COOPCODIS JaarverS lag 2008 Gezond genieten www.coopcodis.nl
J a a r v e r s l a g 2008
Jaarverslag 2008
Inhoudsopgave Jaarverslag 4 Coop vestigingen 5 Ondernemingsprofiel 6 Brief van de algemeen directeur 8 Juridische structuur 9 Personalia 11 Kerncijfers 12 Bericht van het Bestuur van CoopCodis u.a. 14 Bericht van de Raad van Commissarissen van CoopCodis Holding B.V. 18 Verslag van de Directie Jaarrekening 36 Geconsolideerde jaarrekening 53 Enkelvoudige jaarrekening 58 Overige gegevens 61 Overige personalia 62 Ledenraad 64 Adressen 3
Coop vestigingen Midsland Hoogezand Achterberg Nieuwerkerk a/d/ IJssel Dodewaard 4
Ondernemingsprofiel CoopCodis is een in Nederland opererende, coöperatieve supermarktorganisatie, met als doel de bij haar aangesloten leden optimaal te bedienen. We kennen zowel leden consumenten als leden ondernemers. CoopCodis komt voort uit een fusie in 2001 tussen de consumentencoöperatie Coop Nederland en de levensmiddelengroothandel Codis. Door de fusie is Coop landelijk op de kaart gezet, waarbij lokaal ondernemerschap goed wordt ingevuld. De modern ingerichte supermarkten: CoopCompact, Coop en Supercoop, worden door zowel zelfstandig ondernemers als filiaalmanagers geleid. Vanuit de groothandel- en winkelbedrijvenorganisatie verzorgen wij tal van diensten zoals distributie, assortimentsmanagement, marketing, winkelautomatisering, opleidingen, verzekeringen, financieringen en administratie. De verwerving en ontwikkeling van nieuwe projecten voor toekomstige supermarkten en acquisitie vormen eveneens belangrijke activiteiten. CoopCodis is aangesloten bij Superunie, die de centrale inkoop verzorgt voor een zestiental supermarktorganisaties (ruim 34% van de Nederlandse markt). Door het stapelen van de inkoopvolumes en een permanente controle op alle processen, zijn wij in staat om de bedrijfsresultaten van de aangesloten leden ondernemers en van de coöperatieve organisatie te optimaliseren. De groei van CoopCodis wordt bovenal gerealiseerd door een intensieve samenwerking met ondernemers en in onze eigen filialen, het servicekantoor en de distributiecentra door een sterke betrokkenheid en inzet van onze medewerkers. Met onze coöperatieve structuur nemen wij in de Nederlandse foodretail een unieke plaats in. Winkelbestand 2008 2007 CoopCompact 55 54 De fysieke distributie vindt plaats vanuit drie regionale distributiecentra, twee voor houdbare artikelen en één voor alle verse producten. Een serviceprovider verzorgt de distributie van alle diepvriesproducten. Vanuit de behoefte aan meer onderscheidend vermogen, beheersing van kwaliteit, voedselveiligheid en uniformiteit in presentatie hebben wij in 2009 de dienstverlening van vleesverwerking en -distributie ondergebracht bij CoopCodis Productiebedrijven B.V. Coop Filialen 32 32 Zelfstandigen 57 54 89 86 Supercoop Filialen (incl. Nettomarkt) 33 30 Zelfstandigen 9 9 42 39 Het servicekantoor van CoopCodis is gevestigd in Velp. Wij hebben al onze activiteiten in een aantal afzonderlijke werkmaatschappijen ondergebracht. Een helder geformuleerde winstdoelstelling voor al onze activiteiten en werkmaatschappijen maakt onze organisatie transparant. Wij streven naar een verantwoorde en duurzaam winstgevende groei. Daarom werken we continu aan een verdere verbetering van onze winkelformats, producten en diensten, processen en organisatie. 186 179 5
Brief van de algemeen directeur Ondanks de huidige tijd van economische tegenwind doet het mij een bijzonder genoegen u te kunnen melden dat CoopCodis in 2008 weer een succesvolle groei heeft weten te realiseren en vooruitgang heeft geboekt op tal van projecten. De consumentenomzet verbeterde met bijna 10%, waarvan 4,5% op identieke basis. Het aantal winkels onder de Coop vlag groeide met zeven. Het marktaandeel steeg met 0,1% tot 2,5%. We zijn volop onderweg met de restyling van een groot aantal CoopCompact en Coop supermarkten. Vernieuwing, ook op gebied van maatschappelijk verantwoorde producten door de introductie van bijvoorbeeld het milieukeur varkensvlees en van verantwoord gevangen vis. Ons versdistributiecentrum te Deventer en het distributiecentrum voor houdbare producten te Peize zijn volledig overgezet naar een nieuw automatiseringssysteem en het orderverzamelen geschiedt op basis van voice-picking technologie. We hebben de activiteiten van ons distributiecentrum te Strijen in de loop van het jaar volledig geïntegreerd in Deventer. Daarbij hebben we de eventuele negatieve sociale gevolgen voor het personeel tot een minimum kunnen beperken. 2008 was geenszins een gemakkelijk jaar. In de eerste drie kwartalen van het jaar ontstond rendementsdruk door een ongekende stijging van grondstofprijzen van voedingsmiddelen. Schaarste (aanbod) en economische groei (vraagtoename) lagen hieraan ten grondslag. De gemiddeld hoge olieprijs werkte uit in diverse kostenverhogingen, bijvoorbeeld op gebied van transport en energie. De genoemde kostenstijgingen en de complexe logistieke projecten leidden per saldo, bij een gelijkblijvende procentuele brutowinstmarge, tot een lager bedrijfsresultaat. Het overschot na belasting kwam daardoor in 2008 0,9 miljoen lager uit dan vorig jaar en bedroeg 6 miljoen. Het najaar van 2008 stond daarentegen sterk in het teken van de kredietcrisis. Deze heeft zich inmiddels ontpopt als mondiale recessie, met lang voor onmogelijk gehouden economische, financiële en sociale gevolgen. De recessie zal naar verwachting nog tot in 2010 in Nederland voortduren. Ook de levensmiddelenbranche ondervindt de gevolgen hiervan, ook al is zij traditioneel relatief minder conjunctuurgevoelig dan vele andere sectoren. De gevolgen uiten zich in een veranderd koopgedrag van consumenten, waarvan de eerste tekenen nu reeds zichtbaar zijn. 6
Een dergelijke periode biedt echter ook kansen voor (zelfstandig) ondernemerschap. Tegen deze achtergrond zetten wij onveranderd in op een verdere succesvolle uitbouw van onze organisatie. In 2008 zijn wij bijvoorbeeld met onze winkels die werken met voorverpakt aangeleverd vlees overgegaan naar de voor ons nieuwe centrale slagerij, vooruitlopend op de overname daarvan begin 2009. Andere mogelijkheden van vooruitgang liggen op het terrein van verbetering van operationele processen, van formuleontwikkeling, rendementsverbeteringen en gezonde groei (zowel autonoom als door acquisitie). In 2008 nam mijn voorganger, René van Klooster, na ruim 10 jaar afscheid van CoopCodis. Onder zijn inspirerende leiding heeft de organisatie een zeer succesvolle ontwikkeling doorgemaakt, zowel in omzet als in resultaat. We zijn uitgegroeid van een zuivere consumentencoöperatie met uitsluitend filialen onder de Coop formule, naar een gemengde coöperatie met leden consumenten en leden zelfstandig ondernemers. De Coop winkelformule is uitgebouwd tot de huidige drie formats: CoopCompact, Coop en Supercoop. Tevens beschikken we nu over een volwaardig eigen distributiekanaal in zowel houdbare kruidenierswaren als vers. Ik ben René dan ook bijzonder erkentelijk voor zijn ondernemerschap en leiderschap. Tevens ben ik verheugd te kunnen melden dat Herco Boer in april 2009 de functie van financieel directeur van mij heeft overgenomen. Het hiervoor geschetste maakt dat wij goed gepositioneerd zijn om, ook in het huidige economische klimaat, verder te kunnen bouwen aan het succes van Coop in Nederland op basis van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Onze unieke coöperatieve structuur biedt daarvoor een natuurlijke en prima basis. Tenslotte wil ik opmerken dat onze resultaten en onze succesvolle ontwikkeling in 2008 natuurlijk vooral te danken zijn aan de inzet van al onze gepassioneerde ondernemers en supermarktmanagers alsmede alle overige medewerkers. Met recht ben ik trots op de prestaties die zij dagelijks neerzetten. Daarvoor spreek ik dan ook graag, mede namens het hele managementteam, mijn dank uit. Het vormt tevens het fundament onder de verdere uitvoering in 2009 van onze strategie gericht op een verantwoorde en winstgevende groei van Coop. Velp, 15 april 2009 Fred Bosch Algemeen directeur 7
Juridische structuur Het onderstaande model toont de juridische structuur van CoopCodis. Eenvoud en transparantie vormen de basis hiervoor. Leden ondernemers Leden consumenten Ledenraad CoopCodis u.a. CoopCodis Holding B.V. CoopCodis Groothandel B.V. CoopCodis Vastgoed B.V. CoopCodis Koopzegels B.V. CoopCodis Winkelbedrijven B.V. CoopCodis Productiebedrijven B.V. Onze missie Wij zijn een coöperatieve levensmiddelenorganisatie die een totaalpakket goederen en diensten levert aan consumenten en ondernemers tegen de laagst mogelijke kosten, waarbij kwaliteit, service en klantvriendelijkheid de basis vormen voor het handelen. 8
Personalia Bestuur CoopCodis U.A. De heer Th. van Gameren voorzitter (dagelijks bestuur) De heer C.M. Boer vice-voorzitter (dagelijks bestuur) De heer prof. mr. R.C.J. Galle secretaris (dagelijks bestuur) De heer J. Doornbos lid Mevrouw mr. C.A. Jansen Verplanke lid De heer mr. C.G. Klomp lid (dagelijks bestuur) De heer H.J. Schippers lid De heer E.B.M. van den Tillaart lid Raad van Commissarissen CoopCodis Holding B.V. De heer C.M. Boer voorzitter (Presidium) De heer Th. van Gameren vice-voorzitter (Presidium) De heer mr. C.G. Klomp secretaris (Presidium) De heer J. Doornbos lid De heer prof. mr. R.C.J. Galle lid (Presidium) Mevrouw mr. C.A. Jansen Verplanke lid De heer H.J. Schippers lid De heer E.B.M. van den Tillaart lid Directie De heer F.R.G. Bosch RA, algemeen directeur (statutair directeur) De heer drs. H.J. Boer MBA, financieel directeur De heer E. Dunk, commercieel directeur 9
10
Kerncijfers (bedragen x 1 miljoen) 2008 2007 1) 2006 2005 2004 Resultaten Consumentenomzet Coop formules 750 684 546 485 426 Groei t.o.v. voorgaand jaar in % 9,6 25,3 12,5 13,9 22,2 Netto-omzet (filialen) 350 328 264 235 222 Groei t.o.v. voorgaand jaar in % 6,7 24,2 12,3 5,9 -/- 1,3 Groothandelsomzet zelfstandigen 310 284 244 237 231 Groei t.o.v. voorgaand jaar in % 9,2 16,4 3,0 2,6 -/- 4,1 Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen 26,4 27,7 23,0 20,2 17,2 In % van de netto-omzet 4,0 4,5 4,5 4,3 3,8 Bedrijfsresultaat 10,3 11,5 9,3 8,6 6,4 In % van de netto-omzet 1,6 1,9 1,8 1,8 1,4 Interest coverage ratio 2) 5,2 6,3 11,9 11,7 9,2 Overschot na belastingen 6,0 6,9 6,0 4,6 4,0 In % van de netto-omzet 0,9 1,1 1,2 1,0 0,9 In % van het gemiddeld eigen vermogen 6,9 8,4 7,9 6,8 6,5 Vermogen Eigen vermogen 88,4 84,5 78,8 72,8 63,5 Vreemd vermogen (incl. voorzieningen) 128,7 123,1 106,1 75,9 61,9 Solvabiliteit in % 3) 40,7 40,7 42,6 49,0 50,6 Personeel Personeelskosten 53,3 50,6 42,5 39,7 40,6 Aantal medewerk(st)ers jaarultimo 3.579 3.672 3.226 2.894 2.655 In full-time equivalenten jaarultimo 1.706 1.710 1.529 1.355 1.283 Cash flow/investeringen Cash flow 4) 22,1 23,0 19,7 16,1 14,8 Netto investeringen 5) 16,8 28,9 31,7 24,3 3,8 Afschrijvingen 16,1 16,2 13,7 11,6 10,8 Winkelaantallen Supercoop filialen 33 30 20 10 4 Supercoop ondernemers 9 9 6 - - Coop filialen 32 32 39 50 48 Coop ondernemers 57 54 53 47 36 CoopCompact ondernemers 55 54 53 53 45 Totaal Coop formules 186 179 171 160 133 Overige supermarkten 50 62 78 94 122 Totaal 236 241 249 254 255 1. Na herziening van wijziging in regelgeving verslaglegging pensioenen 2. Bedrijfsresultaat/saldo van financiële baten en lasten 3. Eigen vermogen in percentage van totaal vermogen 4. Overschot na belastingen + afschrijvingen 5. Investeringen in immateriële en materiële vaste activa -/- desinvesteringen 11
Bericht van het bestuur van CoopCodis U.A. 2008 een jaar van verandering Terugkijkend op het jaar 2008 besef je hoeveel er in één jaar kan veranderen. De omgeving waarin wij als CoopCodis opereren stond het eerste halfjaar van 2008 in het teken van een hoog oplopende olieprijs en fors stijgende prijzen op de wereldvoedselmarkt. Ongerustheid over de toekomst zorgde ervoor dat een voedselcrisis als spookbeeld opdook. Het tweede halfjaar zorgde weer voor een ander perspectief door het uitbreken van een financiële crisis ( de kredietcrisis ), die een wereldwijde economische recessie zou gaan veroorzaken. Deze gebeurtenissen hebben ook het beeld van onze nabije toekomst veranderd. Als we onze resultaten over 2008 bezien, moeten we constateren dat de genoemde ontwikkelingen in dat jaar geen ingrijpende invloed hebben gehad. De omzet steeg in 2008 met bijna 10%, waardoor ook ons marktaandeel in Nederland weer wat steeg. En ondanks de kostenstijgingen waar we mee te maken kregen is het financiële resultaat per saldo onveranderd positief te noemen. Positieve resultaten uit 2008 zijn ook de succesvolle invoering van vergaande automatisering van ons opslag- en distributieproces en de uitbreiding en concentratie van onze distributiecentra. Noemenswaardig is ook de overname van het vleesverwerkingsbedrijf ProMessa. Hiermee begeven we ons in enige mate op het pad dat Coop vroeger bewandelde, toen zij zich bezighield met de vervaardiging van te leveren producten. Tijden veranderen, maar soms komt het verleden een klein beetje terug. Opleving van coöperaties De ondernemingsvorm coöperatie mag zich al enige tijd verheugen in hernieuwde belangstelling. In Nederland opereren nu in totaal zo n 6.500 coöperaties, zowel kleine als grote ondernemingen en zij werken in diverse sectoren van de maatschappij. De coöperatie wordt momenteel weer als een eigentijdse vorm beschouwd, die staat voor samenwerking, democratie en transparantie. Het is niet voor niets dat coöperaties over het algemeen hoog scoren op het gebied van goed ondernemingsbestuur en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Door de financiële crisis is het functioneren van ons economisch systeem ter discussie komen te staan. Algemeen worden de prikkels om slechts eigenbelang na te streven en alleen oog te hebben voor de winst op korte termijn, als belangrijkste oorzaken van de crisis aangemerkt. Coöperaties onderscheiden zich op dit gebied doorgaans in positieve zin. Ook het beleid van CoopCodis kan op deze punten de toets der kritiek doorstaan. Met een verantwoorde beloningsstructuur, oog voor de omgeving, ons milieu en de toekomst, alsmede gelden die vrijgemaakt worden voor de kwetsbaren in onze samenleving, zorgen we voor een in alle opzichten duurzaam beleid. We hebben daarmee, bovenop onze kerntaak, een meerwaarde voor de maatschappij en zullen dat ook in versterkte mate gaan uitdragen. Onze coöperatie in 2008 Zoals gebruikelijk hebben we in 2008 tweemaal een vergadering met de Ledenraad van CoopCodis gehouden. In de voorjaarsvergadering werd onder andere de jaarrekening 2007 vastgesteld en werd onze oud-directeur de heer A.H. van de Poll herdacht, die in april 2008 op 64-jarige leeftijd is overleden. De heer Van de Poll heeft belangrijke verdiensten voor onze coöperatie ge- 12
had. Hij was één van de drijvende krachten achter de totstandkoming van de fusie tussen Coop en Codis in 2001. In de najaarsvergadering werden de heren Boer en Van Gameren herbenoemd in het Bestuur. Tevens werd er afscheid genomen van de algemeen directeur, de heer Van Klooster. Hij trad als zodanig in 1998 in dienst van Coop en heeft sindsdien in hoge mate bijgedragen aan de continuïteit en de groei van onze coöperatie. De heer Bosch, tot 1 oktober 2008 onze financieel directeur, is op deze datum tot algemeen directeur benoemd. Het Bestuur is verheugd dat de heer Bosch deze zware taak op zich heeft genomen en heeft er alle vertrouwen in dat CoopCodis onder zijn leiding een goede toekomst tegemoet gaat. Op naar 2009 De vraag hoe 2009 voor CoopCodis zal verlopen is niet zo gemakkelijk te beantwoorden. De economische recessie, die in 2009 allerwegen wordt verwacht, maakt het moeilijk om voor dit jaar voorspellingen te doen. Wat we in ieder geval weten is dat we als CoopCodis een solide positie op de markt hebben. Ook hebben we een organisatie die met vakkennis en enthousiasme in het verleden diverse stormen heeft doorstaan en ook nu overeind zal blijven. En natuurlijk hebben wij de kracht van onze coöperatieve structuur, die ons in staat stelt om de klanten bij ons doen en laten te betrekken en op basis daarvan een beleid te voeren dat nauw aansluit bij de wensen van de consument. In 2008 heeft het Bestuur zich al voorgenomen om die coöperatieve structuur door te lichten op nieuwe mogelijkheden, die er mede voor moeten zorgen dat participatie van consumenten in onze organisatie ook aantrekkelijk blijft. Met de jongste communicatiemiddelen kunnen we het contact met onze leden mogelijk een nieuwe impuls geven en daarmee de betrokkenheid bij onze coöperatie vergroten. Dit alles met als doel de toekomst van onze organisatie een succes te laten zijn. Het Bestuur van CoopCodis is er vast van overtuigd dat dit, met de medewerking die we van een ieder gewend zijn, gaat lukken. Velp, 15 april 2009 Namens het Bestuur, Th. van Gameren voorzitter 13
Bericht van de raad van commissarissen van CoopCodis Holding B.V. De sterke economische neergang ten gevolge van de kredietcrisis heeft CoopCodis evenals de meeste ondernemingen die operen in de levensmiddelenhandel in 2008 niet geraakt. De forse acquisities die in 2007 plaatsvonden, stimuleerden mede de omzet onder de drie Coop formats, terwijl door een adequaat formulebeleid ook geprofiteerd is van de groei van de markt. Mede gelet op de sterke groei in 2007 is het verheugend te mogen constateren dat de consumentenomzet onder de Coop vlag in 2008 met 9,6% toenam. Dat de zelfstandig ondernemers hiervan een groot deel voor hun rekening nemen, moge blijken uit de toename van de groothandelsomzet aan de zelfstandigen met 9,2%. Met name Supercoop blijkt in marktgebieden die gekenmerkt worden door forse prijsconcurrentie een zeer goed middel om de concurrentie te weerstaan en zelfs te overrulen. De keerzijde van de medaille is dat daarbij geopereerd wordt op het scherpst van de snede. Het resultaat voor belasting over 2008 bedraagt 8,3 miljoen tegen 9,7 miljoen over 2007. De redenen die ten grondslag liggen aan deze daling worden door de directie in haar financiële verslag in detail toegelicht. Als opvolger van de heer R.A.G. van Klooster is de heer F.R.G. Bosch per 1 oktober 2008 benoemd als algemeen directeur van CoopCodis Holding B.V. Graag wil de Raad de heer Van Klooster ook op deze plaats bedanken voor de sterke omzet- en resultaatgroei die binnen CoopCodis de afgelopen tien jaar onder zijn leiding zijn gerealiseerd. Als financieel directeur heeft de heer Bosch de afgelopen vijf jaar op uitstekende wijze gefunctioneerd. De Raad is ervan overtuigd dat onder zijn leiding de succesvolle ontwikkeling van CoopCodis zal worden gecontinueerd. In de vacature van financieel directeur is inmiddels voorzien door de benoeming van de heer H.J. Boer per 1 april 2009. 14
De Raad kwam in 2008 tien keer bijeen. Onder meer werden de onderstaande zaken besproken: Ondernemingsplan 2008 tot en met 2010. Strategisch beleid, onder meer toekomst, optimalisering groothandelsfunctie, formulepositionering en rendement. Winkeloperatie, met name de verbetering van de winstgevendheid van Supercoop. Noodzaak verwerving eigen centrale slagerij, hetgeen resulteerde in de aankoop van ProMessa. Debiteurenanalyse. Voortgang van het automatiseringsprogramma CoVision. Analyse van de drie periodenresultaten ten opzichte van voorgaande jaar en begroting, alsmede de uitwerking daarvan op de bedrijfseconomische ratio s. Benchmarking en de mogelijkheden tot uitbreiding van de te vergelijken data. Ontwikkeling en analyse per filiaal. Beleid ten aanzien van projectontwikkeling, acquisitie en onroerend goed. Commerciële ontwikkelingen. Begroting 2009. Buiten aanwezigheid van de Directie heeft de Raad zoals jaarlijks gebruikelijk haar eigen functioneren geëvalueerd. Tevens is de Directie gevraagd haar mening over het functioneren van de Raad te formuleren. Aandacht is besteed aan de samenstelling van het directieteam, het functioneren van de afzonderlijke directieleden en de werkrelatie tussen de Raad en de Directie. Het Presidium, waarin op verzoek van de raad of de Directie bepaalde onderwerpen worden voorbereid, kwam in 2008 zeven keer bijeen. Een wat hogere frequentie dan gebruikelijk in verband met de maatregelen die voorbereid dienden te worden ten gevolge van de directiewisseling. Het beloningsbeleid van de Directie werd vastgesteld door het Presidium met een terugkoppeling naar de Raad van Commissarissen. Namens de Raad voerde het Presidium tweemaal overleg met het bestuur van de Ondernemingsraad. Volgens rooster waren in november aftredend en herbenoembaar de heren Th. van Gameren en C.M. Boer. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft de heren Van Gameren en Boer herbenoemd voor een periode van vier jaar. Onverkort is er sprake van een personele unie tussen het Bestuur van de coöperatie CoopCodis U.A. en de Raad van Commissarissen van CoopCodis Holding B.V. De jaarrekening over 2008 is door het Bestuur van de coöperatie CoopCodis U.A. en de Raad van Commissarissen van CoopCodis Holding B.V. besproken met de Directie en de accountant Ernst & Young. Tijdens deze bespreking is ook aan de orde geweest de managementletter opgesteld door Ernst & Young alsmede haar bevindingen over het algemene beeld van de administratie en de interne controle. Ernst & Young heeft een goedkeurende verklaring afgegeven zoals vermeld op pagina 58. 15
Het voorstel van de Directie om het overschot over 2008 toe te voegen aan de algemene reserves van CoopCodis Holding B.V. heeft onze instemming. De Ledenraadsvergadering wordt voorgesteld om het Bestuur te machtigen om in de vergadering van aandeelhouders: de jaarrekening 2008 van CoopCodis Holding B.V. vast te stellen; decharge te verlenen aan de Directie voor het gevoerde beleid; decharge te verlenen aan de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht. Dankzij de inzet van de Directie en alle medewerk(st)ers mogen we concluderen dat 2008 voor CoopCodis wederom een goed jaar is geweest. Graag wil de Raad hen complimenteren met het behaalde resultaat en hen bedanken voor hun inzet. De komende periode zal de economische recessie zich ook doen gevoelen in onze branche. Dankzij de gezonde basis van CoopCodis en het enthousiasme en het vakmanschap van de Directie en medewerkers zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. Velp, 15 april 2009 Namens de Raad van Commissarissen, C.M. Boer voorzitter 16
17
Verslag van de Directie Hoofdlijnen 2008 0,75 Miljard consumentenomzet CoopCompact, Coop en Supercoop. 9,6% Groei netto-consumentenomzet. 4,5% Autonome omzetgroei, gelijk aan 2007. 2,5% Marktaandeel Coop: 0,1% stijging. 10,3 Miljoen bedrijfsresultaat, stond onder druk. 6 Miljoen overschot na belastingen in 2008 (2007: 6,9 miljoen). 7 Nieuwe winkels geopend door goede acquisitieresultaten. 20 Winkels gerestyled in moderne oranje/rode uitstraling. 4,9% Stijging totale verkoopvloeroppervlakte Coop winkels tot ruim 120.000 m². Top 3 Beste buurtsupermarkt van het jaar bij ons aangesloten. Succesvolle promoties: Jetix, Wereld Natuur Fonds en boodschappendozen. Uitbouw toplijn assortiment CoopSelect. 4.000 m² Uitbreiding distributiecentrum Deventer. Overheveling AGF/vers distributieactiviteiten Strijen naar Deventer. Twee distributiecentra over op nieuw automatiseringssysteem. Ruim 700.000 leden consumenten. Sponsoring goede doelen via statiegelddonatie en giften. Overname vleesverwerkings- en distributiebedrijf ProMessa. Introductie milieukeur varkensvlees. Fred Bosch benoemd tot algemeen directeur. Meer nieuws op: www.coop.nl www.supercoop.nl www.coopcodis.nl 18
Branche- en marktontwikkeling Consumentenvertrouwen en economische groei gaan hand in hand. De supermarkten hebben in 2008 nog een flinke omzetgroei gerealiseerd. Echter, het consumentenvertrouwen is eind 2008 spectaculair gedaald. Verwacht wordt dat de prijsgevoeligheid van consumenten verder zal stijgen in het komende jaar. Onderscheid op prijs wordt door deze ontwikkeling steeds moeilijker, toch blijft een scherp prijsniveau wel een randvoorwaarde. De consument richt zich meer op huismerken en B/C-merken. Consumententrends De consument kiest massaal voor lekker, gezond, gemak en luxe. Aandeel en omzet van biologische en buitenlandse producten groeit. De consument besteedt een steeds kleiner deel van zijn inkomen aan voedsel. Demografische veranderingen zoals meer ouderen, kleinere huishoudens, nieuwe Nederlanders leiden tot een ander eet- en koopgedrag. Bron: Rabobank Cijfers & Trends, november 2008 De vier belangrijkste groeitrends richten zich ook op gemak, gezondheid, genieten en verantwoord leven. Verwacht wordt dat door de sterk gestegen voedselprijzen, die maar voor een deel zijn doorberekend aan de consument, supermarkten te kampen krijgen met afvlakkende resultaten. De verkoop door Ahold van het meerderheidsbelang in Schuitema brengt een consolidatieproces op gang. De ketens van zelfstandige ondernemers zullen naar verwachting meer hun krachten bundelen. De herverdeling van vestigingspunten zal verder gaan, gepaard met een hevige strijd om de gunst van de consument. Concurrentie zal meer op lokaal niveau plaatsvinden. Scherpe lokale concurrentie vraagt om een goede lokale invulling van een landelijke formule. Supermarkten blijven op zoek naar vernieuwing. De consument wil verrast en verleid worden. Klantenbinding, inspelen op lokale ontwikkelingen en gastheerschap zijn steeds meer onderscheidende elementen. Inkoop Dankzij het lidmaatschap van de inkooporganisatie Superunie is onze inkooppositie gewaarborgd. Superunie vertegenwoordigt 16 onafhankelijke retailorganisaties in Nederland en bestaat inmiddels meer dan 50 jaar. De organisatie dekt de markt met ruim 2.000 winkels en heeft een marktaandeel van ruim 34%. De commerciële kracht in en professionele kennis van de regionale en lokale markt van de aangesloten leden, zijn mede redenen van het succes van Superunie. Internationaal heeft Superunie een samenwerkingsverband gesloten met EMD (European Marketing Distribution), de grootste Europese inkoop- en marketingorganisatie op de levensmiddelenmarkt met een omzet van 119 miljard. Het marktaandeel van EMD in Europa bedraagt 11,5%. 19
Acquisitie en projectontwikkeling Ook dit jaar is de afdeling acquisitie en projectontwikkeling er wederom in geslaagd het aantal vierkante meters verkoop vloer oppervlakte (VVO) uit te breiden. Dit is gerealiseerd door zowel uitbreiding van bestaande supermarkten alsmede door toevoeging van nieuwe vestigingspunten. Deze nieuwe vestigingen BVO/VVO kunnen Coop formules ingedeeld worden in twee ultimo 2008 categorieën: 1.600 1.400 bestaande vestigingen 1.200 van andere organisaties, 1.000 878 waarvan de ondernemer heeft besloten voortaan 800 649 liever met een van de Coop 600 formats 472 verder te gaan; 357 400 nieuw ontwikkelde projecten. 200 0 Uitbreidingen van bestaande vestigingen zijn gerealiseerd in Rotterdam, Nieuwveen, Arnhem (twee), Achtmaal en Odoorn. Daarnaast hebben ondernemers uit Hollum Ameland, Midsland Terschelling, Uddel, Wintelre en Overasselt de stap vanuit hun bestaande organisatie naar onze organisatie gemaakt. 1.533 1.047 CoopCompact Coop Supercoop Gemiddeld 903 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 650 472 BVO/VVO Coop formules ultimo 2008 357 878 649 1.533 1.047 CoopCompact Coop Supercoop Gemiddeld BVO VVO Gezien het succes van de Coop supermarkten en de verwachte marktontwikkelingen is het gerechtvaardigd te veronderstellen dat de vergroting van het aantal vierkante meters per vestiging zich de komende jaren op eenzelfde manier zal blijven ontwikkelen. De navolgende grafieken tonen de ontwikkelingen van het aantal supermarkten in Nederland en hun metrages van de afgelopen jaren, alsmede de aangegeven uitbreidingsmogelijkheden. 903 650 BVO VVO Tenslotte zijn er twee compleet nieuwe vestigingspunten gerealiseerd. In Schiedam Sveaparken is in september een Supercoop filiaal geopend van 1.000 m 2 VVO in een compleet nieuw winkelcentrum. Daarnaast is er in Nijverdal door een zelfstandig ondernemer een nieuwe Supercoop vestiging geopend van maar liefst 1.600 m 2 VVO, de grootste tot nu toe. Bovenstaande ontwikkelingen hebben er mede toe geleid dat het totaal aantal m 2 verkoopvloeroppervlakte van alle Coop supermarkten met 4,9% is toegenomen tot 120.000 m 2. Het gemiddelde aantal meters verkoopvloeroppervlakte per vestiging is licht gestegen tot 650 m 2 VVO. De volgende tabel toont de opbouw van de huidige gemiddelde oppervlakte (bruto en netto verkoopvloeroppervlakte) van CoopCompact, Coop en Supercoop van zowel de ondernemers als de filialen gezamenlijk. 20
Ontwikkeling aantal supermarkten en gemiddelde vvo Logistiek 5500 4500 3500 2500 Aantal supermarkten Gemiddelde VVO 755 721 730 736 742 709 635 4945 4962 4943 4911 4906 4893 5173 2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bron: IRI Nederland en EFMI Business School (2009) 800 700 600 500 Enterprise Resource Planning (ERP) In het begin van het verslagjaar is in twee fasen een volledig nieuw automatiseringssysteem in gebruik genomen in ons versdistributiecentrum te Deventer, in november gevolgd door het distributiecentrum voor houdbare producten in Peize. Het systeem heeft zowel betrekking op centrale automatisering, zoals bestelsystemen, als op decentrale systemen, zoals een warehouse management systeem. Daarbij wordt gebruik gemaakt van moderne technische hulpmiddelen zoals Radio Frequentie- en voiceterminals. Ontwikkeling totale vvo-index supermarkten 120 110 112 111 109 110 110 107 100 100 90 2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bron: IRI Nederland en EFMI Business School (2009) Uitbreidingsmogelijkheden vvo Het project, de implementatie daarvan en de nazorg heeft zijn impact gehad op de inzet van zowel interne als externe manuren. Kortstondig is de servicegraad minder geweest. Deze is echter snel op of boven het oude niveau teruggekomen. De personele kosten liggen momenteel nog iets hoger dan met de oude systemen. De verwachting is dat deze na ongeveer een half jaar na livegang rond het oude niveau uitkomen of enigszins lager. Daarentegen is de kwaliteit van uitlevering op een hoger niveau gekomen wat heeft geresulteerd in een reductie van foutkosten in de keten. Dit conform de doelstelling van het project. Eind 2008 is de voorbereiding in werking gezet voor de livegang van het distributiecentrum in Monster, die gepland staat in het voorjaar van 2009. 50% Gemiddelde utbreidingsmogelijkheid verkoopvloeroppervlakte = 292 m 2 40% 38% 30% 31% 20% 19% 10% 12% 0% Geen Minder dan 250 m 2-500 m 2 500 m 2 of meer 250 m 2 Bron: EFMI Business School 2008 (onderzoek onder zelfstandige supermsrktondernemers (n=157)) Ook voor 2009 zetten wij in op uitbreiding van diverse vestigingen en zijn wij actief in acquisitie en projectverwerving, zowel ten behoeve van filialen als zelfstandig ondernemers, gericht op alle drie Coop formats. 21
Versdistributie te Deventer en Strijen Medio 2008 is ons distributiecentrum in Deventer uitgebreid met 4.000 m 2 vloeroppervlakte. Deze uitbreiding is gerealiseerd om de huidige en toekomstige groei in assortimenten en omzet te faciliteren. Daarnaast zijn er diverse ontwikkelingen gaande bij de leveranciers van dagverse zuivel, wat als resultante zal hebben dat de zuivel in 2009 via onze logistieke operatie in de winkels terecht gaat komen. Met de uitbreiding van het distributiecentrum in Deventer is voorzien in de benodigde ruimte die voor deze zuiveloperatie noodzakelijk is. Tevens heeft de uitbreiding het mogelijk gemaakt dat alle winkeldistributieactiviteiten van ons distributiecentrum te Strijen per 6 oktober 2008 naar Deventer konden worden overgeheveld. Van een zeer beperkt deel (vakhandel) van de omzet in Strijen hebben wij afscheid genomen. Onze medewerkers in Strijen zijn in goede harmonie ondergebracht bij een leverancier van CoopCodis, waardoor werkgelegenheid voor hen gewaarborgd is gebleven. Vanzelfsprekend hebben deze aanpassingen gevolgen gehad voor de interne inrichting van ons distributiecentrum in Deventer. Met de laatste uitbreiding is het terrein nu maximaal bebouwd. Peize Na de verbouwing in 2007 van het distributiecentrum in Peize is er in het verslagjaar veel aandacht aan de interne en terreininrichting besteed. Het terrein heeft een geringe uitbreiding gekend voor buitenopslag van onder andere containers. Dit alles is mede uitgevoerd ter voorbereiding op de ingebruikname van het nieuwe automatiseringssysteem. Het grootste deel van het wagenpark is verder uitgevoerd in Coop Supermarkten huisstijl in navolging van onze locatie in Deventer, waar vooral de huisstijl Supercoop Supermarkten gevoerd wordt. Monster Met een nieuw management en middenkader dat in 2007 en voornamelijk in 2008 is aangenomen, is de volledige personeelsorganisatie op een hoger plan komen te staan. De resultante hiervan is in het rendement en servicegraad van deze organisatie te zien. Het distributiecentrum in Monster is klaargestoomd voor een herinrichting en voor de implementatie van het nieuwe automatiseringssysteem. Herinrichting is noodzakelijk vanwege uitbreiding van omzet en assortimenten. Centrale logistiek De centrale logistieke organisatie is uitgebreid en verder geprofessionaliseerd met als kerntaken: parametrisering van systemen, facilitaire organisatie, veiligheid, hygiëne, logistieke managementinformatie, financiële logistieke budgettering, projectmanagement en borging van procedures en werkwijzen. 22
Positionering winkels CoopCompact Positionering : buurtsupermarkt Aantal winkels : 55 VVO : van 300 m² tot 600 m² Assortiment : Breed, maar iets beperkter dan Coop, waarbij alle versproducten in zelfbediening worden aangeboden. CoopCompact biedt de consument een bijzonder complete supermarkt. Om de drie Coop formats een meer eenduidige uitstraling te laten hebben, is het besluit genomen eveneens CoopCompact gefaseerd van de moderne, heldere en frisse oranje/rode signing te voorzien. Coop Positionering : full-service supermarkt Aantal winkels : 89 VVO : van 600 m² tot 1.500 m² Assortiment : De winkels voeren een compleet assortiment in zowel vers als kruidenierswaren. Het totale assortiment bestaat uit circa 15.000 artikelen. De Coop supermarkten hebben een eigentijdse, frisse, kwalitatieve en heldere uitstraling. In 2007 is gestart met de uitrol van de nieuwe oranje/rode Coop formule. De formule onderscheidt zich door een duidelijkere scheiding tussen vers en kruidenierswaren. Hierdoor krijgt het vers een meer ambachtelijke uitstraling en de kruidenierswaren een krachtiger prijssignaal. Supercoop Positionering : no nonsense prijs- en versformule Aantal winkels : 42 VVO : vanaf 1.000 m² in een marktgebied met tenminste 10.000 inwoners. Assortiment : Supercoop biedt de consument een scherpe splitsing in twee werelden; de ambachtelijke wereld van de versartikelen en de zakelijke wereld van kruidenierswaren. Supercoop voert een breed en diep assortiment in zowel kruidenierswaren als vers. Door de ambachtelijke, marktachtige verspresentatie en een overall lage prijs staat de formule bekend als een lage prijzen kwaliteitssupermarkt. Eind 2008 waren 48 Coop en CoopCompact winkels omgebouwd naar de nieuwe uitstraling. De komende twee jaar zal de ombouw afgerond worden. 23
Supermarkt van het jaar verkiezing Wij zijn bijzonder trots dat Coop plaats 1 en 2 veroverde bij van de beste Buurtsupermarkt van het jaar 2008 verkiezing. Beide winnaars, CoopCompact Bol in Beesel, nummer 1 en Coop Rehorst in Nieuwveen, nummer 2, zijn op 1 april 2008 bekend gemaakt tijdens een feestelijke bijeenkomst in Hart van Holland. Inmiddels heeft ook nummer 3 zich aangesloten bij CoopCodis en dat is veelbelovend. Daarnaast hebben we tweemaal een succesvolle boodschappendozenactie gehouden. In februari voor Supercoop en in september voor alle CoopCompact, Coop en Supercoop winkels. In totaal zijn maar liefst 135.000 boodschappendozen tegen geringe vergoeding aan uitsluitend leden consumenten uitgegeven. De interne winkelwedstrijd 2008 werd na een spetterende finale in januari 2009 gewonnen door: CoopCompact Bol, Beesel. Coop Kessel (PhiCoop Nabben). Coop Varsseveld. Supercoop Groesbeek. Het steeds hogere verzorgingsniveau dat onze winkels in zo n interne competitie laten zien, niet uitsluitend beperkt tot alle finalisten, is een bijzondere stimulans voor de deelnemers, hun personeel en onze hele organisatie. Ontwikkeling marktaandeel Door de autonome omzetgroei en de stijging van het aantal supermarkten is het marktaandeel van CoopCompact, Coop en Supercoop in totaal gestegen van 2,4% naar 2,5%. Huismerken In totaal voeren we 1.200 artikelen onder private label. Deze worden gevoerd onder de namen Coop Select, Markant, First Choice, Derlon, Bumblies, Daily Chef, Melkan, Bakkersweelde, Vismarine, Maistro, Bon Appetit, Topvit, Bonbébé en Schutters bier. Het omzetaandeel is in 2008 gestegen met circa 1% naar 16,7%. Promotionele campagnes In 2008 is tweemaal een loyalty-actie gehouden: in het voorjaar konden onze klanten sparen voor een unieke collectie Jetix-knikkers en in het najaar voor de Wereld Natuur Fonds dierenwereld stickers. Bij deze laatste actie is in totaal een bedrag van ruim 226.000 ingezameld voor het Wereld Natuur Fonds. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Klimaatverandering is waarschijnlijk de grootste uitdaging die de mensheid in de 21 e eeuw zal tegenkomen. Het is een probleem dat ons allen aangaat, op globaal niveau. Het is noodzakelijk direct actie te nemen op effecten die de natuur onherstelbaar beschadigen. Binnen de wereldwijde coöperatieve beweging wordt opgeroepen gasemissie te meten en te verminderen (pro rata) die ontstaan ten gevolge van haar activiteiten. Dit in het licht van de Kyoto onderhandelingen, waarbij de noodzaak tot snelle en significante vermindering van wereldwijde uitstoot onderkend wordt. Binnen de Europese coöperatieve organisatie EuroCoop, waar wij lid van zijn, vinden momenteel besprekingen in dit kader plaats. Leden weten dat zij het probleem niet alléén kunnen oplossen. Daarnaast is er een verantwoordelijkheid naar de samenleving om sterke betrokkenheid te tonen en om tot concrete resultaten te komen met als doel dat de volgende generaties op een gezonde planeet kunnen leven. Sinds enkele jaren richt CoopCodis zich meer en meer op strategische duurzaamheid, onder andere door het gebruik van roetfilters en geluidsarme vrachtwagens, het terugdringen van de verpakkingsgrondstoffen, de verkoop van verantwoord gevangen ( duurzame ) vis en van varkensvlees van ongecastreerde biggen 24
onder milieukeur, maar ook door de verhoging van het aanbod van biologische producten en de verkoopbevordering van scharrelkippenvlees en eieren. Recent is besloten de verkoop van blank kalfsvlees te beëindigen en over te gaan op kalfsvlees met het Beter Leven kenmerk. Onze bijdrage aan de maatschappij komt daarnaast tot uiting in: het leveren van veilige levensmiddelen die onder verantwoorde omstandigheden zijn geproduceerd. Personeelsaantallen jaarultimo het aanbieden van een compleet en groeiend pakket biologische, 4000 gezonde ( Ik Kies Bewust ) en fair trade producten. 130 3500 143 communicatie met consumenten over de bewust- 381 381 wording van de risico s 3000 van obesitas. het aanbieden van gezonde recepten in onze Coop supermarkten. 2500 3161 3055 het sponsoren van lokale goede doelen. 2000 het terugdringen van onze afvalproductie en het inzetten van milieuvriendelijk 1500 geproduceerde verpakkingsmaterialen. 2008 2007 het realiseren van minder energieverbruik door energiebesparende programma s in te zetten. (De SenterNovem rapportage laat zien dat wij op dit gebied goede progressie boeken en voorop lopen in de branche, ook al zitten we nog niet op de meerjarendoelstelling). onze kernwaarde na te leven dat wij een organisatie zijn waar medewerkers en klanten eerlijk worden behandeld. Elke twee maanden ondersteunen we een goed doel door de inzameling van statiegeld, waarbovenop de coöperatie nog bijdraagt. In totaal is in 2008 ruim 0,2 miljoen ingezameld voor: Ronald McDonald Kinderfonds. Spieren voor Spieren. KiKa (Kinderen Kankervrij). Nationaal Ouderenfonds. Stichting De Opkikker. Natuurmonumenten. Doe een wens Stichting. Voor ons houdt maatschappelijk verantwoord ondernemen ook het voeren van een zorgvuldig werkgeverschap in. Personeel en organisatie Het totaal aantal personeelsleden ultimo 2008 is licht gedaald. Het totaal aantal medewerkers bedraagt 3.579 medewerkers (2007: 3.672) en is als volgt over onze organisatie-onderdelen verdeeld: Personeelsaantallen jaarultimo Personeelsaantallen jaarultimo 4000 4000 3500 3500 3000 3000 2500 2500 2000 2000 1500 Servicekantoor 1500 Distributiecentra Filialen 143 143 381 381 3055 3055 2008 2007 Door de veranderingen in het economisch klimaat binnen Nederland zien we een duidelijk verschil in personeelsaanbod. Zo laat het eerste halfjaar een ander beeld zien dan het tweede halfjaar van 2008, waarin de arbeidsmarkt voor een aantal branches ruimer is geworden. Vooral voor ons logistiek onderdeel biedt dit nieuw perspectief om flexibele medewerkers door middel van een contractvorm meer aan onze organisatie te binden. Dit bevordert de onderlinge samenwerking en betrokkenheid. Op de jaarlijkse piekmomenten blijft er echter altijd een gedeelte met goede flexkrachten ingevuld worden. Het ziekteverzuim is in het afgelopen jaar helaas wat opgelopen, waardoor wij extra inzet hebben gegeven aan begeleiding en daar waar mogelijk oog hebben voor verbetering van arbeidsomstandigheden. In 2008 zijn we voor onze medewerkers in onze supermarkten gestart met een training klantgerichtheid. Het heeft de naam gekregen Sterren Stralen. Deze speciaal voor CoopCodis ontwikkelde, modulair opgebouwde training is zeer geschikt voor grote en kleine supermarkten, voor filialen en voor zelfstandig ondernemers. Centraal staat STER: Service, Team, Energie en Resultaat. Een aantal sessies is gehouden gericht op ondernemers/supermarktmanagers, kaderleden en het voltallige 130 130 381 381 3161 3161 2008 2007 Servicekantoor Distributiecentra Servicekantoor Filialen Distributiecentra Filialen 25
personeel van de betreffende supermarkt. Daarin belichten wij die specifieke aspecten waar we in de regio onderscheidend kunnen zijn ten opzichte van onze directe concurrenten. Met name op het gebied van klantgerichtheid. Per winkelteam is een aantal aandachtspunten benoemd. Het project loopt over naar 2009 en wordt geborgd door middel van een consequente review met onze trainers. Zoals eerder vermeld hebben wij in 2008 de activiteiten van ons versdistributiecentrum in Strijen overgeheveld naar onze locatie in Deventer. We hebben ons als werkgever ingespannen om voor de hierbij betrokken medewerkers alternatieve werkgelegenheid in de regio te zoeken. Daarin zijn we gelukkig voor nagenoeg alle medewerkers geslaagd. In de komende jaren blijven naast een verantwoord beloningsbeleid, opleidingen, trainingstrajecten, coaching en personeelsbegeleiding onze speerpunten. In dit kader hebben wij het opleidingsbudget bijvoorbeeld verhoogd. Naast groepstrainingen zoals CBLopleidingen, veiligheidstrainingen, functiegebonden trainingen en individuele trajecten is er in 2008 een start gemaakt met e-learning. In een maatschappij waar internettoepassingen steeds breder worden ingezet, hebben wij ervoor gekozen ons introductieprogramma voor nieuwe (winkel)medewerkers ook via dit eigentijdse kanaal aan te bieden. Dit e-learning programma is sinds begin 2009 volledig operationeel en vormt nu de basis voor een koppeling met meer specifieke trainingen. Het gebruik van de digitale snelweg is inmiddels ook ingezet voor het versturen van de loonstroken aan onze medewerkers. De financiële crisis raakt ook de pensioenfondsen waarbij CoopCodis is aangesloten. Deze ontwikkeling volgen wij nauwgezet. Voor het Coop Pensioenfonds hebben we als werkgever met de sociale partners goede afspraken kunnen maken voor de komende jaren, waarbij een speciale pensioencommissie ook de regeling op haar inhoud opnieuw zal toetsen. Ondanks de sterke terugval staat de dekkingsgraad van ons pensioenfonds momenteel nog altijd in de top drie van Nederland. Eind 2008 zijn activiteiten opgestart voor de integratie binnen onze organisatie van ruim 100 medewerkers die werkzaam zijn in de centrale slagerij in Deventer. Dit is bedoeld om de overgang van werkgever van onze nieuwe collega s zo harmonieus mogelijk te laten verlopen. Wij hechten aan goede informatie en een zorgvuldige communicatie hierover. Het jaar 2008 is voor de organisatie CoopCodis een goed jaar geweest. Wij realiseren ons dat we dit uitsluitend kunnen bereiken met een grote groep medewerkers die allemaal hun bijdrage leveren, ieder op zijn of haar vakgebied, niemand uitgezonderd. Het geeft dan ook een trots gevoel om dit resultaat met al onze medewerkers te bereiken. We willen dan ook een ieder bedanken voor zijnof haar inzet, betrokkenheid bij ons mooie bedrijf en servicegerichtheid. 26
Risico en risicobeheersing CoopCodis hecht veel waarde aan het voeren van een actief beleid op gebied van beheersing van al dan niet financiële risico s, die nu eenmaal inherent aan het ondernemen zijn. Ons beleid is gericht op het minimaliseren van eventuele negatieve consequenties uit hoofde van de aanwezige risico s: risico s ten aanzien van fluctuaties in rente, concentratie van kredieten en liquiditeiten alsmede op het gebied van prijzen van goederen en detailhandelsmarges. Hierna wordt meer inzicht gegeven in de belangrijkste risico s. Kredietrisico Ten aanzien van de supermarkten wordt geen kredietrisico gelopen daar vrijwel uitsluitend tegen contante of gegarandeerde (pin-)betaling wordt afgerekend. Bij transacties met zelfstandig ondernemers wordt een zekere mate van kredietrisico gelopen. De kredietspaarrekening geldt als duurzaam voorschot op door de groothandel geleverde en nog te leveren goederen en diensten. Het vormt daarmee een belangrijk element van risicobeheersing. Kredietrisico wordt echter ook gelopen uit hoofde van verstrekte financieringen (voorfinancieringen, achtergestelde en concurrente geldleningen) aan zelfstandig ondernemers respectievelijk borgstellingen en terugkoopverklaringen voor aan hen verstrekte financieringen. Deze risico s zijn echter niet geheel uit te sluiten, maar worden zoveel mogelijk beperkt door beoordeling van de rentabiliteit van de exploitatie van het vestigingspunt van de betreffende zelfstandig ondernemers. Daarnaast worden deze beperkt door de aan CoopCodis verstrekte zekerheden en door de frequente beoordeling van de naleving van de overeengekomen voorwaarden van de financieringsovereenkomst. De bewaking van diverse posities vindt dagelijks plaats. Periodiek wordt tevens de levensvatbaarheid van vestigingspunten beoordeeld, in samenhang met mogelijke exploitatie- en huurverplichtingen. inkoop gerelateerde jaarafspraken, die bij niet nakoming over het algemeen kunnen worden verrekend met onze uitstaande verplichtingen aan deze partijen. Liquiditeitsrisico, financiering en renterisico CoopCodis houdt voldoende liquide middelen aan en heeft de beschikking over adequate kredietfaciliteiten om het liquiditeitsrisico te minimaliseren. Wij voeren een terughoudend beleid voor het aangaan van rentedragende schulden. Deze gaan wij uitsluitend aan met onze leden en met een beperkt aantal hooggekwalificeerde kredietinstellingen, onder de voorwaarde dat wij ruim aan de door deze kredietinstellingen gestelde condities en ratio s kunnen voldoen. Gegeven de huidige onzekere omstandigheden op de financiële markten hebben wij tevens een deel van onze kredietlijn omgezet naar een zogenaamde gecommitteerde lijn, waardoor opname van kredieten, voorzover noodzakelijk, ook daadwerkelijk gegarandeerd is. Daarnaast is het renterisico deels afgedekt door middel van renteswaps en -caps. Door de huidige vermogensstructuur en financieringswijze, loopt CoopCodis slechts in beperkte mate risico op het gebied van kredieten en rente(afhankelijkheid). Voor vergoedingen van leveranciers en overige vorderingen wordt het kredietrisico als beperkt ingeschat. Wij hebben geen aanwijzingen dat individuele partijen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Bovendien hebben deze hoofdzakelijk betrekking op 27
Conjunctuur en concurrentie CoopCodis is actief in een sterk competatieve volwassen verkoopmarkt, waarin de grootwinkelbedrijven in aantal afnemen, maar in omvang groeien. Een markt waarin een verdere consolidatie wordt voorzien en die door perioden van sterk verhoogde concurrentie wordt gekenmerkt. Dat wordt nog eens versterkt door het huidige slechte economische klimaat. CoopCodis is gevoelig voor deze externe omstandigheden en variabelen en speelt hier onder meer op in door schaalvergroting door middel van autonome groei, acquisitie en projectontwikkeling. Onze ervaring en projectmatige aanpak leiden tot een zeer snelle integratie van overgenomen activiteiten in onze organisatie, waardoor deze direct vallen onder bestaande centrale controle- en aansturingsmechanismen. Zo worden de financiële, integratie, organisatorische en andere risico s van overnames zoveel mogelijk beheerst. Daarnaast speelt CoopCodis actief in op genoemde marktrisico s door mogelijkheden te benutten van efficiencyverbeteringen en kostenbesparingen en door het vergroten van onderscheidend vermogen door te werken aan onze totale propositie, in het bijzonder door formule- en assortimentsontwikkeling en margemanagement. Ook bij toeleveranciers blijft een verdere schaalvergroting onverminderd zichtbaar. CoopCodis is echter verzekerd van de beste condities door ons lidmaatschap van Superunie. In het afgelopen jaar is het belang van Superunie op de inkoopmarkt wederom toegenomen. Voedselveiligheid In foodretail is voedselveiligheid vanzelfsprekend van grote betekenis. Kwaliteitsstandaarden zijn binnen CoopCodis elementair. Daaraan worden geen consessies gedaan. Wij voldoen aan alle eisen van wet- en regelgeving, bijvoorbeeld op gebied van etikettering en producttraceerbaarheid. Ook zijn strikte recall- en overige borgingsprocedures voorhanden om mogelijke nadelige gevolgen op dit gebied zoveel mogelijk te beperken. Het niet voldoen aan deze principes kan ernstige gevolgen hebben voor onze marktpositie. ICT-systemen CoopCodis is in belangrijke mate afhankelijk van haar ICT systemen en heeft mede gezien haar omvang en deskundigheid enkele jaren geleden een traject ingezet waarbij eigen ontwikkelde maatwerk software geleidelijk wordt uitgefaseerd en vervangen door een integraal standaard softwarepakket. Vanwege de grote mate van afhankelijkheid en daarmee gepaard gaande risico s werken wij niet volgens het big bang principe. Voorts werken wij uitsluitend met toonaangevende softwareleveranciers en consultancy- en outsourcingmaatschappijen. Maatregelen zijn getroffen om de continuïteit van geautomatiseerde gegevensverwerking te borgen, daar langdurige uitval van de systemen grote gevolgen voor de organisatie heeft, bijvoorbeeld voor de uitleveringsmogelijkheid. Ook zijn maatregelen genomen ter borging van tijdelijke interfaces met oude systemen, die nodig zijn bij een geleidelijke uitrol van nieuwe ICT. 28