Module kwaliteit van zorg 1. Inleiding Kwaliteit gedefinieerd als de mate waarin de zorg voldoet aan de eisen en behoeften van de cliënten, is inmiddels een vast onderdeel van beleid in zorginstellingen. De term kwaliteitszorg verwijst daarbij naar het continue proces van verbeteren om aan de kwaliteitseisen te voldoen. De module Kwaliteit binnen de AVG opleiding beoogt de aios te enthousiasmeren en toe te rusten voor het onderzoeken en verbeteren van de kwaliteit in de dagelijkse praktijk. Door zelf een kwaliteitsproject uit te voeren verwerft de aios vaardigheden in het voorbereiden, uitvoeren, evalueren en implementeren van een project op het gebied van kwaliteitszorg. De module bestaat uit een aantal bijeenkomsten en een praktijkproject. 2. Inhoud van de module De onderwijsbijeenkomsten De in de module gebruikte voorbeelden zullen zoveel mogelijk ontleend worden aan de praktijk van de verstandelijk gehandicaptenzorg. Voorafgaand aan de uitvoering van het eigen project maakt de aios een afspraak met de kwaliteitsfunctionaris of een andere betrokkene bij het kwaliteitsbeleid van de eigen instelling. Doel van dit gesprek is een nadere oriëntatie op de werkzaamheden van deze functionaris en het voorbespreken van het te lopen traject. Praktijkopdracht Kwaliteit van zorg Om het inzicht in de stof te bevorderen zal van iedere deelnemer gevraagd worden om gedurende het derde jaar van de opleiding een kwaliteitsprobleem in de eigen opleidingsinstelling te benoemen, dit nader te onderzoeken en een verbetering van de kwaliteit van zorg in de praktijk te realiseren. De aios kan daarbij een keuze maken tussen verbeteringen op het gebied van structuur, proces of resultaat 1. Voor deze praktijkopdracht zijn 40 uren op de opleidingsinstelling beschikbaar. Daarnaast dient rekening gehouden te worden met 40 uur zelfstudie. Op basis van de analyse schrijft de aios een essay dat voldoet aan de criteria zoals beschreven in bijlage 1. De praktijkopdracht luidt: Schrijf een essay over een zelf te formuleren en nader onderzochte probleemstelling binnen het thema "kwaliteit van zorg". Hierbij moeten inzichten uit theorie en de praktijkanalyse worden gecombineerd, waarna een korte procesbeschrijving over de uitvoering van het kwaliteitsproject wordt gegeven. Het essay wordt afgesloten met een aantal conclusies en aanbevelingen. De procesgang, de resultaten en de aanbevelingen worden tijdens de laatste bijeenkomst van de module mondeling gepresenteerd en gepubliceerd op de website van de opleiding. Publicatie in het TVAVG of in de vorm van een posterpresentatie elders wordt aanbevolen. 1 Zie: Grol, R. kwaliteitsbevordering voor en door huisartsen. 1995, NHG 1
3. Overzicht Onderwerp Inhoud Methode jaar 2, periode 10 presentaties jaar 2 periode 11 Introductie kwaliteitszorg jaar 2, blok 11 oriëntatie op eigen onderwerp jaar 2, periode 11 en 12 en jaar 3 periode 1 voorbereiding opzet kwaliteitsproject jaar 3, periode 1, week 5/6 - opzet mailen aan studiebegeleider - korte (5 min.) presentatie in leergroep jaar 3, periode 10 (± november) Kwaliteitszorgprojecten Jaar 3, periode 10 Borging van kwaliteit Kwaliteitsprojecten van 3 e jaars aios worden gepresenteerd Kwaliteitszorg, wat is kwaliteitszorg en implementatie in de praktijk Zelf aan de slag met mogelijke onderwerpen aios kiest een onderwerp, bespreekt dit met opleider en schrijft een opzet voor het project. Tijdens leren van ervaringen kunnen problemen worden voorgelegd aan collega s en begeleiders Tijdens het ochtendprogramma presenteert de aios de opzet in 5 minuten. Doel is om feedback te krijgen van collega s en docenten. Start uitvoering van het kwaliteitsproject. Presentaties & bespreking van werkopdrachten op gemeenschappelijke tkd met opleiders Verankering van de kwaliteitsverbetering in de organisatie Presentaties afgeronde kwaliteitsprojecten voorgaande jaar Cursorisch onderwijs: Casuïstiek Toelichting en discussie Cursorisch onderwijs: Literatuur en discussie praktijk Presentatie, schriftelijk en mondeling Presentaties Cursorisch onderwijs 4. Toelichting Combineren theorie en praktijk In de module "Kwaliteit van zorg" ontvangt de aios een grote hoeveelheid informatie over kwaliteitsmanagement. Het is daarbij van belang om niet alleen de theorie, maar ook de praktijk te leren kennen. Daarom is het de bedoeling om binnen de module een terreinverkenning te doen van een probleem dat samenhangt met het thema kwaliteitszorg. Deze terreinverkenning moet bestaan uit een klein empirisch onderzoek (is er inderdaad sprake van een kwalitatief probleem en leent dit zich voor een oplossing binnen de gegeven mogelijkheden?) en de realisering van een kwaliteitszorgverbetering in de eigen zorgpraktijk. Keuze van een onderwerp De keuze van het onderwerp voor het kwaliteitsproject wordt bepaald door interesse van de aios voor een bepaald thema, voorkennis en/of voorkeur voor een bepaald onderwerp. Het is de bedoeling dat een aspect van de eigen praktijkvoering wordt bestudeerd. De voorwaarde is dat er een relatie moet bestaan met het thema kwaliteit van medische zorg. Indien er in de opleidingsinstelling al kwaliteitsonderzoek gebeurt op het gebied van de medische zorg, dan heeft het de voorkeur hierbij aan te sluiten. Een geschikt onderwerp is klein. Dus niet bij voorbeeld: het verbeteren van de gehele M&M procedure, maar aanpak van een aspect daarvan. In het boekje van Grol zijn een aantal overwegingen beschreven die kunnen helpen bij de keuze van het onderwerp (Grol, R. kwaliteitsbevordering voor en door huisartsen. 1995, NHG, p. 27/28). 2
Opzet en uitvoering Nadat een geschikt onderwerp is gekozen (zie voorbeelden) moet er een goede probleemstelling worden geformuleerd. De praktijk heeft geleerd dat het belangrijk is om het probleem zo concreet mogelijk te beschrijven. Vervolgens maak je een plan voor de in te zetten verbeteractie. Deze opzet moet SMART geformuleerd zijn. Dus: specifiek, meetbaar, duidelijk omschreven acties, realistisch en voorzien van een tijdplanning. De aios legt de probleemstelling en opzet voor het kwaliteitsproject schriftelijk (ten hoogste 1½ A4) voor aan de studiebegeleider. De opzet bevat tenminste: - een korte inleiding waaruit de motivatie blijkt voor aanpak van het gekozen onderwerp - een korte omschrijving van het probleem (de huidige situatie), - en van het doel van het verbetertraject (de gewenste situatie) - de stappen die genomen zullen worden om het doel te bereiken (plan van aanpak), inclusief tijdspad. Bedenk daarbij dat de cirkel van Deming tenminste 2 x doorlopen moet worden. Indien het voorstel goedgekeurd is door de studiebegeleider, kan de uitvoering hiervan starten. Indien het voorstel niet goedgekeurd wordt, moet het onderwerp bijgesteld worden of moet er een ander onderwerp gekozen worden. De - zondig aangepaste - opzet wordt kort gepresenteerd in de leergroep, zodat docenten en collega s feedback kunnen geven. Bij de begeleiding van de uitvoering van het kwaliteitsproject in de praktijk kan ondersteuning gevraagd worden van de opleider en/of de kwaliteitsfunctionaris van de opleidingsinstelling. Tijdens de laatste bijeenkomst zullen alle cursisten hun bevindingen en aanbevelingen moeten presenteren, toelichten en eventueel verdedigen. Het essay moet uiterlijk een week tevoren worden ingeleverd bij de studiebegeleider. Beoordeling Het essay wordt beoordeeld door of namens de studiebegeleider. Criteria zijn: Theorieën uit opgegeven literatuur zijn, voor zover relevant, duidelijk herkenbaar in het essay verwerkt De cirkel van Deming is in duidelijk beschreven stappen 2x doorlopen Er zijn maatregelen genomen om voortgang van de verbetering te waarborgen 5. Voorbeelden praktijkproject Hieronder wordt een aantal thema s voor het project opgesomd. Deze zijn bedoeld om jullie op ideeën te brengen en dus niet uitputtend. Beperk je tot één overzichtelijk aspect of deelonderwerp, en neem niet teveel hooi op je vork. een aspect van de dagelijkse praktijkuitoefening door de AVG in de functie van behandelaar (bijv. dossiervorming, privacybewaking, inrichting van de spreekkamer, format voor het medisch zorgplan) een aspect van de dagelijkse praktijkuitoefening door de AVG in de functie van consulent (bijv. samenwerking met huisartsen, omgang met een omschreven taak of hulpvraag) de toepassing van een (deel van een) richtlijn de kwaliteit van een aspect van de aetiologische diagnostiek, of de diagnostiek en behandeling van een veel voorkomende aandoening, zoals zintuigstoornissen, gastro-oesofageale reflux, ondervoeding, pervasieve ontwikkelingsstoornissen, gebruik van PEG sondes de daadwerkelijke uitvoering van een advies, bijv. van een consulent, van het audiologisch centrum, van het visueel adviescentrum de controle op langdurig geneesmiddelgebruik, bijv van psychofarmaca, of de daadwerkelijke toepassing van een geneesmiddel formularium de deelname aan het bevolkingsonderzoek op borstkanker een aspect van de preventie van roken of overgewicht de mate waarin de wettelijke eisen voor de bescherming van niet-rokers worden opgevolgd aspect van M&M procedure 3
6. Rol van de opleider. -Zo nodig ondersteunen van de aios bij de aanvraag van advies van een kwaliteitsfunctionaris van de instelling. -Aios bevragen op onderwerpkeuze. Eventueel suggesties doen (kan handig zijn als onderwerp goed binnen eigen medische dienst past). -Aios bevragen op voortgang kwaliteitsproject. -Aios feedback geven op verslag en op presentatie tijdens gemeenschappelijke workshop op de AVGopleiding. -Verslag wordt in principe geplaatst op website van de AVG-opleiding. De opleider kan daarnaast de aios stimuleren tot het publiceren en/of presenteren binnen de opleidingsinstelling. -Aios stimuleren tot publicatie in TAVG of tot (poster)presentatie bijv. op (regionale) bijeenkomst NVAVG. Literatuur 2 : Kwaliteitsprojecten website AVG opleiding J.A. Walburg: Uitkomstenmanagement in de gezondheidszorg, 2003, Elsevier Gezondheidszorg. Hfdst. 1 t/m 4 Reader: 1. FNV-ABVAKABO: zorgen voor kwaliteit.2005.brochure. Hoofdstuk 1 en 2 2. Grol, R. kwaliteitsbevordering voor en door huisartsen. 1995, NHG. Hoofdstuk 2, 3, 5 (ged) en 6(ged). Marion Weisz Januari 2014 2 NB: lijst kan jaarlijks geactualiseerd worden 4
Bijlage 1 Een logische opzet voor een essay over het kwaliteitsproject is als volgt: 1. Inleiding. Hierin schets je kort waarom je dit kwaliteitstraject hebt gedaan. De achtergrond ervan. 2. Probleemstelling. Centraal staat het formuleren van het probleem. Beschrijf de feiten zoals ze waren voor je begon, de uitgangssituatie dus. Beschrijf daarna wat je wilt verbeteren. Wat is de gewenste situatie: het doel dat je wilt bereiken. 3. Beschrijving van je project volgens de (twee maal doorlopen) cirkel van Deming. Je kunt je beschrijving onderverdelen in de verschillende stappen: - Planning (plan) Wat heb je gedaan om je doel te bereiken. Beschrijf je acties in concrete termen en beschrijf ook wie je erbij hebt betrokken en waarom. Formuleer een duidelijk plan met doelen, wijze van uitvoering en toetsing. - Uitvoering (do) Hoe heb je de verbetering doorgevoerd - Toetsing (check) Beschrijf of de uitvoering van je plan ook verliep zoals je bedoelde. Als dat niet zo was laat je hier zien hoe en waarom je je plan hebt aangepast - Evaluatie (act) Wat is het effect van je verandering en komt dat overeen met het eerder gestelde doel? 4. Conclusie. Geef je oordeel over het gelopen traject en beschrijf hoe je ervoor hebt gezorgd dat implementatie van je verbetering gewaarborgd is. 5