Integraal Veiligheidsbeleid Actieplan 2012-2013 Gouda veilig; dat doen we samen Gouda is in de afgelopen jaren veiliger geworden. Op bijna alle vlakken is de geregistreerde criminaliteit in Gouda gedaald. De misdaadmeter van het Algemeen Dagblad onderstreept dit beeld; in 2010 is Gouda van de 15de naar de 41ste positie gedaald. Echter, veiligheid blijft een voortdurend aandachtspunt. Burgemeester en Wethouders onderkennen dit ook en hebben besloten niet te bezuinigen op veiligheid. In Gouda willen we dat burgers elkaar kennen en naar elkaar omzien, dat inwoners zich veilig voelen en (al dan niet met de steun van professionals) bereid zijn gezamenlijk de veiligheid te bevorderen. In samenwerking met alle partners wordt hieraan gewerkt. Dit is de koers voor de komende jaren die in de Kadernota Gouds Veiligheidsbeleid 2010-2014 door de gemeenteraad is vastgesteld en verder praktisch en meetbaar wordt uitwerkt in dit actieplan 2012-2013. Voor de komende jaren is gekozen voor de volgende prioriteiten: 1. Focus op aanpak van jeugdoverlast en jongerenproblematiek, met name gericht op Marokkaans-Nederlandse jongens (in het bijzonder 8- tot 16-jarigen) 2. Specifieke inzet op geweld, woninginbraken en overvallen 1 3. Meer nadruk op preventie, leefbaarheid en sociale cohesie; focus op terugdringen gevoelens van onveiligheid 4. Versterking regierol gemeente Veiligheidsbeleid vraagt om actie Het actieplan 2012-2013 is het tweede actieplan dat in het kader van de nota Gouds Veiligheidsbeleid 2010-2014 is opgesteld. In dit beleidskader is vastgelegd dat tweejaarlijks een actieplan wordt opgesteld, geschreven op basis van de actuele ontwikkelingen, de effecten van de ingezette activiteiten en cijfers en trends. Dit actieplan is actiegericht en daarom vertaald naar een concreet acht puntenplan. Een meer uitgewerkte versie, is te lezen in de bijlage. Gouda wordt veiliger, veiligheidsbeleving blijft achter Veiligheid laat zich moeilijk in cijfers samenvatten omdat het meer is dan alleen feitelijke cijfers. De subjectieve veiligheidsbeleving bepaalt voor een belangrijk deel hoe mensen veiligheid beleven. Natuurlijk zijn er wel diverse bronnen die een beeld geven van de veiligheidscijfers. Zo zijn er politiegegevens, de Stadsmonitor, Leefbaarometer en de landelijke veiligheidsmonitor. In de landelijke veiligheidsmonitor zijn diverse monitoren samengebracht waardoor steden kunnen worden vergeleken. In de bijlage treft u een uitgebreidere beschrijving van gegevens van diverse bronnen aan. Samenvattend is in diverse ranglijsten over objectieve (feitelijke) veiligheid in Gouda te zien dat de afgelopen jaren de positie is verbeterd. Helaas blijft deze waardering van burgers voor de (subjectieve) veiligheidsbeleving achter op deze cijfers. De doelstellingen van het Goudse Veiligheidsbeleid zijn afgeleid van de bovengestelde prioriteiten. Dit betreft 1) de vermindering van het aantal overlastincidenten met jongeren, 2) vermindering van sociale overlast en fysieke verloedering, 3) minder overlast en criminaliteit door afname van het aantal jeugdgroepen in omvang en zwaarte, 4) minder overlast en criminaliteit door aanpak van multiproblem gezinnen, 5) afname geweld, 6) bevordering veiligheidsgevoel, 7) minder discriminatie en 8) bevordering leefbaarheid. In de periode 2010-2011 is bij 5 van de 8 doelstellingen sprake van een positief resultaat, 3 doelstellingen zijn niet volledig gehaald. Een positief resultaat is bijvoorbeeld dat uit de inventarisatie van jeugdgroepen van september 2011 een forse reductie naar voren komt van het aantal jeugdgroepen. Van in totaal 26 groepen in 2010, naar 10 groepen in 2011. 1 Deze prioriteit is gedeeltelijk nieuw. In de Kadernota en in het 1 e actieplan wordt geweld als speerpunt reeds genoemd, maar is deze geschaard onder de eerste prioriteit. Omdat de leeftijd van geweldplegers doorgaans hoger ligt dan 16 jaar, is in dit actieplan gekozen voor een indeling als apart herkenbare prioriteit. De cijfermatige ontwikkelingen geven ook aanleiding bij onze partners, met name de politie, om hier prioriteit aan te geven. 1
Het resultaat op de doelstelling om het aantal overlastincidenten met jongeren verder te laten dalen over de periode 2010 2011 is te beschouwen als minimaal positief. De daling van 2010 ten opzichte van 2009 past in de beoogde doelstelling om te komen tot maximaal 800 meldingen in 2014. In 2011 zien we echter ten opzichte van 2010 een zeer lichte stijging. Dit zou er op kunnen duiden dat het aantal incidenten lijkt te stabiliseren rond de 1000. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Wellicht geldt hier de wet van de afnemende meeropbrengsten (de daling gaat nu minder hard dan in de eerste jaren van de IVB aanpak) en de economische situatie kan hier ook een rol in spelen. Ook kan het zo zijn dat de toegenomen aandacht voor de jeugdproblematiek leidt tot een toenemende meldingsbereidheid bij de bevolking en registratie bij de politie (bijvoorbeeld in het kader van het stappenplan). Hoe het ook zij, voor de periode 2012 en 2013 geldt dat de einddoelstelling voor het terugdringen van jongerenoverlast overeind blijft. Tijdens de uitvoering zal worden bekeken of er extra inspanningen nodig zijn om de doelstelling te bereiken. Acht puntenplan In onderstaand acht puntenplan worden de highlights van het Actieplan benoemd: hoe gaan we de genoemde doelstellingen bereiken? Verdieping op deze punten is terug te vinden in het uitgewerkte actieplan dat als bijlage is toegevoegd. Punt 1: Uitvoeren van het stappenplan grenzen stellen De leefbaarheid staat in sommige delen van de stad onder druk door het gedrag van groepen en/ of individuen in de openbare ruimte. Zij nemen het niet zo nauw met de regels en veroorzaken daarmee soms ontoelaatbare overlast voor anderen. De gemeente pakt met de partners deze overlast stevig aan. Dit doen we onder andere via het door de gemeente, politie en veiligheidshuis ontwikkelde stappenplan grenzen stellen. De burgemeester heeft de bevoegdheid tot het opleggen van gebiedsverboden. Vanaf 2008 wordt dit instrument in Gouda steeds vaker toegepast, in nauwe samenwerking met de politie, om ernstige overlast aan te pakken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Wet bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast. De politie zorgt dat er eenduidig wordt opgetreden bij constatering van overlastgevend gedrag. Er zijn 3 fasen: Fase 1: Bij een overlastovertreding wordt een bekeuring uitgeschreven. De overlastpleger en evt. zijn ouders/verzorgers krijgen een brief van de politie waarin zij geïnformeerd worden. Fase 2: Bij een tweede overlastovertreding krijgt de overlastpleger in kwestie een tweede bekeuring, gevolgd door een huisbezoek van de wijkagent. Doel van het huisbezoek is het gesprek aangaan met de overlastpleger en de verzorgers/ouders over het gedrag, te wijzen op een mogelijk gebiedsverbod als het gedrag niet wordt bijgesteld en om een beeld te krijgen van de thuissituatie (bij jongeren). Bij jongeren uit de geprioriteerde jeugdgroepen (Korte Akkeren, Oost, Plaswijck en Goverwelle) wordt altijd melding gedaan bij het Veiligheidshuis. De jongere krijgt van een van de partners van het veiligheidshuis een zorgtraject aangeboden, de ouders eventueel ook. Hiermee is het zorgtraject gewaarborgd in deze integrale aanpak. Fase 3: Als dezelfde overlastpleger nog een keer een overtreding begaat waarvoor een bekeuring wordt uitgeschreven vraagt de politie (wanneer voldaan wordt aan de gestelde criteria) aan de burgemeester om een gebiedsverbod op te leggen. De duur hiervan ligt gemiddeld op vier weken. Bij overtreding van het verbod begaat de overlastpleger een misdrijf. Bij overtreding van het verbod of bij herhaling van overlast na het verbod kan een nieuw gebiedsverbod worden opgelegd. Politie en Stadstoezicht zien beiden toe op naleving. Punt 2: Inzet stadsmarinier Sinds mei 2011 is de stadsmarinier actief: De stadsmarinier focust zich bovenal op de irritante overlast van met name Marokkaans-Nederlandse jongens in Gouda Oost en is voorlopig voor een periode van twee jaar aangesteld. De stadsmarinier werkt onder het motto: niet praten, maar poetsen. Er wordt 2
vanuit de ervaren problematiek gekeken naar verschillende aspecten (van huisvesting tot onderwijs en van politieoptreden tot gezinsaanpak). De eerste grootschalige actie van de stadsmarinier in 2011 was de aanpak van de overlastgevende groep aan de Marathonlaan. De hele groep is in kaart gebracht en met deze 28 jongens zijn individuele gesprekken gevoerd en er zijn individuele trajecten opgestart Voor 6 jongeren uit deze is een specifiek coachingstraject ingezet. Het jaar 2012 staat in het teken van de aanpak van de Klaagmuurgroep. Punt 3: Voortzetten groepsaanpak: iedereen in beeld en uit de anonimiteit Problematische jeugdgroepen worden jaarlijks gemonitord en ingedeeld volgens criteria in de categorie crimineel, overlastgevend of hinderlijk. De Driehoek prioriteert de groepen die aangepakt moeten worden. Dit zijn er 5 in 2012. De groepsaanpak en de individuele aanpak hangen nauw met elkaar samen. De individuele aanpak van de leden van de Marathonlaangroep werkte. Het aantal meldingen is afgenomen. Dit willen wij in ieder geval voor nog twee groepen doen in Gouda, bijv. de Klaagmuurgroep in Oost. De groep wordt ontrafeld, met de leden worden individuele gesprekken gevoerd en hen wordt individueel een traject aangeboden. Zowel vrijwillig als verplichtend. Hiermee worden de groepen niet alleen groepsgericht en gebiedsgericht aangepakt, maar ook persoonsgericht. De stadsmarinier draagt ook bij aan het uit de anonimiteit halen van de jongeren. Zijn aanpak richt zich onder andere op het probleem dat zo n 100 jongeren in Oost niet-geregistreerd zijn in het GBA, maar wel aanwezig zijn in de wijk. Samen met andere betrokken instanties wordt hier hard aan gewerkt. Binnen de gemeente zijn hier de afdelingen bij betrokken die zich bezighouden met veiligheid, sociale zekerheid en bevolkingsadministratie. Punt 4: Veiligheidshuis aan zet; spilfunctie in veiligheidsaanpak Het inzetten van persoonsgerichte activiteiten gebeurt in het veiligheidshuis. Het veiligheidshuis Gouda en omgeving is een huis waarin samenwerkende organisaties hun activiteiten op elkaar afstemmen en/of integreren. Het gaat hierbij om partijen die op enigerlei wijze betrokken zijn bij de preventie en repressie van criminaliteit en overlast en/of (na) zorg voor daders of slachtoffers. In het veiligheidshuis wordt preventie, repressie en (na)zorg op elkaar afgestemd en krijgen interventies vooral vorm door op een probleemgerichte wijze deze aspecten te integreren. Het gaat hier veelal om een persoonsgerichte benadering waarbij specifieke groepen daders zijn benoemt waarop de interventieactiviteiten zich richten. Door alle relevante informatie van verschillende partijen naast elkaar te leggen ontstaat een breder beeld over de doelgroep van het veiligheidshuis en wordt een sluitende keten gerealiseerd. De belangrijkste doelgroepen van het Veiligheidshuis zijn: risicojongeren, criminele jongeren, veelplegers en ex-gedetineerden. De samenwerking tussen de verschillende partijen ontwikkelt zich in de goede richting, maar er zijn wel regelmatig flinke hobbels te nemen, rondom organisatorische en juridische vraagstukken. In 2011 zijn jongeren en jong volwassenen uit de geprioriteerde jeugdgroepen intensief besproken in verschillende overleggen in het veiligheidshuis. Door interventies op elkaar af te stemmen en nieuwe mogelijkheden te zoeken, is geprobeerd de overlast en criminaliteit te reduceren. Hierbij is bijvoorbeeld ook extra ingezet op coaching van de jongeren door het jongerenwerk. In het najaar van 2011 is gestart met het voeren van gesprekken met jongeren en hun ouders in het veiligheidshuis als onderdeel van de aanpak Marathonlaan. In deze gesprekken is een duidelijke waarschuwing afgegeven en tegelijk gekeken naar zorgmogelijkheden. Het is belangrijk deze ontwikkeling verder vorm te geven in de komende jaren. Punt 5: Samenwerken aan toezicht Voor toezicht in de openbare ruimte zijn diverse partijen aan zet. Naast de burger en het bedrijfsleven is dit de overheid als centrale speler. De laatste jaren is veel geïnvesteerd in toezichthouders op straat, straatcoaches en cameratoezicht. Ook de politie investeert in het toezicht, door wijkagenten en surveillance wijkgericht in te zetten. Het bedrijfsleven neemt haar verantwoordelijkheid in toenemende mate door inzet van instrumenten als het Keurmerk Veilig Ondernemen en het Keurmerk Veilig Uitgaan. Zie voor de burger punt 7. Het is van groot belang dat alle toezichthouders bij de uitoefening van hun taak nauw samenwerken. Niet alleen omdat ze voor opvolging in bijvoorbeeld gevaarlijke situaties afhankelijk zijn van de politie, maar het is ook van belang dat de verschillende partijen dezelfde richting uit werken. Het is daarom essentieel dat de lijnen helder en kort zijn. Om deze reden is er aandacht voor zichtbare handhaving op straat (politie, stadstoezicht, straatcoaches). Deze aandacht komt tot uiting door meer informatie 3
gestuurd te gaan werken. Door zowel meldingen (politie, gemeente) als signalen uit de wijken (bijvoorbeeld via wijknetwerkoverleggen) te analyseren, kunnen trends worden ontdekt. Deze worden gebruikt om de inzet van de toezichthouders beter te richten. Daarnaast wordt ook bepaald welke strategie op de inzet wordt toegepast. Op deze manier kan er met de beschikbare capaciteit slagvaardig gereageerd worden op (overlast)problematiek in de wijken. Punt 6: Wijkgerichte aanpak Een verloederde openbare ruimte geeft mensen een onveilig gevoel. Een mooie openbare ruimte draagt bij aan de kwaliteit en veiligheid van de samenleving, omdat bewoners zich dan prettig voelen op straat. Iedereen moet zich op straat veilig kunnen voelen en niet bang zijn om 's avonds het huis uit te gaan. Gevoelens van onveiligheid in de openbare ruimte hebben de afgelopen jaren onrust veroorzaakt, ook in Gouda. Voor de bestrijding van de onveiligheid en de verbetering van de leefbaarheid heeft de gemeente samen met bewoners en andere partners een veelheid aan maatregelen genomen die het gevoel van onveiligheid tegen kunnen gaan. Centraal hierin staan de wijkjaarprogramma s. Voor de Goudse wijken is er een wijkjaarprogramma 2012 opgesteld samen met alle wijkaanpak partners. De wijkjaarprogramma s sluiten aan op de vastgestelde visie per wijk. Overigens leiden de maatregelen uit deze programma s niet altijd automatisch tot een veiliger gevoel. Het blijft immers lastig om onveiligheidsgevoelens te beïnvloeden, andere factoren beïnvloeden gevoelens ook. De wijkaanpak wordt op dit moment verder ontwikkeld. Bezuinigingen maar ook inhoudelijke evaluatie zullen met ingang van 2013 tot verandering leiden. In 2012 wordt het bestaande beleid voortgezet, al worden de budgetten per wijk wel met ruim een kwart gekort. Punt 7: Burger als actieve veiligheidspartner ondersteunen Werken aan veiligheid is niet iets wat de gemeente en haar veiligheidspartners alleen kunnen. De hulp van bewoners is nodig. Gouwenaars zijn in hoge mate zelf verantwoordelijk voor hun eigen omgeving. Zowel in preventieve zin (bijvoorbeeld geen waardevolle spullen in de auto laten liggen) als in actieve zin (bijvoorbeeld door politie te informeren over verdachte situaties). De Gouwenaar kent zijn eigen buurt ook het best. Via de wijkteams in de wijken worden er bewonersinitiatieven ingezet en gefaciliteerd. Met deze steun moeten bewoners zelf een actieve bijdrage leveren en verantwoordelijkheid nemen. Dit kan door deel te nemen aan Burgerget,het opzetten van een buurtpreventieteam, meldingen doen bij het MOG etc. Hiermee dragen ze bij aan het (blijvend) vergroten van de veiligheid en leefbaarheid in de buurten en wijken. Het waarborgen van de veiligheid hangt nauw samen met respect voor elkaar en de omgeving. Vandalisme, agressie, geluidsoverlast, straatvuil zijn voorbeelden van ongewenst gedrag. Mensen kunnen elkaar nog meer aanspreken op dit gedrag én meer rekening houden met belangen van anderen. Bewoners krijgen daadwerkelijk meer grip op de ontwikkelingen in hun directe leefomgeving, wanneer ze participeren en zelf initiatieven ondernemen voor meer binding en betrokkenheid in de buurt. Dit heeft invloed op hun veiligheidsbeleving: bewoners die meer grip op (de veiligheid en leefbaarheid in) hun buurt hebben, voelen zich in het algemeen veiliger dan anderen. Punt 8: Communicatie op maat inzetten Communicatie speelt in het veiligheidsbeleid een cruciale en centrale rol. De veiligheidsbeleving hangt deels af van hoe er over veiligheidsissues wordt gecommuniceerd. Verder speelt ook de perceptie van de inwoners een belangrijke rol in de veiligheidsbeleving. Wanneer communicatie, perceptie en de zichtbaarheid van veiligheidsbeleid onvoldoende in balans zijn, kan dit leiden tot onnodig negatieve beeldvorming bij de inwoners en dus een negatieve veiligheidsbeleving. Communicatie draagt op drie manieren bij aan het veiligheidsbeleid: als middel om het veiligheidsbeleid meer bekendheid te geven (communicatie over beleid), als instrument van het beleid om beleidsdoelen te halen (communicatie als beleid) en als procesinstrument om burgers meer te betrekken bij de beleidsvorming en uitvoering van het beleid (communicatie in het beleid). In nauwe samenwerking tussen de gemeente, politie en Openbaar Ministerie zetten we als volgt in op veiligheidscommunicatie: We treden proactief met nieuws en resultaten naar buiten. We informeren partijen snel en actief. We maken meer zelf nieuws. We zijn open over ons veiligheidsbeleid. Dat betekent dat we successen 4
delen maar ook open zijn over eventuele tegenslagen. We zijn aanspreekbaar op ons beleid en staan open voor discussie. We communiceren niet meer over plannen en voornemens maar over concrete acties en resultaten. We laten derden voor ons het verhaal vertellen (bijv. experts, partners, burgers etc.). Dit past goed in het uitgangspunt dat ontvangers meer openstaan voor zenders die dicht bij de doelgroep staan. We communiceren zoveel mogelijk op straat/buurt- of wijkniveau. Concluderend De laatste jaren is er hard gewerkt om te komen tot een veiliger Gouda. Om de doelstellingen te realiseren is er een integrale aanpak geformuleerd die zich kenmerkt door resultaatgerichtheid, de combinatie van preventie en repressie, een persoonsgerichte aanpak en een intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen. Dit betreft politie, Openbaar Ministerie, Veiligheidshuis, instanties van jeugdzorg, hulpverlening, Centra voor Jeugd en Gezin, welzijns- en onderwijsinstellingen, ondernemers, woningcorporaties, zelforganisaties en vrijwilligersorganisaties en natuurlijk individuele burgers. Samen maken we Gouda veilig! In de bijlagen is uitgebreid beschreven hoe de integrale aanpak eruit ziet. 5