VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL 'T KWETTERNEST BASISSCHOOL IT TWASPAN BASISSCHOOL DE SCHALMEI Locaties : : : Brinnrs. :15OE en 04RK Plaats :8433 KG Haulerwijk Onderzoeksnummers :11297 + 11298 + 11299 Documentnummer :3489110 Datum onderzoek :1 november 2012 Datum vaststelling rapport :30 januari 2013 Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Ooststellingwerf. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie. uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Ooststellingwerf. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek Tijdens het bezoek aan, it en de hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken een gesprek met leidsters en leerkrachten een gesprek met ouders een gesprek met zorgfunctionarissen gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locaties weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: voorwaarden van VVE ouders kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen ontwikkeling, zorg en begeleiding kwaliteitszorg doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 2 van 8
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen: : Aantal kleuters in groep a: 20, waarvan 0 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 17, waarvan 7 doelgroepkleuters : Aantal kleuters in groep a: 22, waarvan 5 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 9, waarvan 3 doelgroepkleuters Groepsinformatie peutergroepen: t Kwetternest: Aantal peuters in groep a: 13, waarvan 13 doelgroeppeuters Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 3 van 8
2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal Kwetternest en basisscholen it en de zijn gehuisvest in brede school Samensprong in Haulerwijk. Niet alleen binnen de brede school, maar ook met de elders in het dorp gevestigde school en kinderdagverblijf werken de organisaties gestructureerd samen aan het realiseren van een doorgaande ontwikkelingslijn voor alle kinderen in Haulerwijk. kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie is op de peuterspeelzaal en de scholen in grote lijnen op orde. Ontwikkelpunten liggen vooral op het gebied van de ouderbetrokkenheid, afstemming, zorg, kwaliteitszorg en doorgaande lijn. Ouderbetrokkenheid ouders zijn tevreden over de activiteiten die hun kinderen aangeboden krijgen op de peuterspeelzaal en de scholen. Op geen van de locaties is specifiek ouderbeleid ontwikkeld, gericht op het bevorderen van de ouderbetrokkenheid. Scholen en peuterspeelzaal doen hun best ook in brede schoolverband om diverse activiteiten voor ouders te organiseren, maar het lukt vaak onvoldoende om doelgroepouders bij onderwijs en opvoeding te betrekken. Op de peuterspeelzaal kunnen de intakeprocedure en de frequentie van rapportage naar de ouders verbeterd worden. Educatief handelen en afstemming kwaliteit van het aanbod en het educatief handelen van de leidsters en leerkrachten is over het algemeen op alle drie de locaties van een voldoende niveau. Een ontwikkelpunt is het gepland afstemmen van het aanbod op leeftijd en ontwikkelingsniveau van de kinderen. Daarnaast is het van belang om de afstemming van het educatief handelen van de tutoren op dat van leidsters en leerkrachten beter vast te leggen. Op de scholen is het stimuleren van de interactie tussen leerkrachten en leerlingen en tussen leerlingen onderling een aandachtspunt. Nu zijn de activiteiten nog teveel op de leerkrachten gericht en worden de kinderen soms te weinig geactiveerd om zelf na te denken. Zorg Op Kwetternest en de nemen leidsters en leerkrachten regelmatig toetsen af en observeren de ontwikkeling van de kinderen. Op it worden de toetsen ook afgenomen, maar het observeren gebeurt onvoldoende breed en is te weinig gestandaardiseerd, waardoor het teveel afhankelijk is van de competenties van de leerkrachten. Dit is een ontwikkelpunt voor it. Op de peuterspeelzaal is voor alle doelgroeppeuters sinds kort een handelingsplan beschikbaar, waarin doelen en werkwijze zijn omschreven. Voor de kleuters is nog geen sprake van vastgelegde, planmatige zorg. Leidsters en leerkrachten schakelen wel tijdig externe hulp in als dat nodig is. Kwaliteitszorg en doorgaande lijn Er is nog geen sprake van een doorgaande lijn tussen peuterspeelzaal en scholen, hoewel een aantal onderdelen wel gerealiseerd is: voor alle peuters zorgt de peuterspeelzaal voor een warme overdracht en themajaarplanning is voor alle locaties (ook buiten de brede school) hetzelfde. Ook worden binnen de brede school diverse activiteiten gezamenlijk georganiseerd en overleggen partijen regelmatig over het realiseren van een doorgaande lijn. scholen beschikken over een kwaliteitszorgsysteem, maar voor- en vroegschoolse educatie komt hierin niet expliciet aan de orde. Voor de peuterspeelzaal geldt dat wel regelmatig groepsbezoeken plaatsvinden om de kwaliteit van het pedagogisch en educatief handelen in kaart te brengen en te verbeteren, maar dit wordt nog niet systematisch vastgelegd. Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 4 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Ooststellingwerf A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja Ja A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor 3 - - voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide en Schatkist Piramide en Kleuterplein A2 groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen 3 - - (voorschool) A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd 3 jaar voor VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd 3 - - (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVEprogramma) 4 4 4 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 - - A5.4 Alle leidsters en leerkrachten zijn geschoold voor het VVE-programma dat gebruikt wordt. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 2 2 B3 Intake 2 3 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten 3 2 3 te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 2 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 3 3 B7 Rekening houden met de thuistaal B1 peuterspeelzaal en de scholen hebben geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. B2 Op de scholen worden de ouders niet specifiek geïnformeerd over de inhoud en doelstellingen van VVE. B3 Het intakeformulier van de peuterspeelzaal bevat geen informatie over de ontwikkeling van de peuter. B4 peuterspeelzaal informeert ouders via themabrieven over de VVE-activiteiten. Op de gebeurt dit via de website. Voor it is dit een ontwikkelpunt. B5 scholen en de peuterspeelzaal organiseren wel gezamenlijk ouderactiviteiten, maar het lukt onvoldoende om de doelgroepouders hierbij te betrekken. Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 5 van 8
B6 peuterspeelzaal informeert de ouders standaard over de ontwikkeling van hun kind als de peuter net 3 jaar is geweest en vlak voordat hij of zij naar school gaat. tussenliggende periode is te lang. Op de scholen hebben ouders van doelgroepleerlingen drie keer per jaar een gesprek met de leerkracht. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 3 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt 2 2 3 gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten 3 2 2 is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met 3 2 2 en tussen kinderen C3.4 leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de 3 2 3 kinderen is responsief C3.7 leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 2 2 2 C1.2 peuterspeelzaal werkt met het programma Piramide, maar een doelgerichte planning per dag of week ontbreekt nog. C.1.4 en C3.7 Zowel in de peuterspeelzaal als in de scholen is te weinig te zien dat bij het reguliere aanbod rekening gehouden wordt met verschillen in leeftijd en ontwikkelingsniveau van kinderen. Dit is een ontwikkelpunt. Bij de is de differentiatie in het programma Kleuterplein systematisch geregeld; bij de uitvoering in de praktijk is dit echter niet steeds herkenbaar. C3.1 Op de scholen is het vastleggen van de afstemming van de werkzaamheden tussen leerkrachten en tutoren een ontwikkelpunt. C3.3 Op de scholen is het bevorderen van de interactie tussen leerlingen onderling en tussen de leerlingen en de leerkracht een ontwikkelpunt. Nu stellen de leerkrachten te weinig open vragen en komen de leerlingen weinig aan het woord. Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 6 van 8
C3.6 Op it is extra aandacht nodig voor het responsief gedrag van de leerkracht. Het is van belang dat de leerkracht een luisterende houding aanneemt en ingaat op het initiatief van het kind. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 2 3 D1.2 begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de 3 2 2 kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 3 2 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden D1.1 Op Kwetternest en de nemen leidsters en leerkrachten regelmatig toetsen af en observeren de ontwikkeling van de kinderen. Op it worden de toetsen ook afgenomen, maar het observeren gebeurt onvoldoende breed en is teveel afhankelijk van de competenties van de leerkrachten. D1.2 en D1.4 Voor alle doelgroeppeuters is sinds kort een handelingsplan beschikbaar, waarin doelen en werkwijze met name voor de taalontwikkeling - zijn omschreven. Voor de kleuters is nog geen sprake van vastgelegde, planmatige zorg. D1.3 Het evalueren van de zorg is bij zowel de peuterspeelzalen als de scholen een ontwikkelpunt. Bij de scholen hangt dat samen met het ontbreken van doelgerichte planmatige zorg, bij de peuterspeelzaal hebben nog nauwelijks evaluaties plaatsgevonden omdat pas kort geleden gestart is met het uitvoeren van de handelingsplannen. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE 2 2 2 regelmatig E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van 2 2 2 alle kinderen E4 voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVEverbetermaatregelen 2 2 2 E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVEeducatie 2 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 2 2 E2 E6 scholen beschikken over een kwaliteitszorgsysteem, maar voor- en vroegschoolse educatie komt hierin niet expliciet aan de orde. Voor de peuterspeelzaal geldt dat er nog niet systematisch wordt gewerkt aan het in kaart brengen, verbeteren en borgen van de kwaliteit. Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 7 van 8
F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten 3 - - doorstromen naar een vroegschool F3 voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de 2 2 2 voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 manier om met ouders om te gaan op de voor- en de 2 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F7 interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 2 F5-F7 Er is nog op een aantal onderdelen nog geen sprake van een doorgaande lijn tussen peuterspeelzaal en scholen. Wel zorgt de peuterspeelzaal voor een warme overdracht van alle peuters en is de themajaarplanning voor alle locaties (ook buiten de brede school) hetzelfde. Ook worden binnen de brede school diverse activiteiten gezamenlijk georganiseerd en overleggen partijen regelmatig over het realiseren van een doorgaande lijn. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk - - - afspraken G2 resultaten zijn van voldoende niveau - - - G3 Verlengde kleuterperiode - 3 3 G1, G2 gemeente Ooststellingwerf heeft geen afspraken vastgelegd voor te bereiken doelen met VVE. inspectie onthoudt zich op deze punten daarom van een oordeel. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: 128359 Onderzoeksdatum: 01-11-2012 Pagina 8 van 8