Aangepast strafrecht de rol van leeftijd en ontwikkeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Aangepast strafrecht de rol van leeftijd en ontwikkeling"

Transcriptie

1 Aangepast strafrecht de rol van leeftijd en ontwikkeling Prof. mr. T. (Ton) Liefaard SWR-conferentie, 27 september 2014

2 Opbouw 1. Leeftijdsgrenzen in het strafrecht Welke leeftijdsgrenzen kennen we en waarom? 2. Internationale mensenrechten Leeftijdsgrenzen; betekenis voor Nederland Ontwikkelingen 3. Actueel: Adolescentenstrafrecht 4. Enkele kwesties

3 1. Leeftijdsgrenzen in het strafrecht Minimumleeftijdsgrens:12 jaar Harde knip tussen jeugdstrafrecht en strafrecht 18 jaar en ouder: meerderjarig, volledig verantwoordelijk, autonoom commune strafrecht Tussen 12 en 18 jaar: minderjarig, in mindere mate verantwoordelijk, relatieve autonomie (12-15 / 16 & 17), jeugdstrafrecht: pedagogische doelstelling Leeftijd t.t.v. delict is bepalend Procesrecht: commune strafrechter of kinderrechter Geen flexibiliteit; gewijzigd art. 495 Sv Sanctierecht: jeugdsanctie of commune sanctie Flexibiliteit: art. 77b Sr (16- & 17-jarigen) & art. 77c Sr (18 t/ m 22-jarigen) feitelijk: tamelijk inflexibel

4 Nadere beschouwing Leeftijdsgrens van 18 jaar is problematisch Sluit niet goed aan bij werkelijke ontwikkeling van jonge mensen Wezenlijke verschillen tussen jeugdstrafrecht en commuun strafrecht Jongvolwassenen voldoende zichtbaar? Relatief weinig aandacht voor jongvolwassenen; schril contrast met aandacht voor jeugd Ook buiten strafrecht wordt deze leeftijdsgrens als problematisch ervaren (bijv. bij (gesloten) jeugdzorg) Leeftijdsgrens van 18 jaar is functioneel Rechtszekerheid / duidelijkheid Sluit aan bij minder-/meerderjarigheidsgrens, sinds 1988 (art. 1:233 BW) Sluit aan bij internationaal recht Minimumleeftijdsgrens Relatief laag binnen Europa; wel op internationaal minimum ; controversiële kwestie

5 2. Internationale mensenrechten (1/2) ieder mens jonger dan achttien jaar (art. 1 IVRK) Relatieve autonomie (art. 5 IVRK) EVRM: geen definitie minderjarige Mensenrechtencomite: 18 jaar Raad van Europe: lower the age of majority below 21 years and, ( ) fix that age at 18 years (1972) Jeugdstrafrecht (art. 40 IVRK) Kindspecifieke benadering: pedagogische doelstelling; ouders Eerlijk proces, incl. proportionaliteit Minimumleeftijdsgrens strafrechtelijke aansprakelijkheid (lid 3) VN-Comité voor de Rechten van het Kind: 12 jaar Vrijheidsbeneming (art. 37 IVRK) Scheiding kinderen van volwassenen / contact familie

6 Internationale mensenrechten (2/2) VN-Comité voor de Rechten van het Kind Afwijzing van flexibele bovengrens voor 16/17-jarigen Waardering voor toepassing jeugdstrafrecht op 18+-ers either as a general rule or by way of exception Raad van Europa Aandacht voor jongvolwassene in strafrechtelijke context: Reflecting the extended transition to adulthood, it should be possible for young adults under the age of 21 to be treated in a way comparable to juveniles and to be subject to the same interventions, when the judge is of the opinion that they are not as mature and responsible for their actions as full adults. (2003) Young adult offenders may, where appropriate, be regarded as juveniles and dealt with accordingly (2008)

7 3. Adolescentenstrafrecht Flexibele(r) leeftijdsgrenzen / compleet sanctiepakket voor jaar Handhaving harde knip flexibele toepassing is aan rechter Oprekking leeftijdsgrens art. 77c Sr Flexibele inzet (jeugd)reclassering Omzetting PIJ in TBS TUL vervangende of voorwaardelijke jeugddetentie in jji Voortgezet verblijf in jji tot 21 jaar bij TBS (onder toepassing van art. 77b Sr) Voorlopige hechtenis van jongvolwassene in jji anticipatie door officier van justitie op vordering art. 77c Sr Signalen uit de praktijk

8 Nader beschouwd Meer aandacht voor jongvolwassene (relatief veel aandacht voor 16/17-jarigen) Vernieuwend? Geen jongvolwassenenstrafrecht Advies RSJ Geen apart adolescentenstrafrecht Commissie Anneveldt Jeugdstrafrecht niet fundamenteel gewijzigd (hoewel: omzetting PIJ- TBS) Verschil wordt gemaakt in de uitvoeringspraktijk Vgl. Commissie Anneveldt Bepaalde fundamentele kwesties zijn niet uitdrukkelijk aan de orde gesteld

9 4. Enkele kwesties Rechtvaardiging specifieke justitiële bejegening van jongvolwassen (18-25), als groep? Mate van verantwoordelijkheid / proportionaliteit Vervolging / effectieve participatie in procedures Bijzondere behoeften / noden Categorisch of maatwerk? Bejegening jongvolwassenen: welk doel? Opvoedingsdoelstelling? Rol van ouders/voogd? Gespecialiseerde professionals / interventies? Minimumleeftijdsgrens van 12 jaar nog houdbaar? Vergelijking internationaal / aanvullende leeftijdsgrenzen Effectieve participatie Is er aanleiding om anders aan te kijken tegen de meerderjarigheidsgrens in zijn algemeenheid?

Stelselwijziging Jeugd. Factsheet. De uitvoering van het jeugdstrafrecht. Na inwerkingtreding van de Jeugdwet

Stelselwijziging Jeugd. Factsheet. De uitvoering van het jeugdstrafrecht. Na inwerkingtreding van de Jeugdwet Stelselwijziging Jeugd Factsheet De uitvoering van het jeugdstrafrecht Na inwerkingtreding van de Jeugdwet Inleiding Dit memo heeft betrekking op de uitvoering van het jeugdstrafrecht na de invoering

Nadere informatie

De uitvoering van het jeugdstrafrecht

De uitvoering van het jeugdstrafrecht Stelselwijziging Jeugd Factsheet De uitvoering van het jeugdstrafrecht Na inwerkingtreding van de Jeugdwet De uitvoering van het jeugdstrafrecht 1 De uitvoering van het jeugdstrafrecht 2 Inleiding Deze

Nadere informatie

Stelselwijziging Jeugd. Factsheet. De uitvoering van het jeugdstrafrecht. Na inwerkingtreding van de Jeugdwet

Stelselwijziging Jeugd. Factsheet. De uitvoering van het jeugdstrafrecht. Na inwerkingtreding van de Jeugdwet Stelselwijziging Jeugd Factsheet De uitvoering van het jeugdstrafrecht Na inwerkingtreding van de Jeugdwet Inleiding Deze factsheet heeft betrekking op de uitvoering van het jeugdstrafrecht na de invoering

Nadere informatie

Het adolescentenstrafrecht

Het adolescentenstrafrecht Het adolescentenstrafrecht Wetswijziging 1 april 2014, Prof mr E.M.Mijnarends, bijzonder hoogleraar jeugdstrafrecht Leiden, coordinerend jongeren officier MN Drie pijlers onder wet ASR 1. overgrote deel

Nadere informatie

Inhoud. 1 Inleiding 15 Ido Weijers

Inhoud. 1 Inleiding 15 Ido Weijers Inhoud 1 Inleiding 15 2 Geschiedenis van het jeugdstrafrecht 19 2.1 Inleiding 19 2.2 Heropvoeding 21 2.3 Niet het delict maar de toekomst van het kind 24 2.4 Psychologisering van het criminele kind 29

Nadere informatie

Adolescentenstrafrecht

Adolescentenstrafrecht Adolescentenstrafrecht Aanpak met perspectief De ambitie Wat er verandert Februari 2014 Ambitie Adolescenten 16 tot 23 jaar Gerichte aanpak: rekening houden met ontwikkelingsfase Effectieve aanpak biedt

Nadere informatie

UNIVERSITEIT LEIDEN. in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, Ministerie van Veiligheid en Justitie SAMENVATTING

UNIVERSITEIT LEIDEN. in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, Ministerie van Veiligheid en Justitie SAMENVATTING UNIVERSITEIT LEIDEN Verplichte (na)zorg voor kwetsbare jongvolwassenen? Onderzoek naar de juridische mogelijkheden voor (verplichte) hulp aan kwetsbare jongvolwassenen na kinderbescherming in opdracht

Nadere informatie

Preadvies van de Adviescommissie Strafrecht** inzake

Preadvies van de Adviescommissie Strafrecht** inzake Preadvies van de Adviescommissie Strafrecht** inzake het wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van

Nadere informatie

Strafvordering in zaken betreffende jeugdige personen (artt.486 t/m 505 Sv)

Strafvordering in zaken betreffende jeugdige personen (artt.486 t/m 505 Sv) DISCUSSIESTUK Strafvordering in zaken betreffende jeugdige personen (artt.486 t/m 505 Sv) In 2012 is het programma Versterking prestaties in de strafrechtketen (VPS) van start gegaan. Onderdeel daarvan

Nadere informatie

WETGEVINGSADVIES. 1. Inleiding

WETGEVINGSADVIES. 1. Inleiding WETGEVINGSADVIES Datum 30 maart 2012 Contactpersoon J.M.A. Timmer Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Factsheet landelijke inkoopafspraken in het kader van het jeugdstrafrecht

Factsheet landelijke inkoopafspraken in het kader van het jeugdstrafrecht Factsheet landelijke inkoopafspraken in het kader van het jeugdstrafrecht Met de Jeugdwet komt de verantwoordelijkheid voor de jeugdreclassering en de jeugdhulp 1 bij de gemeenten te liggen. Jeugdreclassering

Nadere informatie

INHOUD. Afkortingen / XIII

INHOUD. Afkortingen / XIII INHOUD Afkortingen / XIII HOOFDSTUK 1 Inleiding / 1 1.1 De zin van het jeugdstrafrecht / 1 1.1.1 Strafrechtelijke minderjarigheid / 1 1.1.2 Beperkte en geleidelijk toenemende strafrechtelijke verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Evoluties in het Nederlandse jeugdbeschermingsrecht

Evoluties in het Nederlandse jeugdbeschermingsrecht Evoluties in het Nederlandse jeugdbeschermingsrecht Prof.mr.drs. Mariëlle Bruning Leuven, 28 mei 2015 Inhoud Juridisch kader jeugdbescherming in Nederland Historische evolutie jeugdbescherming Aandachtspunten

Nadere informatie

Adolescentenstrafrecht. Een onderzoeksprogramma

Adolescentenstrafrecht. Een onderzoeksprogramma Adolescentenstrafrecht. Een onderzoeksprogramma André van der Laan Evaluatorennetwerk Inzicht in Kwaliteit 8 Overzicht presentatie Achtergrond Adolescentenstrafrecht Aanpak deel 1 monitoren en evalueren

Nadere informatie

Het adolescentenstrafrecht in Nederland: de stand van zaken vier jaar na invoering van de Wet adolescentenstrafrecht

Het adolescentenstrafrecht in Nederland: de stand van zaken vier jaar na invoering van de Wet adolescentenstrafrecht KRONIEK Het adolescentenstrafrecht in Nederland: de stand van zaken vier jaar na invoering van de Wet adolescentenstrafrecht Kroniek van het jeugdrecht * Op 1 april 2014 is de Wet adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Het adolescentenstrafrecht

Het adolescentenstrafrecht Het adolescentenstrafrecht Aanpak met perspectief Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Veiligheid en Justitie Postbus 20301 2500 EH Den Haag Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Februari 2014 J-22221

Nadere informatie

ASR Thema aanbodpalet

ASR Thema aanbodpalet ASR Thema aanbodpalet Aanleiding Vanuit het Ministerie van Veiligheid en Justitie is een projectteam ingezet ten behoeve van de implementatie van het adolescentenstrafrecht. Het projectteam ASR V&J heeft

Nadere informatie

NEDERLANDsE ORDE VAN ADVOCATEN. Strafprocesrecht

NEDERLANDsE ORDE VAN ADVOCATEN. Strafprocesrecht 4. NEDERLANDsE ORDE VAN ADVOCATEN. Strafprocesrecht Samsom H.D. Tjeenk Willink Alphen aan den Rijn 1992 Derde druk Prof. mr M. Wladimiroff Mr S.E. Marseille Dr mr J.M. Sjöcrona Mr P.R. Wery Strafprocesrecht

Nadere informatie

Een kritische analyse van de plannen van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie

Een kritische analyse van de plannen van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie 1873 Wetenschap Strafrecht voor adolescenten Een kritische analyse van de plannen van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Ton Liefaard 1 Staatssecretaris Teeven presenteerde onlangs zijn voorstellen

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2014 138 Besluit van 21 maart 2014 tot intrekking van het Besluit gedragsbeïnvloeding jeugdigen en tot wijziging van het Besluit tenuitvoerlegging

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 498 Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Kansen, aandachtspunten en prioriteiten voor de advocatuur, naar aanleiding van het werkcafé adolescentenstrafrecht

Kansen, aandachtspunten en prioriteiten voor de advocatuur, naar aanleiding van het werkcafé adolescentenstrafrecht Kansen, aandachtspunten en prioriteiten voor de advocatuur, naar aanleiding van het werkcafé adolescentenstrafrecht Een terugkoppeling aan de VNJA en de NVSA op basis van de uitkomsten van het Werkcafé

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 498 Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie mr. F. Teeven Postbus EH Den Haag

Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie mr. F. Teeven Postbus EH Den Haag Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 EH Den Haag bezoekadres Kneuterdijk 1 2514 EM Den Haag correspondentieadres Postbus 90613 2509 LP Den Haag contactpersoon datum

Nadere informatie

De artikelen 77b en 77c Wetboek van Strafrecht, verleden, heden en toekomst

De artikelen 77b en 77c Wetboek van Strafrecht, verleden, heden en toekomst De artikelen 77b en 77c Wetboek van Strafrecht, verleden, heden en toekomst Hoe worden de artikelen 77b en 77c Sr toegepast en komt dit overeen met de visie van de wetgever op deze artikelen? Masterscriptie

Nadere informatie

VAN PIJ NAAR TBS. Naam: A.H.J.P. Albers Titel afstudeerscriptie: Van PIJ naar TBS Scriptiebegeleider: Professor Vlaardingerbroek Studentnummer:

VAN PIJ NAAR TBS. Naam: A.H.J.P. Albers Titel afstudeerscriptie: Van PIJ naar TBS Scriptiebegeleider: Professor Vlaardingerbroek Studentnummer: VAN PIJ NAAR TBS Naam: A.H.J.P. Albers Titel afstudeerscriptie: Van PIJ naar TBS Scriptiebegeleider: Professor Vlaardingerbroek Studentnummer: 575902 1 Inhoudsopgave Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Het jeugdstrafrecht

Nadere informatie

Wetsvoorstel adolescentenstrafrecht

Wetsvoorstel adolescentenstrafrecht Wetsvoorstel adolescentenstrafrecht Een gemiste kans Advies d.d. 14 maart 2012 1 2 Inhoudsopgave Samenvatting 5 Inleiding 7 1. Uitgangspunten adolescentenstrafrecht 9 1.1 Hoofdlijnen van het conceptwetsvoorstel

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 498 Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje Nassau, enz. enz. enz.

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje Nassau, enz. enz. enz. Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der

Nadere informatie

Feiten en Achtergronden. De jeugdige in het jeugdstraf(proces)recht. 1 februari 2008

Feiten en Achtergronden. De jeugdige in het jeugdstraf(proces)recht. 1 februari 2008 De jeugdige in het jeugdstraf(proces)recht 1 februari 2008 Ministerie van Justitie Directie Justitieel Jeugdbeleid Schedeldoekshaven 100 Postbus 20301 2500 EH Den Haag T 070 370 68 50 F 070 370 75 94 E

Nadere informatie

Het adolescentenstrafrecht

Het adolescentenstrafrecht Het adolescentenstrafrecht Een onderzoek naar de wenselijkheid van het adolescentenstrafrecht op basis van een analyse van het relevante juridisch en criminologisch raamwerk. Afstudeerscriptie Auteur:

Nadere informatie

Het Conceptwetsvoorstel Adolescentenstrafrecht

Het Conceptwetsvoorstel Adolescentenstrafrecht Het Conceptwetsvoorstel Adolescentenstrafrecht Hoe voldoet invoering van het adolescentenstrafrecht in Nederland voor de leeftijdsgroep zestien- en zeventienjarigen aan het criterium in het belang van

Nadere informatie

Aan de Minister voor Rechtsbescherming De heer drs. S. Dekker Postbus EH DEN HAAG. Geachte heer Dekker,

Aan de Minister voor Rechtsbescherming De heer drs. S. Dekker Postbus EH DEN HAAG. Geachte heer Dekker, RSJ Postbus 30137 2500 GC Den Haag www.rsj.nl Aan de Minister voor Rechtsbescherming De heer drs. S. Dekker Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG Datum : 29 maart 2019 E-mail : advies@rsj.nl Uw kenmerk : 2477367

Nadere informatie

Het jeugdstrafproces: toekomstbestendig? Congres RSJ 2010. Donderdag 25 november 2010 Beurs van Berlage te Amsterdam

Het jeugdstrafproces: toekomstbestendig? Congres RSJ 2010. Donderdag 25 november 2010 Beurs van Berlage te Amsterdam Het jeugdstrafproces: toekomstbestendig? Congres RSJ 2010 Donderdag 25 november 2010 Beurs van Berlage te Amsterdam Congres RSJ 2010 Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming het congres RSJ 2010 Het jeugdstrafproces:

Nadere informatie

Welkom bij de presentatie van de EERSTE NEDERLANDSE KINDERRECHTENMONITOR

Welkom bij de presentatie van de EERSTE NEDERLANDSE KINDERRECHTENMONITOR Welkom bij de presentatie van de EERSTE NEDERLANDSE KINDERRECHTENMONITOR Agenda presentatie Kinderrechtenmonitor Start 10.30 uur Welkom door Annette Dijkstra, woordvoerder KOM Inleiding Marc Dullaert,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 498 Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Mr Henk van Asselt. Werkzaam op het advocatenkantoor te Roosendaal. Strafrechtadvocaat. Lid van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten

Mr Henk van Asselt. Werkzaam op het advocatenkantoor te Roosendaal. Strafrechtadvocaat. Lid van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten Mr Henk van Asselt Werkzaam op het advocatenkantoor te Roosendaal Strafrechtadvocaat Lid van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten Jeugdstrafrecht Leeftijdscategorieën Jeugdstrafrecht: - 12

Nadere informatie

Reclassering Nederland

Reclassering Nederland Reclassering Nederland Ministerie van Veiligheid en Justitie Mr. G.A. van der Steur Postbus 20301 2500 EH Den Haag Reclassering Nederland Datum 30 maart 2015 Landelijk kantoor Onderwerp concept-contourennota

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen havo 2016-I

maatschappijwetenschappen havo 2016-I Opgave 3 Veranderingen in het jeugdstrafrecht: invoering van het adolescentenstrafrecht Bij deze opgave horen teksten 3 tot en met 5 en figuur 2 uit het bronnenboekje. Inleiding Op 1 april 2014 is het

Nadere informatie

Mogelijk dient de Raad u in een volgend stadium van de gedachtevorming nader van advies.

Mogelijk dient de Raad u in een volgend stadium van de gedachtevorming nader van advies. Parkstraat 83 Den Haag Correspondentie: Postbus 30137 2500 GC Den Haag Telefoon (070) 361 93 00 www.rsj.nl info@rsj.nl Aan de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Postbus 20301 2500 GC Den Haag

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds jeugdinrichtingen in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds jeugdinrichtingen in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9973 9 april 2014 Advies Raad van State betreffende het ontwerpbesluit tot intrekking van het Besluit gedragsbeïnvloeding

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 00 0 8 74 Jeugdcriminaliteit Nr. 7 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Geen noodzaak voor adolescentenstrafrecht

Geen noodzaak voor adolescentenstrafrecht January 9, 2012 Geen noodzaak voor adolescentenstrafrecht Het wetsvoorstel van Teeven: een verbetering of verslechtering van ons huidig jeugdstrafrecht? Thesis in de strafwetenschappen te verdedigen tegenover

Nadere informatie

HC6, , Auteursrecht Jeugdstrafrecht deel III: De bijzonderheden in de tul: BJJ

HC6, , Auteursrecht Jeugdstrafrecht deel III: De bijzonderheden in de tul: BJJ HC6, 10-10-2018, Auteursrecht Jeugdstrafrecht deel III: De bijzonderheden in de tul: BJJ Doelen college jeugdstrafrecht Kennismaking met: 1. Bijzonderheden in Sr (leeftijdsgrenzen/aansprakelijkheid/sancties)

Nadere informatie

Consultatieversie d.d. 15 september 2013

Consultatieversie d.d. 15 september 2013 Voorstel van wet tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht, de Wet op het voortgezet onderwijs, de Wet op de expertisecentra en de Wet educatie en beroepsonderwijs in verband met de invoering van de

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Samenvatting Inleiding In het kader van het programma Modernisering Sanctietoepassing (MST) binnen het beleidsprogramma Naar een veiliger Samenleving is onder meer aandacht voor het beleid met betrekking

Nadere informatie

Tijdschrift voor Strafrecht Afl. 4, april Tijdschrift voor Strafrecht. De bijzondere positie van de JEUGDIGE STRAFRECHT.

Tijdschrift voor Strafrecht Afl. 4, april Tijdschrift voor Strafrecht. De bijzondere positie van de JEUGDIGE STRAFRECHT. Afl. 4, april 2017 De bijzondere positie van de JEUGDIGE STRAFRECHT in het 4 9 13 1 Inhoudsopgave - Inleiding p. 3 - De historische ontwikkeling van het jeugdstrafrecht in Nederland De minimumleeftijdsgrens

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 498 Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht

Nadere informatie

Datum 17 juni 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen Recourt en Rebel over minderjarigen in voorlopige hechtenis

Datum 17 juni 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen Recourt en Rebel over minderjarigen in voorlopige hechtenis 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

De aanhouding en inverzekeringstelling van minderjarige en jongvolwassen verdachten. Een kindgerichte aanpak en alternatieven voor de politiecel

De aanhouding en inverzekeringstelling van minderjarige en jongvolwassen verdachten. Een kindgerichte aanpak en alternatieven voor de politiecel De aanhouding en inverzekeringstelling van minderjarige en jongvolwassen verdachten Een kindgerichte aanpak en alternatieven voor de politiecel Huidige praktijk Wheel of Fortune: Aanhouden of niet? Naar

Nadere informatie

Het adolescentenstrafrecht als wapen in de strijd tegen criminele jeugdigen en jongvolwassenen

Het adolescentenstrafrecht als wapen in de strijd tegen criminele jeugdigen en jongvolwassenen Het adolescentenstrafrecht als wapen in de strijd tegen criminele jeugdigen en jongvolwassenen Het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht in relatie tot artikel 37 en 40 van het Internationaal Verdrag inzake

Nadere informatie

Raad voor de Kinderbescherming in het nieuwe stelsel voor de jeugd

Raad voor de Kinderbescherming in het nieuwe stelsel voor de jeugd Raad voor de Kinderbescherming in het nieuwe stelsel voor de jeugd 28 januari 2014 Raad voor de Kinderbescherming Wat doet de Raad? Samenwerking Gemeente en Raad Model Samenwerkingsprotocol en handreiking

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord / 5. Lijst van gebruikte afkortingen / 13. Het materiële strafrecht. 1. Inleiding / 17

Inhoudsopgave. Voorwoord / 5. Lijst van gebruikte afkortingen / 13. Het materiële strafrecht. 1. Inleiding / 17 Inhoudsopgave Voorwoord / 5 Lijst van gebruikte afkortingen / 13 Deel I Het materiële strafrecht 1. Inleiding / 17 2. Straffen / 19 2.1 Hoofdstraffen ex artikel 9 Sr / 19 2.2 Bijkomende straffen / 20 3.

Nadere informatie

Hoe beïnvloedt de scheiding de advisering rond strafrechtelijke of civielrechtelijke plaatsing?

Hoe beïnvloedt de scheiding de advisering rond strafrechtelijke of civielrechtelijke plaatsing? Hoe beïnvloedt de scheiding de advisering rond strafrechtelijke of civielrechtelijke plaatsing? Drs. R. Simmering Gedragsdeskundige, Raad voor de Kinderbescherming Utrecht 21 mei 2010 Hoe beïnvloedt de

Nadere informatie

Heeft het adolescentenstrafrecht toekomst?

Heeft het adolescentenstrafrecht toekomst? Heeft het adolescentenstrafrecht toekomst? Eindversie masterthesis Rechtsgeleerdheid Dominique Schalk Breda, 20 mei 2016 Heeft het adolescentenstrafrecht toekomst? Masterthesis in het kader van de opleiding

Nadere informatie

De strafrechtelijke verwijtbaarheid van adolescenten Een multidisciplinaire analyse

De strafrechtelijke verwijtbaarheid van adolescenten Een multidisciplinaire analyse De strafrechtelijke verwijtbaarheid van adolescenten Een multidisciplinaire analyse mr. drs. Celesta Bonnet Naam: mr. drs. J.C. Bonnet Studentnummer: 0703559 Opleidingsinstantie: Universiteit Leiden Opleiding:

Nadere informatie

Samenvatting. Doel. Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Cahier

Samenvatting. Doel. Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Cahier Samenvatting Op 1 april 2014 is het adolescentenstrafrecht (ASR) in werking getreden. Met het adolescentenstrafrecht beoogt de wetgever een flexibele toepassing van het jeugden volwassenenstrafrecht rond

Nadere informatie

Wegingslijst adolescentenstrafrecht

Wegingslijst adolescentenstrafrecht Wegingslijst adolescentenstrafrecht Naam jongere Naam gebruiker Datum invullen Geboortedatum jongere Parketnummer Invulinstructies 1. Onder het kopje Info kunt u per uitspraak nagaan of er voldoende informatie

Nadere informatie

Medical ethics & genomics Current legal framework and FAQ. Eline Bunnik Genomic Resequencing in Medical Diagnostics 24 September 2015

Medical ethics & genomics Current legal framework and FAQ. Eline Bunnik Genomic Resequencing in Medical Diagnostics 24 September 2015 Medical ethics & genomics Current legal framework and FAQ Eline Bunnik Genomic Resequencing in Medical Diagnostics 24 September 2015 First of all: NGS is here NGS is becoming a standard diagnostic tool

Nadere informatie

---ENGLISH BELOW--- ALGEMENE VOORWAARDEN VSV EERSTEJAARSWEEKEND 2017

---ENGLISH BELOW--- ALGEMENE VOORWAARDEN VSV EERSTEJAARSWEEKEND 2017 ---ENGLISH BELOW--- ALGEMENE VOORWAARDEN VSV EERSTEJAARSWEEKEND 2017 ------------------------------------------------------------------------------------------- TOEPASSELIJKHEID De algemene voorwaarden

Nadere informatie

Het adolescenten-strafrecht onder de loep

Het adolescenten-strafrecht onder de loep Het adolescenten-strafrecht onder de loep Een uiteenzetting over de juridische legitimiteit en wetenschappelijke onderbouwing van een adolescentenstrafrecht voor 15- tot 23- jarigen Naam: Pauline Goense

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 3 Materieel strafrecht: opzet en schuld Inleiding 45

Inhoudsopgave. 3 Materieel strafrecht: opzet en schuld Inleiding 45 Inhoudsopgave 1 Algemene inleiding: wat is strafrecht? 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Strafrecht: begripsvorming 16 1.2.1 Materieel en formeel strafrecht 16 1.2.2 Commuun en bijzonder strafrecht 17 1.2.3 Wat

Nadere informatie

PRIVACY IN DE KETEN. Mr Jolanda J.A. van Boven. VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem

PRIVACY IN DE KETEN. Mr Jolanda J.A. van Boven. VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem PRIVACY IN DE KETEN Mr Jolanda J.A. van Boven VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem Angst delen gegevens ik heb een vertrouwensrelatie daar zit mijn cliënt niet op te wachten als ik gegevens deel, ben

Nadere informatie

Is multisysteemtherapie een passend alternatief voor jeugddetentie?

Is multisysteemtherapie een passend alternatief voor jeugddetentie? Is multisysteemtherapie een passend alternatief voor jeugddetentie? Sabine Kesselaar (5731941) Universiteit van Amsterdam,18 juli 2012 Marc Bosch Inhoudsopgave Inleiding 3 1 Het huidige jeugdstrafrecht

Nadere informatie

Stap voor stap op zoek naar eigen verantwoordelijkheid. YOUTURN

Stap voor stap op zoek naar eigen verantwoordelijkheid. YOUTURN Stap voor stap op zoek naar eigen verantwoordelijkheid. YOUTURN Ook medewerkers ervaren YOUTURN als prettig. YOUTURN In JJI Lelystad werken jongeren stapsgewijs aan hun terugkeer naar de maatschappij.

Nadere informatie

De omzetting van de pij-maatregel in de tbs-maatregel in het licht van artikel 37 Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind

De omzetting van de pij-maatregel in de tbs-maatregel in het licht van artikel 37 Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind De omzetting van de pij-maatregel in de tbs-maatregel in het licht van artikel 37 Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind Een rechtsvergelijkend onderzoek tussen Nederland, Engeland & Wales

Nadere informatie

PIJ gebrek aan beter. Artikel 77tc Sr. nieuw: mogelijkheid van omzetting PIJ maatregel in TBS met dwangverpleging

PIJ gebrek aan beter. Artikel 77tc Sr. nieuw: mogelijkheid van omzetting PIJ maatregel in TBS met dwangverpleging PIJ gebrek aan beter Artikel 77tc Sr. nieuw: mogelijkheid van omzetting PIJ maatregel in TBS met dwangverpleging Wendy van Egmond Master Strafrecht Studentnummer: 5653231 Begeleider: mr. A. van Verseveld

Nadere informatie

Plan van aanpak onderzoek Jeugdreclassering

Plan van aanpak onderzoek Jeugdreclassering Plan van aanpak onderzoek Jeugdreclassering 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Wat is jeugdreclassering 3 1.3 Afbakening 4 2 Onderzoeksopzet 6 2.1 Centrale vraagstelling 6 2.2 Onderzoeksvragen 6 2.3 Onderzoeksaanpak

Nadere informatie

HC 7, , Jeugdrecht (strafrecht)

HC 7, , Jeugdrecht (strafrecht) HC 7, 18-10-2017, Jeugdrecht (strafrecht) Vandaag gaan we eerst afmaken wat we de vorige keer niet af hebben kunnen maken van het jeugdstrafprocesrecht. We gaan het verder hebben over 1. Vervolg jeugd-

Nadere informatie

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met de invoering van een adolescentenstrafrecht Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der

Nadere informatie

Tenuitvoerlegging van sancties

Tenuitvoerlegging van sancties 7 Tenuitvoerlegging van sancties S.N. Kalidien 1 De instroom van de ten uitvoer te leggen vrijheidsbenemende sancties in het gevangeniswezen daalde overwegend van 2007 tot en met 2015. Het aantal opgelegde

Nadere informatie

Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen

Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen Het gebruik van tabak, alcohol, cannabis en drugs bij jongens met en zonder PIJmaatregel Samenvatting Annelies Kepper Violaine Veen Karin Monshouwer

Nadere informatie

De advocaat in jeugdstrafzaken

De advocaat in jeugdstrafzaken De advocaat in jeugdstrafzaken D. Ruij sendaal Met bijdragen van: Mr. J.A.C. Bartels Mr. J.H. de Graaf Mr. H.W.J. de Groot Mr. R.H.J. de Vries Mr. M.A.C. van Vuuren KLUWER Deventer 2002 Inhoudsopgave WOORDVOORAF.

Nadere informatie

SAMENVATTING Inleiding Methode van onderzoek

SAMENVATTING Inleiding Methode van onderzoek SAMENVATTING Inleiding De PIJ-maatregel is een jeugdstrafrechtelijke maatregel die kan worden opgelegd als voor het delict voorlopige hechtenis is toegestaan, indien de algemene veiligheid van personen

Nadere informatie

Proeftuin Kleinschalige Voorziening Screening & Diagnostiek

Proeftuin Kleinschalige Voorziening Screening & Diagnostiek Proeftuin Kleinschalige Voorziening Screening & Diagnostiek 1 Het Roer Om POO0844_FLD_Proeftuin_A5_fc_03_KJ.indd 1 21-06-17 16:27 Zorg en beveiliging op maat Justitiële jeugdinrichting (JJI) Juvaid, onderdeel

Nadere informatie

Zorg om het kind - bescherming van minderjarigen en het gezondheidsrecht -

Zorg om het kind - bescherming van minderjarigen en het gezondheidsrecht - Zorg om het kind - bescherming van minderjarigen en het gezondheidsrecht - Prof.mr.drs. Mariëlle R. Bruning Najaarslezing Vereniging voor Gezondheidsrecht, 2 november 2012 Thema Zorgverlening aan en het

Nadere informatie

VERANTWOORDELIJKHEIDSKADER NAZORG JEUGD

VERANTWOORDELIJKHEIDSKADER NAZORG JEUGD VERANTWOORDELIJKHEIDSKADER NAZORG JEUGD 1. Inleiding Er zijn veel partijen betrokken bij de nazorg ten behoeve van jeugdige wetsovertreders. Hierdoor wordt het als ingewikkeld ervaren om tot een sluitende

Nadere informatie

KADER ADOLESCENTENSTRAFRECHT 2014

KADER ADOLESCENTENSTRAFRECHT 2014 KADER ADOLESCENTENSTRAFRECHT 2014 Ketenafspraken ten behoeve van de uitvoering van de wetswijziging Projectteam implementatie Adolescentenstrafrecht Ministerie van Veiligheid en Justitie Auteurs: Minke

Nadere informatie

The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care

The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care Annemiek T. Harder Studies presented in this thesis and the printing of this

Nadere informatie

Van persoonsgerichte sanctiecocktail naar onheldere sanctiesoep?

Van persoonsgerichte sanctiecocktail naar onheldere sanctiesoep? Van persoonsgerichte sanctiecocktail naar onheldere sanctiesoep? Een onderzoek naar een (her)bezinning van het jeugdsanctiestelsel Annelieke Verlee Oktober 2012 Van persoonsgerichte sanctiecocktail naar

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Is het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht in strijd met het IVRK?

Is het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht in strijd met het IVRK? Is het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht in strijd met het IVRK? Naam : Frances Lemmens Studentnr. : 838128936 Begeleider : Drs. D.H. van Ekelenburg Examinator : Mw. Dr. W.H.B. Dreissen Voorwoord En

Nadere informatie

Het jeugdstrafrecht in beweging. op zoek naar de leeftijdsgrenzen in het strafrecht

Het jeugdstrafrecht in beweging. op zoek naar de leeftijdsgrenzen in het strafrecht Het jeugdstrafrecht in beweging op zoek naar de leeftijdsgrenzen in het strafrecht Annelies van Veen 21 augustus 2011 Naam: Annelies van Veen Instelling: Universiteit van Amsterdam Scriptiebegeleider:

Nadere informatie

KADER ADOLESCENTENSTRAFRECHT APRIL 2014

KADER ADOLESCENTENSTRAFRECHT APRIL 2014 KADER ADOLESCENTENSTRAFRECHT APRIL 2014 Ketenafspraken ten behoeve van de uitvoering van de wetswijziging Projectteam implementatie Adolescentenstrafrecht Ministerie van Veiligheid en Justitie Auteurs:

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 28 741 Jeugdcriminaliteit Nr. 16 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 16 maart

Nadere informatie

Het jeugdstrafproces: toekomstbestendig!

Het jeugdstrafproces: toekomstbestendig! Het jeugdstrafproces: toekomstbestendig! Advies 14 maart 2011 1 2 Inhoudsopgave Samenvatting 5 Totaaloverzicht aanbevelingen 7 Aanleiding en context voor dit advies 9 1. Het Nederlandse jeugdstrafprocesrecht

Nadere informatie

Aan de Minister van Justitie Postbus EH Den Haag. Datum: Kenmerk: 2500 EH Den Haag. Mijnheer de Minister,

Aan de Minister van Justitie Postbus EH Den Haag. Datum: Kenmerk: 2500 EH Den Haag. Mijnheer de Minister, Aan de Minister van Justitie Postbus 20301 2500 EH Den Haag Datum: Kenmerk: 2500 EH Den Haag per post volgt. versie per mail d.d. 6/9/04, officiële getekende versie Mijnheer de Minister, De Raad reageert

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Woord vooraf / 11

Inhoudsopgave. Woord vooraf / 11 Inhoudsopgave Woord vooraf / 11 1 De ondertoezichtstelling 90 jaar: versleten of vitaal? / 13 Mariëlle Bruning & Ton Liefaard 1.1 Inleidende opmerkingen / 13 1.2 De OTS na 1995 / 13 1.3 Aanleiding tot

Nadere informatie

Wegwijs in het jeugdsanctierecht

Wegwijs in het jeugdsanctierecht Wegwijs in het jeugdsanctierecht Wegwijs in het jeugdsanctierecht Onderzoek naar het juridisch kader voor de zwaarste jeugdsancties in theorie en praktijk M.R. BRUNING, M.P. DE JONG, T. LIEFAARD, P.M.

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Kwakman, N. J. M. (2013). Het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht. In Casu, 20(4),

Citation for published version (APA): Kwakman, N. J. M. (2013). Het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht. In Casu, 20(4), University of Groningen Het wetsvoorstel adolescentenstrafrecht Kwakman, N.J.M. Published in: In Casu IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to

Nadere informatie

1.21 Verkeer: dood/zwaar lichamelijk letsel door schuld in het verkeer (art. 6 WVW 1994)

1.21 Verkeer: dood/zwaar lichamelijk letsel door schuld in het verkeer (art. 6 WVW 1994) Titelpagina Copyright Pagina Voorwoord HOOFDSTUK 1 Delicten 1.1 Afpersing 1.2 Bedreiging 1.3 Belaging 1.4 Belediging 1.5 Deelname aan een criminele organisatie 1.6 Diefstal 1.7 Heling 1.8 Huisvredebreuk

Nadere informatie

HOOFDSTUK 2 Materieel jeugdstrafrecht

HOOFDSTUK 2 Materieel jeugdstrafrecht HOOFDSTUK 2 Materieel jeugdstrafrecht 2.1 Algemene regels 2.1.1 Het materiële strafrecht In beginsel gelden de bepalingen van het materiële strafrecht ook voor jeugdigen: dus de leerstukken en de delictsomschrijvingen.

Nadere informatie

Voorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht

Voorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Voorzorg is niet onredelijk WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Kindermobieltjes en voorzorg Child warning over mobile phones Parents should ensure their children use mobile phones

Nadere informatie

Vragenlijsten kwaliteit van leven

Vragenlijsten kwaliteit van leven Click for the English version Vragenlijsten kwaliteit van leven TNO heeft een aantal vragenlijsten ontwikkeld om de gezondheidsrelateerde kwaliteit van leven te meten van kinderen, jongeren en jong-volwassenen.

Nadere informatie

T. Liefaard, Kinderrechten in Nederland anno 2012, in: I. Weijers (red.), Parens patriae en prudentie, Amsterdam: SWP (in druk, voorjaar 2012).

T. Liefaard, Kinderrechten in Nederland anno 2012, in: I. Weijers (red.), Parens patriae en prudentie, Amsterdam: SWP (in druk, voorjaar 2012). Publicaties Prof. mr. T. Liefaard April 2012 2012 T. Liefaard, Juveniles in transition from juvenile justice to adult criminal justice, in: R. Loeber, M. Hoeve, N.W. Slot & P. van der Laan (eds.), Persisters

Nadere informatie

Jongeren, etniciteit en het (straf)recht.

Jongeren, etniciteit en het (straf)recht. Jongeren, etniciteit en het (straf)recht. Vrouwe Justitia is niet blind! Paul Vlaardingerbroek Efcap-nl Utrecht 26 januari 2010 2 Daderprofielen: Autochtonen: voornamelijk gewelds- en zedendelicten + brandstichting

Nadere informatie

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14)

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14) Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of (09.09.14) Content: 1. Requirements on sticks 2. Requirements on placing sticks 3. Requirements on construction pallets 4. Stick length and

Nadere informatie

Kinderen beschermen we samen. Gemeente en Raad voor de Kinderbescherming in het nieuwe Stelsel voor de jeugd

Kinderen beschermen we samen. Gemeente en Raad voor de Kinderbescherming in het nieuwe Stelsel voor de jeugd Kinderen beschermen we samen Gemeente en Raad voor de Kinderbescherming in het nieuwe Stelsel voor de jeugd 1 juni 2013 Beelden van de Raad 2 Tijd om kennis te maken! Kennismaking met de Raad voor de Kinderbescherming

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie