Agendapunt commissie: 4.1 steller telefoonnummer email Suzan Smolders 3457 Suzan.Smolders@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 938837/943149 19 maart 2019 portefeuillehouder Mieke Theus, Theo Geldens onderwerp Verordening onderwijshuisvesting aan de gemeenteraad A. Samenvatting Gemeenten hebben een wettelijke zorgplicht voor de huisvesting van het primair en voortgezet onderwijs. Gemeenten dragen (o.a.) de kosten van nieuwbouw en uitbreiding, daarvoor ontvangen gemeenten geld via het gemeentefonds. Door middel van een gemeentelijke verordening worden deze middelen verdeeld. De gemeenteraad stelt bij verordening normen vast aan de hand waarvan de bedragen worden vastgesteld voor de toegekende voorzieningen in de huisvesting. De VNG houdt hiervoor de Model Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs bij. Het afgelopen jaar heeft de VNG diverse wijzigingen doorgevoerd in de modelverordening. Deze wijzigingen zijn overgenomen en de gewijzigde verordening onderwijshuisvesting Valkenswaard wordt ter goedkeuring aangeboden aan de gemeenteraad. B. Voorgesteld besluit 1. De Verordening Onderwijshuisvesting 2019 vast te stellen; 2. De Verordening Onderwijshuisvesting 2015 in te trekken. C. Inleiding Gemeenten hebben een wettelijke zorgplicht voor de huisvesting van het primair en voortgezet onderwijs. Op grond van de Wet primair onderwijs heeft de gemeente in voorkomende gevallen een zorgplicht voor onder andere nieuwbouw van een school, uitbreiding van een school, renovatie van een school, herstel van constructiefouten en herstel en vervanging in verband met schade. Door middel van een gemeentelijke verordening worden deze middelen verdeeld. N.B. Voor het voorgezet onderwijs is met schoolbestuur OMO een doordecentralisatieregeling afgesproken, wat betekent dat de gemeente de onderwijshuisvestingstaak volledig heeft overgedragen aan het schoolbestuur. Dit heeft o.a. tot gevolg dat overheidsgelden voor deze specifieke taak jaarlijks worden overgeheveld naar het schoolbestuur VO. In vrijwel alle gemeenten wordt bij het opstellen van de Verordening Onderwijshuisvesting de modelverordening van de VNG gevolgd. Zo ook in Valkenswaard. Het afgelopen jaar heeft de VNG enkele wijzigingen doorgevoerd in de modelverordening. Nadat bleek dat er onduidelijkheden waren over de interpretatie van bepalingen uit artikel 7 en bijlage I en IV van de modelverordening, zijn deze tekstueel aangepast. De grootste en meest ingrijpende wijziging betreft de aanpassing van de normbedragen in bijlage IV van de verordening. De normbedragen die in deze bijlage benoemd staan, zijn door de VNG verhoogd. 1
Deze wijzigingen uit de modelverordening zijn overgenomen in de Verordening Onderwijshuisvesting Valkenswaard en deze wordt ter goedkeuring aangeboden aan de gemeenteraad, bijlage 1. De Verordening Onderwijshuisvesting dient in samenhang te worden gezien met het Integraal HuisvestingsPlan (IHP) Valkenswaard (vastgesteld januari 2018) Het IHP heeft geen juridische status. D. Wat willen we bereiken? Door het actualiseren van de Verordening Onderwijshuisvesting 2019 heeft de gemeente Valkenswaard een goede juridische basis voor het beoordelen van huisvestingsaanvragen, waarbij rekening wordt gehouden met een reëel prijsniveau. E. Wat gaan we er voor doen? 1.1 Onduidelijkheden over interpretatie artikel 7 van de verordening zijn verholpen In het eerste lid, onderdeel e, onder 1, is de verwijzing naar de verschillende voorzieningen, bedoeld in artikel 2 van de verordening, aangepast. Reden hiervoor is dat de toekenning van inrichting met onderwijsleerpakket (onderdeel 6) en inrichting met meubilair (onderdeel 7) niet worden toekend op basis een prognose van het te verwachten aantal leerlingen van de school. Deze worden toegekend als uitbreiding wordt toegekend, onafhankelijk van de prognose. Verder wordt in het artikel ter onderbouwing van de noodzaak het herstellen van een constructiefout nu een (specifieke) bouwkundige rapportage vereist. Deze dient opgesteld te worden door een daartoe gecertificeerde onafhankelijke constructeur. 1.2 Onduidelijkheden over interpretatie bijlage I en IV van de verordening zijn verholpen - Investeringen in groot/ingrijpend onderhoud leiden altijd tot een levensduurverlenging. Deze schommelt tussen de 20 en 40 jaar. Met de wijziging in bijlage I wordt bewerkstelligd dat voortaan een objectief criterium wordt gehanteerd om vast te stellen of er een aanspraak bestaat op vervangende nieuwbouw. - Voorheen werd aanvullende eerste inrichting enkel bekostigd op het moment dat ook een gebouw fysiek werd uitgebreid. De mogelijkheden van bekostiging zonder daadwerkelijke fysieke uitbreiding zijn verruimd in bijlage I - In bijlage IV wordt verduidelijkt dat bij vervangende nieuwbouw, onafhankelijk van de plek, de kosten van sloop van het oude gebouw altijd tot de kosten van het terrein behoren. Deze komen dus voor rekening van de gemeente. - Voor het vaststellen van de vergoeding voor de verhuiskosten wordt conform bijlage IV geen onderscheid meer gemaakt tussen de onderwijssectoren (PO en VO). In de tweede plaats wordt een nieuwe (uniforme) formule geïntroduceerd, waarbij de aanspraak op verhuiskostenvergoeding afhangt van of de school al dan niet tijdens de realisatie van de nieuwbouw gebruik kan blijven maken van de bestaande locatie. De vergoeding is telkens gelijk aan de feitelijke kosten. - Een afzonderlijke vergoeding voor herstel terrein is niet langer noodzakelijk omdat dit geïntegreerd wordt binnen andere vergoedingen Uitgebreide informatie: bijlage 2. Was-wordt-tabel tekstuele wijzigingen artikel 7 en bijlage I & IV 1.3 Door het verhogen van de normbedragen in bijlage IV van de Verordening Onderwijshuisvesting kan worden voldaan aan de redelijke eisen die het onderwijs aan de huisvesting van scholen in de gemeente stelt In de huidige VNG Modelverordening is een indexeringssystematiek vastgelegd waarmee de normbedragen jaarlijks worden verhoogd. Deze systematiek is ongewijzigd sinds 1997 en blijft sinds 2009 achter bij de feitelijke prijsontwikkeling. Uit een analyse van het kennisinstituut voor bouwkosten BDB blijkt dat het verschil in 2017 fors is opgelopen ten opzichte van het niveau van het Bouwbesluit. 2
Dit verschil leidde tot verontruste berichten van gemeenten en schoolbesturen die aangeven dat de huidige VNG-normbedragen leiden tot mislukte aanbestedingen waarbij achteraf alsnog een aanvullend krediet moet worden toegekend. De berichten van leden en de analyse van BDB waren aanleiding voor de VNG om de normbedragen onderwijshuisvesting 2017 te verhogen, eenmaligmet 40%. Daarnaast wordt er jaarlijks geïndexeerd Het totale verhogingspercentage komt neer op 62% in 2019. Deze actualisering van de normbedragen betreft enerzijds aanpassing aan gestegen kosten en anderzijds gaat het om de vertaling van nieuw beleid met betrekking tot onder andere duurzaamheid. Het verhogingspercentage van 62% is als volgt onderbouwd: de reguliere indexering van 2017 naar 2018 bedroeg 8,56%. Bij een eenmalige verhoging van 40% kan men er vanuit gaan dat dit prijsniveau voldoende is om te bouwen op het basisniveau ( niveau Bouwbesluit ). Daarnaast bedraagt de indexering van 2018 naar 2019 6,63%. Totaal betekent dit een factor van 1,4 x 1,0856 x 1,0663 = 1,620605, een verhoging van de normbedragen van de VNG met iets meer dan 62% Met deze eenmalige correctie van 40% (naast de reguliere jaarlijkse indexeringen) is de VNGnorm teruggebracht op het niveau van sober en doelmatig bouwen. Overwegingen: - De afgelopen jaren hebben er verschillende ontwikkelingen plaatsgevonden die zeer relevant zijn voor de huisvesting van scholen, bijvoorbeeld op het vlak van duurzaamheid en binnenklimaat. Deze veranderingen stellen andere eisen aan de huisvesting van het onderwijs. - De systematiek achter de indexering van de normbedragen in de Modelverordening voorzieningen huisvesting onderwijs heeft in de afgelopen jaren de trend van feitelijke prijsontwikkelingen slecht voorspeld. De berekening van BDB laat zien dat deze indexeringssystematiek heeft geleid tot lagere normbedragen ten opzichte van de prijs in de markt. - Onderwijshuisvesting is een kerntaak van gemeenten. De gemeenteraad stelt bij verordening normen vast aan de hand waarvan de bedragen worden vastgesteld voor de toegekende voorzieningen in de huisvesting. De VNG houdt hiervoor de Model Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs bij. Uitgebreide toelichting inclusief rekenmodellen: bijlage 3, Ledenbrief VNG Modelverordening normbedragen onderwijshuisvesting en indexering 2019 F. Betrokken partijen Schoolbesturen Valkenswaard, te weten: SKOzok, RBOB de Kempen en Were Di zijn vooraf geïnformeerd over de door te voeren wijzigingen en hebben de mogelijkheid gekregen hierop te reageren. De schoolbesturen hadden geen opmerkingen. G. Beheer en onderhoud De schoolbesturen ontvangen vanuit het rijk een vergoeding voor de instandhouding van de onderwijsgebouwen (onderhoud) waarin zij zijn gehuisvest. Deze Materiële Instandhouding (M.I.) is een genormeerd bedrag per leerling. In de situatie dat de gemeente het beheer en onderhoud uitvoert omdat de school is gehuisvest in een accommodatie waarin behalve onderwijs ook andere maatschappelijke functies zijn gehuisvest, zal het schoolbestuur de M.I. behorende bij de huisvesting van de in dat gebouw gevestigde school overmaken aan de gemeente ter compensatie van uit te voeren beheer en onderhoud. 3
H. Financiën Het verhogingspercentage van de VNG van 40% is als volgt onderbouwd: de reguliere indexering van 2017 naar 2018 bedroeg 8,56%. Bij een eenmalige verhoging van 40% kan men er vanuit gaan dat dit prijsniveau voldoende is om te bouwen op het basisniveau ( niveau Bouwbesluit ). Daarnaast bedraagt de indexering van 2018 naar 2019 6,63%. Totaal betekent dit een factor van 1,4 x 1,0856 x 1,0663 = 1,620605, een verhoging van de normbedragen van de VNG met iets meer dan 62% Met deze eenmalige correctie van 40% (naast de reguliere jaarlijkse indexeringen) is de VNGnorm teruggebracht op het niveau van sober en doelmatig bouwen. Met de bovenstaande verhoging van 40% en indexering worden de normbedragen verhoogd tot een niveau wat reëel wordt geacht door de VNG. Deze eenmalige forse verhoging zorgt ervoor dat de gemeente kan bouwen op het basisniveau conform VNG richtlijnen. Waarbij we er vanuit kunnen gaan dat hiermee de normbedragen in de verordening marktconform zijn. Dit betekent dat we op voorhand met reële bedragen kunnen rekenen en dat de kans dat de gemeente in een later stadium alsnog aanvullende kredieten moet verstrekken, sterk verkleind wordt. Voor de bedragen die zijn meegenomen ten aanzien van het integraal huisvestingsplan in de Nota Kaders/Begroting 2019 is uitgegaan van reële kosten. De verhoging van de normbedragen in de verordening heeft daar geen financiële impact op. De financiële consequenties van de uitvoering van het integraal huisvestingsplan worden in een separaat voorstel meegenomen. Exploitatie Ten behoeve van de exploitatie van het gebouw ontvangt de gemeente de materiële instandhouding (M.I.) vergoeding van het schoolbestuur dat met een school is gevestigd in dat gebouw. Deze vergoeding dient ter dekking van beheer- en onderhoudskosten. I. Vervolgstappen Na vaststelling van de verordening door de gemeenteraad, zal de verordening worden gepubliceerd in het elektronisch gemeenteblad, waarna deze in werking treedt. Met het bijstellen aan de hand van een indexcijfer wordt het normbedrag op een actueel prijspeil gebracht. Elk jaar publiceert de VNG deze indexeringscijfers. Het vaststellen van de normbedragen is een collegebevoegdheid. J. Communicatie De aanpassingen in de Verordening zijn gecommuniceerd met de schoolbesturen. Zij hebben de mogelijkheid gehad input te leveren op de nieuwe versie van de Verordening. De Verordening wordt gepubliceerd in het gemeenteblad. Na overleg met juridische zaken is besloten de Verordening niet ter inzage te leggen gezien het specifieke en technische karakter van het stuk en het feit dat de direct betrokkenen/belanghebbenden (te weten: de schoolbesturen) reeds geïnformeerd zijn. K. Bijlage(n) Geen. L. Ter inzage liggende stukken nr omschrijving Zaaknr. Documentnr. 1. Verordening onderwijshuisvesting 938837 947341 Valkenswaard 2019 2. Was-wordt-tabel tekstuele wijzigingen artikel 7 en bijlage I & IV 938837 947347 4
3. VNG-ledenbrief Modelverordening normbedragen onderwijshuisvesting en indexering 2019 4. Was-wordt-tabel wijziging normbedragen bijlage IV 2019 938837 947338 938837 947350 5
Raadsbesluit De raad van de gemeente Valkenswaard; Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 12 februari, nummer 938837/938846; Gelet op de Gemeentewet; Gelet op de behandeling in de vergadering van de raadscommissie d.d. 14 maart 2019; BESLUIT 1. De Verordening Onderwijshuisvesting 2019 vast te stellen; 2. De Verordening Onderwijshuisvesting 2015 in te trekken. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad d.d. 28 maart 2019. Kenmerk: 938837/943149 de griffier, de voorzitter, drs. C. Miedema drs. A.B.A.M. Ederveen. 6