Fontys Hogescholen. HBO-Bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

Transcriptie

1 Fontys Hogescholen HBO-Bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juli 2010

2 2/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

3 Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Fontys Hogescholen Opleiding(en) Sociaal Pedagogische Hulpverlening Variant(en) Voltijd en deeltijd Croho-nummer Locatie(s) Eindhoven en Tilburg Auditdatum 20 april 2010 Auditteam de heer drs. J. Loovers (voorzitter, onderwijsdeskundige) mevrouw drs. A.L.M. Groen MCM (vakdeskundige) mevrouw P. Taken (studentlid auditteam) de heer Peter van Achteren BLL (NQA-auditor) Door Fontys Hogescholen is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Het auditteam spreekt haar waardering uit voor de openheid waarmee de opleiding inzicht heeft gegeven in haar (management)documentatie. Onderwerp 1 Doelstellingen Het auditteam constateert op basis van de bestudering van documenten en de gesprekken dat de opleiding aansluit bij eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden. De opleiding heeft tevens inzicht in de wijze waarop zij zich verhoudt tot gelijksoortige opleidingen in binnen- en buitenland. Dit inzicht wordt onder meer verkregen door participatie in diverse (inter)nationale contacten via overleggen en congressen. Verder is het auditteam positief over de activiteiten die worden ondernomen om het vernieuwde landelijke opleidingsprofiel binnen de opleiding te integreren. Het bachelorniveau van de opleiding wordt aangetoond met behulp van de Dublin descriptoren. Tevens zijn de tien generieke HBO-kwalificaties input geweest bij de ontwikkeling van de competenties Bachelor of Social Work van Fontys. De opleiding geeft in haar documentatie duidelijk aan waartoe wordt opgeleid. Zij sluit met de beschrijving aan bij de (beroeps)beschrijving in het landelijke opleidingsprofiel. Het auditteam heeft voorts geconstateerd dat het relevante beroepenveld betrokken wordt bij de competenties die de opleiding hanteert. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 3/61

4 Onderwerp 2 Programma De beroepsgerichtheid is door de gehele opleiding zichtbaar bijvoorbeeld door het gebruik van vakliteratuur, maar valt specifiek op door het gebruik van de beroepsvraagstukken (Eindhoven) en venijnige vraagstukken (Tilburg). Studenten worden toegerust tot het uitvoeren van (delen van) toegepast onderzoek, deze lijn is recent versterkt. Verder waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden, met name door deze in de beroepspraktijk aan te leren. Actuele ontwikkelingen komen binnen het onderwijsprogramma aan bod, onder meer door inbreng vanuit het lectoraat. Binnen de opleidingsbeschrijvingen de studiehandleidingen maakt de opleiding zichtbaar aan welke (delen van) competenties studenten werken binnen de programmaonderdelen. De opleiding heeft met het gebruik van prestatie-indicatoren aangetoond een adequate concretisering gemaakt te hebben van de competenties. In de documentatie van de opleiding heeft het auditteam geen matrix aangetroffen waarin de opleiding een totaaloverzicht presenteert. Een dergelijk overzicht zou naar oordeel van het auditteam een verrijking zijn, daar het bijdraagt aan het integrale zicht op de invulling van het onderwijsprogramma vanuit de competenties. Het auditteam constateert dat het programma studenten de mogelijkheden biedt om de competenties te verwerven. De opleiding biedt een samenhangend programma aan. Het onderwijsprogramma heeft de afgelopen jaren vele wisselingen ondergaan. Enige stabiliteit is ook noodzakelijk om samenhang zichtbaar te maken. Het onderwijsprogramma is voldoende studeerbaar. Momenteel werkt de opleiding aan het verhogen van de studenttevredenheid over de studeerbaarheid. De opleiding sluit voldoende aan bij de kwalificaties, zowel qua vorm als inhoud, van instromende studenten. De instroomregels zijn helder vastgelegd in beleidsdocumenten en in de activiteiten van de opleiding herkent het auditteam inzet op het behoud en verder inrichten van het instroom- en aansluitingsbeleid. Het didactisch concept van de opleiding is adequaat om de eindkwalificaties van de opleiding te bereiken. Het didactisch concept verschilt per locatie van de opleiding. Het auditteam constateert dat deze voor beide locaties consequent zijn uitgewerkt. Het systeem van toetsen en beoordelen is goed vormgegeven binnen de opleiding. De opleiding biedt een variatie aan passende toetsvormen aan. De toetsen sluiten aan op de leerstof en de beoordelingscriteria zijn herleidbaar naar de doelstellingen. De beoordelingen worden adequaat uitgevoerd. In 2009 heeft de opleiding een toetscommissie ingesteld. Onderwerp 3 Personeel De docenten van de opleiding weten de verbinding tussen de opleiding en de beroepspraktijk te leggen. Ze houden het vakgebied bij en zijn op de hoogte van relevante ontwikkelingen in het beroepenveld. Door de inzet van docenten bij zowel de voltijd als de deeltijdopleidingen borgt het management de uitwisseling van kennis en actuele ontwikkelingen in het beroepenveld bij beide opleidingen en varianten. De docenten houden vakkennis bij door het bestuderen van vakliteratuur en bezoeken aan bijeenkomsten van verschillende verenigingen en netwerken. De opleidingen zetten voldoende personeel in om de opleidingen te verzorgen. Er is sprake van een positieve docent-studentratio die voldoet aan de interne streefnormen. 4/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

5 Onderwerp 4 Materiële voorzieningen De huisvesting en overige geboden voorzieningen zijn toereikend om het onderwijsprogramma te verzorgen. Het systeem dat de opleiding hanteert voor de studiebegeleiding en informatievoorziening wordt door het auditteam positief gewaardeerd. In de uitvoering van de geformuleerde activiteiten blijkt voor het auditteam dat nog wel verbetering mogelijk is binnen deze twee aspecten (studiebegeleiding en informatievoorziening). Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg Uit documentatie en gesprekken met management en docenten blijkt dat de opleiding de vinger aan de pols houdt wat betreft haar onderwijskwaliteit. De evaluaties worden goed gedocumenteerd en periodiek uitgevoerd. De opleiding voert vanuit haar kwaliteitszorgbeleid verbeteringen in het onderwijs door. Medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld worden adequaat betrokken bij het systeem van kwaliteitszorg. De opleiding stelt zich daarin actief op en staat open voor reacties. Onderwerp 6 Resultaten De opzet van de afstudeerfase duidelijk en gevarieerd. Studenten worden door de combinaties van te leveren beroepsproducten en competentie-examens in de volle breedte getoetst op hun competenties. De opleiding begeleidt en faciliteert dit proces adequaat. Het resultaat van de opleiding, in de vorm van de eind(beroeps)producten, kan worden geoptimaliseerd door de onderzoeksvaardighedenlijn in te programma te versterken. De analytische vaardigheden van studenten en het gebruik van vakliteratuur kunnen op die manier nog aan sterkte winnen. De opleiding is hiermee reeds gestart. Het auditteam heeft kennisgenomen van de uitgesplitste resultaten op het gebied van rendementen. De opleiding heeft de relevante indicatoren in zicht en het auditteam herkent aandacht binnen de opleiding voor onderdelen waar niet aan het streven wordt voldaan. Voor de locatie in Tilburg zijn daarin meer aandachtsgebieden te benoemen dan voor de locatie Eindhoven. De maatregelen die de opleiding hierin heeft ondernomen lijken effect te sorteren, maar nog niet in die mate dat het auditteam zonder meer kan stellen dat de opleiding op de goede weg is. Ook het effect dat de overgang van de locatie Tilburg naar Eindhoven zal hebben op de rendementen is naar oordeel van het auditteam niet zonder meer positief. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening van Fontys Hogescholen aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk 2. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 5/61

6 6/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

7 1 Basisgegevens 9 2 Beoordeling Doelstellingen van de opleiding Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten 39 3 Bijlagen 45 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 47 Bijlage 2 Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 53 Bijlage 3 Bezoekprogramma 57 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 59 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 7/61

8 8/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

9 1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening van Fontys Hogescholen zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Fontys Hogescholen 2. Status instelling Bekostigd 3. Naam opleiding in CROHO Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) 4. Registratienummer in CROHO Oriëntatie en niveau hbo; bachelor 6. Aantal studiepunten 240 EC 7. Afstudeerrichting(en) N.v.t. 8. Locaties Eindhoven en Tilburg 9. Code of conduct ondertekend Ja 10. Varianten Voltijd en deeltijd 11. Inhoudelijk profiel opleiding De opleiding SPH leidt op voor beginnende beroepsbeoefenaren voor de functies van Sociaal- Pedagogisch Hulpverlener (SPH er). De SPH er werkt met een grote mate van verantwoordelijkheid en zelfstandigheid in een vaak complexe situatie. Samengevat kan gesteld worden dat de SPH er mensen van jong tot oud helpt hun leven weer zo zelfstandig mogelijk in te richten. Het gaat om tijdelijke, langdurige of permanente hulp bij problemen in relaties, het gezin, de opvoeding of de eigen ontwikkeling, maar ook bij handicaps, geestelijke stoornissen of ziekte. De hulp bestaat uit (sociaalagogische) begeleiding, ondersteuning en/of verzorging thuis of in een instelling. De student ontwikkelt zich tot een breed opgeleide SPH er die zich heeft gespecialiseerd in één van de domeinen en in staat is om een transfer te maken naar andere werkterreinen. 12. Beoogd werkveld alumni SPH ers werken vooral in de domeinen jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg, verslavingszorg, justitiële hulpverlening, vluchtelingenwerk, maatschappelijke opvang, ouderenzorg, jongerenwerk en de overheid. 13. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool De opleiding SPH maakt, samen met de opleidingen Culturele en Maatschappelijke Vorming (CMV) en Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD), deel uit van het instituut Sociale Studies. Het instituut Sociale Studies is een van de 29 instituten binnen Fontys Hogescholen. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 9/61

10 14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO 15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie Jaar vorige visitatie: 2004 Datum besluit NVAO: 15 februari 2005 Het werkveld was ten tijde van de vorige accreditatie dusdanig in beweging dat een nieuwe Beroepenstructuur Zorg en Welzijn (NIZW) en een landelijke kader voor het HSAO Vele takken, één stam (HBO-raad) is ontwikkeld. De landelijke opleidingsprofielen zijn hierop recent aangepast. Kort na de vorige accreditatie is de opleiding SPH samengegaan met de opleidingen CMV en MWD om gezamenlijk beter te kunnen inspelen op de hierboven beschreven ontwikkelingen in het werkveld en om een stevigere financiële basis te creëren voor de opleidingen. De drie opleidingen zijn in deze periode dusdanig aangepast dat: - een gemeenschappelijke propedeuse kon worden aangeboden; - de drie opleidingen, naast de leslocatie Eindhoven, ook op de nieuwe leslocatie in Tilburg werden aangeboden; - het onderwijs voldeed aan de uitgangspunten van het Fontysprogramma Biloba waarbinnen competentiegestuurd onderwijs en een majorminor-structuur werden gerealiseerd; In studiejaar is op de leslocatie Tilburg een pilot gestart met enkele basisgroepen om de opleiding aan te bieden vanuit een meer vraaggericht didactische concept genaamd expeditieleren en in studiejaar is dit concept in Tilburg ingevoerd. In studiejaar en is de instroom van studenten fors toegenomen om vervolgens in en weer flink te dalen. Hierdoor is er een financieel tekort ontstaan. Het weer financieel gezond maken van het instituut heeft in 2009 geleid tot het vrijwillige vertrek van verschillende medewerkers en het besluit om de opleidingen per september 2010 te concentreren in Eindhoven en zodoende de leslocatie Tilburg af te bouwen. In 2010 zal de personele formatie nog verder worden gereduceerd, zodat het instituut in 2011 een financieel gezonde exploitatie zal kennen. 16. Schema opbouw programma Leerjaar 1: gemeenschappelijke propedeuse CMV / MWD / SPH (oriënterende, selecterende en verwijzende fase) Leerjaar 2/3: opleidingsspecifiek en beroepsvormend (beroepsvormende fase) Leerjaar 4: opleidingsspecifiek en verdiepend (afstudeer- / verdiepende fase). Afstudeerproject en minor. 10/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

11 2 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp Oordeel Facet Oordeel 1 Doelstellingen P 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau 1.3 Oriëntatie hbo 2 Programma P 2.1 Eisen hbo 2.2 Relatie doelstellingen programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming vormgeving inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 3 Inzet personeel P 3.1 Eisen hbo 3.2 Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4 Voorzieningen P 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding 5 Interne kwaliteitszorg P 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6 Resultaten P 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Voldaan Goed Voldoende Goed Goed Goed Goed Voldoende Goed Goed Goed Voldoende Voldoende (Eindhoven) en Onvoldoende (Tilburg) Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening van Fontys Hogescholen aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 11/61

12 2.1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen Het landelijk opleidingsprofiel ( De creatieve professional ) voor de opleidingen Sociaal Pedagogische Hulpverlening is in 2009 aangepast. Het vernieuwde profiel kent vijftien opleidingskwalificaties, waar voorheen drieëntwintig eindkwalificaties gehanteerd werden. De opleidingskwalificaties sluiten aan bij de domeincompetenties beschreven in Vele takken, één stam, dat in 2008 is vastgesteld als landelijk kader voor hoger sociaalagogische opleidingen. Het kader beantwoordt aan de veranderende beroepenstructuur in het werkveld. Vanaf het cohort hanteren de drie sociaalagogische bacheloropleidingen CMV, MWD en SPH van Fontys Hogescholen, afgeleid van de landelijke kaders en gevalideerd door de Raad van Advies van de FHSS, gemeenschappelijke competenties. De negen competenties zijn vastgelegd in het Fontys opleidingsprofiel Bachelor of Social Work, waar deze in zogenaamde competentiekaarten worden beschreven. De competenties zijn concreet samen te vatten in de volgende termen/begrippen: 1. Methodisch werken, 2. Agogische relatie onderhouden, 3. Samenwerken, 4. Communiceren, 5. Bijdragen aan een organisatie, 6. Professionaliseren, 7. Leidinggeven, 8. Verantwoorden en 9. Analyseren. De opleiding heeft in een tabel in haar zelfevaluatierapport de relatie tussen de beroepsprofielen, landelijke opleidingsprofielen en het Fontys opleidingsprofiel inzichtelijk gepresenteerd. Momenteel werkt de opleiding aan de vertaling van haar competenties naar de 15 opleidingskwalificaties vanuit het vernieuwde landelijke profiel. De opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening constateert dat zij in vergelijking met sociaalagogische opleidingen in Angelsaksische landen een meer specialistische opzet hanteert. In die landen wordt vanuit het begrip social work een bredere invulling gekozen dan SPH in de Nederlandse situatie. De opleiding herkent in de nationale omgeving wel een soortgelijke ontwikkeling. Momenteel werkt de opleiding aan het aanpassen van de eindkwalificaties van de Bachelor Social Work, waarbij ook rekening gehouden wordt met recente ontwikkelingen in het werkveld en de nieuwe landelijke opleidingskaders. In de nieuwe eindkwalificaties zal nadrukkelijker dan voorheen de verbinding gemaakt worden met de sociaalagogische-beroepscontext. De opleiding evalueert haar eindkwalificaties structureel op hun relevantie voor de beroepspraktijk. Deze taak is onder meer belegd bij de Raad van Advies. Zij onderschrijft de huidige competenties van de Bachelor of Social Work en onderschrijft de wijze waarop de opleiding werkt aan de herziening van de competenties, zoals hierboven reeds beschreven. De eindkwalificaties worden ook getoetst op relevantie door middel van het alumnionderzoek. Relevante (inter)nationale ontwikkelingen worden gevolgd door actieve deelname aan landelijke overleggen (sectorraad HSAO en het landelijke opleidingsoverleg SPH), door gesprekken met hoger 12/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

13 onderwijsinstellingen in binnen- en buitenland en door deelname aan internationale congressen van EASSW/FESET/IASSW. Overwegingen Het auditteam constateert op basis van de bestudering van documenten en de gesprekken dat de opleiding aansluit bij eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden. De opleiding heeft tevens inzicht in de wijze waarop zij zich verhoudt tot gelijksoortige opleidingen in binnen- en buitenland. Dit inzicht wordt onder meer verkregen door participatie in diverse (inter)nationale contacten via overleggen en congressen. Verder is het auditteam positief over de activiteiten die worden ondernomen om het vernieuwde landelijke opleidingsprofiel binnen de opleiding te integreren. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande tot het oordeel goed. Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen De negen competenties zijn uitgewerkt naar drie competentieniveaus (niveau 1: hoofdfasebekwaam; niveau 2: afstudeerbekwaam; niveau 3: startbekwaam). Op elk niveau zijn per competentie prestatie-indicatoren beschreven. Ter validering van het niveau van de opleiding heeft de opleiding gebruik gemaakt van de Dublin descriptoren. In een tabel uit het document Relatie competenties Dublin descriptoren maakt de opleiding inzichtelijk hoe de prestatie-indicatoren op niveau 3 (als onderdeel van een competentie) aansluiten bij Dublin descriptoren. Uit deze tabel blijkt onder meer dat de competentie Methodisch werken (is in staat om zelfstandig op systematische en transparante wijze methodisch te werken in alle binnen de beroepscontext voorkomende handelingssituaties) gerelateerd is aan de descriptoren 1. Kennis en inzicht, 2. Toepassen kennis en inzicht en 3. Oordeelsvermogen. De descriptor Communicatie is verbonden met zes van de negen competenties: Agogische relatie onderhouden, Samenwerken, Communiceren, Bijdragen aan een organisatie, Leidinggeven en Analyseren. De descriptor Lerend vermogen is gerelateerd aan de competentie Professionaliseren. Bij het formuleren van de landelijke opleidingsprofielen SPH, die input zijn geweest bij het ontwikkelen van de competenties Bachelor of Social Work van Fontys, zijn tevens de tien generieke HBO-kwalificaties gebruikt. Overwegingen Het auditteam constateert dat de opleiding met behulp van de Dublin descriptoren aantoont dat haar opleidingscompetenties aansluiten bij het niveau bachelor. Tevens zijn de tien generieke HBO-kwalificaties input geweest bij de ontwikkeling van de competenties Bachelor of Social Work van Fontys. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 13/61

14 Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed. Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen Het auditteam heeft hiervoor reeds haar bevindingen weergegeven ten aanzien van de betrokkenheid van de Raad van Advies bij de eindkwalificaties van de opleiding. Naast de Raad van Advies is er een werkveldoverleg, waarin sleutelfiguren uit diverse praktijkinstellingen participeren. De Raad van Advies voert haar functie uit voor het Instituut Sociale Studies en bestaat uit vertegenwoordigers vanuit de werkveldoverleggen die per opleiding binnen het instituut functioneren. In deze overleggen vindt uitwisseling plaats over recente ontwikkelingen binnen de beroepspraktijk en onderwijs en wordt feedback gevraagd over ontwikkeling van de opleiding. Binnen de Raad van Advies worden daarnaast afspraken gemaakt over samenwerking bijvoorbeeld ten aanzien van praktijkleren, professionalisering, gastlessen en praktijkopdrachten. Het auditteam is positief over de samenstelling en rol- en taakverdeling tussen de twee actoren. Contacten over ontwikkelingen binnen de beroepspraktijk worden ook gelegd door docenten (zie facet 3.1). Ook toetst de opleiding bij alumni of het opleidingsprofiel voldoende aansluit op functies en werkzaamheden in de beroepspraktijk, onder meer via de HBO-Monitor en het eigen alumnionderzoek. In het document Resultaten onderzoek aansluiting opleiding werk 2009 vat de opleiding de resultaten hiervan samen. Voor de SPH er bestaat thans geen landelijk overeengekomen beroepsprofiel. In andere documentatie (landelijke opleidingsprofiel en het opleidingscompetentieprofiel) wordt wel een beschrijving gegeven van het beroep waartoe wordt opgeleid. De opleiding SPH leidt op voor beginnend beroepsbeoefenaar voor de functies van Sociaal Pedagogisch Hulpverlener. De opleiding geeft de volgende samenvatting om de rol van de SPH'er te omschrijven: De SPH'er helpt mensen van jong tot oud- hun leven weer zo zelfstandig mogelijk in te richten. Het gaat om tijdelijke, langdurige of permanente hulp bij problemen in relaties, het gezin, de opvoeding of de eigen ontwikkeling, maar ook bij handicaps, geestelijke stoornissen of ziekte. De hulp bestaat uit begeleiding, ondersteuning en/of verzorging thuis of in instellingen. SPH'ers werken onder meer in de domeinen jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg, verslavingszorg, justitiële hulpverlening, vluchtelingenwerk, maatschappelijke opvang, ouderenzorg, jongerenwerk en de overheid. De SPH'er werkt onder meer als: (ped)agogisch medewerker, coördinerend (groeps)begeleider, casemanager/trajectbegeleider/ 14/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

15 bemiddelaar, opvoedingsondersteuner, jeugdzorgwerker, zorgcoördinator. Het auditteam merkt op dat een deel van de studenten zich kwalificeert voor functies die niet in grote aantallen beschikbaar zijn in de beroepspraktijk. Dat geldt bijvoorbeeld voor hbo-bachelorfuncties in de gehandicaptenzorg. Overwegingen De opleiding geeft in haar documentatie duidelijk aan waartoe wordt opgeleid. Zij sluit met de beschrijving aan bij de (beroeps)beschrijving in het landelijke opleidingsprofiel. Het auditteam heeft voorts geconstateerd dat het relevante beroepenveld betrokken wordt bij de competenties die de opleiding hanteert. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen Alle facetten zijn tenminste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstelling opleiding voldoende. 2.2 Programma Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen De opleiding heeft voor beide locaties een aparte Opleidingsomschrijving SPH. De opleiding toont hiermee de verschillen in het programma voor de twee locaties. In de beschrijvingen van het opleidingsprogramma is zichtbaar dat in Eindhoven in het propedeutische jaar gewerkt wordt met diverse leerlijnen. Vervolgens krijgen studenten in het tweede studiejaar eerst een aantal basismodulen SPH aangeboden, waarna zij in het tweede semester een differentiatie kiezen: 1. Jeugd, 2. Bijzonder als ieder ander, 3. GGZ, 4. Maatschappelijk hulpverlening, 5. Creatief & Ondernemend. In Tilburg spreekt men van expeditieleren door middel van venijnige vraagstukken onder meer op het gebied van loverboys, queenbees, vakmanschap/professionele identiteit, multiprobleem gezin en persoonlijk professioneel profiel. Interactie met de beroepspraktijk vindt op beide locaties plaats door middel van het praktijkleren (stages), gastlessen, (afstudeer-)projecten en reflectieopdrachten. Op beide locaties worden jaarlijks twee themadagen georganiseerd door de lectoren sociale studies. Het afgelopen studiejaar betroffen dit themadagen over empowerment en de WMO NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 15/61

16 met plenaire (gast)lezingen waarin de theorie uiteen werd gezet en workshops waar de toepassing van theorie in de praktijk werd gepresenteerd. Het derde leerjaar bestaat voor voltijdstudenten van beide locaties uit een jaarstage aangevuld met supervisie- en themabijeenkomsten. Thema s die behandeld worden zijn onder meer: agressie, seksualiteit, stress/weerstand, cultuur, verzorging, mediation, verlies en muzisch-agogisch werken. In het vierde jaar specialiseren studenten zich verder in het vakgebied, onder meer door het volgen van een minor en het uitvoeren van een afstudeerproject. De deeltijdstudent studeert via het binnenschools curriculum en tegelijkertijd in de praktijk in alle studiejaren. Wegens de afbouw van locatie Tilburg (voor SPH) worden vanaf september 2010 studenten overgeplaatst naar locatie Eindhoven, alwaar ze het daar lopende curriculum volgen. Een kwart van de studenten is reeds overgestapt. Het auditteam heeft tijdens het visitatiebezoek uitvoerig stilgestaan bij de overstap die studenten maken en de borging dat deze overgang haalbaar is voor studenten. Uit gesprekken met studenten is voor het auditteam gebleken dat de overstap mentaal vooral een drempel blijkt in de aanloop er naartoe. In die aanloopfase hebben veel studenten moeite met de overstap, maar de studenten die de overstap reeds gemaakt hebben zijn positief over de daadwerkelijke uitvoering. Er is voldoende begeleiding en ook het contact maken met de andere studenten verliep goed. Vakliteratuur wordt door de opleiding aangeboden op de volgende kennisgebieden: systeemtheorie, psychologie, sociologie, psychiatrie, agogiek, (ortho)pedagogiek, ethiek/filosofie, recht, biologie/gezondheidskunde en praktijkgericht onderzoek. In de Opleidingsbeschrijvingen SPH zijn literatuurlijsten opgenomen per fase van de opleiding. Het auditteam is over het algemeen tevreden over de inhoudelijke kwaliteit van de literatuur. De literatuurlijst geeft het auditteam het inzicht dat studenten werken met literatuur dat het bachelorniveau vertegenwoordigd. Het auditteam bestempelt de literatuur tevens als praktijkgericht. Als het auditteam de totale lijst overziet valt haar twee zaken op, waarvoor zij de aandacht van de opleiding vraagt. Het eerste punt betreft de internationale component binnen de aangeboden literatuur, deze is beperkt. Het auditteam had graag enkele Engelstalige werken op de lijst aangetroffen. Ten tweede vraagt het auditteam aandacht voor de actualiteit van literatuur. Hoewel zij ervan overtuigd is dat de huidige lijst geschikt is voor een SPHopleiding, wil het auditteam graag aan de opleiding meegeven blijvend oog te houden voor recente werken binnen het sociaalagogische domein en de specifieke SPHberoepspraktijk, om nog beter aansluiting te houden bij het sociaalagogische veld dat sterk aan ontwikkeling en verandering onderhevig is. Door in de modulen te werken met beroepsvraagstukken/venijnige vraagstukken, draagt de opleiding zorg voor studiemateriaal dat aan de beroepspraktijk is ontleend. De vraagstukken richten zich op het verwerven van kennis, vaardigheden en houding binnen de sociologie, psychologie, filosofie, ethiek en recht en zijn oplopend van eenvoudig naar complex. Het programma bereidt studenten voor op het doen van praktijkgericht onderzoek. Studenten wordt de basis aangeleerd van onderzoeksvaardigheden (zoals deskresearch, kwantitatief en kwalitatief onderzoek) en van praktijkgericht onderzoek. In Eindhoven krijgen studenten twee basismodules aangeboden gericht op 16/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

17 praktijkgericht onderzoek. In Tilburg krijgt praktijkgericht onderzoek integraal aandacht doordat het thema actieonderzoek (bijvoorbeeld door middel van interviews) door het curriculum is verweven. Ook vanuit het lectoraat Sociale Studies (bestaande uit drie lectoren) komen studenten in toenemende mate in aanraking met praktijkgericht onderzoek. Dit gebeurt onder meer door het delen van ervaringen over onderzoeksprojecten, zoals met themadagen, RAAK-projecten (bijvoorbeeld Familie als bondgenoot en Jeugdpreventieproject). In toenemende mate nemen docenten en studenten deel aan dergelijke activiteiten van het lectoraat. In is gestart met themadagen voor studenten georganiseerd vanuit het lectoraat. Recent is de onderzoekslijn binnen de opleiding versterkt om daarmee de analytische vaardigheden van studenten te vergroten (zie facet 6.1) Het aanleren van beroepsvaardigheden is door de opleiding op verschillende manieren vormgegeven. Binnen de beroepsvraagstukken/venijnige vraagstukken is aandacht voor zowel kennis, houding als vaardigheden, gesprekvoering en coaching zijn hierbinnen belangrijk. Het praktijkleren (stages) draagt ook bij aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden. De ontwikkeling wordt vanuit de opleiding gestuurd door het aanbieden van praktijkopdrachten, reflectie en supervisie. In het eerste studiejaar doorlopen voltijdstudenten een oriënterende stage, in het tweede en derde studiejaar zijn de stages beroepsvormend, waarna in het vierde jaar een verdiepende stage onderdeel uitmaakt van het programma. Binnen de deeltijdopleiding wordt ten aanzien van de ontwikkeling van kennis en vaardigheden uitgegaan van het concurrency-principe. Continue wordt gezocht naar een wisselwerking tussen de opleiding en de praktijk waarbinnen de student functioneert. Verbinding met actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk wordt door de opleiding langs diverse kanalen gelegd. Zij maakt onder meer gebruik van de ervaring van (gast)docenten, werkveldvertegenwoordigers, Raad van Advies, werkveldoverleggen en informatie vanuit congressen en beroepsverenigingen. Zo heeft de opleiding de recent gepubliceerde landelijke eisen ten aanzien van jeugdzorgwerkers (beschreven in het uitstroomprofiel jeugdzorgwerker afgeleid van het competentieprofiel jeugdzorgwerker) doorvertaald naar de differentiatie Jeugd. Overwegingen Bij de bestudering van het studiemateriaal is voor het auditteam gebleken dat studenten voldoende in aanraking komen met vakliteratuur. Dit blijkt onder meer uit de literatuurlijst, maar ook uit de opleidings- en modulebeschrijvingen. De opmerkingen die het auditteam ten aanzien van het gebruik van vakliteratuur maakt zijn mogelijkheden voor de opleiding om te optimaliseren. De praktijkgerichtheid is door de gehele opleiding zichtbaar, maar valt specifiek op door het gebruik van de beroepsvraagstukken (Eindhoven) en venijnige vraagstukken (Tilburg). Studenten worden toegerust tot het uitvoeren van (delen van) toegepast onderzoek en deze lijn is recent versterkt. Verder waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden met name door deze in de beroepspraktijk aan te leren. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 17/61

18 Conclusie Het auditteam komt op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen tot het oordeel voldoende. Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen Het onderwijsprogramma kent drie niveaus: propedeuseniveau ( oriënterende fase ), hoofdfaseniveau ( opleidingsspecifieke beroepsvormende fase ) en afstudeerniveau ( opleidingsspecifieke verdiepende fase ). Het deeltijdprogramma verschilt van deze opzet in die zin dat de deeltijdstudent vanaf de hoofdfase in een relevante sociaalagogische werksetting werkt (zie facet 2.5). De eerder genoemde prestatie-indicatoren (facet 1.2) zijn per fase van de opleiding gecategoriseerd en dat vormt de start voor de vertaling van de eindkwalificaties naar het onderwijsprogramma. De prestatie-indicatoren zijn verder onderverdeeld in leerdoelen. De eindkwalificaties, prestatie-indicatoren en leerdoelen zijn sturend voor de programmaonderdelen. In de studiehandleidingen van programmaonderdelen (leerarrangementen) is de relatie tussen de programmaonderdelen zichtbaar gemaakt door te verwijzen naar de prestatie-indicatoren. Uit de handleiding van het leerarrangement Casemanagement bijvoorbeeld is op te maken dat gewerkt wordt aan de competenties 1. Methodisch werken, 3. Samenwerken, 4. Communiceren en 8. Verantwoorden. Onder de competenties wordt inzicht gegeven aan welke specifieke prestatie-indicatoren van de genoemde competenties wordt gewerkt. Van de competentie Methodisch werken bijvoorbeeld komen 7 van de 8 prestatie-indicatoren aan de orde en van de competentie Communiceren worden alle indicatoren behandeld. De opleiding heeft geen matrix waarin integraal inzichtelijk wordt binnen welke programmaonderdelen aan welke competenties (prestatie-indicatoren) gewerkt wordt. Overwegingen Het auditteam heeft op basis van de opleidingsbeschrijvingen en bestudering van studiehandleidingen gezien dat de opleiding zichtbaar maakt aan welke (delen van) competenties studenten werken binnen de programmaonderdelen. De opleiding heeft met het gebruik van prestatie-indicatoren aangetoond een adequate concretisering gemaakt te hebben van de competenties. In de documentatie van de opleiding heeft het auditteam geen matrix aangetroffen waarin de opleiding een totaaloverzicht presenteert. Een dergelijk overzicht zou naar oordeel van het auditteam een verrijking zijn daar het bijdraagt aan het integrale zicht op de invulling van het onderwijsprogramma vanuit de competenties. Tevens 18/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

19 kan het overzicht een handzaam instrument zijn bij het borgen dat alle (delen van) competenties in het programma verankerd zijn. Het auditteam constateert na bestudering van de opleidingsbeschrijvingen en studiehandleidingen dat het programma studenten de mogelijkheden biedt om de competenties te verwerven. Conclusie Op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot het oordeel voldoende. Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen Het programma kent voor beide varianten een concentrische opbouw waarbij de competenties waaraan gewerkt wordt, verdiepend terugkeren in opvolgende leerjaren. De opleiding schetst deze opbouw in haar Zelfevaluatierapport als volgt: van afgebakende taken in een standaard professionele situatie (propedeuse) wordt toegewerkt naar het uitvoeren van meer omvangrijke taken in complexere situaties in de hoofdfase, in de afstudeerfase voert de student vervolgens professionele taken volledig en zelfstandig uit in een functie of rol. De verticale opbouw van het programma is eveneens zichtbaar in de drie niveaus die de opleiding hanteert, zoals beschreven bij facet 2.2. In Eindhoven kent de propedeuse per periode één thema (achtereenvolgens: Helpen in de omgeving, agogische opdracht, maatschappelijke participatie en binding & betekenis). Vanaf het tweede semester in het tweede jaar staat binnen de studie een specifieke beroepscontext centraal, gekozen door de student zelf (de differentiatie). Vanuit die beroepscontext werkt de student aan beroepstaken. De jaarstage in het derde leerjaar sluit in principe aan bij de gekozen differentiatie. In het vierde jaar wordt verdiepend en specialistisch voortgebouwd op de beroepscontext. In deze opzet is eveneens verticaal de samenhang van het onderwijsprogramma zichtbaar. In Tilburg staan in het eerste jaar de beroepscontext en beroepstaken centraal. Studenten worden met een (venijnig) kenmerkend beroepsgerelateerd vraagstuk gestuurd naar leerinhoud, bestaande uit theorieën, concepten en vaardigheden, vanuit de gemeenschappelijk vastgestelde Body of Knowledge (BoK). In plaats van een thema, zoals in Eindhoven, staat in Tilburg per periode één of twee beroepsvraagstukken centraal. Vanaf het tweede semester in het tweede leerjaar lopen de programma s weer gelijk; keuze voor specifieke beroepscontext, jaarstage, verdieping en specialisatie in afstudeerfase. Bovengenoemde opzet van het programma (voor beide locaties) geldt vanaf cohort Tot die tijd kozen studenten twee minoren binnen het onderwijsprogramma. Vanaf komend studiejaar ( ) draait enkel de opzet zoals in Eindhoven gehanteerd. Het auditteam heeft in de gesprekken met het opleidingsmanagement en de docenten beluisterd dat het onderwijsconcept van Tilburg ( Expeditieleren ) niet volledig verlaten wordt, maar NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 19/61

20 dat bekeken zal worden hoe excellente elementen van beide programma s samengevoegd kunnen worden. De opleiding monitort de samenhang door deze te evalueren met docenten en studenten. Op basis van de resultaten worden mogelijke verbetermaatregelen voorgesteld. In het STO 2009 zijn studenten (voltijd en deeltijd Eindhoven) tevreden over de samenhang van het onderwijsprogramma. Een mogelijke verbetering kan gevonden worden in de matige tevredenheid van de deeltijd-studenten over de aansluiting van stages op het overige onderwijs. Studenten in Tilburg (voltijd en deeltijd) waarderen de samenhang over het algemeen als matig (STO 2009). Docenten in Eindhoven geven naar aanleiding van deze resultaten aan dat samenhang tussen de propedeuse en de postpropedeutische fase nog versterkt kan worden. Door de introductie van de gemeenschappelijke propedeuse en de vervanging van de minoren door differentiaties (vanaf cohort ) is, naar oordeel van de docenten, meer inhoudelijke samenhang gecreëerd. In Tilburg is het didactische concept Expeditieleren ingevoerd (zie facet 2.7), ter versterking van de samenhang. Het auditteam heeft de matige tevredenheid die zich uit in het STO 2009 over samenhang nader bestudeerd en besproken met studenten. Het auditteam stelt ten eerste vast dat scores in het STO tussen de 3.0 en 3.2 (op een vijfpuntsschaal) als matig worden aangeduid en dat daarmee het beeld van de tevredenheid anders wordt. Tevens is door studenten in het gesprek opgemerkt dat de samenhang over het algemeen goed is en dat uitsluitend kleine aanpassingen ter optimalisatie mogelijk zijn, met name voor de deeltijdopleiding. Overwegingen Het auditteam herkent vele wisselingen in de opzet van het onderwijsprogramma door invoering van nieuwe onderwijsconcepten of door vervanging van specifieke onderdelen van het programma. Deze ontwikkelingen, ingegeven vanuit de wil om verbetering tot stand te brengen, worden door de opleiding zorgvuldig voorbereid en begeleid. Toch is enige stabiliteit in het onderwijsprogramma ook noodzakelijk om de samenhang zichtbaar te maken onder meer naar de studenten toe. De samenvoeging die momenteel plaatsvindt tussen de locaties zorgt ervoor dat studenten die vanuit Tilburg overkomen weer voor een nieuwe vorm van onderwijs staan en daarmee voor een andere samenhang binnen het programma. De opleiding probeert de overgang van studenten daarom zo goed mogelijk te begeleiden door specifieke begeleiders aan de groepen toe te wijzen. Conclusie Concluderend komt het panel voor dit facet tot het oordeel voldoende. Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. 20/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

21 Bevindingen De opleiding onderkent ten aanzien van bevordering van de studeerbaarheid en het wegnemen van zoveel mogelijk factoren die de studievoortgang belemmeren een aantal factoren: meting en spreiding studielast, bewaking studievoortgang, flexibiliteit in het onderwijsprogramma, informatievoorziening en studieklimaat. Om de spreiding van de studielast te monitoren werkt de opleiding met zogenaamde studiebelastingsuren. In de onderwijsactiviteitentabellen in de Opleidingsbeschrijvingen legt de opleiding vast hoe de spreiding per studiejaar is vormgegeven, hierbij worden de volgende activiteiten gewogen: zelfstudie, onderwijsactiviteiten (inclusief voorbereiding) en toetsmomenten. Het aantal studiebelastingsuren (gekoppeld aan studieactiviteiten) is voor studenten onder meer zichtbaar in de handleidingen. In het eerste en tweede leerjaar van de voltijdopleiding worden door de opleiding minimaal 20 contacturen aangeboden, aflopend naar 16 contacturen in het vierde leerjaar. Onder contacturen worden zowel klassikaal geplande uren als individuele begeleidingsuren verstaan. Jaarcoördinatoren monitoren de studievoortgang en studeerbaarheid door gebruik te maken van studievoortgangindicatoren en door studievoortgang regelmatig met studenten te bespreken, onder meer binnen de kwaliteitskringen (zie facet 5.3). Ook binnen het evaluatie-instrument de thermometer en tijdens de schriftelijke jaarevaluaties is studeerbaarheid onderwerp van evaluatie. Flexibiliteit in het programma wordt door de opleiding ook als factor van studeerbaarheid aangewezen. De opleiding wil de doorstroom onder meer bevorderen door het gebruik van ingangseisen voor onderwijsactiviteiten en het inrichten van flexibele routes voor studenten die de studie tijdelijk moeten onderbreken. Tevens worden voorzieningen geboden voor studenten met een beperking, gedacht kan worden aan extra toetstijd voor studenten met dyslexie. Het programma is ook flexibel door geboden mogelijkheden om de studie te versnellen of te vertragen. Deze ruimte wordt onder meer geboden op momenten van keuzemodulen in het programma. De opleiding tracht door middel van kleinschaligheid een prettig leerklimaat te creëren. Kleinschaligheid uit zich onder meer in het werken met kleine studentgroepen, vaste docenten voor deze studentgroepen en fysieke nabijheid van docentwerkplekken bij studentwerkplekken. Het auditteam heeft deze nabijheid ook ervaren bij de rondleiding door het gebouw, waar sprake is van een opendeurenbeleid. Het auditteam ziet graag dat dit leerklimaat gehandhaafd blijft bij de invoeging van locatie Tilburg in Eindhoven. De opleiding hanteert een studievoortgangsysteem dat bestaat uit studentbegeleiding (onder andere monitoring en signalering) en studievoortgangregistratie. Beide factoren dragen bij aan studeerbaarheid, maar zullen verder worden uitgewerkt binnen de facetten 4.1 en 4.2. Dat geldt eveneens voor informatievoorziening. Resultaten van het STO 2009 geven blijk van matige tevredenheid over studielast en studeerbaarheid van het onderwijsprogramma. De resultaten laten de indruk achter dat deeltijdstudenten (beide locaties) hieromtrent minder tevreden zijn dan de voltijdstudenten. In 2009 heeft de opleiding enkele verbeteractiviteiten genomen. Studieloopbaanbegeleiding is geïntensiveerd en in de postpropedeuse wordt sinds NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 21/61

22 cohort ten behoeve van een betere onderlinge afstemming en monitoring een beperkt aantal docenten als studieloopbaanbegeleider ingezet. Tevens heeft de opleiding ingezet op het beter spreiden van de studielast door het aantal toetsmomenten in te perken en door een aantal studiepunten rechtstreeks te koppelen aan een toets. Overwegingen Het auditteam heeft het beleid van de opleiding ten aanzien van studeerbaarheid bestudeerd en is hier in het algemeen positief over. De opleiding monitort relevante factoren en verbindt conclusies aan de resultaten van evaluaties die zij uitvoert. De afgelopen periode hebben maatregelen van de opleiding nog niet tot een verhoging van de tevredenheid onder studenten geleid. De maatregelen die de opleiding momenteel neemt, richten zich voor een deel op informatievoorziening en studieloopbaanbegeleiding en op monitoring en afstemming tussen het onderwijs(ondersteunend)personeel. Deze maatregelen moeten zich hun uitwerking in de praktijk nog bewijzen. De activiteiten van de opleiding zijn naar oordeel van het auditteam te waarderen, maar het valt het auditteam op dat deze activiteiten voor een belangrijk deel betrekking hebben op de inzet van indirecte middelen, zoals de studiebegeleiding en de informatievoorziening. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen tot het oordeel voldoende. Instroom (facet 2.5) Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen De opleiding heeft de toelatingseisen vastgelegd in het OER en in het document Instroomregels Fontys Hogeschool Sociale Studies. Studenten zijn onder meer toelaatbaar met een diploma havo of vwo. Studenten vanaf het voortgezet onderwijs stromen in de propedeuse in. Studenten met een relatief verwante sociaalagogische mbo-opleiding niveau 4 of een relatief verwante hbo-opleiding stromen doorgaans in de postpropedeutische fase in. Tevens zijn aspirant-studenten toelaatbaar als zij beschikken over een 21+-verklaring, op grond van een toelatingsonderzoek. Voor toelating tot de deeltijdopleiding worden eisen gesteld aan de werkkring. De studenten moeten vanaf het tweede studiejaar werkzaam zijn in een relevante sociaalagogische beroepsomgeving. De opleiding heeft de aanvullende eisen ten aanzien van de werkkring vastgelegd in het OER. Fontys hogescholen tracht de aansluiting qua vorm en inhoud vanuit het toeleverend onderwijs (vo en mbo) goed te laten verlopen. Vanaf 2009 speelt het Fontys Decanen Service Centrum (voortgekomen uit Fontys Aansluitingscentrum, FAC) daarin een belangrijke rol. Zij is het centrale servicepunt voor het toeleverend onderwijs op het 22/61 NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening

23 gebied van voorlichting, studiekeuze en aansluiting in het algemeen. In de propedeuse heeft de opleiding de studentbegeleiding afgestemd op bijvoorbeeld het tot stand brengen van een goede aansluiting. Daarbij is aandacht voor zowel de persoonsdimensie, de opleidingsdimensie als de beroepsdimensie. Voltijdstudenten die starten in de hoofdfase van de opleiding nemen bij instromen deel aan een introductieprogramma, waarin onderdelen specifiek gericht zijn op zelfmanagement en zelfreflectie in een competentiegerichte omgeving. Voor instromers in de deeltijdopleiding is er extra aandacht voor het combineren van privé, werk en studie. Uit gesprekken van studentbegeleiders met studenten die de opleiding verlaten leidt de opleiding af dat de belangrijkste reden voor uitval is dat studenten niet in het relevante werkveld werkzaam willen zijn. Een te geringe oriëntatie door studenten op het beroep voor de start van de opleiding blijkt in veel gevallen de oorzaak. Het STO 2009 geeft blijk van een redelijke waardering van de aansluiting van het onderwijsprogramma bij de vooropleiding. Binnen de deeltijdopleiding ligt deze waardering iets lager dan binnen de voltijdopleidingen. In de gesprekken met studenten is deze aansluiting aan de orde gekomen. In dat gesprek komt naar voren dat met name de mbo-instroom moeite heeft met de aansluiting. Overwegingen Het auditteam is over het algemeen positief over het beleid van de opleiding als het gaat om de aansluiting van de opleiding bij de kwalificaties van de instromende studenten. De instroomregels zijn helder vastgelegd in beleidsdocumenten. In de activiteiten van de opleiding herkent het auditteam inzet op het behoud en verder inrichten van een systeem waarbij aansluiting zowel qua vorm als inhoud voldoet. In de resultaten van het STO 2009 en het gesprek met studenten ziet het auditteam reden om op te merken dat er, bijvoorbeeld kijkend naar aansluiting qua vorm voor mbo-studenten, nog terrein te winnen is. In de verbeteractiviteiten van de opleiding heeft het auditteam gezien dat de opleiding vanaf september 2011 nadere samenwerking met ROC s aangaat als het gaat om instroomprogramma s. Daarnaast wordt met ROC s en VO-scholen afstemming gezocht over de herziene uitstroomprofielen van de opleiding. Conclusie Het auditteam komt op basis van bovenstaande bevindingen en overwegingen tot het oordeel voldoende. Duur (facet 2.6) De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten/european credit points. NQA Fontys Hogescholen: audit bestaande hbo-bachelor Sociaal Pedagogische Hulpverlening 23/61