Factsheet economische crisis 2 e kwartaal 211 O&S Augustus 211
2
Kort samengevat Ieder kwartaal factsheet Vanwege de economische recessie is er behoefte aan inzicht in de gevolgen ervan in de gemeente s-hertogenbosch. De afdeling Onderzoek & Statistiek brengt daarom ieder kwartaal een factsheet economische crisis uit. Daarin komen drie thema s aan bod: economie, arbeidsmarkt en inkomen en woningmarkt en vastgoed. Per thema zijn de meest actuele feiten en ontwikkelingen weergegeven. Gevolgen crisis blijven zichtbaar in s-hertogenbosch In de vorige factsheets werd geconstateerd dat de gevolgen van de economische crisis in s- Hertogenbosch duidelijk zichtbaar zijn. Dit is nog steeds het geval. Toch zijn er ook enkele lichtpuntjes te signaleren. De nieuwste cijfers laten zien dat: 1. De groei van de Nederlandse economie in het 2 e kwartaal afgezwakt is Na de mooie groeicijfers over het 1 e kwartaal, viel de groei van de Nederlandse economie in het 2 e kwartaal sterk terug. Ten opzichte van een jaar geleden nam het volume van het BBP met 1,5% toe. Ten opzichte van het voorgaande kwartaal bedroeg de groei van het BBP,1%. Een kwartaal eerder was dit nog,8%. 2. Er veel starters zijn en weinig opheffingen De meest recente cijfers van de Kamer van Koophandel laten zien dat het aantal starters in 211 hoog ligt. De eerste zes maanden al ruim 74. Ook het aantal overige oprichtingen 1 ligt hoger dan voorgaande jaren. Het aantal bedrijfsopheffingen ligt in de eerste helft van 211 met bijna 3 beduidend lager dan in voorgaande jaren. Alles bijeen is het groeisaldo 2 in de eerste helft van 211 dan ook veel hoger dan in het eerste halfjaar van 21. 3. De werkloosheid weliswaar daalt, maar dat toch veel mensen het moeilijk hebben Het aantal bij het UWV Werkbedrijf ingeschreven niet werkende werkzoekenden blijft dalen. Eind juni 211 zijn er beduidend minder niet werkende werkzoekenden (3.935) dan een jaar geleden (4.394). Het werkloosheidspercentage in s-hertogenbosch is met 5,6% lager dan het landelijk gemiddelde en lager dan in de vier andere grote Brabantse steden. Het aantal WWB en WIJ uitkeringen is in het 2 e kwartaal van 211 op hetzelfde niveau gebleven. Dat veel mensen het moeilijk hebben blijkt bijvoorbeeld ook uit het hoge aantal aanvragen schuldhulpverlening en bijzondere bijstand. 4. De situatie op de woningmarkt zorgelijk blijft De woningmarkt reageert vertraagd op de crisis. Was de situatie in 29 en 21 al weinig rooskleurig, de NVM-cijfers van het 2 e kwartaal 211 laten zien dat het nog slechter kan. Eind juni 211 staat er een recordaantal woningen te koop: 1.64. Dit zijn voor een groot deel (45%) appartementen. In het 2 e kwartaal van 211 zijn er 13 nieuwe woningen opgeleverd. Dit maakt een totaal van ruim 2 nieuwe woningen in de eerste helft van 211. Meer dan in 21, maar de productie van het topjaar 29 wordt nog lang niet gehaald. Het aantal afgegeven bouwvergunningen ligt in de eerste zes maanden van 211 met ruim 5 hoger dan in 29 en 21. 5. Er iets minder kantoorruimte leeg staat In 21 is het leegstandspercentage van kantoren in s-hertogenbosch afgenomen tot 8,9%. Landelijk gezien is dit toegenomen tot 13,9%. s-hertogenbosch staat met dit leegstandspercentage in de top-1 van gemeenten met de minste leegstand van kantoren. Het 2 e kwartaal van 211 vinden er relatief weinig vastgoed transacties plaats. 1 Dit zijn nevenvestigingen en dochterondernemingen van bestaande bedrijven. 2 Starters + oprichtingen opheffingen. 3
BBP NL: % volumemutaties [Bron: CBS] Consumentenvertrouwen NL [Bron: CBS] 6 4 T.o.v. jaar eerder T.o.v. vorig kw artaal 4 3 2 2 1-2 27 28 29 21 211-1 -2 j fmamj j asondj fmamj j ason dj fmamj j asond j fmamj j asondj f mamj j as ond 27 28 29 21 211-4 -3-6 -4 Aantal bedrijven [Bron: LISA] Werkzame personen [Bron: LISA] 16 15 Nederland 125 12 Nederland 14 's-hertogenbosch 115 's-hertogenbosch 13 12 11 11 15 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 1 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 5 Nieuwe bedrijven [Bron: KvK] 4 Bedrijfsopheffingen [Bron: KvK] 4 Starters 3 3 2 2 1 Oprichtingen 1 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 Hotelovernachtingen [Bron: afdeling Belastingen] 4. 3. 2. 1. 27 28 29 21 211 4
Economie Groei Nederlandse economie afgezwakt in 2 e kwartaal Na de mooie groeicijfers over het 1 e kwartaal, viel de groei in het 2 e kwartaal sterk terug. Ten opzichte van een jaar eerder nam het volume van het BBP met 1,5% toe. Ten opzichte van het voorgaande kwartaal kwam de groei in het 2 e kwartaal uit op,1%. Een kwartaal eerder bedroeg de groei nog,8%. Consumenten blijven somber De Nederlandse consument sombert door: in het 2 e kwartaal van 211 is men weer iets negatiever over het economische klimaat dan in het 1 e kwartaal. Minder werkzame personen en bedrijven Uit het vestigingenregister blijkt dat tussen april 29 en april 21 het aantal werkzame personen in s-hertogenbosch is afgenomen met ruim 2.8 personen (-2,8%) tot 96.86. Het aantal werkzame personen is in dezelfde periode in Nederland totaal afgenomen met,7%. In dezelfde periode is het aantal bedrijven in s-hertogenbosch afgenomen tot 1.64. Dit betekent een afname van 8 bedrijven (-,7%). De landelijke cijfers laten hier een toename zien van 3,9%. In de Economische monitor 211 (augustus 211) zal een nadere analyse van zowel de afname van het aantal werkzame personen als het aantal bedrijven worden gegeven. Veel starters, weinig opheffingen De 1 e helft van 211 zijn er al ruim 74 starters. Vooral het aantal starters in het 1 e kwartaal was hoog: bijna 43. Sinds begin 28 blijft het aantal overige oprichtingen 3 per kwartaal zo rond de 1 schommelen. Uitgezonderd de 1 e kwartalen van 28 en 21 met beide 18 oprichtingen. Ook in het 1 e kwartaal van 211 zien we een lichte piek met ruim 14 oprichtingen. Het 2 e kwartaal laat eveneens iets meer oprichtingen zien: bijna 13. Het aantal bedrijfsopheffingen ligt in de 1 e helft van 211 met bijna 3 beduidend lager dan in voorgaande jaren. Ter vergelijking: in de eerste zes maanden van 21 waren er ruim 5 bedrijfsopheffingen. Alles bijeen is het groeisaldo 4 in de 1 e twee kwartalen van 211 veel hoger dan in de eerste helft van 21. (Zakelijk) toerisme blijft laag In het 1 e kwartaal 211 zijn er ruim 28. hotelovernachtingen geweest. Dit zijn er minder dan in de eerste drie maanden van voorgaande jaren. 3 Dit zijn nevenvestigingen en dochterondernemingen van bestaande bedrijven. 4 Starters + oprichtingen opheffingen. 5
Niet werkende werkzoekenden in % van beroepsbevolking % Vacatures [Bron: UWV Werkbedrijf] [Bron: UWV Werkbedrijf] 8 1. 8 Openstaand 7 6 6 Nederland 4 5 's-hertogenbosch j fmamj jasondj fmamj j asondj fmamj j asondj fmamj jasondj fmamj j asond 2 Ingediend j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d j f m a m j j a s o n d 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 16 14 Ontwikkeling nww naar leeftijd [Bron: UWV Werkbedrijf] 15-27 jaar 16 14 Ontwikkeling nww naar geslacht [Bron: UWV Werkbedrijf] 12 12 1 8 6 27-45 jaar 45-65 jaar j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d j f m am j j a s o n d 1 8 6 mannen vrouw en j fmam j j a son d j fmamj j a so nd j f mamj j a so nd j f mamj j a son d j fmam j j a son d 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 WW-uitkeringen [Bron: CBS] WWB-uitkeringen < 65 jaar + WIJ [Bron: AmSZ] 3.2 3.2 2.4 2.8 1.6 2.4 8 2. 27 28 29 21 211 1.6 j fmamj j asond j fmamj j asond j fmamj j asond j fmamj j asond j fmamj j asond 27 28 29 21 211 6. 5. Aanvragen Bijzondere Bijstand [Bron: AmSZ] 27 28 29 21 211 6 5 Aanvragen schuldhulpverlening [Bron: AmSZ] 27 28 29 21 211 4. 4 3. 3 2. 2 1. 1 Hulpvragen Bureau Sociaal Raadslieden [Bron: BSR] Gebruikers voedselbank [Bron: voedselbank] 1. 4. 8. 28 29 21 211 3. 28 29 21 211 6. 4. 2. 2. 1. 6
Arbeidsmarkt en inkomen Aantal niet werkende werkzoekenden blijft afnemen Het aantal bij het UWV Werkbedrijf ingeschreven niet werkende werkzoekenden 5 (NWW) is ook in het 2 e kwartaal van 211 blijven dalen. Eind juni 211 zijn er 3.935 niet werkende werkzoekenden. Dit zijn er ruim 45 minder dan een jaar geleden (4.394). De daling in het 2 e kwartaal komt wederom - vooral voor rekening van het aantal werkzoekende mannen. Kijkend naar de leeftijdsgroepen dan zien we dat vooral een aantal werkzoekende jongeren aan het werk is gegaan. Maar ook in de andere leeftijdsgroepen is sprake van een lichte daling. Het werkloosheidspercentage 6 in s-hertogenbosch blijft navenant (licht) dalen, naar 5,6% aan het eind van het 2 e kwartaal. Dit is lager dan het gemiddelde in Nederland (5,8%) en ook lager dan in de vier andere grote Brabantse steden 7. Meer openstaande vacatures Het aantal bij het UWV WERKbedrijf ingediende vacatures in het 2 e kwartaal lag met 435 een stuk lager dan in het 1 e kwartaal (bijna 75). Het aantal openstaande vacatures was echter gemiddeld gezien hoger dan in het 1 e kwartaal van 211. Aantal WWB 8 uitkeringen constant Het afgelopen kwartaal is het aantal WWB-uitkeringen constant gebleven. De toename in het 1 e kwartaal lijkt weer tot stilstand gebracht. Desondanks is - ten opzichte van een jaar geleden - het aantal uitkeringen met ruim 15 toegenomen. Het aantal WW-uitkeringen in s-hertogenbosch neemt vanaf het 2 e kwartaal 21 af. Deze ontwikkeling zet zich voort. Ook in het 1 e en 2 e kwartaal van 211. Aantal aanvragen bijzondere bijstand en schuldhulpverlening hoog Het aantal aanvragen bijzondere bijstand blijft hoog. Met ruim 1.3 aanvragen in het 2 e kwartaal van 211 is het aantal aanvragen tot nu toe vergelijkbaar met het piekjaar 21. Ook het aantal aanvragen schuldhulpverlening ligt tot nu toe ongeveer gelijk aan dat van 21. In het 2 e kwartaal 211 waren dit er 12. Aantal hulpvragen Bureau Sociaal Raadslieden iets lager Het Bureau Sociaal Raadslieden (BSR) helpt burgers door ze te ondersteunen bij het vinden van hun weg in wet- en regelgeving. In het 2 e kwartaal van 211 zijn er ongeveer evenveel hulpvragen als in het 2 e kwartaal van 29 en 21. Omdat het aantal hulpvragen in het 1 e kwartaal lager lag, zijn er in 211 tot nu toe iets minder hulpvragen dan in voorgaande jaren. Het aantal klanten ligt in het 2 e kwartaal van 211 iets lager (-3,6%) dan in het 2 e kwartaal van 21. Aantal gebruikers voedselbank neemt iets af In het 1 e kwartaal van 211 maken in totaal ruim 8 volwassenen en kinderen gebruik van de voedselbank. Dit zijn er (iets) minder dan in de eerste kwartalen van voorgaande jaren. Helaas zijn de cijfers voor het 2 e kwartaal nog niet beschikbaar. 5 De bij een vestiging van het WERKbedrijf actueel ingeschreven werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan 12 uur per week werkt met een inschrijf- en geen uitschrijfdatum. Zij moeten ingeschreven zijn in de regio waar zij wonen. 6 Uitgedrukt in percentage van de beroepsbevolking. 7 Breda 6,2%, Eindhoven 6,4%, Helmond 8,5%, Tilburg 5,8%. 8 Aantal uitkeringen in het kader van de Wet Werk en Bijstand. 7
2. Te koop staande woningen [Bron: NVM] 2 Verkooptijd woningen [Bron: NVM] 1.5 15 1. 1 5 5 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 5 Verkochte woningen [Bron: NVM] 3. Transactieprijs woningen [Bron: NVM] 4 28. 3 26. 2 24. 1 22. 2. 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 114 Prijsindex bestaande koopwoningen [25=1; bron: CBS] 112 11 18 16 14 12 1 27 28 29 21 211 1.5 1.2 Opgeleverde nieuwbouwwoningen [Bron: afdeling Bouwen] 27 28 29 21 211 1.5 1.2 Bouwvergunningen nieuwbouwwoningen [Bron: afdeling Bouwen] 27 28 29 21 211 9 9 6 6 3 3 16 Leegstandspercentage kantoren [Bron: DTZ] 's-hertogenbosch Nederland 35. 3. Vastgoed transacties, m 2 vvo [Bron: Propertynl] Bedrijven Kantoren 12 25. 8 2. 15. 4 1. 5. 27 28 29 21 211 27 28 29 21 211 8
Woningmarkt en vastgoed Aanbod bestaande koopwoningen blijft stijgen Het aantal te koop staande woningen blijft toenemen. Eind 2 e kwartaal 211 is een nieuw recordaantal bereikt van 1.64, zo blijkt uit cijfers van de NVM 9. Vooral het aantal te koop staande appartementen blijft gestaag toenemen. Eind 2 e kwartaal 211 is 45% van de te koop staande woningen een appartement. Er staan nu bijna twee keer zoveel woningen te koop als drie jaar geleden. Verkooptijd neemt iets af Het aantal verkochte woningen blijft sinds het 2 e kwartaal van 29 rond de 2 25 schommelen. Het 2 e kwartaal van 211 is hier met 254 verkochte woningen geen uitzondering op. De transactieprijs voor de gemiddelde woning schommelt van kwartaal tot kwartaal omdat het om vrij beperkte aantallen gaat. In 29 en 21 varieerde de kwartaalprijs tussen de 225. en 25.. Dit kwartaal valt de mediane transactieprijs hier wederom binnen: 245.. Dit is iets lager dan het vorige kwartaal toen er enkele dure woningen zijn verkocht. Volgens de Prijsindex Bestaande Koopwoningen van het CBS dalen de prijzen in s- Hertogenbosch sinds het 3 e kwartaal van 21. En is er dit kwartaal een lichte prijsstijging opgetreden. Een mogelijke verklaring voor deze schijnbare tegenstelling is dat het meetmoment van het CBS later in de tijd is (inschrijven hypotheekakte) dan het meetmoment van de NVM. Verder gaan de cijfers van het CBS over álle koopwoningen. De verkooptijd van in het 2 e kwartaal 211 verkochte woningen is iets afgenomen tot gemiddeld 13 dagen. Tussenwoningen stonden opvallend kort te koop: 8 dagen. Het tegenovergestelde geldt voor twee-onder-één kap woningen: 219 dagen. Hoger aantal bouwvergunningen In het 2 e kwartaal 211 zijn er bouwvergunningen afgegeven voor 193 woningen. Dit betekent dat er in de eerste helft van 211 ruim 5 bouwvergunningen zijn afgegeven. Dit is beduidend hoger dan in 29 en 21. In het 2 e kwartaal zijn er 13 nieuwe woningen opgeleverd. Dit maakt een totaal van 27 nieuwe woningen in de eerste helft van 211. Een iets hogere productie dus dan in 21. De productie van het topjaar 29 wordt echter nog lang niet gehaald. Gezien de lage uitgifte van het aantal bouwvergunningen in 29 en 21 is dit niet verrassend. Aantal huisuitzettingen neemt in 21 af Uit cijfers van de drie grote woningcorporaties 1 in s-hertogenbosch blijkt dat het aantal huisuitzettingen de laatste jaren afneemt. In 27 en 28 vonden er in totaal 48 huisuitzettingen plaats. In 29 is dit gedaald naar 38. In 21 is dit nog verder gedaald naar 26. Deze huisuitzettingen zijn grotendeels het gevolg van huurachterstand. Leegstandspercentage kantoren neemt af Tussen begin 21 (9,2%) en 211 (8,9%) is het leegstandspercentage van kantoren in s- Hertogenbosch afgenomen. Landelijk gezien is het toegenomen van 13,3 naar 13,9%. s- Hertogenbosch is hiermee één van de weinige gemeenten waarin het leegstandspercentage afnam. Verder staat s-hertogenbosch in de top-1 van gemeenten met de minste leegstand. In het 2 e kwartaal 211 werd voor bijna 4.5 m 2 vloeroppervlak aan kantoorruimte verhuurd. Aan bedrijfruimte werd het afgelopen kwartaal voor bijna 8. m 2 verhuurd of verkocht. Het aantal m 2 transacties in bedrijfsruimte ligt hiermee iets hoger dan vorig kwartaal. 9 Het marktaandeel van de NVM is ongeveer 7 á 8% van alle te koop staande woningen. De NVM-cijfers over het laatste kwartaal zijn altijd voorlopige cijfers. 1 Zayaz, BrabantWonen en De Kleine Meierij. 9