DEEL A. THEORETISCHE, METHODOLOGISCHE EN INHOUDELIJKE ACHTERGRONDEN...1 1 INLEIDING EN OPZET VAN HET ONDERZOEK...3 1.1 Aanleiding tot het onderzoek...3 1.2 Probleemstelling...6 1.3 Vraagstelling en onderzoeksvragen...7 1.3.1 Enkele centrale begrippen 7 1.3.2 De vraagstelling en de onderzoeksvragen 8 1.4 Methode van onderzoek en onderzoeksopzet...9 1.4.1 Methode van onderzoek 9 1.4.2 Onderzoeksopzet 10 1.4.3 De data in het onderzoek 11 1.5 Afbakening van het onderzoeksdomein en keuze van de beleidsthema's...13 1.5.1 De Jeugdgezondheidszorg voor 4-19-jarigen in de jaren negentig 13 1.5.2 De keuze van de beleidsthema's 14 1.6 De keuze van de GGD-regio's...17 Leeswijzer...19 2 THEORETISCHE ACHTERGRONDEN...23 2.1 Inleiding...23 2.2 Begrippen in het theoretisch model...23 2.2.1 Beleidsprocessen 23 2.2.2 Gebruik van wetenschappelijke kennis 27 2.2.3 Actoren en beleidsnetwerken 34 2.2.4 Invloed en macht: hulpbronnen, machtsafhankelijkheidsrelaties en de resource dependence benadering 37 2.2.5 Referentiekaders 40 2.2.6 Besluitvorming en de interactie tussen de actoren 41 2.3 Relaties tussen de variabelen...42 2.3.1 Samenhang tussen de onafhankelijke variabelen 42 2.3.2 Actorkenmerken en kennisgebruik 44 2.3.3 Netwerkkenmerken en kennisgebruik 46 Samenvatting...49 Literatuur...50 I
3 METHODOLOGISCH-TECHNISCHE ACHTERGRONDEN...53 3.1 Inleiding...53 3.2 Beleidsprocessen, besluitvormingsrondes en actoren...53 3.2.1 De reconstructie van de beleidsprocessen 53 3.2.2 Besluitvormingsrondes als analyse-eenheden 55 3.2.3 Actoren als analyse-eenheden 56 3.3 Gebruik van wetenschappelijke kennis...57 3.3.1 Kennisgebruik op actorniveau 57 3.3.2 Kennisgebruik op netwerkniveau 59 3.4 Actorkenmerken...60 3.4.1 invloed en macht: hulpbronnengebruik 60 3.4.2 machtsrate 63 3.4.3 referentiekaders 65 3.4.4 De achtergrondkenmerken regio en 'categorie' 66 3.5 Netwerkkenmerken...66 3.5.1 De verdeling van actoren 66 3.5.2 Verdeling van hulpbronnengebruik 69 3.5.3 Verdeling van macht 70 3.5.4 Verdeling van referentiekaders 71 3.5.5 Besluitvorming en gerichtheid van de interactie 72 3.5.6 De achtergrondkenmerken thema, regio en eindjaar 72 3.6 Analyse van de relaties tussen de variabelen...73 3.6.1 Het actorniveau 73 3.6.2 Het besluitvormingsronde-niveau 74 Samenvatting...75 Literatuur...76 4 HET BELEIDSVELD JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19...77 4.1 Inleiding...77 4.2 Een historische schets...77 4.3 Nadere inhoud van de onderzochte deelbeleidsprocessen...81 4.3.1 Algemeen JGZ-beleid 81 4.3.2 Schoolgezondheidsbeleid 82 4.3.3 Buurtnetwerken jeugdhulpverlening 83 4.3.4 Opvoedingsondersteuning 83 4.3.5 Bedplasbegeleiding 84 4.4 Beleidsvorming in de JGZ...85 Samenvatting...87 Literatuur...88 II
DEEL B. VOORBEELDEN VAN RECONSTRUCTIES EN HUN ANALYSE...91 5 ALGEMEEN JGZ-BELEID IN DE GGD GRONINGEN STAD EN OMMELANDEN...93 5.1 Inleiding...93 5.2 Procesbeschrijving: het 'verhaal'...94 5.3 Het proces in besluitvormingsrondes...101 5.4 Actoren en netwerken...102 5.5 Invloed en macht: hulpbronnen en machtsafhankelijkheidsrelaties...109 5.6 Referentiekaders...116 5.7 Gebruik van kennis...117 5.8 Het variabelenpatroon...120 5.9 Samenvatting en conclusies...123 6 SCHOOLGEZONDHEIDSBELEID IN DEN HAAG... 125 6.1 Inleiding...125 6.2 Procesbeschrijving: het 'verhaal'...125 6.3 Het proces in besluitvormingsrondes...130 6.4 Actoren en netwerken...132 6.5 Invloed en macht: hulpbronnen en machtsafhankelijkheidsrelaties...135 6.6 Referentiekaders...140 6.7 Gebruik van kennis...142 6.8 Het variabelenpatroon...143 6.9 Samenvatting en conclusies...146 7 OPVOEDINGSONDERSTEUNING IN NOORD-LIMBURG... 147 7.1 Inleiding...147 7.2 Procesbeschrijving: het 'verhaal'...147 7.3 Het proces in besluitvormingsrondes...151 7.4 Actoren en netwerken...152 7.5 Invloed en macht: hulpbronnen en machtsafhankelijkheidsrelaties...156 7.6 Referentiekaders...160 7.7 Gebruik van kennis...162 7.8 Het variabelenpatroon...163 7.9 Samenvatting en conclusies...166 III
8 BEDPLASBEGELEIDING IN UTRECHT... 167 8.1 Inleiding...167 8.2 Procesbeschrijving: het 'verhaal'...167 8.3 Het proces in besluitvormingsrondes...170 8.4 Actoren en netwerken...171 8.5 Invloed en macht: hulpbronnen en machtsafhankelijkheidsrelaties...174 8.6 Referentiekaders...177 8.7 Gebruik van kennis...178 8.8 Het variabelenpatroon...180 8.9 Samenvatting en conclusies...182 DEEL C. RESULTATEN VAN DE EINDANALYSES... 183 9 GEBRUIK VAN WETENSCHAPPELIJKE KENNIS... 185 9.1 Kennisgebruik door actoren...185 9.2 Kennisgebruik in besluitvormingsrondes...189 9.3 Samenvattende conclusies...191 10 ACTORKENMERKEN... 193 10.1 Indeling van de actoren...193 10.2 Hulpbronnengebruik van actoren...194 10.3 Machtsrates van actoren...196 10.4 Referentiekaders van actoren...197 10.5 Onderlinge relaties tussen de actorkenmerken...199 10.6 Samenvattende conclusies...201 11 NETWERKKENMERKEN... 203 11.1 Beleidsprocessen en besluitvormingsrondes...203 11.2 Verdeling van actoren...204 11.3 Verdeling van hulpbronnen...205 11.4 Verdeling van macht...207 11.5 Verdeling van referentiekaders...209 11.6 Besluitvorming en interactie...210 11.7 Onderlinge relaties tussen de netwerkkenmerken...212 11.8 Samenvattende conclusies...214 IV
12 ACTORKENMERKEN EN KENNISGEBRUIK... 217 12.1 Hulpbronnengebruik en kennisgebruik...217 12.2 Machtsrates en kennisgebruik...219 12.3 Referentiekaders en kennisgebruik...220 12.4 Multivariate analyses...222 12.5 Samenvattende conclusies...225 13 NETWERKKENMERKEN EN KENNISGEBRUIK... 227 13.1 Verdeling van actoren en kennisgebruik...227 13.2 Verdeling van hulpbronnen en kennisgebruik...229 13.3 Verdeling van macht en kennisgebruik...231 13.4 Verdeling van referentiekaders en kennisgebruik...232 13.5 Besluitvormingskarakteristieken en kennisgebruik...234 13.6 Complexiteit als verklarend kader...236 13.7 Samenvattende conclusies...238 14 ACTOR- EN NETWERKKENMERKEN EN KENNISGEBRUIK... 241 14.1 Actoren, arena's en besluitvorming...242 14.2 Hulpbronnen...242 14.3 Machtsafhankelijkheidsrelaties...243 14.4 Referentiekaders...244 14.5 Complexiteit en liaison officers...245 14.6 Samenvattende conclusies...246 V
DEEL D. DISCUSSIE, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN... 247 15 ANTWOORD OP DE ONDERZOEKSVRAGEN... 249 15.1 Onderzoeksvraag 1: mate van kennisgebruik...250 15.2 Onderzoeksvraag 2: soorten kennisgebruik...251 15.3 Onderzoeksvraag 3: actorkenmerken en gebruik van kennis...252 15.4 Onderzoeksvraag 4: netwerkkenmerken en gebruik van kennis...254 16 METHODOLOGISCHE DISCUSSIE... 257 16.1 'Respons', betrouwbaarheid en generaliseerbaarheid...257 16.2 Theoretische en operationele keuzes...259 17 BESCHOUWING EN CONCLUSIES... 263 17.1 De beleidsvorming in de JGZ...263 17.2 Kennisgebruik in beleidsprocessen in de JGZ...264 17.3 De verschillende GGD-disciplines...267 18 AANBEVELINGEN... 271 SAMENVATTING... 275 SUMMARY... 283 BIJLAGEN... 291 Bijlage 1: Lijst van afkortingen en begrippen...293 Bijlage 2: Uitvoering van het onderzoek...296 Bijlage 3: Structuur van de bronbeschrijvingen...300 Bijlage 4: Lijst van geraadpleegde tekstbronnen....302 Bijlage 5: Topic list voor de interviews...306 Bijlage 6: Lijst van geïnterviewden...307 Bijlage 7: De gereconstrueerde beleidsprocessen...309 DANKWOORD... 315 OVER DE AUTEUR... 317 VI