Zaaknummer 00570464 Onderwerp CRK Collegevoorstel Aanleiding / voorgeschiedenis Bijgaand treft u het verslag van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) over het jaar 2017 ter kennisname aan. Feitelijke informatie De CRK adviseert u op monumenten- en welstandsgebied. Ze combineert de taken van een monumentencommissie en een welstandscommissie. Het jaarverslag bevat een overzicht van de adviesaanvragen en de ervaringen van de commissie. De adviezen worden onderscheiden naar status van het object waarover de bouwplannen gaan en de aard van het advies. De adviezen van de commissie zijn in het verslagjaar door u overgenomen. Aanschrijvingen vanuit welstandsoverwegingen zijn niet nodig geweest. De CRK heeft haar jaarverslag inmiddels vastgesteld. Afweging Een nadere afweging door u over het jaarverslag zelf is niet nodig. U kunt volstaan met het jaarverslag voor kennisgeving aan te nemen. De leden van de raad kunnen er kennis van nemen via de besluitenlijst. Inzet van middelen Dit voorstel heeft geen financiële gevolgen. Risico's Dit voorstel heeft geen risico s. Procedure / vervolgstappen Het jaarverslag zal via de gemeentelijke website voor iedereen toegankelijk zijn. Voorgenomen besluit Het voorstel is om bijgaand besluit vast te stellen. 1
Zaaknummer 00570464 Onderwerp CRK BESLUIT Het college van Heusden heeft in de vergadering van 20 november 2018 besloten: kennis te nemen van het jaarverslag 2017 van de gemeentelijke Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK). namens het college van Heusden, de secretaris, mr. H.J.M. Timmermans 2
Commissie Ruimtelijke Kwaliteit aandacht voor omgevingskwaliteit in gemeente Heusden
Inhoudsopgave Voorwoord 4 Verslag van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit 6 Feiten & cijfers 8 Beleidsafstemming, samenwerking en communicatie 10 Bijzondere projecten 12 3
Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over het jaar 2017 van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Heusden. Met dit jaarverslag biedt de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) van de gemeente Heusden inzicht in haar werk en in de plannen en ontwikkelingen waarover in 2017 is geadviseerd. Het jaarverslag toont hoe de commissie de gemeente helpt bij het regisseren en organiseren van de gewenste ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Natuurlijk is het gemeentelijk beleid zoals dat is vastgelegd in de gemeentelijke welstandsnota daarbij de leidraad. Op het moment dat de ambities duidelijk zijn kan daaraan beleid worden gekoppeld (de welstandsnota) om daarmee die ambities te bereiken. Met een verder aantrekkende economie in 2017 is ook het aantal aanvragen omgevingsvergunning sterk toegenomen ten opzichte van 2016. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit bracht 165 adviezen uit, in 2016 waren dat er 135. Het toegenomen aantal aanvragen past bij het landelijk beeld, zowel particulieren als bedrijven hebben weer vertrouwen en willen hun woonhuis of bedrijfspand vernieuwen of renoveren. Men heeft weer zin in bouwen! In de gemeente Heusden is over de gehele linie de impuls merkbaar. Zowel in de vesting, de bedrijfsterreinen als de particuliere- en projectmatige woningbouw. Nu het centrumplan van projectontwikkelaar Heijmans in aanbouw is volgt een tweede invulling op de hoek van het Plein en Akkerstraat. De opzet en architectuur vormen een vanzelfsprekende en eenduidige overgang tussen de nieuwbouw van het Plein, de bestaande bebouwing aan de noordzijde en de historische karakteristiek van de Julianastraat. Verschillende aanvragen zijn door de commissie geadviseerd voor de nieuwbouw van de eengezinswoningen op de kavels van het plan Willy van den Berkstraat noord in Haar- steeg. Diversiteit in architectuur waarbij de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit heeft gewaakt voor de onderlinge samenhang. Collegiale gesprekken met de architecten en de aanvragers werden hierbij als plezierig ervaren. In de vesting Heusden is de eerste aanvraag voor een schaararmscherm ingediend en behandeld. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit is van mening dat het huidige beeld van verschillende parasols met bijbehorende heaters en verlichting meer geïntegreerd moet kunnen worden. Om die reden zijn schaararmschermen met deze voorzieningen op specifieke, zeker niet alle, panden voorstelbaar. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit heeft met de behandeling van de eerste aanvraag een intensief en zorgvuldig traject doorlopen teneinde daarmee de juiste uitgangspunten vast te leggen voor hierop volgende aanvragen. 4
De gemeente Heusden is een herkenbare gemeente met naast woonbebouwing, werken bedrijfsbebouwing ook delen met landschappelijke, historische en culturele waarden. Deze specifieke verzameling van gebieden is aantrekkelijk voor de eigen inwoners maar zeker ook voor bezoekers. Mensen zijn gevoelig voor de ruimtelijke kwaliteit van hun woon-, werk- en verblijfsomgeving. Een combinatie van architectonische kwaliteit, aandacht voor de openbare ruimte, voor reclame-uitingen, onderhoud, groeninrichting, etc., kan leiden tot een prettiger (leef)omgeving. Maar ook betere sociale veiligheid, meer duurzaamheid en een hogere economische waarde kunnen hiervan effecten zijn. Dit gebeurt, ook in de gemeente Heusden, echter niet vanzelf. Hier zullen we gezamenlijk aan moeten werken. U als beleidsmakers en wij door aan de hand van dat beleid de kwaliteit van de omgeving te waarborgen, te versterken of te verbeteren. Als uw onafhankelijk adviserende Commissie Ruimtelijke Kwaliteit proberen we daarbij altijd te zoeken naar een goede balans. Aan de ene kant zijn er de vrijheid en wensen van burgers en ontwerpers en aan de andere kant de regierol door de gemeente ten behoeve van het publieke domein. Daarom wordt ingezet op een koers die aansluit bij de maatschappelijke tendens van minder regels en meer ruimte voor eigen initiatief, maar met behoud van de karakteristieken die de gemeente kwaliteit en identiteit geven. Ontwikkelingen met betrekking tot de verduurzaming van onze wereld hebben invloed op de ruimtelijke kwaliteit zowel vanuit de ruimtelijke ordening bezien als op de schaal van individuele bebouwing. Het plaatsen van PV panelen en de installatie van warmtepompen met buitenunits vraagt om een zorgvuldig afwegingskader zodat er geen sprake is van willekeur en daarmee verrommeling. In toenemende mate zal er meer en meer geïnvesteerd worden in alternatieve energievoorzieningen waarbij het advies van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit hierin niet belemmerend moet werken maar tegelijkertijd dient de kenmerkende karakteristiek van de omgeving gewaarborgd te blijven. Dat is een uitdaging voor de komende jaren. ir. J.H.A.J. (Jan Hein) Janssens, voorzitter Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Heusden 5
Samenstelling commissie De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Heusden is samengesteld uit deskundigen die geen opdrachtrelatie met deze gemeente hebben. ir. Jan Heijn Janssens voorzitter CRK en gemandateerde digitale welstandstoetsing, namens stichting Dorp, Stad en Land ir. Dave Ellens architect en monumentendeskundige, namens Omgevingadvies drs.elke de Rooij lid, architectuur-/en kunsthistoricus, namens MonumentenhuisBrabant Monique van de Looi i.v.m. zwangerschapsverlof Elke plaatsvervangend lid, bouwkundige en bouwhistoricus, namens MonumentenhuisBrabant. Vanuit de gemeente worden de plannen voorbereid en in de vergadering toegelicht door mevrouw ing. Angela Neuberger of mevrouw ing. Jantine van Eijl en de heer drs. ir. Cees van Tuijl als ambtelijk secretaris van de commissie. Werkwijze De commissie adviseert op basis van de vastgestelde welstandsnota en monumentenbeleid. Elke maand op donderdagmiddag vergadert de complete Commissie Ruimtelijke Kwaliteit afwisselend in het gemeentehuis in Vlijmen, of als de agenda dit vraagt, op een andere locatie zoals het Bezoekerscentrum in de vesting Heusden. In deze vergadering worden naast aanvragen voor monumenten, de complexe en meer belangrijke bouwplannen en ruimtelijke ontwikkelingen besproken. Ook kunnen aanvragen voor reclames worden beoordeeld. Bij vergunningsvrije plannen adviseert de commissie in het geval van excessen: buitensporigheden in het uiterlijk van bouwwerken die ook voor niet-deskundigen evident zijn. De gemandateerde heeft namens de commissie een mandaat om adviezen te verstrekken. Door toezending van de bestanden die via het Omgevingsloket bij de gemeente zijn ingediend, kan hij de aanvragen digitaal afhandelen. Met de Clusters RO en Omgevingsvergunningen zijn afspraken gemaakt over de frequentie van toezending van deze plannen. Veel aanvragen die voldoen aan de criteria in de welstandsnota kunnen daardoor direct worden afgedaan met een positief advies. In geval over kleinere aanvragen overleg met of door de aanvrager gewenst is, wordt deze uitgenodigd voor een volgende zitting van de plenaire commissie. 6
De gemandateerde is bevoegd om bouwplannen, waarvan de mening van de commissie als bekend mag worden verondersteld en die strijdig zijn met de criteria van de welstandsnota van de gemeente, van een negatief advies te voorzien. De praktijk is dat de gemandateerde het plan aanhoudt, in plaats van een negatief advies te schrijven. Bij het aanhoudende advies worden ook (zo nodig getekende) ontwerpsuggesties toegevoegd zodat de aanvrager direct een mogelijke oplossing krijgt aangereikt. De aanvrager wordt hiermee snel geholpen waarbij in een volgende vergadering het plan alsnog positief kan worden geadviseerd. In geval van gerede twijfel dient de gemandateerde het plan altijd voor te leggen aan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. In veel gevallen wordt in nader overleg met de aanvrager gezocht naar een aanvaardbare oplossing die past binnen de criteria van de welstandsnota van de gemeente. In het uiterste geval kan de commissie het plan van een negatief advies voorzien. Dit advies wordt, gemotiveerd, op schrift gesteld door de voorzitter van de commissie. Vooroverleg Steeds duidelijker wordt de meerwaarde die zowel de aanvragers, de gemeente en de commissie ervaren van het vooroverleg. Aanvragers willen het liefst overleg voorafgaand aan de indiening van een omgevingsvergunning. Hierdoor wordt snel duidelijk wat wel en niet passend is binnen het beleid. Dit komt de processnelheid ten goede en kan zorgen voor kostenbesparing. De gemeente Heusden vraagt daarnaast steeds vaker aan de commissie om in het voortraject mee te denken over of te reageren op voorstellen en de impact ervan op de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Hierdoor kunnen ontwikkelingen aan de hand van een doordacht uitgangspunt opgezet worden. Zo kunnen opdrachtgevers of ontwikkelaars aan de hand van reële aannames plannen gaan opzetten. Bovendien kan voorkomen worden dat tijdens een traject blijkt dat een voorstel niet zal voldoen aan het ruimtelijke kwaliteitsbeleid van de gemeente. Openbaarheid De behandeling van aanvragen omgevingsvergunning door de commissie ruimtelijke kwaliteit is openbaar. Door de publicatie op de gemeentesite van de agenda van de plannen die worden voorgelegd aan de commissie kunnen direct betrokkenen en geïnteresseerden gebruik maken van de mogelijkheid hierbij aanwezig te zijn. In het verslagjaar is door planindieners en ontwerpers veelvuldig gebruik gemaakt van de mogelijkheid bij de behandeling van de plannen aanwezig te zijn. 7
Feiten & cijfers De gemeente heeft sinds het van kracht worden van de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) per 1 oktober 2010 te maken met twee soorten bouwwerken in het kader van een omgevingsvergunning: een grote categorie vergunningvrije bouwwerken en de resterende categorie omgevingsvergunningplichtige bouwwerken. De categorie vergunningvrij kan uitsluitend achteraf (repressief) worden gecontroleerd. Hiertoe kunnen in de nota spelregels zijn opgenomen in de vorm van een excessenregeling. De andere categorie bouwwerken wordt door de gemeente en de commissie samen behandeld. Tenzij het gebied of het bouwwerk in de welstandsnota als welstandsvrij is aangeduid want dan blijft de preventieve welstandstoets door de commissie achterwege. In 2017 heeft de commissie voor de gemeente Heusden onderstaand aantal adviezen uitgebracht. De meeste plannen hebben betrekking op wijzigingen aan woningen. Advisering gemeente Heusden Digitale advisering 2016 2017 Aantal adviezen 79 79 Positief 40 45 Negatief 9 12 Aanhouden 26 22 Anders 4 0 Betreffende: Rijksmonumenten 4 10 Gemeentelijke monumenten 10 5 Aangehouden monumenten 9 8 Beschermd stadsgezicht Geen monument zijnde 7 4 Overige plannen 58 60 8
Commissie Ruimtelijke Kwaliteit 2016 2017 Aantal adviezen 135 165 Positief 68 (incl. mits) 99 (incl. mits) Negatief 36 46 Aanhouden 19 11 Anders 12 9 Betreffende: Rijksmonumenten 21 16 Gemeentelijke monumenten 15 21 Beschermd stadsgezicht Geen monument zijnde 16 11 Overige plannen 83 117 De telling betreft het aantal uitgebrachte adviezen. Dit kunnen er meer per plan zijn. 9
Beleidsafstemming, samenwerking en communicatie Contacten met de portefeuillehouder Aan het einde van het verslagjaar 2017 is een gesprek gepland met wethouder W.A. van Engeland, portefeuillehouder monumenten en met wethouder C.A.M. van Bokhoven, verantwoordelijk voor vergunningen. Dit gesprek heeft uiteindelijk plaatsgevonden in januari van het daarop volgende jaar. De commissie geeft aan om minimaal één keer per jaar met elkaar van gedachten te wisselen om actuele zaken en ook in algemene zin de werkwijze van de commissie te bespreken en te evalueren. Overigens wordt de portefeuillehouder regelmatig door de ambtelijke ondersteuning geïnformeerd over eventuele ontwikkelingen binnen de commissie. In het verslagjaar heeft geen contact plaatsgevonden met andere leden uit het de gemeentebestuur. Direct aan het begin van 2017 is in een overleg met de wethouders besloten om een toelichting te geven in de informatievergadering ruimte waarin de werkwijze van de commissie is toegelicht. Relatie met de gemeentelijke diensten In de gemeente Heusden is regelmatig contact met de overige clusters die te maken hebben met het beheer en de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. Hierbij worden bestaande of nieuwe initiatieven voorbesproken. De commissie is groot voorstander van deze wijze van werken. Te denken valt hierbij onder andere aan overleg met een gemeentelijke projectleider ruimtelijke ontwikkeling of een stedenbouwkundige. De commissie hoopt deze contacten in 2018 te kunnen blijven voortzetten. Relatie met monumentenadvisering De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) adviseert op grond van de wetswijziging nog maar in een beperkt aantal gevallen. In alle overige gevallen kan de gemeente volstaan met het advies van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. In 2017 is de Rijksdienst daarom veelal geïnformeerd en minder betrokken geweest bij planadvisering. De samenwerking met de gemeente is in 2017 goed geweest. De informatieverstrekking tijdens de vergaderingen maar ook tussentijds voldoet aan eisen als complete dossiers en efficiency bij de planbehandeling. Er zijn dan ook geen dossiers bekend die een fatale termijn hebben overschreden. 10
De commissie en omgevingsloket online OLO staat voor Omgevingsloket Online. Het is een landelijke server die het mogelijk maakt de omgevingsvergunning digitaal in te dienen. Het plan behoeft dan niet in x-voud ingediend te worden. Betrokken partijen kunnen hun reactie op de plannen geven en op deze wijze snel en efficiënt de planprocedure doorlopen. Doel van dit alles: minder papierwerk en een hogere efficiency. Helaas blijkt het landelijke instrument na zoveel jaar nog altijd, net als in 2014, minder geschikt te zijn voor direct gebruik door de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Vooral het openen van alle verschillende bestanden is tijdrovend. En zolang het nog lastig is om bestaande en nieuwe plansituaties van een bouwinitiatief digitaal naast elkaar te zetten en te vergelijken, ervaart de commissie geen verbetering t.o.v. de huidige situatie. In de gemeente Heusden wordt de planbespreking nu voorbereid door de stukken uit OLO op te slaan in het eigen planvolgsysteem. Deze bestanden worden digitaal verzonden naar de gemandateerde voor advies. De commissievergadering De zittingen van de commissie worden goed benut door aanvragers omgevingsvergunning om plannen uit te leggen of op verzoek nader toe te lichten. Over het algemeen wordt flink gebruik gemaakt van de openbaarheid van de planbehandeling. In 2017 waren per vergadering gemiddeld zeventien bezoekers aanwezig. De leden van de commissie blijven daarmee ook alert op het voorkomen van jargon. In bepaalde gevallen is met behulp van een schets aan de aanvrager duidelijk gemaakt op welke wijze een aanvraag op eenvoudige wijze kon voldoen aan de criteria uit de welstandsnota. Conclusie en aanbevelingen Geconcludeerd kan worden dat de werkwijze en de samenwerking tussen de gemeente en de commissie goed verloopt. De afstand tussen de behandelend ambtenaren en de commissie is klein en verloopt vaak via de gemandateerde. Hierdoor worden eventuele zaken die een adequate en snelle manier van adviseren mogelijk in de weg zouden kunnen staan (denk aan het ontbreken van gegevens) op een klantvriendelijke wijze opgelost. De commissie is groot voorstander van regelmatig contact met de clusters binnen de gemeente die te maken hebben met het beheer en de ontwikkeling. Bestaande of nieuwe initiatieven worden steeds vaker in een vroegtijdig stadium besproken op initiatief van de gemeentelijke projectleiders ruimtelijke ontwikkeling. Het vijfde volledige jaar met de nieuwe commissie samenstelling en werkwijze is goed bevallen. 11
Tot slot willen we wijzen op de aankomende wijzigingen door de nieuwe Omgevingswet (vermoedelijke ingangsdatum 1-1-2021) waarbij de belangrijkste uitgangspunten zijn het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit. De commissie CRK wil graag haar kennis met de gemeente delen waar het gaat over de nieuwe Omgevingswet in het algemeen, maar zeker ook een bijdrage leveren aan de inpassing van de CRK in de toekomstige laan van de leefomgeving. Bijzondere projecten Op de hiernavolgende pagina s wordt een selectie plannen toegelicht, die voorgelegd zijn aan uw commissie. Deze plannen vormen een bloemlezing van wat er aan plannen in 2017 tot uitvoering is gekomen, plannen met wisselende kwaliteiten, met verschillende processen, en diverse functies. Plannen die na realisatie vaak als vanzelfsprekend hun plaats innemen in de ruimtelijke ordening en daarmee het beeld van Heusden mede bepalen. 1. Centrumplan Vlijmen hoek Plein en Akkerstraat. 2. Schaararmschermen Vismarkt. 3. Gendensche sluis. 12
Vismarkt 1 De Vismarkt in de vesting verandert, incidenteel en waar mogelijk worden bestaande parasols vervangen door schaararmschermen. 13
Centrumplan Vlijmen De eerste fase op het Plein is reeds opgeleverd, fase 2 is in de CRK behandeld en akkoord bevonden. Samen met het nieuw te bouwen paviljoen is het Plein gereed. 14
15
Gendensche sluis Als onderdeel van de Ontwikkelingsvisie voor de Elshoutse Zeedijk zijn diverse sluizen gerestaureerd. In 2017 is in de CRK de Gendensche sluis behandeld. 16
17