Zwembaden met meerwaarde
Inleiding Onze visie op maatschappelijk vastgoed: een integrale benadering van investeren en exploiteren Synarchis benadert maatschappelijke voorzieningen integraal als het gaat om het ontwikkelen, realiseren, gebruiken en exploiteren van de accommodaties. Een veelvuldig bewezen en succesvolle werkwijze als het gaat om sportaccommodaties zoals zwembaden. Voor gemeenten is dit met name een aantrekkelijke benadering omdat de jaarlasten van een zwembad de belangrijkste financiële factor zijn die elk jaar op de gemeentebegroting terug te vinden zijn. Deze jaarlasten bestaan uit de kapitaallasten die voortkomen uit investeringen en het exploitatieresultaat van het zwembad. Het is dan ook van belang om de samenhang tussen investering en exploitatie in een vroegtijdig stadium te onderkennen. De gemeentelijke bijdrage aan zwembaden dient te worden gerechtvaardigd door de maatschappelijke meerwaarde van de voorziening. Het is dan ook van belang dat vanuit het zwembad een bijdrage wordt geleverd aan de realisatie van gemeentelijke beleidsdoelstellingen. Dit uitgangspunt is mede bepalend voor de functionaliteit en het gebruik van de accommodatie. Met betrekking tot het beheer en de exploitatie van een zwembad ligt dit wat genuanceerder. Het op afstand van de gemeentelijke organisatie plaatsen van de exploitatie van een zwembad (bijvoorbeeld als gevolg van een kerntakendiscussie) hoeft het maatschappelijke karakter van het zwembad niet in de weg te staan.
Enkele trends en ontwikkelingen Accommodaties Exploitatie en gebruik Nederland kent een rijke traditie op het gebied van het aanbod van zwembaden (meeste zwembaden per inwoners wereldwijd) Een groot aantal buitenbaden dat in de jaren 50 en 60 is gerealiseerd is nog steeds in gebruik In de jaren 70 zijn veel functionele, solitaire zwembaden gerealiseerd In de jaren 80 kwamen de recreatieve en subtropische zwembaden sterk op De afgelopen 10 jaar zijn veel buitenbaden gesloten (oorzaak is verouderde staat en onzekerheid over jaarlijkse exploitatieresultaat) De afgelopen jaren valt dit lot ook ten deel aan meerdere overdekte zwembaden die geheel of gedeeltelijk worden gesloten (oorzaak is de economische crisis) Vanuit de historie werden zwembaden met name geëxploiteerd door gemeenten en (later) stichtingen Deskundigheid voor de exploitatie werd ingekocht bij marktpartijen; Sinds jaren 90 bestaat ook de mogelijkheid voor risicodragende uitbesteding van de exploitatie In toenemende mate worden resultaten bereikt met betrekking tot zelfwerkzaamheid van verenigingen Gemeenten wensen in toenemende mate een maatschappelijke legitimatie van het (verlieslatende) gebruik van het zwembad Het aanbod van activiteiten binnen het zwembad wordt in toenemende mate uitbesteed aan specialistische partijen en commerciële functies kunnen een bijdrage leveren aan de exploitatie
De meerwaarde van een integrale benadering Een zwembad met meerwaarde De zwembadsector is continue in beweging: nieuwe visies op gebruik, nieuwe technologieën, de wens de jaarlast te beperken en demografische groei of krimp. Deze ontwikkelingen kunnen ertoe leiden dat de zwemaccommodaties in uw gemeente niet langer voldoen aan de wensen en eisen van u en de gebruikers. Het traject om te komen tot een aangepast of nieuw zwembad is complex. En met een nieuw zwembad bent u er nog niet, het gebouw moet ook beheerd en geëxploiteerd worden. Wij bieden u graag de helpende hand bij al uw vragen over zwembaden, van eerste initiatief tot en met het de exploitatie en het beheer van het gebouw. Achtereenvolgens wordt hierna ingegaan op: Planvorming en realisatie Gebruik Exploitatie en beheer
Planvorming en realisatie Naar een passend concept Een nieuw zwembad is de weerspiegeling van gemeentelijke ambities. Voorafgaand aan de planontwikkeling dient duidelijk te worden welk gebruik de gemeente wenst te faciliteren. Gaat het met name om verenigingen en leszwemmen of ziet de gemeente ook een rol voor zichzelf weggelegd om recreatief zwemmen binnen de gemeente op uitgebreide schaal mogelijk te maken. Binnen de ambities wordt vervolgens bepaald wat het verwachte huidige en toekomstige gebruik is in relatie tot het verzorgingsgebied en hoeveel zwemwater hiervoor nodig is. Kengetallen helpen ons erbij om een indicatie te krijgen van het benodigde wateroppervlak. Nog belangrijker is echter dat er sprake is van een samenhangend, toekomstbestendig en exploitabel concept. Hierbij is het ook mogelijk andere (commerciële) voorzieningen bij de ontwikkeling te betrekken. Een maximale jaarlast In veel gevallen vormen met name de investeringskosten van een zwembad onderwerp van de discussies binnen de gemeenteraad. Uiteraard is dit geen onbelangrijk onderwerp maar in onze optiek zou toch met name dienen te worden bepaald welke jaarlast de gemeente over heeft voor het zwembad. Dit is namelijk het bedrag dat elk jaar weer op de gemeentebegroting is terug te vinden. De jaarlast wordt bepaald door de kapitaallasten (volgend uit de investeringskosten), de overige eigenaarslasten en het exploitatieresultaat van het zwembad (in de regel negatief). Door omgekeerd te redeneren, dus vanuit de exploitatie, kan voor het gewenste concept dan worden bepaald wat het maximale investeringsbudget is en of hier sprake is van een haalbare ambitie. Een optimaal resultaat Om zeker te zijn van een aanbestedingsresultaat dat past binnen de budgettaire kaders is in veel gevallen een aanbesteding op basis van een vast budget een goede methode. De markt wordt op basis van een speciaal voor dit doel ontwikkeld Programma van Eisen uitgedaagd om voor een vaste prijs maximale kwaliteit te bieden. De gemeente kan zo echt kiezen voor het plan waar men de komende 40 jaar het meeste perspectief voor ziet.
Het (maatschappelijk) gebruik Maatschappelijk rendement Een zwembad is binnen veel gemeenten bij voortduring onderwerp van discussie en lang niet altijd in positieve zin. Vaak gaat het namelijk met name om het prijskaartje dat aan een zwembad hangt. Om deze discussie op een goede wijze te kunnen voeren is het van belang om het maatschappelijke rendement van het zwembad te benoemen en te waarborgen. Duidelijk moet worden gemaakt dat elke Euro gemeenschapsgeld die wordt besteed aan het zwembad in maatschappelijk opzicht (meer dan) terug wordt verdiend. Dan is uiteraard wel van belang dat het maatschappelijk nut van het zwembad inzichtelijk kan worden gemaakt en het gebruik van het zwembad door de politiek wordt erkend als maatschappelijk relevant. De maatschappelijke pijlers Synarchis onderscheidt vier maatschappelijke pijlers waarop het zwembad steunt. De prestaties op deze pijlers kunnen worden geconcretiseerd en afgezet tegen de noodzakelijke financiële bijdrage. De maatschappelijke pijlers zijn: Aanleren vaardigheden Gezondheid Ontmoeting & Participatie Werkgelegenheid Deze vier pijlers dienen binnen het zwembad zorgvuldig te worden opgebouwd/ingevuld. Alleen dan kan daadwerkelijk worden aangetoond dat sprake is van een gezonde verhouding tussen het financieel en het maatschappelijk rendement van de (gemeentelijke) zwemvoorziening. Pro-actieve profilering Het in beeld brengen van de maatschappelijke waarde is van belang, het actief uitdragen hiervan nog belangrijker. Aan de communicatie met de lokale politiek wordt vanuit veel zwembaden nauwelijks invulling gegeven. Door op pro-actieve en onderbouwde wijze het zwembad positief voor het voetlicht te brengen wordt bijgedragen aan een positievere beeldvorming en kunnen veel discussie worden voorkomen.
Exploitatie en beheer In toenemende mate stellen gemeenten zichzelf de vraag welke vorm van beheer en exploitatie het best past bij het zwembad maar ook bij de rolinvulling van het gemeentelijk apparaat. Veel gemeenten stellen vast dat het exploiteren van een zwembad geen kerntaak voor de gemeente is. Ook het zonder meer en risicodragend overlaten hiervan aan de markt is niet in alle gevallen een succesvolle oplossing gebleken. Steeds meer gemeenten kiezen voor tussenliggende oplossingen waarbij het zwaartepunt van de verantwoordlijkheden bij de gemeente (interne of externe verzelfstandiging) maar ook bij een exploitant (stichting of ondernemer) kan liggen. Synarchis is voor een toenemend aantal gemeente bezig invulling te geven aan diverse varianten van Publiek-Private Samenwerking. Doel is dat er sprake is van maatschappelijk partnerschap in plaats van uitbesteding op basis van vrijwel uitsluitend financieel gedefinieerde randvoorwaarden. Ook andere partijen dan de traditionele exploitanten krijgen in de toenemende mate een rol binnen de zwembadexploitaties. Het zwembad kan dan ook een belangrijke positie innemen binnen de netwerkorganisatie van een gemeente. Zelfwerkzaamheid door verenigingen, het aanbieden van zwemlessen door een zwemschool en het verzorgen van therapiezwemmen door lokale fysiotherapeuten zijn enkele voorbeelden van dergelijk samenwerkingen die ook een bijdrage kunnen leveren aan de maatschappelijke meerwaarde van het zwembad. Ook de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of vanuit sociale werkgelegenheidsprojecten kunnen een belangrijke en positieve bijdrage leveren aan de exploitatie en het maatschappelijk rendement van het zwembad.
Tenslotte. Niet toevallig is juist het belang van een integrale en realistische benadering van accommodaties met een publiek karakter de aanleiding geweest voor het ontstaan van Synarchis. De unieke multidisciplinaire werkwijze binnen ons bureau vindt z n oorsprong in het verbinden van de bestuurs-, bedrijfs- en bouwkundige achtergronden van de partners van Synarchis. Deze multidisciplinaire werkwijze passen we graag toe bij het advisering over uw zwemvoorziening. Wij zijn hierbij graag uw partner! Synarchis adviesgroep Uw adviseur voor integraal, realistisch accommodatiebeleid
Contactgegevens Synarchis Hakgriend 18 3371 KA Hardinxveld-Giessendam Tel: 0184616544 Email: info@synarchis.nl Info: www.synarchis.nl Synarchis adviesgroep Sportaccommodaties met meerwaarde