TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK Etty Hillesum Lyceum, Het Slatink VMBOGT VMBOK Plaats : Deventer BRIN nummer : 01VJ C1 BRIN nummer : 01VJ 00 VMBOGT BRIN nummer : 01VJ 00 VMBOK Onderzoeksnummer : 281894 Datum onderzoek : 3-17 maart 2015 Datum vaststelling : 23 april 2015
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 3 en 17 maart 2015 een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op de afdelingen vmbo-kader en vmbo-tl van de locatie Het Slatink van het Etty Hillesum Lyceum, naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Het Slatink is een school voor vmbo-kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-k) en mavo (vmbo-tl) en havo onderbouw. Er zitten ca. 800 leerlingen op Het Slatink. Tweederde van de leerlingenpopulatie in de bovenbouw op Het Slatink is afkomstig van andere locaties van het Etty Hillesum Lyceum. Na de onderbouw stromen zij in de derde klas in op Het Slatink. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 10 oktober 2013 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op Het Slatink. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 3 februari 2014. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en wij hebben ons toezicht geïntensiveerd. Intensief toezicht betekent dat wij met het bevoegd gezag afspraken hebben gemaakt over het verbetertraject. Deze afspraken staan beschreven in een zogenaamd toezichtplan. In het kader hiervan voeren wij nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Onderzoeksopzet Het tussentijds kwaliteitsonderzoek is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. In dat toezichtplan staat dat de kwaliteit op de volgende indicatoren van voldoende kwaliteit zal zijn: 1.1, 1.2.3, 13.1 en 13.3. Daarom zijn deze indicatoren onderzocht. Daarnaast hebben we alle normindicatoren van het toezicht beoordeeld, vooruitlopend op een eventueel later dit kalenderjaar te plannen onderzoek naar kwaliteitsverbetering. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het leraren en zorgcoördinatoren. Pagina 3 van 11
Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de schoolleiding. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Onze conclusie voor de afdeling vmbo-kader en vmbo-tl is als volgt: Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs is op een deel van de afgesproken onderdelen verbeterd. Dit betekent dat de school zich in positieve richting ontwikkelt. Het eerder toegekende toezichtarrangement zwak blijft echter gehandhaafd, omdat de onderwijsresultaten nog onvoldoende zijn. Wij hebben er echter vertrouwen in dat Het Slatink het afgesproken verbetertraject alsnog kan realiseren. We zullen in oktober 2015 een voortgangsgesprek voeren naar aanleiding van de nieuwe opbrengstgegevens. Op basis daarvan bepalen we hoe het vervolgtoezicht eruit zal zien. Pagina 5 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit van de onderzochte aspecten zijn gekomen. Eerst ziet u het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld We hebben zowel tijdens de lesbezoeken als in de gesprekken kunnen waarnemen dat er op Het Slatink een cultuuromslag plaatsvindt. Schoolleiding en teams zijn in gezamenlijkheid bezig om de kwaliteit van het onderwijs van de school op niveau te krijgen. Dit was duidelijk in de lessen, waarvan de kwaliteit flink is verbeterd sinds het vorige bezoek. De lessen hebben een duidelijke structuur en de leerlingen zijn meer actief in de lessen en vertonen minder een consumptief gedrag. De opbrengsten zijn nog onvoldoende, aangezien zowel het onderbouwrendement als het bovenbouwrendement nog niet verbeterd zijn. Ondersteuning en begeleiding hebben zich verder ontwikkeld vergeleken bij het vorige bezoek en krijgen duidelijk uitwerking binnen de school. De kwaliteitszorg is aangescherpt. De school had, gezien de tegenvallende resultaten, al een traditie van systematisch evalueren van de opbrengsten. Het systematisch evalueren van het onderwijsproces is inmiddels goed neergezet. Als het proces dat schoolbreed ingezet is, gewaarborgd wordt en leidt tot verdere verbetering, kan bij een volgend bezoek ook het aspect borging voldoende worden. Gezien de fase van ontwikkeling waarin de school op dit moment is, is dit nu nog te vroeg. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende Pagina 6 van 11
3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. 01VJ 00 VMBOGT - VMBOGT De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 01VJ 00 VMBOK - VMBOK De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.2 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k. 1.3.2 De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.2 Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. Pagina 7 van 11
Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de ondersteuning en begeleiding en de kwaliteitszorg. Opbrengsten Het Slatink realiseert al jaren voldoende resultaten bij het centraal examen. De verschillen tussen schoolexamens en centrale examens zijn ook al geruime tijd gering. Het probleem bij de opbrengsten zit in de rendementen. Het onderbouwrendement is slecht en het bovenbouw rendement onvoldoende. Dit geldt voor beide afdelingen. De opbrengstenkaart 2015 laat daarin geen verbetering zien. Pagina 8 van 11
De school is zich hiervan sterk bewust en heeft o.a. onderzoek gedaan naar de mogelijke redenen van het achterblijvend rendement. Er zijn zeven momenten in de schoolloopbaan van de leerlingen opgespoord die op het rendement van invloed zijn. Op basis van deze gegevens zijn acties ondernomen, waarbij een belangrijke actie is het verhogen van de effectieve lestijd, zowel in de lessen zelf als de lestijd in totaal. Door een ander rooster in te voeren is deze met ongeveer tien procent verhoogd. Behalve beleidsmatige acties om de determinatie en plaatsing te verbeteren, zien we ook in de school dat het team bezig is om de achterblijvende rendementen te herstellen (zie paragraaf ondersteuning en begeleiding). Voor een deel van de van aanwezige leerlingen in de bovenbouw is de school afhankelijk van de instroom van leerlingen van andere locaties van het Etty Hillesum Lyceum. Deze afdelingen worden ook betrokken bij de analyse. Onderwijsproces In tegenstelling tot het kwaliteitsonderzoek van 10 oktober 2013 beoordelen we de kwaliteit van het onderwijsleerproces nu als voldoende. Op basis van 16 lesbezoeken stellen we vast dat de school in het afgelopen jaar planmatig en doelgericht heeft gewerkt aan het verbeteren van de leskwaliteit. In de meeste lessen is er sprake van het efficiënt en doelmatig benutten van de onderwijstijd, een doelgerichte opbouw, begrijpelijke uitleg en actieve betrokkenheid. Alleen de mate waarin leerlingen effectieve feedback krijgen op hun leerproces kan nog verbeterd worden. Het is belangrijk voor het leerproces van leerlingen dat zij niet alleen feedback krijgen op het product, maar ook op het proces en daarbij bijvoorbeeld horen hoe ze iets moeten aanpakken om een beter resultaat te krijgen (feed forward). Bovenstaande wil niet zeggen dat de school er al is. Wel hebben we enkele good practices aangetroffen die vorig jaar nog beslist niet aanwezig waren. Opvallend is verder dat er sprake is van een sterker pedagogisch leiderschap bij docenten, hetgeen onder meer tot uiting komt in een forse afname van het aantal leerlingen dat uit de klas wordt gestuurd. Dit laatste heeft overigens ook te maken met een ander schoolbeleid op dit gebied. Ondersteuning en begeleiding Evenals in 2013 stellen wij vast dat leerlingen systematisch gevolgd worden in hun ontwikkeling, onder meer met behulp van de Cito-lvs toetsen. Deze toetsen worden nu onder meer gebruikt in het kader van het determinatieproces dat Pagina 9 van 11
ervoor moet zorgen dat leerlingen op de juiste plek en op het juiste niveau worden geplaatst. De geanalyseerde data kan gebruikt worden in het kansrisico gesprek, als ook om leerlingen extra leerhulp aan te bieden. Door vaksecties nadrukkelijker te betrekken in het analyseren van de Cito-lvs toetsen en de gegevens hiervan te benutten bij de inrichting van het klassenmanagement, verwacht de school ook het aspect van differentiatie te verbeteren. Er wordt dan immers meer maatwerk geleverd naar de leerlingen toe. De school kent relatief veel zorgleerlingen. In de afgelopen periode is de opzet en structuur van de leerlingbespreking grondig veranderd. De mentor speelt hierin een centrale rol en moet ervoor zorgen dat voorafgaande aan de leerlingbespreking de hulpvraag van te bespreken leerlingen gedefinieerd wordt. De frequentie van de leerlingbespreking is verhoogd naar eens in de drie weken. Een andere verandering betreft het beleid om docenten meer verantwoordelijkheid te geven om de zorg en ondersteuning rond een leerling te organiseren en uit te voeren. Zij kunnen daarbij ondersteuning krijgen van docentcoaches en het expertisecentrum. In het kader van passend onderwijs wordt binnenkort een nieuw schoolondersteuningsplan (SOP) opgesteld. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg was al op de meeste onderdelen voldoende bij het vorige schoolbezoek. Nu constateren we dat de verbeteracties systematisch vorm krijgen. De afdeling kader kreeg een arrangement zwak op basis van het onderwijsproces. Te veel indicatoren in het primaire proces waren onvoldoende. De opbrengsten waren op de afdeling vmbo-gt de reden voor een aangepast arrangement, en ook daar is gevraagd om aandacht voor het primaire proces. De school heeft de verbetering van het onderwijs voortvarend ter hand genomen. Binnen het Etty Hillesum Lyceum, heeft Het Slatink twee keer klassenbezoeken gehad van collega's van de andere scholen. Op 1 december 2014 vond de eerste zogenoemde 'Schouwdag' plaats. De resultaten daarvan zijn besproken in het team. Docenten hebben in workshops elkaar geinformeerd over good practices. Op 5 februari 2015 vond opnieuw een 'Schouwdag' plaats, waar de 14 observatoren konden concluderen dat er grote stappen waren gezet en dat er veel goede lessen gezien waren. Dit beeld hebben wij ook kunnen bevestigen tijdens dit bezoek. Pagina 10 van 11
De systematische aandacht die de school al besteedde aan de opbrengsten, is nu ook duidelijk te zien bij het onderwijsproces. Er wordt planmatig gewerkt aan verbetering van processen en procedures en het verbeteren van het primaire proces. Het is nog te vroeg om te kunnen concluderen dat er sprake is van borging van ingezet beleid, maar we hebben er vertrouwen in dat de school dit weet te realiseren in de (nabije) toekomst. Pagina 11 van 11