La 14ème Escapade des Gourmets à Rasteau Verslag van een avontuurlijke wijnwandeling op 19 mei 2013. Door Paul Op ten Berg. De weergoden waren de 1.200 deelnemers aan de 14 e editie van de Escapade des Gourmets in Rasteau goed gezind. Hoewel het drie dagen ervoor pijpenstelen had geregend, knapte het weer ineens op en was het gedurende de 6 kilometer lange wandeling door de heuvelachtige wijngaarden vrijwel voortdurend droog. Ligging en klimaat Het middeleeuwse dorp Rasteau ligt in het noorden van het departement Vaucluse. Er heerst een middellandse zee klimaat met hete, droge zomers en zachte winters. De wijngaarden liggen op vaak steile hellingen in een soort amfitheater, merendeels op het zuiden, waardoor ze enige beschutting genieten tegen de mistral. Terroir Vanaf het einde van het Tertiair, 23 miljoen jaar geleden, vormde zich het terroir van Rasteau, dat de volgende soorten omvat: Mergel en steengruis uit het Mioceen. Dit terroir bevindt zich op de hellingen, houdt het water goed vast en bevat voor de wijnstok onmisbare elementen als kalium, magnesium, ijzer en mangaan. Mergel met fijn zand uit het Plioceen. Dit terroir levert frisse wijnen met finesse. Terrassen met alluviale afzettingen uit het Quartair. Stenige terroir, zand of klei. Op berghellingen afgezette dunne lagen leemgrond. Hier rijpt de wijnstok goed. AOC Rasteau In 2010 kreeg Rasteau eindelijk en eigen AOC. Deze omvat 1.300 ha aan wijngaarden met 887 ha in productie, waarvan 98% is beplant voor de productie van rode wijnen. Het voornaamste druivenras is grenache noir, met ruim 50% van de aanplant en 40 tot 100 jaar oude stokken. De assemblage van AOC wijn moet minimaal 50% grenache bevatten. Op de 2 e en 3 e plaats komen syrah en mourvèdre, samen minimaal 20% van de blend. Verder zijn toegestaan cinsault en carignan (samen maximaal 15% van de blend). Oude stokken van cinsault worden behouden, maar oude carignan wordt helaas steeds meer gerooid. Helaas, want carignan geeft complexiteit en een goede kleur aan een blend, hoewel de tannines wat rustiek zijn. Er is een kans dat counoise binnenkort ook wordt toegestaan. Witte druiven mogen ook worden gebruikt, tot 5%. Het rendement mag maximaal 38 hl/ha bedragen. In 2012 bedroeg de productie 30.300 hl.
AOC Vin Doux Naturel Rasteau Deze AOC dateert uit 1944 en omvat Rouge (14%), Blanc (2%) en Rosé (84%). De 41 ha productiegebied liggen behalve in Rasteau ook in Cairanne en Sablet (20 percelen). De toegestane druivenrassen zijn grenache noir, grenache gris en/of grenache blanc (minimaal 90%). Dit mag voor maximaal 10% worden aangevuld met cinsault en/of carignan. Het maximaal toegestane rendement bedraagt 30 hl/ha. Deze krachtige zoete wijnen worden in Frankrijk gedronken als aperitief, bij kaas of bij dessert. In 2012 bedroeg de productie 1.142 hl. Droge Rasteau Rosé, dezelfde wijn met 3 verschillende etiketten Rosé en wit In Rasteau wordt ook rosé en wit gemaakt, beide met de AOC Côtes du Rhône. Voor wit worden voornamelijk gebruikt viognier, grenache blanc, clairette, roussanne, marsanne en bourboulenc. Het maximaal toegestane rendement bedraagt 46 hl/ha. Oude stokken grenache noir
Wijnbouw Van 70 tot 80% van de wijnstokken is de snoeiwijze Gobelet, maar er is ook nieuwe aanplant met Cordon. De oogst gebeurt voor 90% met de hand, met selectie in de wijngaard. Er wordt nog weinig machinaal geplukt. Van de recente oogstjaren wordt 2010 het best beoordeeld, gevolgd door 2009 en 2007. 2008 was met enkele uitzonderingen een matig jaar. 2011 was een lastig jaar, met problematische rijping van de grenache. Rasteau uit de beste jaren en van de beste producenten heeft een levensduur van circa 10 jaar. De wijngaarden van Rasteau met op de achtergrond de 2.000 meter hoge Mont Ventoux Ligging en klimaat Rasteau ligt in het noorden van het departement Vaucluse. Er heerst een middellandse zee klimaat met hete, droge zomers en zachte winters. Regens in voorjaar en herfst zorgen ervoor dat de ondergrondse watervoorraad op peil blijft. De wijngaarden liggen op vaak steile hellingen in een soort amfitheater, merendeels op het zuiden, waardoor ze enige beschutting genieten tegen de mistral. Deze fameuze wind zorgt er overigens wel voor dat er minder gespoten hoeft te worden tegen rot. Langs de heuvels tot 360 meter hoog - slingert de rivier Ouvèze die uitmondt in de Rhône. De vele stenen in de wijngaarden slaan overdag de zonnewarmte op en geven deze s nachts langzaam af.
Diverse terroirs Vanaf het einde van het Tertiair, 23 miljoen jaar geleden, vormde zich het terroir van Rasteau, dat de volgende soorten omvat: Mergel en steengruis uit het Mioceen. Dit terroir bevindt zich op de hellingen, houdt het water goed vast en bevat voor de wijnstok onmisbare elementen als kalium, magnesium, ijzer en mangaan. Mergel met fijn zand uit het Plioceen. Dit terroir levert frisse wijnen met finesse. Terrassen met alluviale afzettingen uit het Quartair. Stenige terroir, zand of klei. Op berghellingen afgezette dunne lagen leemgrond. Hier rijpt de wijnstok goed. Ortas Cave de Rasteau Op zaterdag, de dag van aankomst, werden de uitgenodigde journalisten (voornamelijk Fransen, een Belg en twee Nederlanders) door Algemeen Directeur Antoine Müller ontvangen in het gloednieuwe, moderne gebouw van de Cave de Rasteau, een coöperatie die werd opgericht in 1925 en zich presenteert onder de naam Ortas. Er is sprake van een opvallend goede samenwerking tussen Ortas en de 50 zelfstandige producenten. www.cavederasteau.com Ortas verwerkt de druiven van 720 hectare wijngaarden, waarvan circa de helft AOC Rasteau. De principes van milieuvriendelijke wijnbouw worden gevolgd.
de shop van Ortas Cave de Rasteau Proeverij Didier Charavin Na een uitgebreid aperitief van diverse Rasteau Blanc en Rosé wijnen met verschillende amuses volgde een uiteenzetting over het terroir van Rasteau door Didier Charavin, voorzitter van de vereniging Terre de Lumière en een proeverij van 24 rode wijnen uit 2011, die elk werden gepresenteerd door hun producent. De volgende wijnen hadden mijn voorkeur:
****- Rasteau Cuvée Tradition 2011, Domaine Combe Julière 70% grenache noir, 20% mourvèdre, 10% carignan, kalkhoudende kleibodem, rendement 35 hl/ha, milieuvriendelijke wijnbouw, geen houtopvoeding. Geen importeur. Gemiddeld geconcentreerde kleur. Levendige geur van karaktervol fruit met specerijen. Volle, sappige smaak met zeer mooie tannines. In de lange finale specerijen en drop. Lobbige, spirituele wijn met veel schakeringen. Zeer geslaagd. ****- Rasteau 2011, Domaine Wilfried www.domainewilfried.com 60% grenache noir, 20% carignan, 10% syrah, 10% mourvèdre, biologische wijnbouw. Bruine kalkhoudende skeletbodem op mergel en rode bodem op zandsteen. Rendement 32 hl/ha. Handmatige oogst. Traditionele vinificatie gedurende 2-3 weken met natuurlijke gisten, opvoeding op betonnen cuve. Geen importeur. Tamelijk diepe kleur. Reductiegeur (natte doeken) in het begin, maar
dat verdwijnt al snel. Vlezige smaak met compact fruit, sappigheid en opvallend veel lengte. Met beluchting opent de wijn zich steeds meer. ****+Rasteau 2011, Domaine des Banquettes www.domaine-des-banquettes.com 50% grenache noir, 20% syrah, 20% mourvèdre, 10% carignan. De wijnstokken zijn minimaal 35 jaar oud, die van de carignan 50 jaar. Kalkhoudende kleibodem. Rendement 30-35 hl/ha. Handmatige oogst met strenge selectie. Traditionele vinificatie met natuurlijke gisten (15-20 dagen), regelmatig oversteken en batonnage van de fijne lie aan het eind. Importeur: Wijnimport Saladin 071-5238359 en Hocras 035-6979888. Behoorlijk diepe kleur. Zeer expressieve en karaktervolle geur met fijne schakeringen. Evenwichtige, complexe smaak van kersen en bessen met bijzonder goede tannines. Zeer lang. Prachtwijn. Van Domaine des Banquettes proefde ik tijdens de Escapade de volgende dag bij een stuk chocoladetaart ook een fraaie rode Vin Doux Naturel van 100% grenache noir, afkomstig van de oudste stokken en overrijp geplukt. Rendement max. 30 hl/ha. Koude inweking vooraf, traditionele vinificatie met regelmatig overpompen. Halverwege de gisting wordt wijnalcohol toegevoegd. Na enkele dagen wordt geperst. 12 maanden opvoeding. Donkere roodbruine kleur. In de geur kersen en kirsch, gedroogde pruimen en specerijen. Levendige smaak, vlezig en zacht, van kersen op sap, chocolade, leer en hazelnoten. Lange finale met evenwicht en veel schakeringen.
****- Rasteau Cuvée Paul Emile 2011, Domaine Bressy Masson 60% grenache noir, 30% syrah, 10% mourvèdre, kalkhoudende kleibodem met rolkeien aan de oppervlakte. Lange cuvaison. Opvoeding 12 maanden op eiken fusten. Importeur: Noordman Wijnimport. Nogal diepe kleur. Zeer stevige geur met behoorlijk veel hout, maar niet overdreven. Ook de vlezige, karaktervolle smaak is evenwichtig en het fruit krijgt alle kansen. Behoorlijke lengte met o.a. zwarte kersen, drop en garrigue (kreupelhout). Het hout is hier functioneel en rondt de smaak af. ****- Rasteau Cuvée Vieilles Vignes 2011, Domaine Grand Nicolet Nog niet gebotteld, 60% grenache noir, 40% syrah, wijnstokken van 60 jaar oud op hellingen met rode en gele kleibodem, dooraderd met blauwe mergel. In de wijngaard wordt de bodem bewerkt. Handmatige oogst met selectie. Opvoeding op betonnen cuves, het direct weggelopen sap en de perswijn gescheiden. Importeur: Wijn van Joop www.wijnvanjoop.nl De kleur is vrij diep. Geur met complexe fruittonen. De smaak overtuigt direct en de complexiteit gaat samen met net niet storende vluchtige zuren. Prachtige lengte, vlezig en verfijnd. Elegante wijn met veel concentraat. Prijs op het wijngoed 8,50. **** Rasteau Cuvée La Collière 2011, Domaine La Collière 80% grenache noir, 10% syrah, 10% mourvèdre. Kalkhoudende kleibodem. Handmatige oogst. 2 jaar opvoeding op betonnen cuves. Niet geklaard, niet gefilterd. Importeur: Robbers en van der Hoogen.Tamelijk diepe kleur. De geur is zeer stuivend en aromatisch. De smaak vertoont direct klasse, waarbij zachte, fluwelen tannines een schitterend mondgevoel geven. Balans, karakter, alles is er. Prachtige, zeer minerale wijn.
**** Rasteau Cuvée Prestige 2011, Domaine des Coteaux des Travers www.coteaux-des-travers.com Importeur: WijnDijck bv www.wijndijck.nl Eigenaar Robert Charavin is voorzitter van het Syndicat de Vignerons. De wijnbouw is hier biodynamisch sinds 2010, met certificering. Robert werkt samen met de bekendste consultant van de Côtes-du-Rhône, Philippe Cambie. Deze wijn is afkomstig van 50% grenache noir, 30% syrah en 20% mourvèdre. De stokken zijn 40-90 jaar oud. Rendement 30 hl/ha. De kleibodem bevat veel kalk. Vergist op conische eiken foeders met pigeage en délestage. Een kwart van de druiven werd na assemblage 12 maanden opgevoed op eiken vaten. Importeur: WijnDijck www.wijndijck.nl Gemiddeld tot goed geconcentreerde kleur. Fruitige, zeer expressieve geur met rood fruit, munt en angelique. Fraai geconcentreerd fruit van aardbeien en bessen met anijs. Zeer lange finale. Complexe wijn met veel finesse en rijpe materie. ****(*)Rasteau Cuvée Confiance 2011, Domaine La Soumade www.domainelasoumade.fr 70% grenache noir, 20% syrah, 10% mourvèdre, stokken van 50-100 jaar op kalkhoudende kleibodem. Milieuvriendelijke wijnbouw met organische bemesting. Handmatige oogst met sorteertafel bij aankomst. 21-25 dagen vergisting op de schillen bij 25-30 C in open conische foeders van eikenhout (65 hl) met dagelijkse pigeage en remontage. Rendement 25-30 hl/ha. Opvoeding 18 maanden op de fijne lie in foeders van 40 hl. Niet geklaard, licht gefilterd. Eigenaar is Frédéric Romero, consultant is Stéphane Derenoncourt. Importeur: Van Broekhuizen / De Logie. Diepe kleur. Zeer geconcentreerde geur van viooltjes en zwart fruit met veel complexiteit. Rijke smaak met voorbeeldig fruit van cassis, kirsch en gestoofde pruimen, met veel complexe tonen. Zeer lange finale. Zonder meer de beste wijn van de proeverij.
Wijnproducenten van Rasteau, voorste rij v.l.n.r. Karine Biscarrat van Domaine Grange Blanche, Elodie Balme van Domaine Elodie Balme, Jean-Pierre Bertrand van Domaine Grand Nicolet, Paul-Emile Masson van Domaine Bressy Masson, Olivier Tropet van Domaine Pique Basse en Alexis Cornu, oenoloog van Ortas, Cave de Rasteau. Achterste rij v.l.n.r. ThierryEsseyric, CEO van Ortas, Cave de Rasteau, Vasco Perdigao van Domaine Chamfort, Robert Charavin, voorzitter van het Syndicat de Rasteau en Mickael Boutin van Domaine Mickael Boutin. Vaison La Romaine Zondagochtend stond een rondwandeling in Vaison La Romaine op het programma. Deze omvatte wegens tijdgebrek slechts een wandeling naar de hoog op de rotsen gebouwde middeleeuwse stadswijk. Vanaf de top van de heuvel, waar een oude kerk staat, is er een spectaculair uitzicht op de rivier Ouvèze. Tijdens de Franse revolutie werd de voorkant van de kerk voorzien van het opschrift Liberté, Egalité, Fraternité. Na de wandeling werd met de auto een rondje gemaakt om het uitgebreide complex met Romeinse
opgravingen, met o.a. een groot amfitheater. De omvangrijke restauraties zijn afhankelijk van geldstromen en staan dan ook geregeld stil. Vaison La Romaine met de rivier Ouvèze Escapade Deze wandeling van 6 kilometer door de met wijngaarden beplante heuvels was een avontuur op zich. De deelnemers kochten een kaartje waarop de 6 etappes een voor een afgestempeld werden. Bij elke etappe was een culinaire pauze. Achtereenvolgens:
Mise en bouche Hier kon worden geproefd van drie verschillende AOC Côtes-du-Rhône blanc, begeleid door enkele amuses. Mijn voorkeur ging uit naar die van Domaine Beau Mistral van Jean-Marc Brun. Een blend van viognier, marsanne en roussanne, waarvan een kwart op hout werd opgevoed met batonnage. Elegante geur en smaak, kruidig en evenwichtig, geen dominantie van hout. Geen importeur. Foie gras Een kilometer verder stond een uitstekende terrine de foie gras klaar, en dat terwijl een ganzenhoeder met twintig ganzen rondliep! Ook hier weer drie wijnen, nu AOC Vin Doux
Naturel Rasteau. Ik vond die van Domaine Combe Julière, eigenaar Laurent Robert, het beste. Van 100% grenache (noir/gris/blanc), oranje van kleur, veel fruit, kruidig accent. Feuilleté - Diverse hapjes van bladerdeeg waren te proeven bij de volgende etappe-stop. Ditmaal drie AOC Côtes-du-Rhône rosé. Die van Domaine des Escaravailles van de familie Ferran beviel mij het meest. Licht van kleur zoals bij vele rosé wijnen uit de Provence. Prima stijl, fris, lichtvoetig en sappig. Aangenaam bitter na. Importeurs: Okhuysen en Les Vinamies (Marga Van Winsen), Herenweg 41, 2361 EE Warmond. Gâteau chocolat Bij de chocoladetaart van de volgende halte was er een keuze uit twee AOC Vin Doux Naturel Rasteau grenat. De Grenat versie is de rode, gemaakt van grenache noir. Met afstand de beste van de twee was de wijn van Domaine des Banquettes, eigenaars Christelle en Patricia André. Uitnemende balans, krachtig, fruitig en met duidelijke chocolade aroma s.
Jambon braisé De op een na laatste stop bevond zich op het meest uitgestrekte terrein. Behalve de uitgifte van de warme ham met gratin dauphinois waren maar liefst 10 wijnproducenten aanwezig, die allen hun rode AOC Rasteau presenteerden. Deze tien wijnen waren een selectie van de 24 wijnen die de avond ervoor werden geproefd. Voor mijn keuze zie De beste wijnen hierboven. Lange tafels met klapstoeltjes stonden opgesteld, zodat de meesten zittend konden eten en drinken. Fromages Bij de kaasselectie stonden 5 andere rode AOC Rasteau wijnen, eveneens deel uitmakend van de serie van 24 van de vorige dag. Vertier en vermaak Langs de hele route van de wijnwandeling werden de deelnemers vermaakt met zang, toneel, cabaret en muziek. Naarmate het traject vorderde deed de wijn zijn werk en werd het steeds meer een vrolijke boel. Een regenbui aan het einde kon dan ook geen kwaad meer aanrichten. Onder de inspirerende muziek van een luidkeels spelende New Orleans dixieland band kwam het zelfs tot crowd surfing. Maar aan alles kwam een eind en de menigte daalde af naar het dorp Rasteau, waar in het centrum nog de mogelijkheid was om de geproefde wijnen aan te schaffen. Doedelzak spelen met assistentie Jazzband Le Comptoir des Fous
Dweilorkest Peña du Gres Zo zagen mijn schoenen eruit na de Escapade.