Pensioenstelsel onder druk 10 punten van Koolmees onder de loep Achmea Pensioenservices KENNIS
Hervormen is niet eenvoudig Het pensioenstelsel staat al lange tijd onder druk. Maar hervormen is niet eenvoudig. In november 2018 lukte het sociale partners en het kabinet niet om tot een akkoord te komen. Op 1 februari stuurde minister Koolmees een brief met daarin 10 punten voor vernieuwing van het pensioenstelsel. We lopen met u langs deze 10 punten. We zetten u aan het denken met relevante vragen. En u kunt nalezen wat we eerder schreven. Achmea Pensioenservices kan uw fonds ondersteunen bij alle onderwerpen uit de brief van Koolmees. 2
Koolmees schuift terug naar regeerakkoord, maar noemt ook nieuwe elementen Het kabinet werkt volgens de brief aan een nieuw pensioencontract met persoonlijke pensioenvermogens. Koolmees schuift hiermee terug naar het regeerakkoord. Maar er zijn ook nieuwe elementen. Zoals de inzet op communicatie over persoonlijke pensioenvermogens en op leeftijdsafhankelijk beleggen. Niet alle punten zijn wat ons betreft persé afhankelijk van de invoering van een nieuw stelsel. Lees hier onze visie op de brief Novemberpakket ligt ook nog op tafel Het knelpunt bij de onderhandelingen in november leek niet bij het contract te liggen. Naar verwachting vragen sociale partners in eventuele nieuwe onderhandelingen daarom ook aandacht voor het ambitiecontract zoals dat toen op tafel lag. Lees hier nog even na wat er bekend is over de inhoud van het november pakket. 3
1. Afschaffing doorsneesystematiek, staat eigenlijk in alle plannen Veel is onzeker. Maar in alle plannen voor een nieuw stelsel zien we terug dat er een overstap komt naar degressieve opbouw in combinatie met een vlakke premie. Dit geldt dus voor iedereen. De doorsneesystematiek verdwijnt en progressieve premies bij premieregelingen mogen ook niet meer. De overstap naar degressieve opbouw betekent dat alle huidige deelnemers op een lager pensioen uitkomen. Minister Koolmees wil een transitiekader maken (inclusief een transitieplan). Hij wil dit vóór de zomer afronden en vervolgens ook borgen in wetgeving. Lukt het om compensatie te betalen? Wil uw fonds de lagere toekomstige opbouw compenseren? En zo ja hoe? Heeft het fonds of het bedrijf of hebben de beroepsgenoten het geld om te compenseren? Is de fiscaal maximale vlakke premie voldoende voor het fonds om de opbouw die deelnemers nu hebben ook in de toekomst te realiseren? We hebben verstand van de techniek achter verschillende compensatiemethodes. We kunnen dan ook verschillende effecten in kaart brengen. De overstap naar degressieve opbouw geldt voor alle regelingen. Welke haken en ogen zitten er aan één fiscaal maximale premie? Dat lijkt eenvoudiger. Groen of rijp? Degressieve opbouw pakt verschillend uit voor verschillende fondsen. 4
2. Aanpassen Wet verbeterde premieregeling Het kabinet onderzoekt of en hoe binnen de Wet verbeterde premieregeling extra mogelijkheden kunnen komen om risico s breder te delen. Bijvoorbeeld het delen van macrolanglevenrisico en het opzetten van een collectieve buffer. Die buffer komt vanuit eensolidariteitspremie. Eerder leek een collectieve buffer onvoldoende meerwaarde te hebben. De verbeterde premieregeling maakt persoonlijke pensioenpotten met collectieve elementen nu al mogelijk. Wij zien daarbij voor pensioenfondsen drie mogelijke varianten. Het aantal collectieve elementen varieert. 1. Persoonlijk pensioen met vaste uitkering 2. Persoonlijk pensioen met variabele uitkering (collectieve variant) 3. Persoonlijk pensioen met variabele uitkering (individuele variant) Welk contract past er bij uw deelnemers? Wat wilt u voor uw deelnemers? Wat past er? Wat is het beste contract voor uw deelnemers? Wat zijn de verschillen tussen uitkeringsregelingen en premieregelingen? Geven premieregelingen meer mogelijkheden voor maatwerk? Welke nieuwe mogelijkheden wilt u dat de verbeterde premieregeling biedt? We hebben ervaring met alle contracten en kunnen uw keuzeproces ondersteunen. Achmea Pensioenservices heeft ook ervaring met variabele uitkeringen. We leveren dan ook input voor de evaluatie van de wet verbeterde premieregeling. Lees na welke mogelijkheden er nu al zijn voor persoonlijk pensioen. 5
3. Beleggingsbeleid op basis van life-cycle Het kabinet wil wettelijk borgen dat pensioenuitvoerders in alle contracten beleggingsrisico s nemen volgens het life-cycle patroon. Daarbij variëren beleggingsrisico s en rendementen per leeftijd. De nieuwste plannen van het kabinet schrijven voor dat de collectieve beleggingsmix plaats maakt voor een leeftijdsafhankelijk beleggingsbeleid. Het kabinet realiseert zich misschien niet dat binnen de huidige collectieve contracten, onder de motorkap, de beleggingsmix in feite een samenraapsel is van alle individuele beleggingsmixen. Het idee achter het voorstel van Koolmees zou ook tot uiting kunnen komen door rendementen gedifferentieerd toe te rekenen naar verschillende generaties. Ook door de spreiding van kortingen en indexaties over de tijd is het nu al zo dat risico s worden herverdeeld tussen jongeren en ouderen. Dat is in lijn met het door het kabinet gewenste lifecyclepatroon. Wat is voor uw deelnemers een goede aansluiting bij het lifecyclepatroon? Wat is voor uw fonds een goede manier om ervoor te zorgen dat voor uw deelnemers de beleggingsrendementen en risico s variëren op een manier die past bij de leeftijd? Wat wilt u? Wij denken dat een goede invulling van het beleggingsbeleid, collectief dan wel individueel, aan pensioenfondsen zelf overgelaten kan worden. Achmea Pensioenservices heeft met beide ervaring. Bijvoorbeeld voor premieregelingen met in de opbouwfase de individuele 3e generatie beleggingsmethodiek Automatisch Sturen. En in de uitkeringsfase de collectieve beleggingsmix voor variabel pensioen. Dan hoeven mensen dus niet alles zelf te kiezen, en zijn de beleggingen toch passend voor de deelnemer. Het kiezen van een risicohouding is eigenlijk het enige dat van de deelnemer gevraagd wordt. Arno Mullekom verdiende de publieksprijs met een idee om rendementen toe te rekenen. We schreven er een artikel over. 6
4. Faciliteren omzetting bestaande aanspraken naar een pensioencontract met persoonlijke pensioenvermogens Het kabinet wil de overstap op pensioencontracten met persoonlijke pensioenvermogens in de opbouwfase faciliteren. Het kabinet wil dat fondsen opgebouwde pensioenaanspraken samen kunnen voegen met aanspraken die op grond van dat nieuwe contract worden opgebouwd. Fondsen kunnen ook ingegane pensioenen omzetten. Koolmees wil dit jaar, in overleg met DNB en het pensioenveld, een waarderingskader opleveren. Eerder was het samenvoegen van oude en nieuwe rechten (invaren) bij de start van een nieuw pensioencontract een juridisch struikelblok. Durft u oude rechten in te varen? Kan het fonds de oude pensioenaanspraken wel omzetten in een nieuwe regeling of is dat wachten op claims van deelnemers? Hoe pakt het omzetten uit voor uw deelnemers? Hoe gaat uw fonds dat eventueel aan uw deelnemers vertellen? Kan het fonds ook ingegane pensioenen omzetten in de nieuwe regeling of is dat wachten op claims van pensioengerechtigden? Hoe pakt het omzetten uit voor uw pensioengerechtigden? Hoe gaat uw fonds dat eventueel aan uw pensioengerechtigden vertellen? Onze juristen en actuarissen bekijken dit soort issues gezamenlijk. Zo krijgt u multidisciplinaire analyses. 5. Eenmalige uitkering op pensioendatum Deelnemers krijgen de keuze om op de pensioeningangsdatum 10% van de waarde van de pensioenaanspraak als bedrag ineens op te nemen. Deze vernieuwing kan onafhankelijk van de vernieuwing van contracten doorgaan. Maar het is nu wettelijk nog niet mogelijk. Er komen actuariële rekenregels waardoor het voor het fonds niet uitmaakt of een deelnemer kiest voor een eenmalige uitkering in combinatie met een lagere levenslange uitkering. Of traditioneel alleen voor een levenslange uitkering. Wordt het verplicht om een eenmalige uitkering aan te bieden? Neutraal voor het fonds, een groot voordeel voor de deelnemer? Voor deelnemers is het een nieuwe keuzemogelijkheid. Hoe gaat uw fonds de communicatie er omheen doen? Voor deelnemers valt er immers echt iets te kiezen. En kiezen is voor hen ook niet gemakkelijk. Een ingewikkeld onderwerp als pensioen kan dus veel keuzestress opleveren. Onze communicatieadviseurs hebben veel ervaring met deelnemercommunicatie. Ze ondersteunen u hierbij graag. Ook achterliggende effecten kunnen we in kaart brengen. We keken naar hoe je een bedrag ineens dan precies zou kunnen inrichten als fonds. Lees hier meer. We vinden dat fondsen niet hoeven te wachten op een nieuw stelsel voor deze mogelijkheid. Dat stond in ons Prinsjesdag artikel. 7
6. Pensioencommunicatie: doel is meer inzicht voor deelnemers Het kabinet bekijkt hoe elke deelnemer dezelfde persoonlijke informatie krijgt. Het maakt niet uit wat voor regeling de deelnemer heeft. Het gaat om meer inzicht in de ingelegde premie, het behaalde rendement, het opgebouwde pensioenvermogen en de verwachte pensioenuitkering. En die uitkering in drie economische scenario s. De wensen op het gebied van pensioencommunicatie passen bij communicatie in portalen. Wij denken dat het niet gaat werken om de wensen van het kabinet in het verplichte format te gieten. Grote lijnen schetsen is iets anders dan precieze informatie geven. De Tweede Kamer wil graag dat deelnemers aan UPO s rechten kunnen ontlenen (motie Omtzigt). Dat vereist een heel ander niveau van waarborgen. Wat kunt u doen aan de communicatiebehoefte van uw deelnemer? Wat levert de wettelijk verplichte communicatie in scenario s op voor deelnemers? Hoe gaat u dat doen? Welke aanvullende communicatie helpt uw deelnemers het beste om inzicht en overzicht te krijgen? Een portaal of een nieuwsbrief? Wij geloven in de kracht van portalen. En onze adviseurs hebben kennis van hoe je deelnemers kunt bereiken. Onze juristen vinden dat het zo moet blijven dat uitsluitend aan het pensioenreglement rechten ontleend kunnen worden. Anders krijgen mensen meer of minder dan waar ze recht op hebben. 7. Pensioen voor alle werkenden, aantrekkelijker en vrijwillig voor zelfstandigen Het kabinet is geen voorstander van een verplichting voor alle zelfstandigen om pensioen op te bouwen. Het kabinet wil het voor zelfstandigen wel makkelijker en aantrekkelijker maken om pensioen op te bouwen. Het kabinet onderzoekt hoe zelfstandigen vrijwillig kunnen aansluiten bij een pensioenfonds. Ook als zij niet eerder deelnemer waren van het pensioenfonds in de sector of het bedrijf waar ze nu werkzaam zijn. Ook wordt bezien of een algemeen pensioenfonds (APF) of een premiepensioeninstelling (PPI) een goede mogelijkheid is. Passen zelfstandigen goed in uw deelnemersbestand? Is uw pensioenfonds een plek waar ruimte is voor (vrijwillige) aansluiting van zelfstandigen? Mag het fonds dan ook nee-zeggen als een zelfstandige zich meldt? Voor payrollers werkt het kabinet aan een adequaat pensioen. Hoe zit het ook al weer? Van PEPP is het kabinet in Nederland niet gecharmeerd. Geen PEPP door pensioenfondsen, maar hoe ziet het kabinet het dan voor zich? Die navigatiemetafoor is best ingewikkeld, lees het nog even na. 8
8. Nabestaandenpensioen, dekking en partnerbegrip Minister Koolmees vroeg de STAR om advies over de wenselijke dekking van het nabestaandenpensioen, inclusief de verdeling tussen publiek en privaat. Ook beoordeelt hij hoe de wet moet worden aangepast om meer uniformering in de definitie van het partnerbegrip in pensioenregelingen te krijgen. Dit naar aanleiding van een voorstel van de STAR, de Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars. Dit is een element dat ook zonder de vernieuwing van het stelsel aangepast kan worden. Een aantal jaar geleden is er een fiscale pensioenversobering geweest. Een aantal fondsen koos er toen voor om een nabestaandenpensioen op risicobasis aan te bieden. De politiek was destijds van mening dat een nabestaanden pensioen minder nodig is in een tijd dat beide partners werken. Nu hebben ChristenUnie en CDA zorgen dat nabestaanden te weinig bescherming hebben. En dat niet altijd duidelijk is of het overlijdensrisico is gedekt. Hoe kijkt u tegen het nabestaandenpensioen aan? Is er inderdaad ruimte voor minder nabestaandenpensioen nu meer mensen werken? Voor wie geldt een eventueel nabestaandenpensioen? En is het dan belangrijk om de voorwaarden voor wie telt als partner te uniformeren? Wat vindt u ervan om een x-aantal jaarsalarissen bij overlijden naar keuze levenslang of tijdelijk uit te keren? Nabestaandenpensioen kan het fonds op verschillende manieren invullen. We kunnen u meer inzicht geven in de effecten van de verschillende keuzes. 9. Tempo verhoging AOW-leeftijd: varianten en kosten in kaart De Tweede Kamer wil onderzoek naar een verstandige koppeling van de AOW-leeftijd aan de stijging van de levensverwachting. Koolmees vraagt op korte termijn aan het Centraal Planbureau en het RIVM om als eerste stap varianten voor de koppeling en de kosten daarvan in kaart te brengen. De AOW-uitkering is voor veel Nederlanders een groot deel van het inkomen na pensionering. Ziet u dilemma s bij het verhogen van de AOW-leeftijd? Hoe lukt het ouderen in uw fonds om aan het werk te blijven tot aan de hogere AOW-leeftijd? Hebben uw deelnemers de financiële mogelijkheden om hun pensioen te vervroegen? Hoe denkt u over flexibiliteit en pensioen? 9
10. Commissie parameters: grote impact De Commissie Parameters adviseert voor de zomer van 2019 over de te gebruiken parameters vanaf 2020. De hoogte van de uiteindelijke maximale en minimale parameters, de uniforme set met economische scenario s en de keuze voor de UFR hebben een grote impact op pensioenfondsen en hun deelnemers. Denk aan de impact op de dekkingsgraden, het beleggingsbeleid, herstelplannen, premies, toeslagverlening, haalbaarheidstoetsen, deelnemerscommunicatie en de mogelijk in te rekenen daling van uitkeringen bij doorbeleggen. Strengere parameters kunnen pensioenkortingen dichterbij brengen. Elke 5 jaar is er een advies van de Commissie Parameters. Het vorige advies betekende een lagere dekkingsgraad. Ook deze ontwikkeling gaat dus door, onafhankelijk van de voortgang op de discussie in het stelsel. Sorteert u straks al voor? De nieuwe regels gaan per 2020 in. Het advies komt al in 2019. Hoe gaat u om met het fondsbeleid op al die gebieden die door de parameters geraakt worden? Wat is het effect op uw beleggingsbeleid, herstelplan, haalbaarheidstoets, deelnemerscommunicatie etc etc.? Wij kunnen voor u de effecten doorrekenen van de nieuwe parameters. Aan de slag In deze notitie bekijken we de 10 punten van Koolmees. We gaan graag met u in gesprek. Aan welke vernieuwingen denkt u? We denken graag met u mee en kunnen zaken voor u uitrekenen en verdiepen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een workshop toegespitst op uw specifieke situatie. Maar u kunt ook een virtuele escaperoom organiseren. Wij zien in de praktijk dat gamification van pensioeninhoud werkt. 10
Wilt u met ons van gedachten wisselen? Dat doen we graag. Afhankelijk van waarover u het met ons wilt hebben, kunt u contact opnemen met: Lieke Haijemaije (beleidsadvies), 06 13 62 59 51 Jeroen Beelen (actuariaat), 06 14 66 62 61 Thirsa de Vries (juridische zaken), 06 23 64 67 50 Achmea Pensioenservices voert pensioenregelingen uit voor ondernemingspensioenfondsen, beroepspensioenfondsen, vrijwillige bedrijfstakpensioenfondsen en Centraal Beheer APF. Wij denken mee over de houdbaarheid en betaalbaarheid van een pensioenregeling. Innoveren op persoonlijke communicatie en technologie is, naast het waarborgen van continuïteit, daarbij onontbeerlijk. Arjan van de Griend, lid directieteam, verantwoordelijk voor strategie, propositie en advies 11
www.achmeapensioenservices.nl Aandacht voor morgen