Casestudy BREEAM credit Man 9 Beschrijving van het project en het gebouw Aan de oostzijde van de voormalige werf van de Nederlandsche Dok D en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) te Amsterdam, is het project de Smederij gelegen. g De Smederij was een belangrijke schakel in het voormalige productieproces op NDSM. Hier werden vroeger schepen en onderdelen gesmeed. Het project betreft de herontwikkeling vann de monumentale hoofdloods, als een onderdeel van het project de Smederij. De totale ontwikkeling wordt namelijk in 3 fasen gerealiseerd. Fase 1 betreft de puntloodsen met kantoorruimten, welke reeds in gebruik genomen zijn door Red Bull Nederland en Fronteer Strategy. Fase 2 betreft de ontwikkeling van het Hotel. Het Hotel is opgeleverd in 2013 en wordt in mei 2014 inn gebruik genomen door Hotel Brooklyn B.V. Fase 3 betreft de restauratie van de monumentale hoofdloods welke momenteel wordt ontwikkeld. Fase 1: Puntloodsen Fase e 2: Hotel Fase 3: Monumentale hoofdloods De monumentale hoofdloods is een rijksmonument en wordt verbouwd tot een bedrijfsverzamelgebouw met op de beganee grond horeca- en kantoorruimte enn op de eerste en tweede verdieping kantoorruimte. De monumentale gevels en de constructie c blijven grotendeels behouden. Flexibiliteit Vanaf het begin is de ontwikkeling vanuit een integralee en gebiedsbrede benadering aangepakt. Hiermeee wordt een optimale levensduur nagestreefd voor zowel het h gebouw als het gebied. De doelstelling daarbij is het creëren van een prettige omgeving, waarin w het gebouw kan meebewegen met veranderingenn in ruimtegebruik en/of functies. Aandacht A voor het gebied, het gebouw en de gebruikers zijn daarbij de uitgangspunten. Zo ligt dee hoofdingang van het gebouw aan het NDSM-plein en hebben alle units de mogelijkheid tot een entree via de hoofdingang. Indien nodig of gewenst kan voor iedere unit ook eenvoudig een onafhankelijo jke ontsluiting op het maaiveld worden gerealiseerd. Verhuursituatie Het pand is reeds volledig verhuurd aan Stichting Greenpeace Nederland, Pernod Ricard Nederland, Hotel Brooklyn B.V. en Emolife Campaigning Group B.V. BREEAM-rating en score De monumentale hoofdloods van de Smederij wordt op een verantwoorde wijze ontwikkeld met respect voor mens, dier en milieu. Door transformatie en hergebruik krijgt industrieel erfgoed een nieuw leven. Casestudy BREEAM credit Man 9 d.d. 9 januari 2014, gewijzigdd op 15 april 2014 1
Het uitgangspunt voor de renovatie van de Smederij is het realiseren van een gebouw, waarbij de impact op het milieu zoveel mogelijk beperkt wordt. Dit wordt onder andere gedaan door instandhouding van bruikbare bestaande elementen van het pand, zoals de gevels en de bestaande monumentale constructies, door hergebruik van materialen, het gebruik van duurzame materialen en slimme installatieprincipes met aandacht voor energieverbruik en exploitatie. Door het creëren en vergroten van het bewustzijn van alle betrokkenen in het proces kunnen tevens belangrijke duurzaamheidsvoordelen worden behaald. De architect, adviseurs, ontwikkelaar, gemeente, huurders, aannemer, eigenaren, gebruikers etc. hebben zich verbonden aan het principe om de impact op het milieu zoveel mogelijk te beperken en hebben hierop, waar mogelijk, hun werkwijzen aangepast. De duurzame insteek van het project wordt getoetst middels de systematiek van BREEAM, waarbij het doel is het duurzaamheidscertificaat BREEAM-NL Nieuwbouw te behalen. Voor de monumentale hoofdloods wordt het label GOOD nagestreefd met een score van 50.6%. Een bijzonder prestatie gezien het feit dat het in Nederland een van de eerste herontwikkelde rijksmonumenten is die een BREEAM-GOOD certificaat behaald. De belangrijkste innovatieve en milieuvriendelijke ontwerpmaatregelen van het gebouw De volgende aanvullende duurzame maatregelen worden toegepast om het duurzaamheidsniveau te verhogen: - Duurzaam gebouwd, onder andere middels afvalscheiding; hergebruik materialen en gebruik van materialen met een lage emissie van schadelijke en vluchtige organische verbindingen; - Energiezuinige installaties; - Prestatie borging inregelen van installaties; - Subbemetering per unit; - Energiezuinige liften; - Robuust bouwen om onderhoudswerkzaamheden te beperken; - Opstellen vervoersplan met informatiepunt; - Waterbesparende toiletten met aanwezigheidsdetectie; - Waterleidingen voorzien van lekdetectie. - VRF-systeem (Variable Refrigerant Flow) i.c.m. hoog rendement cv-ketels voor de piekvermogens. Bruto vloeroppervlak in m² (NEN 2580) Het bruto vloeroppervlak bedraagt totaal 4.670 m². Totaal terrein oppervlak van de locatie in hectare Het terrein waarop de ontwikkeling plaatsvindt, is 35 are en 40 centiare groot en volgt exact de contouren van het gebouw. Er is zodoende geen terrein in de ontwikkeling betrokken welke direct gebruikt wordt door de lokale gemeenschap. 2
Vloeroppervlakken naar functie en hun afmetingen (NEN 2580), Verkeersruimten in m² (NEN 2580) en Opslagruimten in m² (NEN 2580). Oppervlakten in v.v.o. Meters worden nog definitief volgens NEN- 2580 Oppervlakten (aandeel) oppervlakte entree (aandeel) oppervlakte vuilopslag Verhuurd Huurders Stichting Greenpeace Nederland 2.098 16 9 2.123 Pernod Ricard Nederland 909 7 4 920 Emolife Campaigning Group 369 2 371 Hotel Brooklyn (Horeca unit) 308 3 311 Hotel Brooklyn (Kantoor) 300 1 301 Gemeenschappelijke ruimten Entree 26 Vuilopslag 17 Totaal 4.026 4.026 Uitgangspunten Oppervlak kantoren 4670 Rendement elektriciteitscentrale 43% Totaal kwh Specifiek kwh/m² b.v.o. Totale koudevraag 81.510 18 Totale warmtevraag 630.000 137 Verwacht energiegebruik Totaal kwh Specifiek kwh/m² b.v.o. Elektriciteit gebouwinstallaties 297.960 65 Verlichting 115.147 25 Apparatuur (gebruiker) 143.520 31 CV ketels 157.500 34 Totaal 714.127 155 Verwacht verbruik fossiele brandstoffen Totaal kwh Specifiek kwh/m² b.v.o. Direct CV ketels 157.500 34 Indirect (elektriciteitscentrale) 1.294.482 281 Totaal 1.451.982 315 Verwacht verbruik duurzame energiebronnen Totaal kwh Specifiek kwh/m² b.v.o. PV Cellen 0 0 Verwacht waterverbruik m³ m³/persoon/jaar Totaal 478 2,60 3
De tijdens het bouwproces ondernomen stappen ter reductie van de impact op het milieu, bijvoorbeeld door innovatieve bouwmethodes - Hergebruik van bestaande constructie en materialen zoals stenen (afbikken bestaande stenen), oud staal en de bestaande staalconstructie, oude deuren en elementen en de kraanbaan in ere herstellen; - Bamboe delen op trappen, terras en binnenkozijnen; - Dakelementen, binnenwanden, binnenplafonds en binnenspouwbladen voorzien van Isovlas isolatie, FSC hout en Emissie 0 binnenbeplating; - Staalconstructie voorzien van watergedragen en Broomvrij brandwerend verfsysteem; - Binnendeuren in FSC hout; - Gebruik van PVC wordt waar mogelijk voorkomen; - EPDM dakbedekking; - Wand- en vloertegels worden uitgevoerd in Cradle to Cradle; - VRF-systeem. Een systeem waarbij zowel de warmte als koude worden geleverd door één of meerdere warmtepompen. De warmtepompen kunnen bij normale buitentemperaturen de warmte gunstiger opwekken, hierdoor wordt het energieverbruik lager. Voor de piekvermogens worden aanvullend hoog rendement cv-ketels geplaatst, opdat de warmtelevering te allen tijde is gewaarborgd. De warmte en koude worden getransporteerd middels een koudemiddel in plaats van water. Omdat de warmte en koude onderling uitgewisseld kunnen worden, is ook hier een energiebesparing te realiseren. Het VRF-systeem is in de toekomst gemakkelijk aan te passen op nieuwe indelingen. Door het toevoegen/aanpassen van binnendelen op het centrale systeem kunnen individuele ruimten eenvoudig geklimatiseerd worden. Ook is een eventuele uitbreiding van de koelcapaciteit voor specifieke ruimten eenvoudig inpasbaar. Een lijst van gepionierde/gerealiseerde duurzame maatregelen op sociaal of economisch gebied. Een gebouw met een eigen identiteit De voormalige Smederij is deel van een gebouw dat in 1909 aan de Conradstraat op de Nederlandse Scheepsbouw Maatschappij (NDM) is gebouwd. In 1927 is de loods verplaatst naar de huidige locatie op de NDSM-werf. Hier werd de Smederij een belangrijke schakel in het voormalige productieproces. In de loods werden schepen en onderdelen gesmeed en grote zware halffabricaten tot een spraakmakend eindproduct gemaakt. Nu wordt de Smederij gerestaureerd met behoud van haar karakteristieke industriële elementen. De oude schil wordt behouden en gerestaureerd in afstemming met monumentenzorg. Aan de noordwestgevel wordt de originele hijsconstructie gerestaureerd tot een geweldig element. In het atrium is de oude loopkraan een belangrijk uitgangspunt geweest voor het nieuwe ontwerp en oude lichtstraten in het dak zijn gerestaureerd. De originele constructie en oude karakteristieke details worden zo goed als behouden of hersteld. De hoge raampartijen zijn weer op precies dezelfde hoogte gebracht zoals vroeger, rekening houdend met de toekomstige gebruikers voor maximale daglichttoetreding en uitzicht over de werf en het IJ. Flexibiliteit Inmiddels is de loods een rijksmonument en onderdeel van het monumentale ensemble op de werf. De gebouwen zijn nog altijd in gebruik, alleen de bestemming is veranderd. De Smederij begint aan haar derde leven. Een toonbeeld van een duurzame herontwikkeling, waarbij industrieel erfgoed ingevuld wordt met eigentijdse kantoorruimtes en horeca. Hiermee wordt een 4
optimale levensduur nagestreefd voor zowel het gebouw als het gebied, waarin het gebouw kan meebewegen met veranderingen in ruimtegebruik en/of functies. De hoofdloods is flexibel ingericht. Units kunnen worden samengevoegd op de verdieping of over meerdere verdiepingen verdeeld. Ook kunnen (delen van) verdiepingen aan elkaar worden geschakeld over meerdere lagen middels de stijgpunten. Diversiteit en functiemenging Klaar voor gebruik als multifunctioneel gebouw met meerdere en verschillende type huurders van kantoorruimtes tot horeca. Een bijzonder visite kaartje voor gebruikers, bezoekers en bewoners van NDSM. Bereikbaarheid en toegankelijkheid De Smederij is goed bereikbaar, zowel over de weg als over het water. De veerpont vertrekt in de spits iedere 15 minuten en daarbuiten elke 30 minuten aan de achterzijde van het Centraal Station. Vanaf de Houthavens (Tasmanstraat) vertrekt de pont iedere 6 minuten naar NDSM. De pont is toegankelijk voor voetgangers en fietsers en is gratis. Vanaf het Centraal Station vertrekken buslijnen 35, 91 en 94 naar NDSM. Met de auto is de Smederij tevens goed bereikbaar. Vanaf de A10 via de IJ-tunnel of Coentunnel kom je snel en eenvoudig op NDSM. Parkeren in de openbare ruimte is nu nog gratis. De Smederij is centraal gelegen op NDSM. De hoofdingang van het gebouw ligt aan het NDSMplein en alle units hebben de mogelijkheid tot een entree via de hoofdingang. Voor iedere unit is een onafhankelijke ontsluiting op het maaiveld gerealiseerd. Gezondheid Aandacht voor het gebied, het gebouw en de gebruikers zijn de uitgangspunten bij de restauratie van de Smederij. De bestaande loods wordt getransformeerd, waarbij er zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van duurzame materialen en van materialen met een lage emissie van schadelijke en vluchtige organische verbindingen. In de hoofdloods kunnen gebruikers het industriële karakter van de Smederij ten volle beleven wat zorgt voor een prettige werkomgeving. Dit wordt mede gerealiseerd door de verdiepingshoge ramen voor maximale daglichttoetreding, uitzicht en transparantie en de hoge plafonds voor het optimale ruimte gevoel. De combinatie van licht, ruimte en staal maakt de Smederij tot een fantastische loods en een inspirerende plek om te zijn en te werken. Op de begane grond komt een horecagelegenheid, de ideale plek voor informeel overleg, lunch of een borrel. Aantrekkelijkheid en veiligheid De in verval geraakte loods wordt getransformeerd tot een inspirerende plek, waardoor de levendigheid in het gebied alsmede de sociale veiligheid worden vergroot. Tevens wordt het terrein en het openbaargebied rondom het gebouw aangelegd, waardoor de kwaliteit van de omgeving wordt verhoogd en het een aangename plek wordt om te vertoeven. De bedrijvigheid in en rond het pand maakt de Smederij wederom een belangrijke schakel op NDSM. Kosten - baten BREEAM vereist een groot aantal onderzoeken welke een kwalitatief duurzamer gebouw opleveren. De voorzieningen en het opstellen van bewijslast brengen extra investeringskosten met zich mee. 5
De opbrengsten zijn in geld moeilijk uit te drukken. Echter, een BREEAM-label op de Smederij werkt onderscheidend in de markt en heeft betekenis. Het geeft het gebouw een duurzaam imago, belooft lagere exploitatielasten en maakt het beter verhuurbaar. Een duurzaam gebouw staat bovendien voor een gezonde werkomgeving. De toekomstige gebruikers hebben aangegeven dat de duurzaamheid van het gebouw een belangrijke overweging is geweest bij het maken van de keuze voor nieuwe huisvesting. Aandachtspunt - tip Om het BREEAM-proces efficiënt te doorlopen is het van belang om zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces en het ontwikkeltraject te starten met het BREEAM-traject, zodat het verzamelen van concrete bewijslast direct mee kan lopen. Ook zijn er een aantal credits die niet meer te halen zijn als men te laat begint. Deze informatie is gepubliceerd op onze website: http://www.biesterbos.nl/#/duurzaam 6