NV Medezeggenschap OR & Pensioen 21 juni 2013 1
1. Even voorstellen 2. Even opwarmen 3. Verhoging pensioenleeftijd 2014 4. Pensioenlasten 5. Pensioenuitvoerder PPI 6. Wijziging Pensioenregeling en de rol van de OR 7. Vragen? 2
1. Even voorstellen Pensioen Perspectief consultant voor actuariële, fiscaal- en civielrechtelijke pensioenvraagstukken geen belangen in verzekeraars, pensioenfondsen of PPI s en v.v. geen tussenpersoon adviseur van OR en en Werkgevers Mr. Corry van Herpen CPL www.pensioenperspectief.nl 3
2. Even opwarmen Wat bedoelen we met pensioen? zorgen voor de oude dag zorgen voor de nabestaande zorgen voor de arbeidsongeschikte 4
2. 3 pijlers Pijler 3 Pijler 2 Pijler 1 Regel je zelf Regelt de werkgever Regelt de overheid Hoogte inkomen 5
2. 2e pijler > pensioen werkgever Onderdelen Oude dag : ouderdomspensioen (OP) Partner : partnerpensioen (PP) Kind(eren) : wezenpensioen (WzP) Arbeidsongeschiktheid : arbeidsongeschiktheidspensioen (AOP) premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid (PVI) 6
2. Pensioensystemen De 3 meest voorkomende systemen eindloonstelsel Uitkeringsovereenkomst middelloonstelsel beschikbare premie stelsel Premieovereenkomst 7
datum in dienst 65 8
9
2. Pensioenwetgeving 1. Pensioenwet (PW) Doel : regels voor het veilig stellen van pensioen 2. Wet op de loonbelasting 1964 (Wet LB) Doel : regelt de belastingaftrek en de hoogte van het pensioen 3. Wet bedrijfstakpensioenfondsen 2000 (Wet BPF) Doel : verplichtstelling deelname en regels waaraan het BPF moet voldoen. 4. Extra Een hele reeks van speciale (pensioen)wetten en regels 10
2 Pensioenwetgeving verandert 01-01-1998 Verbod op medische keuringen 01-06-1999 Wet fiscale behandeling pensioenen (WFBP) 01-01-2000 Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000 01-01-2000 Verbod op uitstelfinanciering 04-11-2000 Staffelbesluit 01-01-2002 Gelijke behandeling naar burgerlijke staat 01-01-2002 Uitruil van NP in extra OP 01-07-2002 Pensioen en overname aanpassing art. 7:663 BW e.v. 07-11-2002 Gelijke behandeling arb.overeenkomst bepaalde tijd 01-05-2004 Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd 01-06-2004 Einde overgangsregeling WFBP 28-04-2003 Herzien staffelbesluit 24-03-2004 Verbod korting nabestaandenpensioen 01-01-2005 Sexe neutrale tarieven 01-01-2006 Invoering Wet VPL 01-01-2007 Pensioenwet 23-10-2007 Staffelbesluit nummer 3 01-01-2008 Einde 1 e overgangsregeling Pensioenwet 01-01-2009 Einde 2 e overgangsregeling Pensioenwet 21-12-2009 Stafelbesluit nummer 4 01-04-2012 AOW ingang op 65 e verjaardag 12-02-2013 Herzien staffelbesluit nummer 4 01-01-2014 Verhoging pensioenleeftijd naar 67 jaar en verlaging pensioenopbouw 01-01-2015 Overstap van bruto naar netto beschikbare premies 01-01-2015 Wetsvoorstel verlaging pensioenopbouw en pensioengevend loon / versterking bestuur pensioenfondsen 11
2. Pensioenwet Artikel 23 PW: Veiligstelling Pensioen moet verzekerd worden bij : Bedrijfstakpensioenfonds: Verplicht: Metaal, Bouw, Grafische Bedrijven etc. Vrijwillig: Kunststof en Rubberindustrie (KRI) Ondernemingspensioenfonds (Shell) Verzekeringsmaatschappij (Nationale Nederlanden, Aegon, Achmea) Premie Pensioen Instelling (PPI, Brand New Day, Be Frank) 12
werkgever Pensioen overeenkomst PW Uitvoeringsovereenkomst werknemer Startbrief Pensioenreglement uitvoerder 13
3. Verhoging pensioenleeftijd Commissie Goudswaard (Januari 2010) Conclusies Rek uit de pensioenpremie Door lage rentestand, lage aandelenkoersen en toenemende levensverwachting forse stijging lasten bij handhaving huidige pensioenambitie. Negatieve gevolgen voor arbeidsmarkt en concurrentiepositie Oplossingen Beperken van de ambitie (hoogte en leeftijd) Vergroten van de onzekerheid in de pensioenopbouw 14
8,00% u-rendement 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 15
Persoonlijke berekening! 16
3. Verhoging pensioenleeftijd Pensioenakkoord handhaving huidige premielast toekomstige premielast niet onderhavig aan sterfte- en renteontwikkeling 17
3. Verhoging pensioenleeftijd Wet Verhoging AOW-Leeftijd en pensioenrichtleeftijd Aangenomen 10 juli 2012 1. Verhoging AOW Leeftijd - Vanaf 2013 stapsgewijs tot 67 jaar in 2023 - NB: deelakkoord 2013! 2. Verhoging fiscale pensioenrichtleeftijd - In 2014 ineens naar 67 jaar 3. Verlaging fiscaal maximale pensioenopbouw - In 2014 ineens lagere maxima 18
3. Verhoging pensioenleeftijd 2012 65 jaar 2013 t/m 2015 jaarlijks + 1 maand 2016 t/m 2018 jaarlijks + 2 maand 2019 + 3 maand => 66 jaar (2018?) 2020 t/m 2022 jaarlijks + 3 maand 2023 + 3 maand => 67 jaar (2022?) Vanaf 2024 stijging met de levensverwachting Stijging met de Levensverwachting Formule V = (L -/- 18,26) -/- (P -/- 65) V = verhoging L = gemiddelde levensduur vanaf 65 jaar P = AOW-leeftijd in vorige jaar Jaarlijkse toetsing V > 0,25 (3 maand) Indien ja, verhoging AOW-leeftijd over 5 jaar met 3 maand 19
3. Verhoging pensioenleeftijd Verhoging fiscale pensioenrichtleeftijd 2013 65 jaar 2014 + 2 jaar => 67 jaar Vanaf 2015 Stijging met de Levensverwachting stijging met de levensverwachting Formule V = (L -/- 18,26) -/- (P -/- 65) V = verhoging L = gemiddelde levensduur vanaf 65 jaar P = AOW-leeftijd in vorige jaar Jaarlijkse toetsing V > 1,00 (1 jaar) Indien ja, verhoging pensioenrichtleeftijd over 1 jaar met 1 jaar NB AOW- en pensioendatum niet/nooit gelijk AOW-datum vóór/na pensioendatum? 20
3. Verhoging pensioenleeftijd Verlaging fiscaal maximale pensioenopbouw Systeem Huidige maximale opbouw Maximale opbouw vanaf 2014 Eindloon 2,00 % 1,90 % Middelloon 2,25 % 2,15 % Beschikbare premie Afgeleid van middelloonsysteem > Nieuwe premiestaffels NB Vanaf 1-1-2015: verlaging naar 1,75% / tot 100.000 salaris? Netto pensioensparen 0,1% (1,85% boven 100.000) 21
3. Verhoging pensioenleeftijd Voorontwerp nota van wijziging (behandeling 24 juni) Wijziging van de Wet inkomstenbelasting 2001, de Wet op de loonbelasting 1964, de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Invoerings- en aanpassingswet Pensioenwet in verband met de aanpassing van het fiscale kader voor oudedagsvoorzieningen (Wet verlaging maximumopbouw- en premiepercentages pensioen en maximering pensioengevend inkomen) 3. Pensioenexcedentregelingen zijn: a. ouderdomspensioenexcedentregelingen (artikel 5.16a); b. optoppingsouderdomspensioenexcedentregelingen (artikel 5.16b); c. partnerpensioenexcedentregelingen (artikel 5.16c); d. optoppingspartnerpensioenexcedentregelingen (artikel 5.16d); e. wezenpensioenexcedentregelingen (artikel 5.16e); f. optoppingswezenpensioenexcedentregelingen (artikel 5.16 f). Artikel 5.16a Ouderdomspensioenexcedentregelingen 1. Een op een eindloonstelsel gebaseerd ouderdomspensioenexcedent bedraagt per dienstjaar niet meer dan 0,050% van het pensioengevend loon. 2. Een op een middelloonstelsel gebaseerd ouderdomspensioenexcedent bedraagt per dienstjaar niet meer dan 0,056% van het pensioengevend loon. 22
3. Verhoging pensioenleeftijd Aanpassing fiscaal noodzakelijk? Pensioenleeftijd Eindloon Middelloon 67 1,90 % 2,15 % 66 1,76 % 1,99 % 65 1,63 % 1,84 % Nee, indien huidige opbouwpercentage < nieuwe maximum Ja, indien huidige opbouwpercentage > nieuwe maximum Voorbeeld: (nu pensioenleeftijd 65) 1,75% middelloon => aanpassing niet noodzakelijk 2,10% middelloon => aanpassing wel noodzakelijk Let op bij afwijkingen: AOW franchise < of > 13.227,-- (2013) Andere pensioencombinaties dan OP/70% PP 23
3. Verhoging pensioenleeftijd Verhoging pensioenleeftijd niet nodig maar tóch verstandig? Argumenten Werknemers willen doorwerken en dan ook blijven opbouwen Voortzetting risicodekking tijdens doorwerken gewenst Vervroegen pensioen is altijd mogelijk Uitstellen is alleen mogelijk bij doorwerken. Soms korting op een uitkering (WW, ANW, pensioen ) 24
Beschikbare premie: van bruto > netto Beschikbare premie regeling: 01-01-2015 Overstap van bruto naar netto premiestaffel Bruto staffel = kosten en opslag premievrijstelling uit de premie betaald Netto staffel = kosten en opslag premievrijstelling separaat betaald Vereenvoudigd voorbeeld Uitgangspunt fiscus Praktijk 1 Praktijk 2 Bruto premie 1.000 1.000 1.000 Administratiekosten - 100-50 - 200 Premievrijstelling a.o. - 80-40 - 100 Netto premie 820 910 700 25
Van bruto naar netto methode Diverse methodes praktische methode neutrale methode alternatieve methodes Praktische methode de huidige premiestaffel is X % van de fiscale (bruto) premiestaffel de nieuwe premiestaffel is ook X % van de nieuwe netto fiscale staffel Neutrale methode de netto opbouw in de huidige bruto staffel wordt exact berekend die netto opbouw is de basis voor aansluiting bij de nieuwe netto fiscale staffel Pas op: elke methode resulteert in ander pensioen! 26
3. Pensioenontslagbeding Formulering pensioenontslag bij bereiken Strijdig met WGBLA? 65-jarige leeftijd + 1 maand (2013) 1 e dag van de maand waarin Ja 1 e dag van de maand waarna Neen op de 65 e + 1 maand (2013) Neen Voorkom strijdigheid met Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBLA) Verwijs niet naar pensioen maar naar AOW Let op CAO bepaling 27
4. Pensioenlasten 28
4. Pensioenlasten Lage rentestand, langere levensverwachting => forse lastenstijging Nu Bij verlenging Inschatting Rekenrente 2,50% of Tariefstijging 15% Levensverwachting 3,00% Collectief 2003 3,00% plus opslagen Generatietafel 10% Administratiekosten 10% 7% -3% Premievrijstelling 6% 4% -2% Premiestijging totaal 20% 29
4. Pensioenlasten Liquidatie pensioenfondsen de bijstortverplichtingen vanwege (dreigende) onderdekkingen accountancy-eisen groeiende premiedruk bij werkgevers en werknemers toenemende governance-eisen en de daarmee samenhangende moeite met de adequate bemensing van het bestuur en andere organen van het pensioenfonds; de toenemende deskundigheidseisen voor bestuurders; (te) hoge uitvoeringskosten Liquidatie = bestuursbesluit van PF OR Wél goed monitoren of de OR in het proces niet tóch een rol heeft! [ 30
4. Pensioenlasten Soorten pensioencontracten Nominale pensioencontract conform de huidige pensioenregelingen een (lager) zeker pensioen grotere kans op premieaanpassing afstempeling ineens Reële pensioencontract sluit aan bij de afspraken in het pensioenakkoord een (hoger) minder zeker pensioen kleinere kans op premieaanpassingen aftstempeling spreiden in 10 jaren 31
5. PPI Premie pensioen instelling (PPI) Een greep uit het aanbod PPI s Be Frank (Delta Lloyd) TKP (Aegon) Aegon PPI (Aegon) Goudse PPI (Goudse) Brand New Day PPI Robeco (Robeco) 32
5. PPI Kenmerken Mag grensoverschrijdend werken Voert alleen een beschikbare premieregeling uit Mag geen biometrische risico s dragen Dus.. Tót pensioendatum Overlijden (PP, WzP): alsnog naar verzekeraar Arbeidsongeschiktheid (pva, aop): idem Óp de pensioendatum Lang leven (OP): alsnog naar verzekeraar Dus. Keuze voor PPI gaat altijd samen met keuze voor verzekeraar 33
5. PPI Beleggen bij PPI anno 2013 lage kosten (verschillen per PPI) schone administratie duidelijke communicatie geen garanties tot pensioendatum geen risicodemping op pensioendatum minder keuzemogelijkheden 34
5. PPI Sterftewinst verzekeraar : naar de deelnemer PPI : voor de PPI resultaat van sterftewinst : maximaal 7 % extra pensioen Sterftewinst bij verzekeraar toebedeling aan de deelnemer vaste bijschrijving op waarde (bonus bij leven) Sterftewinst bij PPI anno 2013 in ontwikkeling/discussie wordt deels uitgekeerd aan deelnemers geen vaste bijschrijving minder gunstig voor oudere deelnemers 35
5. PPI Verzekering van het partnerpensioen PPI (de combi verzekeraar) onbepaalde partner Verzekeraar Keuze onbepaalde partner bepaalde partner 36
5. PPI Onderzoek Pensioen Perspectief PPI of verzekeraar beter? Uitgangspunt: premievolume van 200.000 37
5. PPI WERKGEVERSLASTEN 100,0% 93,1% 97,9% 109,0% 92,3% 84,7% 97,5% 101,9% DL PVI: 0% 0% CBA Avero ZwitserLeven OHRA Delta Lloyd AEGON BeFrank BrandNewDay Risicopremie PP 2.182,80 2.152,56 2.337,05 2.489,28 2.205,25 4.344,29 Risicopremie WzP 678,00 669,30? 608,80 749,18 250,17 Totaal risicopremie PP/WzP 2.860,80 2.821,86 2.337,05 3.098,08 2.954,43 2.965,31 4.594,46 4.704,00 Positie risicopremie PP/WzP (3) 2 1 3 5 4 Positie incl. PPI 4 3 5 8 6 7 2 1 *excl. PVI over risicopremie PP/WzP. *PVI over lagere investeringen dan bij de concurrenten door leeftijdsbepaling 1x per jaar op 1 januari. DL PP/WzP: incl. risicopremie PVI 3,95% BS PVI-opslag 3,75% 3,75% eenjarige 4,10% risicopremie 3,2% aanv. premie Totaal risicopremie PVI 4.450,44 4.399,20 4.459,00 4.037,64 4.471,18 4.749,00 4.246,16 4.860,00 Positie risicopremie PVI (4) 2 1 4 3 5 Positie incl. PPI 4 3 5 1 6 7 2 8 Administratiekosten Kosten jaarlijks 3.424,44 2.772,00 3.405,00 4.566,36 2.185,00 1.380,00 1.380,00 1.380,00 Kosten eenmalig 1.524,00 1.500,00 1.250,00 Kosten inactieven 30,00 Totaal administratiekosten 3.424,44 2.772,00 3.709,80 4.566,36 2.485,00 1.380,00 1.630,00 1.380,00 Positie administratiekosten (2) 3 2 4 5 1 Positie incl. PPI 6 5 7 8 4 1 3 1 Totale wg-lasten 10.735,68 9.993,06 10.505,85 11.702,08 9.910,61 9.094,31 10.470,62 10.944,00 Positie totale wg-lasten (5) 3 2 4 5 1 Positie incl. PPI 6 5 7 8 3 4 2 1 Ohra NP/WzP: incl. risicopremie PVI Ohra PVI: excl. PVI over risicopremie PP/WzP Ohra AK: incl. 2% korting ivm adviseur. ZL PVI: excl. PVI over risicopremie PP/WzP ZL totaal: excl. risicopremie WzP ZL PP/WzP: *exclusief risicopremie WzP, want WzP staat op nul in de offerte. *incl. risicopremie PVI
Naam werknemer Geboortedatum werknemer gemiddeld kapitaal FRP CBA WWP Avéro Excl P ZL IP Ohra PPPc DL PPI Aegon PPI BeFrank PPI BND PPI Robeco A 01-12-1991 89377 0 0 134874 141233,1 0 129731 130426 0 B 01-12-1991 89377 0 0 134874 141233,1 0 129731 130426 0 C 01-12-1986 181249 176318,3 176318,3 182437 192910,4 184061 175800 180901 179935 D 01-12-1986 181249 176318,3 176318,3 182437 192910,4 184060 175800 180901 179935 E 01-12-1986 181249 176318,3 176318,3 182437 192910,4 184060 175800 180901 179935 F 01-12-1981 214981 209888,3 209888,3 216034 228783,4 217575 208597 214101 212609 G 01-12-1981 214981 209888,3 209888,3 216034 228783,4 217575 208597 214101 212609 H 01-12-1981 214981 209888,3 209888,3 216034 228783,4 217575 208597 214101 212609 I 01-12-1981 214981 209888,3 209888,3 216034 228783,4 217575 208597 214101 212609 J 01-12-1976 257267 252503,1 252503,1 258527 270949,7 259919 250221 256246 253952 K 01-12-1976 257267 252503,1 252503,1 258527 270949,7 259919 250221 256246 253952 L 01-12-1976 257267 252503,1 252503,1 258527 270949,7 259919 250221 256246 253952 M 01-12-1976 257267 252503,1 252503,1 258527 270949,7 259919 250221 256246 253952 N 01-12-1971 277531 273341,6 273341,6 278361 291863 279383 270194 276233 273043 O 01-12-1971 277531 273341,6 273341,6 278361 291863 279384 270194 276233 273043 P 01-12-1971 277531 273341,6 273341,6 278361 291863 279383 270194 276233 273043 Q 01-12-1971 277531 273341,6 273341,6 278361 291863 279384 270194 276233 273043 R 01-12-1966 274466 271197,3 271197,3 274702 287982,1 275251 267582 273350 269220 S 01-12-1966 274466 271197,3 271197,3 274702 287982,1 275250 267582 273350 269220 T 01-12-1966 274466 271197,3 271197,3 274702 287982,1 275251 267582 273350 269220 U 01-12-1966 274466 271197,3 271197,3 274702 287982,1 275250 267582 273350 269220 V 01-12-1961 246371 244477 244477 246347 255392,2 246445 240987 246469 241370 W 01-12-1961 246371 244477 244477 246347 255392,2 246445 240987 246469 241370 X 01-12-1961 246371 244477 244477 246347 255392,2 246445 240987 246469 241370 Y 01-12-1961 246371 244477 244477 246347 255392,2 246445 240987 246469 241370 PPI TKP 39
5. PPI Conclusies PPI is een goed alternatief PPI is niet altijd het beste alternatief Met de komst van de PPI wordt het niet duidelijker Raadpleeg een deskundige (ahum) 40
6. Wijziging pensioenregeling Instemmingsrecht OR Wet op de ondernemingsraden (WOR): pensioen bij verzekeraar instemmingsrecht vaststellen, wijzigen en intrekken pensioenverzekering (art. 27 lid 1 a WOR) Pensioenwet (PW): pensioen bij PPI onderbrengen pensioenovereenkomst WOR van toepassing (art. 23 lid 4 PW) NB OR treedt terug als pensioen per cao is geregeld (art. 27 lid 3 WOR) 41
6. Wijziging pensioenregeling Instemmingsrecht over pensioenovereenkomst en/of uitvoeringsovereenkomst? Minister Kamp 7 april 2012 : beide Staatssecretaris Klijnsma 2 mei 2013: alleen pensioenovereenkomst Instemmingsrecht PPI ook over wijziging en intrekking? Staatssecretaris Klijnsma 2 mei 2013: ja hoor! Wetsvoorstel: 2 nieuwe instemmingsrechten OR Invoeren en intrekken pensioen bij OPF Invoeren en intrekken vrijwillige aansluiting of pensioenregeling bij BPF Conclusie: geen duidelijkheid vóór uitspraak rechter -> OR zélf goed regelen! -> tips instemmingsrecht 42
Tips instemmingsrecht Verzekeraar beding ook instemmingsrecht m.b.t. uitvoeringsovereenkomst incidenteel in instemmingsaanvraag structureel in ondernemingsovereenkomst (art. 32 lid 2 WOR) Premie pensioeninstelling (PPI) beding ook instemmingsrecht m.b.t. uitvoeringsovereenkomst ingeval van instellen, wijzigen of intrekken pensioenregeling Pensioenfonds beding ook instemmingsrecht ingeval van wijziging pensioenovereenkomst beding ook instemmingsrecht m.b.t. uitvoeringsovereenkomst NB: betreft bijzondere gevallen 43
6. Wijziging pensioenregeling Wettelijk kader instemming OR Artikel 27 lid 4 WOR: vervangende instemming kantonrechter: Onthouden instemming OR is onredelijk Zwaarwegende bedrijforganisatorische, -economische of sociale redenen 44
Proces Wie neemt initiatief? werkgever OR! Workshop OR & Pensioen pensioen algemeen eigen regeling inzicht in effecten: hogere pensioenleeftijd lagere pensioenopbouw netto premiestaffels etc. http://www.pensioenperspectief.nl/ondernemingsraden/11111139/pensioeneducatie.html
6. Wijziging pensioenregeling OR heeft instemming verleend Wijzigingsmethoden I Eenzijdig Eenzijdig wijzigingsbeding II Tweezijdig Aanbod en aanvaarding 46
I Eenzijdig wijzigingsbeding Waar vastgelegd? Pensioenovereenkomst (art. 19 PW) Voorwaarde? Zwaarwichtig belang! Niet vanzelfsprekend een zwaarwichtig belang is o.a. : Nieuwe fiscale wetgeving (zoals verhoging pensioenleeftijd!) Instemming OR (is wel een aanwijzing!) 47
Zwaarwichtig belang niet aangetoond? Werkgever kan niet wijzigen ook al heeft de OR toch ingestemd Instemming werknemer alsnog nodig Wat helpt werkgever bij toetsing door rechter? Compensatiemaatregelen die schade werknemer minimaliseren 48
II Tweezijdige wijziging Wettelijke basis art. 6:217 BW Voorwaarde aanbod door werkgever en aanvaarding door werknemer Let op instemming OR is meestal geen vervangende instemming lat voor werkgever ligt hoog aanbod werkgever moet van goed niveau zijn. A moet werknemers tot instemming ( aanvaarding ) bewegen B moet toets rechter doorstaan als werknemers niet instemmen. 49
Toets rechter Wettelijke basis Art. 6:248 BW (redelijkheid en billijkheid) Voorwaarde Onaanvaardbaarheidtoets (instemming OR is onvoldoende reden!) Kan onaanvaardbaarheid niet worden aangetoond? Werkgever moet oude regeling voortzetten voor werknemers die niet instemmen. 50
Instemming werknemers Positieve optie (handtekening voor akkoord) Negatieve optie (wie zwijgt stemt toe) Duidelijke schriftelijke informatie over wijziging/gevolgen Noemen concrete mogelijkheid om bezwaar te maken / bezwaar eenvoudig Redelijke bedenktermijn (6 weken?) 51
7. Vragen? 52