OJ Index 1e helft 2018 Update over markt- & tariefontwikkeling voor zelfstandige juridische professionals A. De markt Het loopt lekker Bij aanvang van 2018 staat de OJ Index op 73,7. 4,2 punten hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Traditiegetrouw beginnen we het jaar iets lager, waarna, naar de zomer toe, de marktvraag aantrekt. Overall duidt 73,7 punten voor de OJ Index op uitstekende marktomstandigheden. Leegloop risico. Hoelang is er nodig om werk binnen te halen. Op dit moment slaagt ruim 78% van de zelfstandige advocaten en juristen erin om, bij een terugval in klantvraag of het aflopen van opdrachten, binnen 3 maanden te voorzien in voldoende nieuw werk. Het leeuwendeel van de zelfstandige juridische ondernemers in de top van de markt kan dus in theorie toe met een financiële buffer van 3 maanden. Markt sentiment 96,8% van de respondenten verwacht dat de huidige hausse in de markt aanhoudt. Ruim 59% van de mensen verwacht zelfs dat het nog beter gaat worden. H1-2018 OJ Index verslag Basic editie 1
Daar staat tegenover dat het aantal mensen dat gelijkblijvende marktomstandigheden verwacht iets is gestegen, van dik 26% naar ruim 37%. Dat zou erop kunnen duiden dat een groeiende groep verwacht dat de top nu zo n beetje bereikt is. Advocaten minder positief Duik je dieper in de cijfers dan valt op dat alleen onder degene die een advocaten of adviespraktijk voeren, het sentiment iets minder positief is. Bijna 6% van hen verwacht dat de markt voor hen dienstverlening komende tijd verslechtert. Daar staan zij overigens alleen in, want onder de interim-juristen verwacht bijvoorbeeld geen van de respondenten dat. II. Praktijkinrichting Welk businessmodel kiezen zelfstandige juristen in de top van de markt Het aantal interim-juristen neemt in verhouding iets toe. Van 59,3% medio vorig jaar, naar 64,4 bij aanvang 2018. 21,9% is puur werkzaam in een traditionele advocaat/adviespraktijk. Het lijkt er dus op dat een aantal advocaten het roer omgegooid heeft en nu kiest om vol in te zetten op interim, want met 13,7% blijft het aantal gemengde praktijk vrijwel gelijk. Bijna de helft van alle zelfstandige advocaten en juristen in dit marktsegment werkt part-time. Daarmee lopen we geheel in de pas met de rest van werkend Nederland. Uit een recent onderzoek van het Europese statistiekbureau Eurostat blijkt namelijk dat bijna de helft van de werkende mensen in ons land (49,8%), in deeltijd werkt. Dat is veel meer dan enig ander Europees land. Gemiddeld ligt het aantal parttimers in de EU op 19,9%. Part time als keuze Uit de cijfers van Eurostat blijkt ook dat in andere EU landen deeltijdwerkers vaak liever meer uren zouden maken. Bij ons is dat niet het geval. In Nederland ligt dat percentage met 3,3% veruit het laagst van alle 27-EU-landen en wij vermoeden dat onder zelfstandige ondernemers dat getal 0 benadert. Bronnen van werk: 67,5% van alle zelfstandige advocaten en juristen in het bovenste segment van de Nederlandse juridische markt werkt voor eigen klanten. In vergelijking tot de vorige meting 6 maanden geleden zien we dat het marktaandeel van de H1-2018 OJ Index verslag Basic editie 2
bemiddelingsbureaus weer wat opveren naar 25,6%. Dit gaat vooral ten koste van de business die juristen halen uit hun eigen netwerk, uit marktplaatsen en via social media. 88,6% van de juristen die werken als adviseur/advocaat genereert de hoofdmoot van zijn of haar werk uit eigen contacten met klanten. Slechts een kleine 9% krijgt vooral werk doorverwezen via vakgenoten. Vrijwel niemand die een advies/advocatenpraktijk voert is afhankelijk van bemiddelaars. Dat ligt anders bij veel juristen die als interimmer werken. 35,9% van hen is afhankelijk van uitzend-/detacheringsbureaus. Nee verkocht We vroegen juristen of ze klanten teleur gesteld hebben De afgelopen periode verkocht 43,8% van de zelfstandige juristen een relatie nee. Een duidelijk signaal dat er veel vraag vraag is, want bij de laatste meting kwam dat getal uit op 29,3%. We zien dat bij de centrale organisatie van het OJ netwerk ook terug in een toenemend aantal doorverwijzingen. Meer netwerkleden weten het netwerk in te schakelen om hun relaties te helpen op momenten dat ze zelf niet over de benodigde tijd of expertise kunnen beschikken. De financieel recht specialisten moesten hun klanten het vaakst teleur stellen. De publiekrecht juristen het minst. Tijdgebrek is met 72,9% de voornaamste reden voor juristen om nee te verkopen. Gevolgd door gebrek aan de juiste expertise 12,9% en een laag tarief 7,1%. B. Financiële benchmark III. Tariefsontwikkelingen 28,7% van de zelfstandig werkende advocaten en juristen wist de afgelopen periode een tariefstijging te realiseren. Opvallend is dat ondanks de uitstekende marktomstandigheden toch nog 9,4% zich genoodzaakt zag een tariefsverlaging te accepteren. H1-2018 OJ Index verslag Basic editie 3
Algemeen bedrijfsjuristen, specialisten in bank & effectenrecht en in commerciële contracten rapporteren het vaakst een stijging. IV. Uurtarieven De uurtarieven lopen sterk uiteen, afhankelijk van de manier waarop afgerekend wordt, maar ook van het rechtsgebied en de markt waarin men opereert. De uitersten Zo wordt in de advies/advocatenpraktijk een tarief van 350 genoteerd door een bank & effectenrecht specialist.een professional die adviseert over omgevingsrecht ontvangt 80 per uur, minder dan een kwart dan zijn collega uit de financiële sector. Qua interim werk liggen de uitersten tussen een maximum van 180 per uur, opgetekend door een corporate/m&a specialist die eigen opdrachten doet in de advocatuur, en een minimum van 64 voor een arbeidsrechtjurist die vooral via uitzend-/interimbureaus werkt. De gemiddelden Gemiddeld uurtarief interim-opdrachten 114,75 Gemiddeld uurtarief advocaten- /adviespraktijk 165,15 Het verschil tussen interim en advies Bij interim opdrachten ligt het productiviteitsrisico bij de opdrachtgever. Hij koopt in feite de beschikbare tijd bij de jurist in, op een vergelijkbare manier als een werkgever dat doet met werknemers. Opdrachten worden in de regel overeengekomen voor een aantal dagen per week x een aantal maanden. Doorgaans wordt 8 uur per dag in rekening gebracht. Bij advieswerk ligt het productiviteitsrisico bij de opdrachtnemer, de jurist/advocaat. Hij of zij brengt alleen de effectieve tijd in rekening die aan werkzaamheden voor de opdrachtgever wordt besteedt. In een goed draaiende volle praktijk wordt er per dag gemiddeld 5 a 6 uur declarabel gewerkt. Doordat bij advieswerk meer snijverlies optreedt, is het voor een gezonde bedrijfsvoering noodzakelijk om hogere tarieven per declarabel uur te realiseren. Uurtarief slechte graadmeter Veel juristen en advocaten kijken vooral naar iemands uurtarief als indicatie voor succes, of het niveau waarop iemand opereert. Dat is een vergissing. Uiteindelijk zegt alleen iemands omzet iets over zijn of haar succes als jurist- of advocaat-ondernemer. Dat wordt ook duidelijk als we dieper kijken naar de hierboven genoemde uitersten. De advocaat die 350 per uur laat optekenen, noteert een gemiddelde dagomzet van 750. In deze zelfde meting is er echter ook een jurist die 150 per uur rekent en die een gemiddelde dagomzet van 1200,- in de boeken zet. V. De omzet H1-2018 OJ Index verslag Basic editie 4
Gemiddeld zetten zelfstandig gevestigde juridische professionals bij aanvang 2018 per dag 851,75 om. advies/advocatuur praktijken realiseren een gemiddelde dagomzet van 892,75 de interim-juristen halen een dagomzet van 842,00 degenen die een gemengde praktijk voeren met zowel interim-opdrachten als advies/advocatuur, komen op een gemiddelde dagomzet van 840,50 Wil je weten wat op dit moment de gemiddelde dagomzetten en uurtarieven in jouw specialisme zijn? Voor OJ leden die niet-commerciële activiteiten van het netwerk (zoals de OJ index) als professional of business member ondersteunen met een kleine maandelijkse financiële bijdrage is een speciale editie van de OJ Index rapportage beschikbaar met dit soort meer specifieke uitwerking. Dank je wel voor je input, tot de volgende editie van de OJ Index. In de tussentijd: Kunnen we samen je cliënt ergens mee helpen? Aarzel nooit om contact op te nemen. Dat moet je zeker doen als je een persoonlijke reactie op prijs stelt, want we hebben je input anoniem verwerkt. Wil je met ons van gedachten wisselen over andere onderwerpen? Bel ook dan gewoon even, of maak een afspraak. Amsterdam Netwerk van Ondernemende Juristen Marijn Rooymans Welke juristen leverden deze keer input voor de OJ Index? Over de OJ Index (voor de statistici onder ons) H1-2018 OJ Index verslag Basic editie 5
De OJ Index is in feite geen echte index en heeft dan ook geen enkele wetenschappelijke pretentie. Aan de hand van een gestandaardiseerd onderzoek verzamelen we actuele marktinformatie onder de de leden van het Netwerk van OndernemendeJuristen. In de figuur hiernaast kun je zien in welke rechtsgebieden degenen actief zijn die meewerkten aan deze editie van de OJ Index. Hoewel we zeker denken dat we hiermee een indruk kunnen geven over de stand van de markt, pretenderen we niet hiermee op wetenschappelijke wijze een beeld van de complete markt te geven. De ca. 500 juristen in het OJ netwerk die uitgenodigd zijn om voor deze enquête hun input te leveren opereren relatief hoog in de markt. Met een gemiddelde respons tussen 25 en 50% denken we wel een vrij representatief beeld te kunnen geven. Het blijft echter een momentopname. Dat alles gezegd hebbend, voor zover ons bekend is er vooralsnog geen betere indicator voor onze markt voorhanden dan de input van onze eigen netwerkcollega s. We blijven dus voorlopig meten en rapporteren. H1-2018 OJ Index verslag Basic editie 6