Fontys Hogescholen Opleiding Personeel en Arbeid Netherlands Quality Agency (NQA) Juni 2010
2/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Fontys Hogescholen Opleiding(en) Personeel en Arbeid Variant(en) Voltijd/deeltijd Croho-nummer 34609 Locatie(s) Eindhoven, Tilburg en Sittard Auditdatum/-data 18 maart 2010 Auditteam Mevrouw mr. H.J.E. van Balen (vakdeskundige) De heer prof.dr. J.T.G. Gerrichhauzen (vakdeskundige) mevrouw L. Kreike (studentlid auditteam) mw. ir. M. Dekker-Joziasse (NQA-auditor) Door Fontys Hogescholen is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. De opleiding Personeel en Arbeid van Fontys is gericht op de profilering Human Resources Management. De opleiding is voornamelijk nog nationaal gericht. Op landelijk niveau wordt gewerkt aan internationale vergelijking. De opleiding sluit qua niveau en oriëntatie duidelijk aan bij de Dublin descriptoren en signalen uit het beroepenveld (zie facet 1.2). Het curriculum kent een duidelijke structuur en is georganiseerd rond de vier taakgebieden (BOZO, zie facet 1.1). Daarbij is de aandacht voor de Body of Knowledge versterkt en zijn de benodigde beroepsvaardigheden benoemd. In voorgaande jaren is het curriculum versterkt en meer praktijkgericht opgezet. Ook de onderzoeksvaardighedenlijn wordt versterkt. De didactische werkwijze en de toetsing zijn duidelijk afgestemd op de competentiegerichte invulling en structuur. Dit biedt docenten en studenten goede houvast en geeft duidelijk de samenhang weer. Er is duidelijk een wisselwerking tussen theorie en praktijk. In de organisatie van het onderwijs is een duidelijke verbetering waarneembaar. Voor de deeltijdopleiding resulteert dit nog niet in verbetering van de studeerbaarheid. De opleiding neemt gerichte maatregelen om de studeerbaarheid van de diverse instroom te verbeteren. NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 3/57
Het didactisch concept is goed uitgewerkt. Door de competentiegerichtheid in begeleiding en beoordeling krijgen studenten goed zich op hun vorderingen en competentieontwikkeling. In de toetsing zijn de beoordelingscriteria voor ieder onderdeel uitgeschreven. De aandacht voor de toetsing van de kenniscomponent is versterkt. Het personeel heeft duidelijke bindingen met de beroepspraktijk, wat tot uiting komt in de beroepsgerichtheid van het programma. Dit wordt vanuit het management gestimuleerd via werving en professionalisering. De werkdruk en de docent-student ratio zijn redelijk hoog. Tegelijkertijd zijn er geen slechte berichten over de inzet en bereikbaarheid van docenten of de kwaliteit van het onderwijs. De voorzieningen zijn toereikend. De studiebegeleiding is versterkt en wordt goed ondersteund vanuit de digitale onderwijssystemen. De opleiding evalueert het onderwijs structureel en onderneemt gerichte acties als niet aan streefnormen wordt voldaan. Deze cyclus wordt goed gedocumenteerd en de diverse stakeholders worden daar actief bij betrokken. De afstudeerfase is duidelijk van opzet en gericht op de toetsing van de opleidingscompetenties op afstudeerniveau. De werkstukken zijn van hbo-niveau. De opleiding heeft oog voor de verdere versterking van de onderzoeksvaardigheden en rapportagevaardigheden. Qua rendementen is er wel inzicht in behaalde resultaten, maar kan het beleid en de streefwaarden worden aangescherpt. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid van Fontys Hogescholen, locaties Eindhoven, Tilburg en Sittard aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk 2. 4/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
1 Basisgegevens 7 2 Beoordeling 12 2.1 Doelstellingen van de opleiding 13 2.2 Programma 16 2.3 Inzet van personeel 28 2.4 Voorzieningen 32 2.5 Interne kwaliteitszorg 35 2.6 Resultaten 39 3 Bijlagen 43 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 45 Bijlage 2 Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 49 Bijlage 3 Bezoekprogramma 53 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 55 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 5/57
6/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid (Bachelor of Human Resources Management, B HRM) zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Fontys Hogescholen 2. Status instelling Bekostigd 3. Naam opleiding in CROHO Personeel en Arbeid 4. Registratienummer in CROHO 34609 5. Oriëntatie en niveau hbo - bachelor 6. Aantal studiepunten 240 EC 7. Afstudeerrichting(en) n.v.t. 8. Locaties Eindhoven, Tilburg en Sittard 9. Code of conduct ondertekend ja 10. Varianten Voltijd en deeltijd 11. Inhoudelijk profiel opleiding De opleiding Personeel en Arbeid richt zich op de studie van arbeidsrelaties, binnen de context van doelen, belangen en mogelijkheden van individuen, organisatie en samenleving. De opleiding stelt de balans centraal in spanningen op de zijden van de denkbeeldige driehoek tussen Samenleving, Organisatie en Mens (individu)(som); in relatie tot Arbeid en in perspectief van tijd. 12. Beoogd werkveld alumni HRM-professionals zijn werkzaam in een diversiteit aan functies op operationeel, tactisch en strategisch niveau, zoals: human resources manager, human development manager, loopbaanbegeleider, re-integratieconsulent, recruiter, decaan, jobcoach, medewerker arbeidsvoorwaarden. Afgestudeerden kunnen werkzaam zijn bij bedrijven, non-profit instellingen en de overheid. 13. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool 14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO 15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie De opleiding PenA vormt samen met de opleiding Toegepaste Psychologie de Fontys Hogeschool HRM en Psychologie. FH HRM en Psychologie is één van de 34 instituten binnen Fontys voor het verzorgen van bacheloropleidingen. Het instituut is verbonden met het lectoraat Career Development. Via het Trefpunt Training en Advies (TTA) biedt de opleiding voor de zakelijke markt trainingen en cursussen op bachelor en postbachelorniveau, alsmede advies en begeleiding voor individuele deelnemers, teams en organisaties op het terrein van Personeel en Arbeid. Vorige visitatie: 18 en 19 maart 2004 Besluit NVAO: 15 maart 2005 Sinds accreditatiebesluit in 2005 is de kwaliteit van de toetsing verbeterd, is een instroomprocedure vastgesteld, is gewerkt aan de ervaren werkdruk, is de binding van docenten met de beroepspraktijk versterkt, het kwaliteitsbeleid verder geïmplementeerd en studieloopbaanbegeleiding geconcentreerd bij een vaste groep begeleiders. NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 7/57
16. Schema opbouw programma Overzicht Propedeuse, bron: Curriculumoverzicht/Toetsmatrix, maart 2010 Leerarrangement Bok Bos Toetsproducten van de onderdelen Competenties Studiepunten Beoordelen 1. Selectie en assessment 2. Economie en arbeidsmarkt 3. Onderwijsstelsels 4. Beroepenkunde en functieanalyse Ontwikkelen 1. Algemene psychologie 2. A&O psychologie 3. HRD 4. Loopbaantheorie Zorg 1. Verzuim en Arbo 2. PenO-thema s en gezondheid 3. Ethiek 4. Geschiedenis van de arbeid Organiseren 1. Organisatiekunde 2. Recht 3. Personeelsmanagement 4. Arbeidsverhoudingen IO: Functieanalyse Kennis ontwikkelen 3 Visie ontwikkelen Projectmatig werken BV: Beslisdocumenten en methodische Vakbekwaam handelen 3 verantwoording Inleven TO: Advies arbeidsmarktbenadering Samenwerken 3 Innoveren RO: Geschiktheidsportfolio Professionaliseren Anticiperen 3 IKT 2 IO: Loopbaananalyse Kennis ontwikkelen 3 Visie ontwikkelen Presentatievaardigheden BV: Presentatie over Vakbekwaam handelen 3 ontwikkelinstrumenten Inleven TO: Analyse van talentontwikkelinstrumenten Samenwerken 3 in reële organisatie Innoveren RO: Weblog Professionaliseren 3 Anticiperen IKT 2 IO: Managementadvies Kennis ontwikkelen 3 Visie ontwikkelen Gespreksvaardigheden BV: Attitude-interview Vakbekwaam handelen 3 Inleven TO: Verbetervoorstel n.a.v. risicoinventarisatie Samenwerken 3 Innoveren RO: Essay over normen en waarden Professionaliseren 3 Anticiperen IKT 2 IO: Beleidsnotitie Kennis ontwikkelen 3 Visie ontwikkelen Methodische BV: Intakegesprek adviesopdracht Vakbekwaam handelen 3 adviesvaardigheden Inleven Onderzoeksvaardigheden (SPSS) TO: Advies HRM beleid Samenwerken 3 Innoveren RO: Essay Professionaliseren 3 Anticiperen IKT 2 In het afsluitende Competentie-examen worden de competenties professionaliseren en samenwerken getoetst voor ieder 2 EC. Totaal leerarrangementen en propedeuse is 60 EC. IO= individuele opdracht, BV=toets beroepsvaardigheid, RO= reflectieopdracht, IKT= integrale kennistoets 8/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
Overzicht Hoofdfase 1 Leerarrangement Bok Bos Toetsproducten van de onderdelen Competenties Studiepunten Beoordelen 1. Beoordelen en functiewaardering 2. Verdieping arbeidsmarkt 3. Psychodiagnostiek Ontwikkelen 1. Loopbaantheorie 2. HRD 3. Groepsdynamica en didactiek Zorg 1. Re-integratie zieke werknemer 2. Reïntegratie werkzoekenden 3. PenO-thema s en gezondheid Organiseren 1. Organisatiekunde 2. Strategisch HRM en veranderkunde 3. Juridische en financiële aspecten Beoordelende gespreksvaardigheden Psychodiagnostische vaardigheden Trainingsvaardigheden Coachende gespreksvaardigheden Onderzoeksvaardighed en HR adviesvaardigheden IO incl. BV: Geschiktheidonderzoek TO incl. RO: Arbeidsmarktcampagne Kennis ontwikkelen Visie ontwikkelen Vakbekwaam handelen Inleven Samenwerken Innoveren Professionaliseren Anticiperen IKT 2 IO incl. BV: Training loopbaanontwikkeling Kennis ontwikkelen 6 Visie ontwikkelen Vakbekwaam handelen Inleven TO incl. RO: Beleidsnotitie HRD Samenwerken Innoveren Professionaliseren Anticiperen IKT 2 IO incl. BV: Kennis ontwikkelen 6 Reïntegratietraject (gesprek en verslag Visie ontwikkelen aan UWV) Vakbekwaam handelen TO incl. RO: Trajectplan (dg analyse en dg methodiek) Inleven Samenwerken Innoveren Professionaliseren Anticiperen IKT 2 IO incl. BV: HRM advies en 6 implementatieplan TO incl. RO: Organisatieanalyse in een veranderende omgeving Kennis ontwikkelen Visie ontwikkelen Vakbekwaam handelen Inleven Samenwerken Innoveren Professionaliseren Anticiperen IKT 2 Ook aan het einde van hoofdfase 1legt de student het competentie-examen (4 EC) af gericht op competenties professionaliseren en samenwerken. Totaal hoofdfase 1: 60 EC. 6 6 6 6 6 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 9/57
Overzicht Hoofdfase 2 In hoofdfase 2 specialiseert de student zich door de keuze van de stageplaats, de keuze van twee van de vier BOZO taakgebieden en de keuze van een minor. De studenten zijn voor vier dagen per week werkzaam in de praktijk gedurende een semester of twee dagen per week gedurende een studiejaar. De opdrachten uit de leerarrangementen worden in de praktijk, op basis van maatwerk voor die organisatie uitgevoerd. Dit betekent dat de beroepskritische situaties voor elke student specifiek en uniek zijn. De student volgt in hoofdfase 2 twee leerarrangementen, waarbij elk leerarrangement bestaat uit een integrale opdracht en een tussentijdse integrale deelopdracht. Integrale opdrachten dragen bij aan de verwerving van alle competenties. Leer-arrangement Bok Bos Toetsproducten van de integrale opdrachten Beoordelen Psychodiagnostisch instrumentarium Observatievaardigheden Rapportagevaardigheden Ontwikkelen Talentontwikkeling Loopbaanmethodiek Zorg Arbeid en gezondheid Gezondheidsmanagement Interventietechnieken Organiseren Veranderkunde Kwalitatief onderzoek Opzet voor evaluatieonderzoek naar kwaliteit van diagnostiek Presentatie van onderzoeksresultaten evaluatieonderzoek Analyse ontwikkelingsvraag Keuze uit: individuele begeleidingstrajecten training ontwikkelingplan organisatie Beleidnotitie A en G Coachingstraject(en) op basis E-3 scan Plan van aanpak en beschrijving verandertraject Evaluatie en presentatie verandertraject 10/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
Toekenning van studiepunten vindt plaats tijdens het competentie-examen: Competenties majordeel hoofdfase (hoofdfase 1 + hoofdfase 2) Studiepunten 1. Kennis toepassen 8 2. Professionaliseren 7 3. Vakbekwaam handelen 8 4. Anticiperen 7 5. Samenwerken 8 6. Inleven 7 7. Visie ontwikkelen 8 8. Innoveren 7 Totaal 60 Zowel hoofdfase 1 als hoofdfase 2 bestaat uit een majordeel van 30 EC en een minordeel van 30 EC. De studenten van Cohort 2007 kennen een major-minorstructuur met twee minoren. De ene minor betreft een aan de examencommissie te verantwoorden minor; de tweede minor is een vrije minor. Minordeel hoofdfase (hoofdfase 1 + hoofdfase 2) Studiepunten Minor hoofdfase 1 30 Minor hoofdfase 2 30 Totaal 60 Overzicht afstudeerfase: Competenties Studiepunten 1. Kennis toepassen 7 2. Professionaliseren 8 3. Vakbekwaam handelen 7 4. Anticiperen 8 5. Samenwerken 7 6. Inleven 8 7. Visie ontwikkelen 7 8. Innoveren 8 Totaal 60 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 11/57
2 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding 1 : Onderwerp Oordeel Facet Oordeel 1 Doelstellingen P 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau 1.3 Oriëntatie hbo 2 Programma P 2.1 Eisen hbo 2.2 Relatie doelstellingen programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming vormgeving inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 3 Inzet personeel P 3.1 Eisen hbo 3.2 Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4 Voorzieningen P 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding 5 Interne kwaliteitszorg P 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6 Resultaten P 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Goed Goed Voldoende Goed Goed Goed VT Voldoende DT Voldoende Voldaan Goed Goed Goed Goed Voldoende Goed Goed Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding Personeel en Arbeid van Fontys Hogescholen, locaties Eindhoven, Tilburg en Sittard aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau. 1 Daar waar het oordeel van de deeltijd afwijkt van het oordeel over de voltijd, is dit apart vermeld (VT, DT). 12/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
2.1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen De opleiding baseert zich op het landelijke beroepsprofiel Format PenA2000 + en de daarbij gevoegde ontwikkelingen vanuit het vakdomein (Formats PenA 2004 + en 2008 + ). Daarin is vastgesteld dat de opleidingen PenA opleiden voor functies op hbo-niveau in het gehele beroepsdomein van Personeel en Arbeid. De kern van het beroep is: het operationeel en beleidsmatig ondersteunen en adviseren bij het scheppen, in stand houden en afbouwen van productieve en zinvolle arbeidsrelaties binnen de context van doelen, belangen en mogelijkheden van individu, organisatie en samenleving. De opleiding PenA van Fontys Hogescholen leidt studenten op tot Bachelor Human Resources Management, gericht op de balans tussen het belang van de Samenleving, de Organisatie en de Mens. De opleiding profileert zich hiermee ten opzichte van andere PenA opleidingen die opleiden tot Bachelor Business Administration, waar de bedrijfskundige en beheersmatige benadering meer centraal staat. De opleiding heeft kernvraagstukken uit het landelijke beroepsprofiel vertaald naar vier taakgebieden (BOZO): het Beoordelen van, het Ontwikkelen van, het Zorgen voor en het Organiseren van competenties en talenten. Bij Beoordelen staat de matching tussen persoon en functie centraal. Bij Ontwikkelen staat de loopbaanontwikkeling centraal. Bij Zorg staan de gezonde medewerker en de gezonde organisatie centraal. Bij Organiseren staat het optimaliseren van arbeidsprocessen centraal. De landelijke kerncompetenties zijn uitgewerkt naar acht beroepscompetenties (bijlage 5). De beroepscompetenties (eindkwalificaties), samen met de taakgebieden (zie facet 1.1), vormen het opleidingsprofiel. Uit gesprekken met management, docenten en werkveldvertegenwoordigers constateert het auditteam dat de opleiding sterk de nadruk legt bij beroepstaken behorende bij personeelsmanagement en bij HRM-strategie. Uitvoerende HRM-taken worden meer en meer gerekend tot het takenpakket van lijnfunctionarissen. Dit beeld wordt bevestigd door vertegenwoordigers uit het werkveld en door de beroepenveldcommissie en alumni. De opleiding bevestigt in gesprekken dat afgestudeerden niet altijd direct zullen functioneren als volwaardige gesprekspartner op strategisch niveau. Studenten krijgen daartoe wel de tools aangeleerd om daar op termijn naar toe te groeien. De opleiding houdt het opleidingsprofiel actueel door de ontwikkelingen, landelijk en internationaal te volgen via het LOPA, via het lectoraat Career Development, via de opleidingsoverlegorganen (vergelijk facet 5.3) en via de praktijkcontacten die docenten onderhouden via de onderwijsactiviteiten. Jaarlijks organiseren studenten een congres waarin actuele thema s worden belicht. Ook vanuit het Startbekwaamhedenonderzoek 2009 onder eigen alumni destilleert de opleiding signalen over de ontwikkelingen in het werkveld. Actuele ontwikkelingen (zoals toenemende aandacht voor loopbaancoaching, vermenging van werk- en privéomgeving, wijzigende sociale interacties, associatieve NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 13/57
probleemoplossing) worden in thematieken in het programma opgenomen (vergelijk facet 2.1). Overwegingen Het auditteam constateert uit documentatie en gesprekken dat de opleiding een specifieke profilering hanteert gericht op Human Capital: het mensgerichte binnen de context van de organisatie. Dit in tegenstelling tot de meeste PenA opleidingen die meer de organisatorische en beheersmatige aspecten centraal stellen. Met de verschuiving van meer uitvoerende taken naar lijnfuncties, krijgt de PenA functionaris meer betekenis op strategisch niveau als sparringpartner van directies. Dit beeld wordt bevestigd vanuit de werkveldvertegenwoordigers, de beroepenveldcommissie en de alumni van de opleiding. Een vraagpunt in de vorige visitatie (2004) was, volgens de NVAO, het ontbreken van een internationaal referentiekader. De opleiding geeft aan dat dit op de agenda van de LOPA staat en dat de opleiding van plan is om een eigen internationale vergelijking te maken. Het auditteam vindt dit eerste stappen die verder vervolg verdienen, maar nog niet voldoende aangezet voor een oordeel goed. Dit kan in LOPA-verband sterker worden opgepakt. De opleiding is bezig met Erasmus-overeenkomsten met onderwijsinstellingen in Finland, Vlaanderen en Spanje. Via het Fontys going abroad -programma (Fontys International Office) kunnen studenten deelnemen aan studie of stage programma s buiten Europa. De opleiding heeft samen met de opleiding MER, een opleiding International Business Consultancy ontwikkeld met een Engelstalig programma. De opleiding onderzoekt de mogelijkheden voor meer minortrajecten in het buitenland. Ook participeert de opleiding in een het Erasmus netwerk NICE (een academisch netwerk gericht op onderzoek en innovatie van loopbaanontwikkeling. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande tot het oordeel voldoende. Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen In het Format2008 + wordt het hbo-niveau geduid door de tien generieke hbo-kwalificaties, als afgeleide van de Dublin descriptoren. In het zelfevaluatierapport van de opleiding worden de beroepscompetenties van de Bachelor HRM gerelateerd aan de Dublin descriptoren. Dublin descriptor Kennis en Inzicht wordt gerelateerd aan de beroepscompetentie Kennis toepassen: maakt wetenschappelijk verantwoorde theorieën en methoden vanuit verschillende vakgebieden bruikbaar binnen arbeidsrelaties. Dublin descriptor Toepassen Kennis en Inzicht wordt gerelateerd aan de beroepscompetenties 1 (kennis toepassen), 3 (vakbekwaam handelen) en 8 (innoveren). Bij de beroepscompetenties zijn de gewenste Body of Knowledge, Body of Skills en professionele houdingsaspecten benoemd voor het te bereiken hbo-niveau. 14/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
Overwegingen Het auditteam constateert dat op landelijk en opleidingsniveau de competenties van de opleiding PenA aansluiten bij de tien generieke hbo-kwalificaties. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande tot het oordeel goed. Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen Bij dit aspect worden ook de bevindingen van facet 1.1 betrokken, waaruit blijkt dat de opleiding werkt met de landelijke Formats voor Personeel en Arbeid die vierjaarlijks landelijk met het werkveld worden afgestemd. De opleiding leidt brede HRM-professionals op voor een grote diversiteit aan functies, bijvoorbeeld Human Resources Manager, Human Development Manager, loopbaanbegeleider, re-integratieconsulent, recruiter, decaan, jobcoach of medewerker arbeidsvoorwaarden. Het werkveld waarin deze functies worden vervuld is even zo divers met organisaties in het profit veld, non-profit veld of bij de overheid; gericht op het primaire productieproces of op HRM-dienstverlening, bijvoorbeeld industriële bedrijven, uitzendbureaus, loopbaanadviesbureaus, MKB-bedrijven, scholen of overheidsinstellingen. De opleiding stemt haar opleidingsprofiel en competenties met het regionale werkveld af via de Raad van Advies (strategische ontwikkeling) en de beroepenveldcommissie Personeel en Arbeid (ontwikkelingen in het werkveld). Ook toetst de opleiding bij alumni en hun werkgevers of het opleidingsprofiel voldoende aansluit op de functies en werkzaamheden in de beroepspraktijk van de beginnende beroepsbeoefenaar op hbo-niveau. Uit het SBO 2 2009 blijkt dat studenten de opleiding een adequate voorbereiding vinden op de beroepspraktijk. Uit STO 2009 en SBO 2009 blijkt dat studenten positief oordelen over de wijze waarop de opleiding voorbereid op de beroepspraktijk. Overwegingen Het auditteam constateert dat de opleiding op landelijk en regionaal niveau voeling houdt met de ontwikkelingen in het beroepenveld. Uit gesprekken met management, alumni en vertegenwoordigers van de Raad van Advies en de beroepenveldcommissie blijkt dat de opleiding open staat voor deze ontwikkelingen en daar gericht op inspeelt. Daarnaast wordt via de reguliere onderwijscontacten door docenten (stage, projecten en afstuderen) signalen 2 SBO: StartBekwaamheden Onderzoek NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 15/57
meegenomen en besproken op mogelijke invloed op de eindkwalificaties en het programma. Zo kunnen leden van de beroepenveldcommissie bijvoorbeeld aanwezig zijn bij de studentpresentaties aan het einde van iedere onderwijsperiode. Het auditteam is van mening dat de opleiding open staat voor nieuwe ontwikkelingen en daar realistisch mee om gaat en waar nodig incorporeert in haar doelstellingen en programma. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstelling opleiding positief beoordeeld. 2.2 Programma De opleiding is sinds 2008 ingericht volgens het opleidingsprofiel met beroepscompetenties en BOZO taakgebieden. Per studiejaar zijn er vier leerarrangementen gerangschikt conform de taakgebieden (BOZO). Voor ieder leerarrangementen zijn de Body of Knowledge (BOK) en Body of Skills (BOS) vastgesteld met de bijbehorende toetsproducten. Ieder leerarrangement bestaat uit de onderdelen: a. individuele theorieverwerkingsopdracht (relatie met relevante theorieën), b. opdracht beroepsvaardigheden, toepassing van vaardigheden in trainingen en workshops, c. de teamopdracht, gericht op een beroepsproduct of beroepshandeling, d. de reflectieve opdracht en e. de Integrale Kennis Toets (IKT), de individuele toets van de BOK. Aan het einde van de propedeuse en hoofdfase 1 worden competentie-examens afgenomen, met name gericht op de competenties professionaliseren en samenwerken. Hoofdfase 2 is opgebouwd rond de stage, specialisatie in twee van de vier BOZOtaakgebieden en de keuze van een minor. De studenten zijn voor vier dagen per week werkzaam in de praktijk gedurende een semester of twee dagen per week gedurende een studiejaar. De opdrachten worden in de praktijk, op basis van maatwerk voor een organisatie uitgevoerd. De twee leerarrangementen van hoofdfase 2 bestaan uit een integrale opdracht. Deeltijdstudenten moeten na de propedeuse verplicht een werkplek hebben in een organisatie waar zij hun studieopdrachten kunnen uitvoeren. In de afstudeerfase zijn de vraagstukken niet meer geordend naar de taakgebieden, maar zijn ze integraal en overstijgend. De studenten zijn drie dagen per week werkzaam in de praktijk. De afstudeerfase bestaat uit de adviesopdracht (groepsopdracht aangaande een organisatievraagstuk), capita selecta, de individuele innovatieopdracht (Vakmanschap is Meesterschap; ontwikkeling van een innovatieve oplossing (theorie, instrument of methode voor een complex HRM vraagstuk), Reflective Practitioner (kritische metacognitieve reflectie op de beroepsgeschiktheid op micro, meso en macroniveau) en het afsluitende competentieexamen (beoordeling van reflectieverslag en assessmentdossier via een criteriumgericht interview). 16/57 NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid
De eindkwalificaties en de onderwijsprogramma s zijn voor alle varianten en locaties gelijk. Voor ontwikkeling van het programma zijn daarom ontwikkelgroepen samengesteld met medewerkers van alle locaties en varianten. Afstemming vindt plaats in een voorzittersoverleg dat zal worden omgevormd tot een curriculumcommissie per 2010-2011. Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen Kennisontwikkeling: De inhoud van de leerarrangementen is verbonden aan de beroepskritische situaties van een taakgebied (BOZO). De opleiding heeft voor haar leerarrangementen de Body of Knowledge (BOK) en Body of Skills (BOS) vastgesteld. De BOK en BOS zijn rechtstreeks afgeleid van het Landelijk Opleidingsprofiel (LOPA 2000+, 2004+ en 2008+). In de BOK zijn de relevante theorieën, modellen en concepten benoemd voor de belangrijkste kennisdomeinen van (arbeids- en organisatie)psychologie, sociologie, economie en (arbeids)recht. Dit is een herkenbaar referentiekader voor docenten en studenten, zo blijkt uit de gevoerde gesprekken. Studenten noemen diverse voorbeelden van basis en ook actuele onderwerpen die in de BOK en BOS aan de orde komen gedurende de studie, bijvoorbeeld het gebruik van ken- en stuurgetallen binnen een organisatie en aandacht voor thematieken als duurzaamheid en ethiek. De literatuurlijsten (propedeuse en hoofdfase1) zijn afgeleid van de BOK en bevatten zowel verplichte als aanbevolen literatuur. Vanaf hoofdfase 2 werkt men met aanbevolen literatuur en brengen studenten via hun leeropdrachten zelf gericht literatuur in. De literatuurlijst wordt jaarlijks geactualiseerd. Het programma is opgezet volgens het GUIT-model voor opbouw in praktijkopdrachten. Gedurende de studie is er een opbouw: G: opdrachten gebaseerd op de praktijk, U: opdrachten uit de praktijk, I: opdrachten worden uitgevoerd in de praktijk, T: de uitwerking van de opdrachten is toevoegend aan de praktijk. Studenten leren van en in de praktijk. De opdrachten krijgen een steeds grotere omvang, waarbij studenten leren de vraagstukken vanuit meerdere perspectieven te benaderen. De opleiding werkt aan een breed netwerk in de beroepspraktijk om een breed scala aan actuele opdrachten aan studenten te kunnen bieden. Bedrijven en organisaties adopteren bepaalde casussen en verversen deze vanuit hun eigen ervaring, inspelend op actualiteiten in het vakgebied. Ook maakt de opleiding veel gebruik van landelijke materialen en casussen. Studenten brengen ook casuïstiek in, de begeleider keurt dan het niveau en de diepgang van het onderwerp. NQA - Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Personeel en Arbeid 17/57