does not make it possible to take account of other factors which may connect such a student to the Member State providing the benefit, such as the nationality of the student, his schooling, family, employment, language skills or the existence of other social and economic factors. The post-nation citizen It was clear from the outset that the Netherlands would lose this case. There has been extensive case law on the free movement of students and, in all fairness, even though the former minister of education Zijlstra has argued that the 3-6 rule was drafted with European Law in mind, it is of a completely arbitrary nature. Yet it is the Court s firm wording on what grounds are allowed to confirm a sufficient link with the Member State that triggers the criticism of the author. It is the fact that the Court gives such primacy to the fundamental nature of European Citizenship which is becoming untenable in cases such as the one currently discussed. The development of Citizenship is to a large extent logical, given the place it has been given since the Lisbon Treaty and the ongoing enmeshing of the Member States. If we accept the fact that, within certain logical limits, every EU citizen is allowed to freely make use of the shared space that the Treaties have created within the outer border of the Union, it is clear that there is a need for the elimination of those concrete hindrances such as the threat of loss of nationality (C-135/08 Rottmann) or the expulsion of a third country national spouse (C-202/13 McCarthy). The fact that the Court allows the protection of the basic tenets of the social-democratic state through the sufficient link doctrine is logical. However, the current case illustrates the problems the Union faces in this phase of transition. The point is as follows, if Union Citizenship is the fundamental nature of all who are awarded this status, then why is miss Martens so beholden to the Dutch State. Yes, she has Dutch citizenship, yet her link with her motherland is tenuous at best. It is only the fact that there is a system of student support that has created a new relationship between her and the Netherlands. If Union Citizenship is our fundamental status, the focal point of our rights to live and reside where we want, and if we accept that social support schemes need a sufficient link to the benefactor state to be granted, then why is there still such a focus on the original nationality? The reasoning of the Court is both impractical in its idealism, yet at the same time does not carry the point far enough. Miss Martens is for all intents and purposes linked to the Belgian state. Had she chosen to reside somewhere else, that choice to reside should have been sufficient to be awarded the benefits that come with the place of residence. In an era of true post-nation citizenship, what does the label of being Dutch or Belgian mean except as an indicator of heritage, not of rights. Had the Court truly chosen for EU citizenship, it would have tried to minimise the role that nationality plays in this discussion. Why should mere heritage play a role in the awarding of benefits, where factual link and the choice one makes to work and reside is of so much more importance? INTERNATIONAL LAW US-Gambling Case: Weak vs Powerful Players within the WTO Dispute Settlement Body Cleo Ruardij The market for internet gambling became significantly popular in the last decade, mainly because of the improvement of communications technology. Internet websites offer an unlimited supply of gambling to players all around the world. Nevertheless, the gambling industry remains a controversial one. In the United States, policy makers biggest concern about online gambling is the connection that is being made with money laundring, fraud and addictiveness. Furthermore, it is still difficult to control online gambling: it is limitless and anonomous. In an attempt to prevent and protect citizens from these kind of activities, the US has adopted several federal laws that prohibit online gambling and betting services. 1 By adopting these federal laws, the island of Antigua felt that the US was violating principles of World Trade Organization (WTO) law. As a tiny island with less than 100.000 inhabitants, Antigua s economy is largely based on the online gambling industry. The Country is home to more than 120 online betting services and this industry is the countries biggest employer. In 2003, Antigua therefore requested consultations in regard to the adopted acts by the US. The dispute that arose between Antigua and the U.S. is remarkable in multiple aspects. First of all, it is the first time that the Dispute Settlement Body (DSB) is dealing with internet trade. Secondly, it deals with one the one hand economic development, and on the other hand public morals as a general exception under Art. XIV of the GATS. But what might be the most interesting aspect is that the dispute is brought by one of the smallest WTO members against one of its biggest members. In April 2005, the Appelate Body of the WTO DSB decided in favor of Antigua. The outcome of the US-Gambling case can be seen as a victory for Antigua. 2 However, it did not solve many of its economical problems. The WTO agreements contains several special and differential treatment 1 The Wire Act (18 U.S.C. 1084); the Travel Act (18 U.S.C. 1952); Illegal Gambling Business Act ( IGBA ) (18 U.S.C. 1955). 2 Appelate Body, United States-Measures Affecting the Cross-Border Supply of Gambling and Betting Services, WT/DS285/ AB/R (April 7, 2005).

22 Opinio Iuris 2014/2015(2) INTERNATIONAL LAW 23 provisions (SD&T), which are rules that impose specific rights on obligations on developed WTO Member states. There is one specific provision that commit developed Members to safeguard the interests of the developing Members. In the US-Gambling case, there are several points that lack this obligation. For instance, when we take a look at the length of the case between the moment of initiating the case and the ruling, four years have passed and two years since the DSB published its findings. The consequences on the Antiguan economy which is for a majority based on its gambling revenues, might be devestating and most likely irreversible. Furthermore, these SD&T provisions have proven to be not effective at all and only in a few cases they had a postive effect on the ruling. One of the reasons why these rules are failing, is the vagueness of the provisions. The reason for this is most likely the absence of any guiding procedures for developed countries to safeguard developing country s interests. The question that can be asked at this stage is whether or not the US did comply with the SD&T provisions? The abovementioned problems small countries face are just a small part. Under the Dispute Settlement Understanding, paragraph Understanding on Rules and Procedures Governing the Settlement of Disputes,Art. 4.10 states: During consultations Members should give special attention to the particular problems and interests of developing country Members. When looking at the procedure between Antigua and the US, we can say that there were some errors in the consultation procedure and it seems that the US failed to take into account the economic interests of Antigua at all. The arguments made by Sir Ronald Sanders, Chief foreign affairs minister of Antigua, support this. He emphasizes the economic dependence when it comes to tourism and the devestating hurricanes the country had to deal with, destroying the hotels and infrastructure. 3 To stabilize the economy, it invested and developed in electronical commerce and telecommunication infrastructure. 4 This investment attracted the internet gaming industry which provided the country with more jobs and also solved problems in relation to the drug trafficking problem the country was faced with. 5 To sum up, the industry was vital for the survival of Antigua s economy. Therefore, the laws the US enforced were preventing Antigua s operators from offering their services in the US, which is a violation of the GATS. Furthermore, the country devoted its best human resources to the regulation of its financial services, including Internet Gambling. 6 Sir Ronald Sanders emphasized that the Antiguan industry was the most tightly regulated and supervised gambling industry in the world. 7 The United States can be considered as the centre of the world s gambling industry, and many of the large gaming companies are from US origin. With the failed negotiations, the only thing Antigua could really do is to request a panel and safe its population from losing their jobs. The plea that Sir Ronald Sanders gave presents Antigua s biggest concerns when it comes to its economy. When looking at Art. 4.10 DSU, we can say that the US did not give special attention to the particular problems and interests of developing country Members at all, since the dispute resulted in a long and costly case before the DSB. In fact, in its statement during the Panel meetings, the US does not even mention anything about compliance with or not even consider Art. 4.10 DSU. obligations. With this ruling, Antigua is allowed to impose sanctions against the US. Since Antigua can be regarded as a developing country, it has little to no measures to let the US comply with the ruling. Out of fear for recrimination, penalties against the US are therefore no option. Recenlty, Jamaica supported Antigua in noting that it is its belief that For all countries who rely on the rules-based Multilateral Trading System Small Vulnerable Economies in particular it is extremely important that the credibility of the Dispute Settlement Mechanism be preserved and strengthened through faithful implementation of decisions not undermined through non-compliance. 8 The outcome of the case led to the practice that in exchange for the US to block the Antiguan online gambling services, Antigua had the right to not protect 21 million dollar worth of US Intellectual Property rights on a yearly basis, unless they solve the dispute. However, the US has done little to nothing in order to solve this issue, Antigua says. In a DSB meeting on April 25, 2014, Antigua argued that Over 10 years of following the rules and prevailing, millions of dollars of cost and expense, hours upon hours of fruitless and frustrating attempts at negotiation and what has the tiny, developing economy of Antigua gained from the process?. 9 It further stated that there is no doubt that the major economies of the world do not have to face the same fears and uncertainties when they as they have indeed done make their own recourse to such remedies.. 10 To conclude, it is not unreasonable to say that the US-Gambling case raised a lot of questions when it comes to the DSB and the participation of small developing countries. The victory on the side of Antigua is a hollow one. The case shows that the SD&T rules established in the WTO Agreements are not used efficient enough. Since they are vague and there are no clear guidelines on how to use them, small developed countries do not benefit from these provisions at all. Moreover, another difficulty for small developing countries is to let their opponont comply with the ruling. Since they mostly have minimal measures available, penalties or sanctions are not an option. Until today, Antigua is still fighting for justice and the US-Gambling case is still an ongoing one. It might therefore be appropriate to reconsider the SD&T provisions as set out in the DSU or to set up clear guidelines on how to use them. The aim of the WTO is to balance the differences between the different economies in the world, whether it regards a small or a big country. However, this is not yet to be seen in its DSB. With the help from Jamaica, Antigua is getting a stronger position, but for now, it still has to go all-in. Another problem is the compliance question. How can Antigua effectively let the US comply with the ruling? The source of Antigua s frustration is the fact that the US fails to comply with the DSB ruling. For the US to comply with the AB s ruling it has to amend or change it legislation. This may sound as an relatively reasonable solution, however, in December of 2006, the US adopted new legislation that stated the illegality of credit card payments for online betting transactions, and stated that by doing so it complied with the ruling. After that, a compliance Panel investigated the issue and found that the US did in fact not comply with the ruling and it was still violating the commitments to Antigua. Furthermore, the compliance Panel stated that the US had to amend or change its laws in order to comply with the 3 First Panel Meeting, US-Gambling, WT/DS 285, Opening statement of Antigua and Barbuda, (December 10, 2003) 4 Id. 5 Ewart, Andrea M., Small Developing States in the WTO: A Procedural Approach to Special and Differential Treatment through Reforms to Dispute Settlement, Syracuse Journal of International Law and Commerce, Vol. 35, Issue 1, 2007, p. 47. 6 Id. 7 Id. 8 William New and Catherine Saez, Antigua Questions Efficacy Of WTO Dispute System Over IP-Related Case, Intellectual Property Watch, (April 26, 2014), via <http://www.ip-watch.org/2014/04/26/antigua-questions-efficacy-of-wto-dispute-system-over-ip-related-case/>. 9 Id. 10 Id.

24 Opinio Iuris 2014/2015(2) PRAKTIJK 25 Beste VINTRES-leden, PRAKTIJK Stageverslag: PV bij de VN in Genève Cees Verburg Hierbij een kort verslag van mijn stage bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland in Genève. Twee dagen na m n laatste tentamen ben ik naar Genève afgereisd om op 2 februari te beginnen. Op de post werken in totaal een kleine 30 mensen, waarvan 6 stagiairs. De PV is opgedeeld in een politieke, economische en ontwapeningsafdeling. Zelf ben ik werkzaam op de economische afdeling, die verantwoordelijk is voor de WTO, ILO, WIPO en enkele VN afdelingen, zoals de UNECE en UNCTAD. De organisatie waar ik momenteel het meeste mee in aanraking kom is de WTO. Zo zat ik vandaag, op 9 maart, bij de Trade Policy Review (TPR) van Japan. Dit houdt in dat het handelsbeleid van Japan onder de loep wordt genomen door de andere WTO. Daarnaast staat er morgen een bijeenkomst van de Dispute Settlement Body (DSB) op het programma, het rechtsprekende orgaan van de WTO. Een van de agendapunten is de mogelijke oprichting van een Panel dat onderzoek gaat doen naar de rechtmatigheid van de economische sancties die Rusland heeft afgekondigd tegen de Europese Unie. Deze zaak zou eigenlijk al in februari geagendeerd worden, alleen werd dat uitgesteld omdat Brussel het vredesoverleg in Minsk niet wou bemoeilijken. De TPR en DSB zijn over het algemeen de meest spectaculaire bijeenkomsten die de WTO te bieden heeft. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de gemiddelde bijeenkomst van de Council for Trade in Services, waar we onlangs een hele dag vergaderd hebben over hoe er gediscussieerd moet worden tijdens de onderhandelingen. Uiteraard zonder consensus te bereiken, wat betekende dat iedereen onverrichter zake weer naar huis mocht. enige regelmaat (gratis) borrels die bovendien altijd op locaties zijn met een schitterend uitzicht over het meer van Genève en de Alpen. Zo was er afgelopen week een borrel met minister Koenders naar aanleiding van een foto tentoonstelling die Nederland organiseert in het Palais, het VN kantoor. Bovendien is er nu toe bijna elke week een vrijmibo op kantoor geweest. Verder is er ook de wekelijkse borrel van de Geneva Intern Association, die overigens niet gratis is. Dit is een netwerk van stagiairs die elke week veel mensen weet te trekken. Mocht de hele avond small talk helemaal je ding zijn, dan zou ik dit zeker aanbevelen. Wel is het een leuke en makkelijke manier om contact te leggen met andere mensen. Al met al vind ik het een ontzettend leuke en leerzame stage waar ik samenwerk met hele aardige en professionele collega s. Zeker in het begin is het bijzonder om alleen plaats te nemen achter het bordje Netherlands. Dat dit in mijn geval meestal bij de WTO is, naar mijn mening de meest intrigerende internationale organisatie, versterkt dit alleen maar. Mochten er nog mensen zijn met een interesse voor mensenrechten dan kan ik een stage in Genève ook zeker aanbevelen. Nederland zit namelijk nog tot 2017 in de VN Mensenrechtenraad. Een werkweek bestaat hier vaak uit een mix tussen dagdelen op kantoor en bijeenkomsten buiten de deur. Deze bijeenkomsten spelen zich zeker niet alleen bij internationale organisaties af, maar ook bij andere missies. Zo ben ik op de PV s van de EU, Spanje, Oostenrijk en Canada geweest. Meestal zijn deze bijeenkomsten bedoeld om een andere bijeenkomst voor te bereiden of na te bespreken. Mijn taak bij deze bijeenkomsten is niet zozeer om namens Nederland het woord te voeren, maar met name om aantekeningen te maken van wat er gebeurd. Eenmaal terug op kantoor moet er dan vaak gerapporteerd worden naar Den Haag of andere relevante collega s/posten. Genève is niet per definitie de meest spetterende stad om te wonen, het is qua omvang misschien twee keer Groningen. Mocht je echter van skiën houden dan kun je hier wel je hart op halen, het is gespreksonderwerp nummer 1 op kantoor en veel mensen nemen dan ook zo nu en dan een dag(deel) vrij om even wat nieuwe sneeuw mee te pakken. Verder is de kwaliteit van leven zeer goed hier, al is het prijsniveau wel even wennen. Een biertje in de kroeg kost al snel 8 tot 9 euro. Al valt dit nog mee in vergelijking met een discotheek waar enkele stagiairs laatst 30 euro mochten betalen voor een drankje. Gelukkig zijn er bij de VN wel met

26 Opinio Iuris 2014/2015(2) VERENIGING 27 PRAKTIJK Welkom bij DisGover Hans Remerie Na het afstuderen ben ik in eerste instantie aan het werk gegaan bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst in Zwolle. Het was een relatief kleine, maar erg leuke afdeling waarin juridisch onderzoek in het vreemdelingenrecht centraal stond. Hoewel ik op deze afdeling veel geleerd heb en met plezier gewerkt heb, had ik niet het gevoel dat er veel ruimte was om mezelf professioneel te ontwikkelen. Het feit dat ik gedetacheerd was speelde daarin een belangrijke rol, want als tijdelijke kracht krijg je niet altijd de ruimte om naar een cursus te gaan of iets dergelijks. Toen de verlenging van mijn contract onzeker was ben ik verder gaan solliciteren. Toen kwam DisGover op mijn pad. Een leuk en klein traineebureau, die zich bezighoudt met overheidsprojecten, gevestigd in Amersfoort met een stuk of dertig jonge enthousiaste trainees. Ik voelde me gelijk op mijn plek en toen mij een contract werd aangeboden ben ik daar gelijk op in gegaan. In het begin was de manier van werken bij DisGover wel even wennen. Het bedrijf gaat er namelijk vanuit dat er geen hiërarchische structuur hoeft te zijn en dat de meeste besluiten over het bedrijf door iedereen samen genomen kunnen worden. Daarnaast wordt een proactieve houding verwacht waarbij de trainee zelf aan het netwerken slaat en dat is niet altijd even makkelijk. Nadat de opdracht die voor mij bedoeld was niet doorging, kwam ik helaas op de bank te zitten. Dat was niet de ideale uitgangspositie, want wat doe je dan met je tijd? Het idee was dat ik bij de andere trainees langs zou gaan en zou gaan netwerken, om op deze manier misschien zelf een opdracht binnen te slepen. Zo gezegd, zo gedaan. Ik heb aardig wat kilometers gemaakt die eerste paar weken, maar geen enkel afdelingshoofd liep warm voor mijn charmes. Ik bedoel natuurlijk dat ze bijzonder gecharmeerd van mij waren, maar geen budget hadden om mij aan te nemen. Ondertussen ging het opleidingstraject van DisGover gewoon door. Het opleidingstraject bestaat uit projecten zoals evenementen die de trainees zelf opzetten. Maandag tot en met donderdag wordt er bij de opdrachtgever gewerkt en op vrijdag komen alle trainees samen in het pand van DisGover in Amersfoort. De hele middag wordt dan druk gewerkt aan de verschillende projecten en de dag wordt natuurlijk afgesloten met een borrel! Sabine, de oprichtster van DisGover, staat erop dat de borrel koste wat kost plaatsvindt. Een prachtige instelling waar ik natuurlijk volledig achtersta! De projecten worden in beginsel zonder budget ingezet. De filosofie van DisGover is namelijk je hoeft niet te betalen voor kennis, want kennis ligt op straat. Een prachtige filosofie, maar ook een kleine handicap als je een evenement mag gaan opzetten. Gelukkig komt al dat sponsor zoeken van de studieverenigingdagen op zo n moment goed van pas. Het evenement dat we nu opzetten wordt een night to five event waarbij het leuke en interessante werk van de ambtenaar uitgelicht wordt. Er moet veel geregeld worden en we mogen het allemaal zelf doen, oftewel leren van de praktijk. Het open karakter van DisGover laat dus veel over aan eigen initiatief, maar ook je eigen ontwikkeling. Overal en nergens duiken mogelijkheden op om mensen te begeleiden, sessies bij te wonen en workshops te geven. Een goede omgeving om je vleugels uit te slaan en de basis te leggen voor je toekomstige carrière. Sinds enkele weken ben ik aan de slag bij de Belastingsamenwerking West-Brabant, een leuke functie waarbij ik me mag verdiepen in bezwaarschriften op gemeentelijke belastingen en waterschapsheffingen. Ik werk er met veel plezier en verheug me elke week weer op de vrijdag. Dan heb ik het natuurlijk over de borrel! Kortom, het werkende leven is soms zo slecht nog niet. Zie ook: www.disgover.nl VERENIGING Inleiding tot het ISP 2015 Recente Geschiedenis van Kosovo Kasper Edelbroek Ter inleiding van het aankomende Internationaal Studieproject (ISP) van VINTRES naar Kosovo en Macedonië, dat plaatsvindt van 3 t/m 13 mei 2015, schetst Kasper Edelbroek, voorzitter van de ISP-commissie, kort een beeld van de recente geschiedenis van Kosovo en de instituties die tijdens de reis zullen worden bezocht. Kosovo in Joegoslavië heeft een uiterst moeizaam verleden door politieke onderdrukking en economische achterstand Kosovo was het armste gebied van Joegoslavië waardoor regelmatig protesten de kop opstaken. In april 1980, enkele maanden voor zijn overlijden, zei Josip Broz Tito, president van Joegoslavië, al tegen het persbureau Agence France-Presse dat: Kosovo nu het grootste probleem is dat Joegoslavië confronteert. Op 11 maart 1981 begon een periode van onrust in de Kosovaarse regio in Servië. Het begon als een spontane en kleinschalige studentendemonstratie tegen het slechte voedsel in het onderwijs en onvoldoende woonvoorzieningen, maar liep uiteindelijk uit tot een bloederige Albanees nationalistische protestactie (daar kunnen ze in Amsterdam een puntje aan zuigen). Zoals de geschiedenis al wel vaker heeft uitgemaakt, leidden grootschalige arrestaties en het excessieve gebruik van geweld door de oproerpolitie enkel tot grotere protesten, uiteindelijk gericht tegen alles dat met Servië te maken had. Deze demonstraties zouden uiteindelijk het begin van het einde zijn voor Kosovo binnen Joegoslavië. Nadat Slobodan Milošević in de jaren 80 steeds meer macht in handen kreeg, eindigde hij de autonomie van Kosovo eind 1989, waarna het onder volledig Servisch bestuur kwam te staan. Er ontstonden vervolgens, oorspronkelijk vreedzame, oppositiebewegingen in Kosovo, welke later uitmondde in het Kosovaarse Bevrijdingsleger. Deze guerrillapartij was verantwoordelijk voor aanslagen op Serviërs, waarop Belgrado vervolgens reageerde met een groot militair offensief in Kosovo. Na tussenkomst van de NAVO, werd op 9 juni 1999 het Kumanovo Akkoord getekend. Leuk feitje is dat er in Servië een scheldwoord schijnt te zijn Da bog da ti kuca bila na CNN-U (Ik hoop dat je huis live op CNN te zien is oftewel; ik hoop dat NAVO je huis bombardeert), refererend aan de NAVO bombardementen in Servië. Hierin gingen de Serviërs akkoord met een NAVO vredesmacht in Kosovo, de Kosovo Force (KFOR). Eén dag later, op 10 juni 1999, werd UNSC Resolutie 1244 aangenomen, waarmee de United Nations Interim Administration Mission in Kosovo (UNMIK) werd gevestigd. Slobodan Milošević

28 Opinio Iuris 2014/2015(2) VERENIGING Oorspronkelijk stond Kosovo onder volledig bestuur van UNMIK, maar na de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo in 2008 slonk het takenpakket van UNMIK voor een groot deel. Daarnaast werd onder het mom van UNSCR 1244 de EULEX opgericht, welke stapje voor stapje de operationele verantwoordelijkheden op het gebied van politie en justitie zou overnemen van UNMIK. De KFOR missie zou enigszins van taken veranderen en voornamelijk aanwezig blijven om een Kosovaarse veiligheidsmacht te trainen en ervoor zorgen dat een civiel geleid orgaan toezicht houdt op het leger. Dit zou echter wel in afgeslankte vorm gebeuren; daar waar de KFOR missie ooit begon met een troepenmacht van meer dan 50.000, zijn dat tegenwoordig nog ongeveer 4.500 troepen uit 30 verschillende landen. Tijdens het Internationaal Studieproject naar Macedonië en Kosovo in mei zullen wij verschillende van deze instanties aandoen. Bij KFOR zullen wij een uitgebreide briefing krijgen in Camp Film City (gelegen in Pristina) over de historische en huidige rol van de NAVO in Kosovo. Bovendien zijn we als ISP commissie nog in gesprek met UNMIK. Bij EULEX zullen wij een uitgebreid programma krijgen, met als kers op de taart een bezoek aan een van de Nederlandse gedetacheerde rechters in Kosovo: Roland de Bruin. Daar blijft het echter niet bij; bij de opbouw van een volledig nieuwe staat komt veel meer kijken, en om ook op die aspecten licht te werpen staat op dit moment ook het United Nations Development Programme, de Nederlandse Ambassade in Kosovo en een Kosovaarse Oppositiepartij met een bezoek aan het parlement op het programma. Of het uiteindelijk zo loopt zoals we het op dit moment in gedachten hebben, dat moet nog blijken, maar dat het een onwijs gaaf ISP gaat worden, dat is allang zeker. 29

30 Opinio Iuris 2014/2015(2) Bestuursmededelingen 1. VINTRES is op zoek naar een nieuw bestuur voor 2015-2016. Lijkt het jou leuk om bestuurservaring op te doen en een onvergetelijk jaar te beleven? Solliciteer dan nu door je c.v. en motivatiebrief naar bestuur@vintres.nl te sturen. Solliciteren is mogelijk tot en met 8 april 2015. Voor vragen kun je altijd terecht bij de huidige bestuursleden. Hun enthousiasme zal je absoluut overtuigen! 7 april is er ook de bestuursinteresseborrel. Hier zal het huidige bestuur een voorlichting geven over een bestuursjaar en wat er allemaal bij komt kijken. Kijk ook eens op www.vintres.nl om te zien wat VINTRES allemaal organiseert! 2. De mooiste reis van het jaar staat op het punt van beginnen want van 3 tot 13 mei gaat VINTRES naar Macedonië en Kosovo! De commissie heeft de activiteiten zo goed als rond en het enthousiasme onder de deelnemers groeit alleen maar. Er zijn nog twee plaatsen beschikbaar dus wil jij een onvergetelijke reis, met zowel formele als informele activiteiten, met een gezellige groep beleven? Dit alles kan voor slechts 350,- dus meld je snel aan door een mail te sturen naar isp@vintres.nl! 3. Voor het tweede semester is het mogelijk om voor slechts 7,50 lid te worden van VINTRES. Studeer jij Internationaal en Europees recht? Word dan lid en ontdekt wat VINTRES allemaal te bieden heeft! Lid worden kan heel gemakkelijk via onze geheel vernieuwde website! 4. Nieuwe leden: Jennifer Shek, Jaap Broekstra, Lisette Bouwhuis, Nina de Jongh, Enisa Doko, Jenny Chen. Agenda 7april 11 & 12 april 21 april 23 t/m 13 mei 19 mei 26 mei 2 juni Bestuursinteresseborrel Algemeen Ledenweekend ISP Kennismakingsborrel Internationaal Studieproject Macedonië en Kosovo Actieve Ledenbedankdag + semester etentje + algemene ledenborrel OverdrachtsALV Algemene ledenborrel Met Bijzondere Dank aan: Matthijs van Wolferen Kristiaan Koop Hans Remerie Cees Verburg Laurens van der Woude Kasper Edelbroek Het bestuur

Word jij een van de 24 insiders? THE INSIDERS experience the life of a top lawyer Gedreven. Scherp. Businesswise. Dat moet je zijn als je een van de 24 insiders wilt worden. The Insiders is een unieke real life business course. Eén week lang ervaar je het leven van een topadvocaat. De zaken, de cliënten, de mensen en de cultuur. Het echte werk! Onder toezicht van kopstukken van Allen & Overy werk je samen met jouw team aan een reële en uiterst uitdagende case. Je gaat de strijd aan in binnen- en buitenland. The Insiders vindt plaats van 13 t/m 17 juli 2015 met een introductiemiddag / -avond op 3 juli 2015. Ben jij derde- of vierdejaars rechtenstudent en durf je het aan? Schrijf je vóór 22 mei in op businesswiseadvocaten.nl