s t-u-d i e p o c k e t s p r i v a a t r e c h t* 37 Erfrecht zevende druk Prof. mr. M.J.A. van Mourik KLUWER 2002 Deventer
Inhoud Lijst van afkortingen/verklaring van symbolen Enige verkort aangehaalde werken XV XVII I. 1. 2. II. 3. 4. 4.1 5. 5.1 5.2 6. 6.1 7. 7.1 III. 8. 9. 9.1 10. 10.1 10.2 11. 11.1 Inleiding Erfrecht Omvang en samenstelling van nalatenschappen Systeem en grondslagen Historié Bloedverwantschap; echtgenoot Verzorgingsgedachte Echtgenoot en kinderen in Boek 4 Nieuw BW Het (vervallen) vruchtgebruikvoorstel Wettelijke verdeling met wilsrechten Ordening; 'bloedverwantschap' Casus 1 Geregistreerd partnerschap Plaatsvervulling Aanwas Erfopvolging in het algemeen Casus 2 De nalatenschap Vaststelling omvang nalatenschap Opvolging in goederen Opvolging in vorderingen Opvolging in bevoegdheden Casus 3 Opvolging in schulden (verplichtingen) Onvoleine in verolichtinsen tôt nakomine 1 1 3 5 5 6 8 10 11 14 16 18 19 20 22 24 24 24 27 28 29 32 32 33 35 IX
11.2 12. IV. 13. 14. 15. 16. V. 17. 18. 19. 20. 21. 22. VI. 23. 24. 25. 26. 27. X Casus 4 Samenlopende verplichtingen Casus 5 Voorwaardelijk erfgenaamschap Casus 6 Schuldeisers en erfopvolging Casus 7 Boedelschuldeisers Personele schuldeisers Overdracht van 'de erfportie' Erfopvolging in het bijzonder Bloedverwanten uit meer huwelijken Casus 8 Uit eigen hoofde of bij plaatsvervulling? Casus 9 Ouders, broers en zusters Casus 10 Voile en halve broers en/of zusters Casus 11 Casus 12 Kloving; derde en vierde groep; plaatsvervulling (art. 4:892) Casus 13 Casus 14 Natuurlijke kinderen en enkel biologische kinderen Casus 15 Inbreng Wie, wat en waarom? Casus 16 Gedwongen schuldtoerekening Casus 17 Casus 18 Vermenging Casus 19 Huwelijksvermogensrechtelijke aspecten Casus 20 Plaatsvervulling 35 38 38 40 40 43 43 43 45 47 49 49 49 50 50 51 51 53 53 54 55 55 58 58 58 61 61 61 64 64 65 66 66 67 67 68
28. 29. 30. 31. VII. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. Casus 21 Ten behoeve van wie? Casus 22 Niet meer dan het erfdeel Casus 23 Schenkingen 'onder de levenden' Casus 24 Casus 25 De wijze waarop Casus 26 Uiterste wilsbeschikkingen Rechtshandeling Rechtskarakter Testament en uiterste wilsbeschikking Testamentsvormen Wilsverklaring Erfstellingen, legaten en lastbevoordelingen De bestaanseis Casus 27 Delegatie Legaat als titel Casus 28 Onmogelijke bevoordelingen Makingen over de hand of fïdeï-commissaire makingen Casus 29 Niet aan een testamentsvorm gebonden beschikkingen met werking na dode Uitleg van uiterste wilsbeschikkingen Casus 30 Casus 31 Casus 32 Casus 33 Casus 34 Legaat en huwelijksgemeenschap (art. 4:950) Casus 35 Casus 36 Voorwaardelijke makingen Casus 37 68 70 70 72 72 73 73 76 78 78 82 82 84 85 86 88 90 93 93 94 96 96 97 98 98 102 104 105 108 110 112 112 113 113 116 117 117 XI
VIII. De legitieme portie 120 47. Rechtskarakter 120 Casus 38 720 47.1 Wilsrecht 722 47.2 Wilsrecht en geestelijke stoornis 124 48. De wenselijkheid van de legitieme portie 725 48.1 De argumenten voor handhaving van de legitieme 726 portie 48.2 De argumenten voor afschaffing van de legitieme 757 portie 48.3 49. 49.1 50. 51. 51.1 51.2 51.3 51.4 52. 53. 54. 55. De toekomst van de legitieme portie Natuurlijke verbintenis Omzetting van een natuurlijke verbintenis tôt verzorging na overlijden, in een rechtens afdwingbare Cautio Socini Inkorting De legitimarissen, de legitimaire massa en de legitieme portie Casus 39 Het problematische art. 4:963a Casus 40 Casus 41 Inbreng en inkorting Casus 42 Oneigenlijke inkorting Casus 43 Vervreemding onder de last ener lijfrente of met voorbehoud van vruchtgebruik (art. 4:969) Casus 44 Verkoop en levering, gevolgd door kwijtschelding van de koopprijs Verblijving om niet Casus 45 Afstaan van het beschikbaar deel (art. 4:965) Casus 46 133 135 137 139 141 142 142 145 145 147 148 148 157 158 158 160 160 IX. 56. 57. 58. XII De ouderlijke boedelverdeling Casus 47 Karakter De voorwaardelijke ouderlijke boedelverdeling 164 164 164 166
59. De ouderlijke boedelverdeling ter verzorging van de 767 langstlevende echtgenoot (horizontale ouderlijke boedelverdeling) 60. De ouderlijke boedelverdeling ten behoeve van een 7 71 afstammeling (verticale OBV) 61. Onterving, overslaan en verwerping 772 Casus 48 772 62. Vernietiging 174 Casus 49 174 63. De rechtspositie van de vorderingsgerechtigden 775 X. Verdeling 183 64. Het begrip 'verdeling' 183 65. Overgangsrecht 185 66. Levering na verdeling 755 67. Afgescheiden vermogen of eenvoudige gemeenschap? 757 68. Rechtsbetrekkingen tussen deelgenoten 7S7 69. Verdelingshandelingen 7S9 Casus 50 759 Casus 51 797 Casus 52 792 70. De vordering tôt verdeling 193 Casus 53 795 71. De weigerachtige of nalatige deelgenoot 795 Casus 54 795 72. De minderjarige deelgenoot; boedelbeschrijving 797 73. Redelijkheid en billijkheid 799 Casus 55 799 74. Moeilijkheden bij de verdeling; verkoop 207 Casus 56 207 75. Verdeling door of op last van de rechter (adiudicatio) 203 76. Waarde en waardering 204 Casus 57 204 11. Overbedeling 207 Casus 58 207 78. Nietigheid en vernietigbaarheid 208 Casus 59 208 79. Uitwinning of stoornis 272 Casus 60 272 XIII
XL 80. 81. 82. 83. 84. XII. 85. 86. XIII. 87. 88. 88.1 88.2 89. 90. 91. Aanvaarding en verwerpmg Recht van beraad Zuivere aanvaarding Aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving Casus 61 Verwerping Casus 62 Verklaring van erfrecht Vereffening, executele en bewind Vereffening en executele Bewind Casus 63 Internationaal privaatrecht Inleiding Het toepasselijke erfrecht Nalatenschap opengevallen voor 1 oktober 1996 Nalatenschap opengevallen op of na 1 oktober 1996 Afwikkeling nalatenschap Rechtskeuze Geldigheid testamentsvormen 214 214 215 216 218 218 219 221 224 224 227 227 230 230 231 231 231 233 233 234 XIV. 92. 93. 94. 95. 96. 97. De Iijkbezorging Inleiding Casus 64 De overeenkomst van Iijkbezorging De wijze van Iijkbezorging De (vermoedelijke) wens van de overledene De uitvaartondernemer en de wens van de overledene Grafmonumenten Register op de wetsartikelen Jurisprudentieregister Trefw oordenresister 238 239 240 242 245 252 257 XIV