Anatomie van de bekkenbodem Dr. Carine Petré, medische beeldvorming
BEKKENBODEM complexe multifunctionele eenheid : - actieve en passieve steun van viscerale organen - regelt continentie - coördineert relaxatie bij mictie en defecatie - geboortekanaal
Bekkenbodem bestaat uit 3 compartimenten: -anterior -midden -posterior
Onderlinge nauwe relatie tussen verschillende compartimenten veroorzaakt vaak ook pathologie tegelijkertijd in verschillende compartimenten
Dysfunctie manifesteert zich als: prolaps,incontinentie,pijn,constipatie 1/9 vrouwen last van prolaps-urinaire incontinentie (<beschadiging en dysfunctie van spieren, zenuwen,bindweefsel die te maken hebben met ondersteuning en controleren van bekken orgaanfunctie) vaginale geboorte: 4-11xrisico op prolaps
EKKENWAND:bot-bindweefsel-spier-viscera Bot: os pubis,spina ischiadica,sacrum,coccyx
Bindweefsel en spier vormen 3 lagen craniocaudaal: 1/ fascia endopelvica-peritoneum 2/ diafragma pelvica(levator ani) 3/ diafragma urogenitale
1/ Fascia endopelvica: =bindweefsellaag rond vagina en cervix die via fasciae en ligamenten viscera aan bekkenwand hecht
2/Diafragma pelvica>levator ani +fasciae -m.puborectalis=ventromediale deel van levator ani, sling van pubis rond urethra,vagina en anorectum en hecht aan vagina en anorectum: contractie sluit urogenitale en anorectale hiatus (steun bij staan en activiteit) -m.iliococcygeus: posterior deel van diafragma van spina ischiadica naar coccyx en sacrum samen met sacrospineuze ligament -urogenitale hiatus =opening in levator ani voor urethra en vagina.deze hiatus blijft gesloten bij normale tonus van de levator ani. puborectalis puborectalis iliococcygeus iliococcygeus
3/ Diafragma urogenitale of membrana perinea: =triangulaire fibromusculaire laag net caudaal tegen diafragma pelvica en anterieur van anorectum,wordt door urethra and vagina onderbroken -m.perinei transversi -hecht o.a. urethra-vagina-perineal body aan ischiopubische takken 4/ Oppervlakkige laag : -externe genitale spieren: oppervlakkige transversi perinei, bulbospongiosus en ischiocavernosus
BEKKENBODEM VOORACHTERWAARTS Voorste compartiment: blaas-urethra Middenste compartiment: uterus-vagina Posterieure compartiment: rectum-anus
BLAAS EN URETHRA
BLAASSUPPORT: anterior lig pubovesicalis, superior lig umbilicalis, posteroinferior laterale ligamenten R U B
URETHRASUPPORT: door anterior vagina, fascia endopelvica, arcus tendineus fasciae pelvis, levator ani
URETHRASFINCTER: -urethra gesloten in rusttoestand door gestreepte en gladde spier in urethra
Urinair sfincter mechanisme: wordt bepaald door detrusor, trigonum en urethra spieren Interne urethra sfincter:gladde spier in continuiteit met detrusor Externe urethra sfincter:gestreepte spier
UTERUS EN VAGINA
UTEROVAGINAAL SUPPORT: Support op 3 niveaus:uterus-cervix-vagina I.Uterus :-superior fascia endopelvica -lateraal parametrium -anterior ronde ligament (anteversie uterus) >schade level I: uterus prolaps
II. Cervix:-anterior lig.pubocervicale: steunt blaas -lateraal parametrium (cardinale ligamenten naar arcus tendineus fasciae pelvis) -posterior lig. sacrocervicale Parametrium en paracolpium ondersteunen vaginale apex na hysterectomie.
III. Vagina: -anterior vesicovaginale fascia -lateraal paracolpium -posterior rectovaginale fascia -distale vagina direct gehecht aan omliggende structuren zonder paracolpium (anterior fusie urethra,lateraal levator ani, posterior corpus perineale) ->schade level III: rectocoele en cystocoele ->schade lig pubocervicale+rectovaginale septum: enterocoele
RECTUM EN ANUS
Anale sfincter circulaire gladde spier van interne sfincter gestreepte spier van externe sfincter m. puborectalis
Thv diafragma pelvica ligt anorectale junctie>anorectale hoek wordt bepaald door m. puborectalis Faecale incontinentie eerder door denervatie van spieren van diafragma pelvica dan door pathologie van externe sfincter
Ischio-anale fossa: vethoudende ruimte onder levator ani tussen pelviswand en anus
Support: anterior transversale spieren en corpus perineale posterior lig. anococcygeale lateraal lig. rectale laterale
COLPOCYSTODEFECOGRAFIE (CCD) CCD (multi-orgaan onderzoek) vervangt defecografie Patienten informeren (info brochure) Patienten op gemak stellen bij begin van en gedurende ganse onderzoek(privacy in zaal!) >respect voor de patient in niet familiaire omgeving!
VOORBEREIDING: niet nuchter 1uur voor onderzoek: 2 bekers per os verdunde barium Net voor onderzoek start, evacuatie op toilet Op tafel: -blaassondage,retrograde vulling van blaas met Urografin(30%) -retrograde vulling van vagina met verdikte Barium (+/-40cc) -retrograde vulling van rectum (+/- 200cc) met verdikte barium.
Vulling voorste compartiment
Vulling middenste + posterieure compartiment
Uitvoering radiografie: RX profiel opnamen liggend en zittend -in rust, bij squeezing en bij straining -metingen van recto-anale hoek -bepaling plaats van bekkenbodem tov pubococcygeale lijn (tussen distale punt coccyx en onderrand symphysis pubis)
LIGGEND RUST SQUEEZE STRAIN
ZITTEND RUST SQUEEZE STRAIN
RX dynamisch onderzoek: zittend in profiel op toiletemmer (digitale tafel): permictioneel en tijdens defecatie.
Post toilet RX opname! indien blaas niet leeg kan enterocoele gemist worden
Naverzorging: Dag zelf veel vocht innemen per os (owv barium) Maandverband. Geen gynecologisch onderzoek plannen 1 ste week na onderzoek Resultaten worden besproken met verwijzende arts.
Doctrinaire spijziging James Ensor 1889