Het fenmeen cyberpesten It s cmplicated... 11 februari 2014 Prf. dr. Eva Lievens FWO Vlaanderen Interdisciplinair Centrum vr Recht & ICT KU Leuven b-ccentre Universiteit Gent
www.glbalnerdy.cm 2
3
Wat is cyberpesten? pesten dr middel van internet (incl. sciale media) en mbiele telefns (smart phnes) Maar... it s cmplicated vb. k cyber-agressie, cyberhaat, zelfs cyberbullicide... 4
Cyberpesten is een nline risic Cyberpesten treft zwel vlwassenen als kinderen en jngeren Cyberpesten is gerelateerd aan andere nline risic s 5
Overzicht Kinderen, jngeren & sciale media: Stand van zaken Recente trends Risic s vr kinderen en jngeren p sciale netwerken Welke? Cijfers: he vaak kmen de risic s vr? Fcus p cyberpesten & sexting Regelgevend kader Andere manieren m risic s aan te pakken? 6
Stand van zaken: kinderen nline Eurpa EU Kids Online (2010) 59% van 9-16 jarigen hebben een prfiel p een sciaal netwerk 38% van 9-12 jarigen hebben een prfiel p een sciaal netwerk Verenigd Kninkrijk Studie NSPCC (nvember 2013): Arund half f 11 and 12 year lds in the UK have an underage prfile. Liegen = OK? COPPA 7
Stand van zaken: kinderen nline US: Studie Pew Internet (mei 2013): Fully 95% f thse ages 12-17 use the internet. Eight in ten nline teens use sme kind f scial media. Twitter is still nt in the same league as Facebk, which attracts 77% f nline teens. Still, 24% f nline teens nw use Twitter, a figure that is up frm 16% in 2011 and 8% the first time we asked this questin in late 2009. Studie Pew Internet (maart 2013) 37% f all teens have smartphnes 8
Stand van zaken: kinderen nline Vlaanderen / België: Apestaartjaren (2012): Meer dan 80% van de ndervraagde jngeren tussen 12 en 18 hebben een Facebk-prfiel. 81% van de jngeren hebben een smart phne (gsm die k p Internet kan). EU Kids Online Belgium (2012) In Belgium, 95% f the 9-16 year lds g nline at least nce a week, and 66% are nline (almst) every day, which is slightly abve the Eurpean average f 93%. EU Kids Online (ref. t Tuewen et al. 2012): 70% f Flemish pre-schlers are nline, usually frm the age f 3 t 4 nwards, and mstly n a regular basis f at least several 9 times a mnth
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren Byebye Facebk, Hell... 10
11
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren Byebye Facebk, Hell... Pew 2013: Teens shw that they have waning enthusiasm fr Facebk, disliking the increasing adult presence, peple sharing excessively, and stressful drama, but they keep using it because participatin is an imprtant part f verall teenage scializing. 12
13 http://istrategylabs.cm/2014/01/3-millin-teens-leave-facebk-in-3-years-the-2014- facebk-demgraphic-reprt/
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren Byebye Facebk, hell Whatsapp, Vxer... 350 millin mnthly active users! 14
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren De Mrgen, 2 nvember 2013 15
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren 16
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren Byebye Facebk, hell Instagram, Snapchat... 17
Recente trends in sciaal netwerk gebruik bij kinderen en jngeren Snapchat, a pht-based messaging service, is prcessing 350 millin phts each day 18
19
Risic s vr kinderen en jngeren Welke risic s? 20
21
22
23
24
25 http://www.bbc.c.uk/news/uknrthern-ireland-26013063
26 http://www.theguardian.cm/lifeandstyle/2013/ct/05/teens-scial-netwrking-gd-fr-them
Over welke risic s gaat het? 27
Over welke risic s gaat het? Grming Gradueel prces SNS bevat schat aan infrmatie Cyberpesten Meilijk te definiëren (vb. drama ) Regelmatig / machtsrelatie Sexting Primaire en secundaire vrmen Cnfrntatie met illegale/schadelijke/ngewenste cntent Reclame (targeted advertising, prfiling,...) 28
29
He vaak kmen die risic s vr? http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/eukidsonline/eu%20kids %20III/Classificatin/EUKOCuntryFactsheet-Belgium.pdf 30
He vaak kmen die risic s vr? Grming: heel weinig, maar uiteraard heel ernstige gevlgen Sexting: cijfers lpen erg uiteen Van 1% tt 20%... Cyberpesten Cijfers variëren tussen 10 en 52%, gemiddeld 18% (vlgens EU Kids Online) Kinderen en jngeren zijn bezrgd ver cyberpesten en zitten er vaak heel erg mee f zijn heel erg gekwetst als het hen zelf verkmt Wisselende rllen! 31
He vaak kmen die risic s vr? Cnfrntatie met ngewenste inhud: 22% van alle jngeren geeft aan dat ze het niet leuk vinden m met seksuele inhud gecnfrnteerd te wrden 18% van alle jngeren geeft aan dat ze het niet leuk vinden m met gewelddadige inhud gecnfrnteerd te wrden Vlaanderen: 16% gecnfrnteerd met nline seksuele beelden 18% ntving reeds seksueel getinte berichten 32
Hebben risic s andere impact dan ffline? Annimiteit Gebrek aan fysieke nabijheid ( cckpit-effect ) Drempel is laag Snelle en ncntrleerbare verspreiding van infrmatie (vb. viraal...) Smart phne: 24/7 nline, gebrek aan supervisie 33
Juridisch kader België: p nr. 22! 34
Fundamentele rechten IVRK Recht p vrijheid van meningsuiting Recht p privacy Recht p bescherming Afweging Tussen verschillende rechten Tussen rechten kinderen en rechten vlwassenen
Grming Eurpees RvE: Verdrag van Lanzarte EU: Richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen en kinderprngrafie België Geen specifieke bepaling (wel wetsvrstel) Strafbare pging (art. 372 / 373 / 375 / 379 Sw: aanranding van de eerbaarheid van minderjarigen, verkrachting, bederf van de jeugd en prstitutie)? 36
Cyberpesten Eurpees RvE: verschillende aanbevelingen RvE: EVRM: art. 10 / art. 8 (KU v Finland) EU: Richtlijn VP 37
Cyberpesten België Art. 145 3bis Wet 13 juni 2005: verrzaken van last f schade dr middel van elektrnische cmmunicatiemiddelen (intentie / crrespndent) Sw: Art. 442bis Sw.: belaging (Cass. 29/10/2013: ruim!) Art. 443 / 444 Sw.: laster / eerrf; art. 448: belediging (prblematiek drukpersmisdrijven) Art. 550bis (hacking), 550ter (virussen), 210bis (valsheid in infrmatica) Recht p afbeelding: testemming? minderjarige? WVP 38
Sexting Eurpees RvE: EVRM: art. 8 EVRM RvE: Cybercrime verdrag RvE: Verdrag van Lanzarte Uitzndering: instemming & uitsluitend bestemd vr eigen gebruik indien leeftijd seksuele meerderjarigheid bereikt! Enkel vr vervaardiging & bezit! EU: Richtlijn ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen en kinderprngrafie Gelijkaardige uitzndering EU: Richtlijn WVP Internatinaal? 39
Sexting België 383 Sw verspreiding materiaal strijdig met gede zeden penbaarheid? wat met private messaging? 383bis (KP) Sw? Recht p afbeelding (.m. Art 22 GW, art. 10 AW): testemming? minderjarige? WVP 40
Juridisch kader Aansprakelijkheid Kinderen / jngeren? Zwel dader als slachtffer Wet betreffende de Jeugdbescherming Burgerrechtelijk aansprakelijk? Schade kunnen vrzien? Vb. bij sexting? Ouders? Art. 1384 BW: weerlegbaar vermeden van aansprakelijkheid Geen fut in pveding / tezicht? - Smart phnes? Leerkrachten? Idem 41
Juridisch kader Prblemen Evlutieve interpretatie van de wet? Technische cmplexiteit Bewijs Natuurlijke reactie: bewijsmateriaal wissen Vinden dader? Minderjarige daders? Medewerking SNS aanbieders Pririteiten 42
Een andere weg dan de juridische? Ja! Empwerment Mediageletterdheid / mediawijsheid, Zelfregulering Awareness... Overheid SNS aanbieders SNS Ouders Schl 43
SNS aanbieders 44
Wat verdient aandacht p KT? Jnge kinderen: van 0-8! There is an emerging trend fr very yung children (tddlers and pre-schlers) t use internet cnnected devices, especially tuchscreen tablets and smartphnes. This is likely t result in an increasing number f very yung children having access t the internet, alng with a prbable increase in expsure t risks assciated with such internet use. EU Kids Online, 2013 45 It has nt been established that children under nine years ld have the capacity t engage with the internet in a safe and beneficial manner in all circumstances, especially when it cmes t this age grup scialising nline, either within age apprpriate virtual wrlds r as underaged participants in sites intended fr teenagers and adults (Facebk, Yu Tube etc.). EU Kids Online, 2013
Eindbemerking Een pleidi vr een psitieve maar realistische benadering van risic s vr jngeren in de scialemedia mgeving Onderscheid risk harm Weerbaarheid 46
47
Bedankt! eva.lievens@law.kuleuven.be Interdisciplinary Centre fr Law & ICT (ICRI) b-ccentre www.icri.be e.lievens@ugent.be Universiteit Gent