De Perfecte VoorbereiDing

Transcriptie

1 De Perfecte VoorbereiDing 12 juni 2014 Norbert Schotte studentnummer: Maurice Peeters Joop de Zwart Jaap Wessels

2 Titel: DePerfecteVoorbereiding :hetspoornaarperfectie? Subtitel: EenpraktijkonderzoeknaardemogelijkeinvloedvanConcurrent EngineeringenfinanciëletransparantiebinnenVORMBouwopfaalkosten enwantrouwen. Plaatsendatum: Papendrecht,12juni2014 Auteur: N.C.(Norbert)Schotte Stellingplantsoen GW,BerkelenRodenrijs Opleiding: BouwtechnischeBedrijfskunde(BTB) Studentnummer: Afstudeerbedrijf, Bedrijfsnaam: VORMBouwB.V. Adres: Veerweg HCPapendrecht Tel: Begeleider: Ing.J.J.(Jaap)Wessels(werkvoorbereider) Tel: Onderwijsinstelling, NaamHogeschool: HogeschoolAvans AcademieBouw&Infra(ABI) Adres: Prof.Cobbenhagenlaan DATilburg Tel: (013) ste afstudeerbegeleider: Drs.Ing.M.P.R.(Maurice)Peeters 2 e afstudeerbegeleider: J.G.(Joop)deZwart.MSc.Ma. Versie: 13 Datuminleverenscriptie: 12juni /06/2014 1

3 Hetspoornaarperfectie? Hettraditionelebouwproceswordtgekenmerktdoordewoordeninefficiënt,ineffectief,gefragmenteerden wantrouwen.debouwsectorgeeftaandatdevoornaamsteoorzakenvanfaalkostenzijn:eengebrekkige (gegevens)uitwisselingencommunicatie,alsmedeteweinigaandachtvoordeuitvoerbaarheidtijdensde ontwerpfase.daarnaastzijndebetrokkenpartijenvooralbezigmethuneigendoelstellingennatestrevenen erwordtonvoldoendesamengewerktvanuiteengezamenlijkedoelstelling.wantrouwenisdiepgeworteldin debouwsector,watontstaanisdoorfinanciëleintransparantie. VORMBouw(vervolg:VORM)heeftdebakensverzetvandevoorbereiding.Eriseenpilotcprojectopgestart metalsnaam DePerfecteVoorbereiding.DitiseencombinatievanConcurrentEngineeringenfinanciële transparantie.vormheefthetvermoedendat DePerfecteVoorbereiding leidttoteenreductiein faalkostenentevensvertrouwencreëerttussendebetrokkenpartijendoorfinanciëletransparantie (eeniederzietelkaarspuzzelstukjes). Ditonderzoekbetrefteentoetsendonderzoek,namelijkhettoetsenofhetvermoedenvanVORMklopt.De hoofdvraagvanditonderzoekbetreft: Inhoeverreheeftde#combinatie#van#Concurrent#Engineering#en# financiële#transparantie#(ofwel:# De#Perfecte#Voorbereiding )#invloed#op#de#voornaamste#oorzaken#van# faalkosten#en#wantrouwen? # Deeindconclusievanhetonderzoekisdathetaannemelijkisdatdoorhetgebruikvandecombinatie ConcurrentEngineeringenfinanciëletransparantie(ofwel: DePerfecteVoorbereiding )faalkostenworden gereduceerdenertevensvertrouwenwordtgecreëerddoorvormmetdebetrokkenpartijen.deze eindconclusieistotstandgekomendooronderliggenderesultaten,teweten:ondanksdathet gemeenschappelijkdoelendeconcretedoelstellingennietzijnbepaalddoorhetteam,iseenmeerderheid vanmeningdedoelstellingentebegrijpenenhethiermeeeenstezijn.ookeenruimemeerderheidgeeftte kennendatervoldoendeaandachtisgeweestvoordeuitvoerbaarheidvanhetwerk.56%vande respondentenistevredenmetdegegevensuitwisselingtussendebetrokkenpartijen,waardooraannemelijk isdat DePerfecteVoorbereiding hierookeenpositieveinvloedopheeft.metbetrekkingtotdefinanciële transparantievolgthiereencitaatvaneenpartner: BelangrijkdatVORMookdekaartenm.b.t.debegroting heeftopengegooid.ditzorgtvoorveelduidelijkheidenverbetertzekerdeonderlingesamenwerkingmet VORMentussenallepartners.Geengeheimzinniggedoe,maarwerkenmetelkaaropbasisvanwederzijds vertrouwen. DePerfecteVoorbereiding isechternognietperfect.inparagraaf5.2vindtudeaanbevelingenomhet procesverderteoptimaliseren.daarnaastwordenhieraanbevelingengedaanvoorvervolgstudies.totslotis ereendraaiboekopgesteldwaarindeverbeterpuntenvanhetpilotcprojectinopgenomenzijn. 12/06/2014 2

4 Vooruligtmijnafstudeerscriptiewaarmeeikeenperiodevan5000studiecuren,1500reisurenen43vakken afsluit.ditallesommijndiplomahbobouwtechnischebedrijfskundetebemachtigen.echteriseendiploma eenbewijsvanwatmenheeftgedaan,nietvanhetgeendatmenkan. Ikbendeopleidingbegonnenalsgroentje,onvolwasseneentevenseendualestudentbijDuraVermeer.Net zoalszoveelbedrijvenprobeerdeduravermeerzichteprofilerenalszijndeeenleanorganisatie.hierismijn avontuurbegonnen,alwistikdatdestijdsnogniet.inmijneerstestudiejaarvolgdeikdegebaandepadenen namikalleswatmijn meerdere zeidenaanvoorwaarheid.duravermeerwashétbedrijf. NahetmassaontslagbijDuraVermeer,waarbijikéénvandeomgevallenpionnenwas,benikdeopleiding gaanvolgenalsvoltijdstudent.deduravermeeroogkleppengingenafenerontstondeenkritischestudent diezijnvraagtekenszetbijmeningen,uitsprakenenverslagen.dekritischehoudinghebikmetnamete dankenaaneendocent,namelijkjoopdezwart.zijnlessenfilosofiegaveneenanderlichtopalledaagse zakenenzijnopmerkingeninverslagenzoals isdatzo stimuleerdemijnkritischeblik. IedereverstandigestudentdoetergoedaaneenLinkedInprofieltehebbenenlidtezinvangroepenwaar zijn/haarinteresse(s)liggen.isdatzo?ja,mijnafstudeeronderzoekzounietplaatsgevondenhebbenbij VORMalsikgeenopenmotivatiebriefopdeLeanBouwengroephadgeplaatst(metdankaanHansdeWaay). IkbenterechtgekomenbijhetefficiencyteamvanVORM.HalloVORM,hallonieuwecollega s,hallonieuwe kansen.dezekanshebikmetbeidehandenvastgegrepenengedurendemijnonderzoeksperiodeniet losgelaten.bedanktvormenbedanktcollega s.inhetbijzonderwilikjaapwesselsbedankenvoorzijn begeleidingenmauriceverkerkvoorhetmeedenken. Doorditonderzoekvoeldeikmijalseenkindineensnoepwinkel,eenkapiteinopzeeofeenleidersamen metzijnteamopwegnaarperfectie.teamwork,leiderschap,leanenhetwerkenaaneenmaatschappelijk probleemzijnonderwerpenwaaromditonderzoekeenwaanzinnigeervaringisgeweestvoormij. GelukkigvoorVORMbenikinmiddelseenbeginnendprofessionalenvoornamelijkeenvolwassenemeteen kritischeblik. DePerfecteVoorbereiding isnamelijkleukgesproken,maaruvoelthetal,isdatookzo? SamenmetmijnafstudeerbegeleiderMauricePeetershebbenwijonsconstantafgevraagdofditwelzo perfectis.bedanktdaarvoor!daarnaastwilikhembedankenvoorzijnkritischeblik(ookal?)opmijnverslag. DekritischeblikvanMauricePeetersendeideeënvanJoopdeZwarthebbenmijgeholpenhetverslagop niveautebrengen. Papendrecht,12juni /06/2014 3

5 Hetspoornaarperfectie? Inhoudsopgave, COLOFON&...&1! SAMENVATTING&...&2! VOORWOORD&...&3! 1.! INLEIDING&...&6! 1.1.! AANLEIDING!...!6! 1.2.! RELEVANTIE!VAN!HET!ONDERZOEK!...!11! 1.3.! PROBLEEMSTELLING!...!12! 1.4.! DOELSTELLING!...!12! 1.5.! ONDERZOEKSVRAGEN!...!13! 1.6.! ONDERZOEKSOPZET!...!13! 1.7.! LEESWIJZER!...!14! 2.! THEORETISCH&KADER&...&16! 2.1.! CENTRALE!BEGRIPPEN!...!16! ! Faalkosten ! ! Concurrent-Engineering ! ! Alternatieven-op-Concurrent-Engineering ! ! Plus/delta-evaluatiemethode ! 2.2.! TEAMEFFECTIVITEIT!...!19! 2.3.! CONCLUSIE!...!20! ! Relatie-tot-hoofdvraag ! 2.4.! KANTTEKENINGEN!...!21! 3.! ONDERZOEKSMETHODE&...&22! 3.1.! LITERATUURONDERZOEK!...!23! 3.2.! CASESTUDY!...!23! ! PilotEproject ! ! Observatie ! ! Enquête ! 3.3.! ONDERZOEKSPOPULATIE!...!25! 3.4.! CONCLUSIE!...!26! 3.5.! KANTTEKENINGEN!ONDERZOEKSMETHODE!...!26! 4.! ONDERZOEKSRESULTATEN&...&28! 4.1.! RESULTATEN!THEORETISCH!KADER!...!28! 4.2.! FAALKOSTEN!...!29! 4.3.! TEAMEFFECTIVITEIT!...!30! 4.4.! ALGEMENE!RESULTATEN!...!30! 4.5.! CONCLUSIE!...!33! 12/06/2014 4

6 5.! CONCLUSIES&EN&AANBEVELINGEN&...&35! 5.1.! TOEKOMSTVISIE! DE!PERFECTE!VOORBEREIDING!...!38! 5.2.! AANBEVELINGEN!...!39! ! Vervolgonderzoek ! 6.! DISCUSSIE&...&41! 7.! LITERATUURLIJST&...&42! 8.! BIJLAGEN&...&44! I.! LITERATUURSTUDIE!CONCURRENT!ENGINEERING!...!44! II.! TRADITIONEEL!BOUWPROCES!...!44! III.! UITWERKING!MODEL!VAN!TEAMEFFECTIVITEIT!...!44! IV.! ONDERZOEKSMETHODEN!...!44! a.! Observatieformulier ! b.! Valideringscriterium ! V.! ENQUÊTE!...!44! VI.! DATAVERZAMELING!OBSERVATIES!...!44! a.! Ingevulde-observatieformulieren ! VII.! DRAAIBOEK! DE!PERFECTE!VOORBEREIDING!...!44! VIII.! BEGROTINGSOPBOUW!INCL.!5%!KOSTENVERDELING!...!44! IX.! TEAMPRESTATIE!...!44! 12/06/2014 5

7 Hetspoornaarperfectie? 1. Inleiding, 1.1. Aanleiding, Debouwkenmerktzichalseensectormethogefaalkosten.DitisnietalleenkenmerkendvoorNederland,in heeldewereldkenmerktdebouwzichopdezelfdewijze 1.IndeNederlandsebouwsectorwordtnaar schattingjaarlijks5tot35procentvandeomzetverspilddoorfouteninhetproces 2.Alleenalin2013 betekendediteenverspillingtussende 4.1miljarden 28.7miljard 3.Dezefoutenwordenonderandere veroorzaaktdoordatpartijenvooralbezigzijnhuneigendoelstellingennatestreveneneronvoldoende wordtsamengewerktvanuiteengezamenlijkedoelstelling 2. Debouwsectorschrijftdeoorzaakvanfaalkostengrotendeelstoeaangebrekkige(gegevens)uitwisselingen communicatie(21%),alsmedeaanteweinigaandachtvooruitvoerbaarheidindeontwerpfase(20%) 4. BuildingHolland 5 bevestigddatonvoldoendecommunicatieengegevensuitwisselingmetandere ketenschakelsdebelangrijksteoorzaakvanfaalkostenindebouwvormenenvoegtdaaraantoedat wantrouwentussenpartijensamenwerkingindewegstaat.defasewaarinfoutenleidentothogefaalkosten isdeontwerpcenvoorbereidingsfase 6.Hetbegripfaalkostenwordttoegelichtinparagraaf UitvooronderzoekbijVORMblijktdatfouteninhetprocestevensergernissenmetzichmeebrengen,aldus medewerkersvanvorm.voorbeeldéén:hetonderwerpafvalverwerkingwordtgeopperdalseenbronvoor frustratie.ditkomtdoordatafsprakendieinhetvoorbereidingsproceswordengemaaktmet directie/projectleidingnietaankomenbijdewerkvoorbereiding/uitvoering.volgenscontractdientde onderaannemerzijneigenafvalmeetenemen.ditisnietbekendbijdeuitvoerdervandeonderaannemer, maarwelbijdeuitvoerdervandehoofdaannemer.deuitvoerderzaldanalspolitieagentmoetenoptreden endevoormaneropmoetenwijzendathijzijneigenafvalmeeneemt.ditisverspildemoeiteenkomtniet tengoedevandesfeervoorbeidepartijen.infiguur1c1zijnisdeontevredenetoestandgeschematiseerd. Voorbereiding* Hoofdaannemer* Direc9e/projectleider* Onderaannemer* Bestaande*contactlijn* Uitvoering* Hoofdaannemer* Werkvoorbereiding/ uitvoering* Onderaannemer* Figuur,1;1,Ontevreden,toestand, 1 EconomischInstituutvoordeBouw 2 DeloitteRealEstateAdvisory&Nirov, CentraalBureauvoordeStatistiek, USPMarketingConsultancybv, BuildingHolland, Bouwkennis,2012/ /06/2014 6

8 Voorbeeldtwee:dewerkvoorbereidervandehoofdaannemerheeftcontactmetdedirectie/projectleider vandeonderaannemer.hierbijwordenerbijvoorbeeldafsprakengemaaktoverdecontroletijdvan tekeningen.hiernavindtereeninterneoverdrachtplaats.hiernaheeftdewerkvoorbereidervande hoofdaannemercontactmetdewerkvoorbereidervandeonderaannemer.danblijktdatdeinterne overdrachtencommunicatienietgoedis.dewerkvoorbereidervandeonderaannemerisnamelijknietopde hoogtevandegemaakteafspraken.ditresulteertinontevredenbetrokkenen,aldusmedewerkersvan VORM. 1.Inleiding Traditionele+bouwproces+ Hettraditionelebouwproceswordtvaakbestempeldalsprojectmatigengefragmenteerd 7.Daarnaast beschrijvendewoordeninefficiënt#enineffectief#hettraditionelebouwprocesendemanierwaaropde verschillendepartijenmetelkaarsamenwerken.deinefficiëntieinhetbouwproceswordtdeelsveroorzaakt doordatdepartijennaelkaarwerkeninplaatsvanmetelkaar.deschematischeweergaveinfiguur1c2is gebaseerdopde overcthecwallappoach vanevbuomwanaenanumba 8. Figuur,1;2,Over;the;wall,approach, Inhettraditioneleprocesmaaktdeopdrachtgeverzijneisenkenbaaraandearchitect.Dearchitectmaaktop basisvandezeeiseneenontwerp,waarnadeconstructeurdeconstructietekeningenen berekeningen maakt.ditpakketwordtvervolgensovergedragenaandehoofdaannemer.evbuymwanaenanumba 8 geven aandathetgevolgeenversnipperingvanhetbouwprocesisenereenversnipperingvandegegevensvan ontwerpenrealisatieplaatsvindt. De overcthecwallapproach 8 heeftindeautocenvliegtuigindustrieooitplaatsgemaaktvoorsequentieel engineering 9 (ofwel:concurrentengineering).integenstellingtotdebouwsectorstaatdeautocen vliegtuigindustrienietbekendhogefaalkosten,maarjuistomhaarefficiëntie.concurrentengineeringwordt verderbehandeldinparagraaf Vrijhoef,2010;Baiden,Price,&Dainty,2006;Bankvall,Dubois,&Jahre, Evbuomwan&Anumba, Durward,Sobek,Ward,&Liker, /06/2014 7

9 Hetspoornaarperfectie? BijlageIITraditioneelbouwproces 10 biedteenoverzichtvanhettraditionelebouwprocesinrelatietotproces, mensenenorganisatie. Samengevatzijndevoornaamsteoorzakenvanfaalkosten: Partijenzijnvooralbezigmethuneigendoelstellingennatestrevenenerwordtonvoldoende samengewerktvanuiteengezamenlijkedoelstelling 11. Gebrekkige(gegevens)uitwisselingencommunicatie 12. Teweinigaandachtvooruitvoerbaarheidindeontwerpfase 13. Wantrouwen, Aannemerszijnboeven,zezijnalleenmaaruitopmeerwerk.Opdrachtgeverszijnniettevertrouwenenzijn wispelturig,veranderencontinu,wetennietwatzewillen.bouwpartijenopererenineenspanningsveld tusseneigenbelangengezamenlijkbelangenergeldtdemoraal wiebetaaltdiebepaalt.datschetst ongeveerdewereldwaarinweleven/bouwenenwaarinhuisvestingsprojectenmoetenwordengerealiseerd. Wantrouwenzitdiepgeworteldindecultuurvandebouwsector 14., Gesloten,begroting,en,houding, Inhettraditionelevoorbereidingsprocesheeftdehoofdaannemerhetbouwwerkvolledigbegroot.Deze begrotingisheiligenhierwordtnietovergecommuniceerdnaarbuiten. Dewerkvoorbereiderheefteenbepaaldbudgetvooreenbouwonderdeel,bijvoorbeeldprefabbeton.De werkvoorbereidergaatdemarktopdoorhetaanvragenvanoffertes.bijeenoffertecaanvraagwordener diversestukkenverstuurdnaardeonderaannemer,zoalstekeningenenconstructieberekeningen.eénding wordtechternietverstuurdendatisdebegroting.inderegelwordenerbijdriepartijeneenofferte aangevraagd. Wanneerdewerkvoorbereiderdeoffertesheeftontvangengaathijzevergelijken,ofwelhetmakenvaneen offertevergelijk.vervolgenskrijgtoverhetalgemeendepartijmetdelaagsteprijshetwerkgegund,echter draagtditnietbijaandekwaliteit 15. Dooraanbestedingengaanadviseursenaannemerseencontractaanmetdeopdrachtgever,de onderaannemershebbenweereencontractmetdeaannemer.dezecontractenbestaanuitverplichtingenen verantwoordelijkhedenvoordepartijen.decontractendienenalsbasisvoordesamenwerkingenerwordt regelmatigteruggevallenopdecontracten.hierdoorontstaatereenzogenaamde vingerwijs cultuur, partijennemengeenverantwoordelijkheidvoorhettotaleplaatjeenschuivendeproblemendoornaar anderepartijen.hierdoorontstaateengebrekaanvertrouwenenverantwoordelijkheid 16. Doorhetvelegebruikvanonderaannemerswordthetwerkenopcontractenopdevoorgrondgebrachtendit komtdecontinuïteitniettengoede,watessentieelisvoorefficiëntwerken Inleiding 10 Vliet, DeloitteRealEstateAdvisory&Nirov, Houten,2014;USPMarketingConsultancybv, USPMarketingConsultancybv, Kleijn,Dols,Hoepel,&Talstra, Saad,Jones,&James, Baiden,Price,&Dainty, J.Egan, /06/2014 8

10 Gebrekkige,communicatie, Uitgesprekmetdezeopdrachtgeverblijktdateengebrekaanonderlingecommunicatieleidttot domme foutenopdebouw.citaatvandeopdrachtgever: Deloodgieterkomtaanopdebouwomrioleringte monteren,danblijktdatdevloeralisaangebracht.hijmoestduseenweeklangonderdevloerliggenomde rioleringaantebrengen.ditheeftuiteindelijkgeleidtoteenvertragingvanhetbouwprojectendatvoelik weerinmijnportemonnee.naastontevredenwerknemers,kunnenfouteninhetprocesdustevensleiden toteenontevredenopdrachtgever. 1.Inleiding Pilot3project+VORM+ DeopdrachtgevervanhetpilotcprojectheeftgeëistdatVORMgebruikmaaktvanLeanmethodieken.De redenisdatvormzichprofileerdealszijndeeenleanorganisatie,maarditbijvoorgaandeprojectenniet waarheeftkunnenmaken. VORMiszichervanbewustdatfouteninhetproceskunnenleidentotfaalkostenenergernissen,daaromwil VORMhetandersgaandoen.Dithebbenzijmiddelseenpilotcproject,genaamd DePerfecteVoorbereiding, gedaan.hetproceswordttoegelichtinhetdraaiboekinbijlagevii. VoorditpilotcprojectheeftVORMachtdoelstellingengeformuleerd: MaximaleklantwaardevolgensdeLeanprincipes. Verspillingvoorkomendooroptimalesamenwerking. Verkortenvandedoorlooptijd. Werkvoorbereiding100%gereedvoorstartbouw. Bouwenleukermaken. Lerenvanelkaar. Verlagenkostprijsenbeterekwaliteitleveren. Onderhoudsvriendelijkermakenvanhetgebouw. Hetgemeenschappelijkdoelvoorhetpilotcproject: Bij#de#laatste#sessie#is#alles#100%#afgestemd#tussen#alle#partijen,#waardoor#er#op#dit#project#0%#faalkosten#zijn.#,,, Financiële,transparantie, Inditpilotcprojectspeeltsamenwerkingmetandereketenpartnerseenbelangrijkerol.Uiteen vertrouwensonderzoekvangraydon 18 blijktdatwantrouwentussenpartijensamenwerkingindewegstaat. Daarnaastblijktdat75%vanderespondentenaangeeftdatopenheidenfinanciëletransparantiezorgtvoor meervertrouwenbijhunzakenrelaties.ookblijktuitonderzoekvangraydon 18 datvertrouwenbijdraagtaan eengoedesamenwerking.ditisnietperdefinitieéénopééntekoppelenaanhetpilotcproject.erzaldaarom onderzochtwordenoffinanciëletransparantievanvormleidttotwederzijdsvertrouwenbijdebetrokken partijenvanhetpilotcproject. It sokaytospendalotoftimearguingaboutwhichroutetotaketosanfrancisco wheneveryonewantstoendupthere,butalotoftimegetswastedinsuch argumentsifonepersonwantstogotosanfranciscoandanothersecretlywantsto gotosandiego. SteveJobs 18 Graydon, /06/2014 9

11 Hetspoornaarperfectie? VORMisditpilotcprojectaangegaanmetbekendepartnersenheeftgeenoffertesmeeraangevraagd.In plaatsdaarvanzijnertransparantebudgetten(openbegrotingperonderdeel)toebedeeldaandebetrokken partners. Echter,devoornaamsteoorzakenvanfaalkostenenergernissenverdwijnennietalssneeuwvoordezondoor hettoebedelenvantransparantebudgettenaanpartners. Pluijmers 19 : Alsdeanderepartijbegrijptdatweopeenbepaaldemanierrekenenendaaraanbepaalde parametersvastknopen,begrijpenweookdatzijalsbedrijfeennormalegezondemargemoetenmaken,daar gaanwenietoveronderhandelen.daarmeeverdwijntveelkouuitdelucht.vervolgensgaathetgesprekover dingendieerechttoedoen,waaruitvoordeelvalttehalen.tijdenenergiewordendanbesteedaandingen dieverschilmaken. 1.Inleiding Concurrent+Engineering+als+oplossing?+ HetvermoedenbestaatdatConcurrentEngineeringalszonkanfungerenomdesneeuw(devoornaamste oorzakenvanfaalkostenenergernissen)tedoensmelten.uitonderzoekblijktdatconcurrentengineering resulteertindynamiek,waardecreatieeneenbeteresamenwerking 20. OnderzoektoonttevensaandatConcurrentEngineeringzalmoetenresultereninkostenbesparingen, productendiepreciesovereenkomenmetdebehoeftenvandeklanteneenhogeproductkwaliteit.de invoeringvanconcurrentengineeringkantevensleidentoteenverkortingvanhet productontwikkelingsprocesmetmaximaal70procent 21. LawsonenKarandikar 22 hebbenonderzoekgedaanbij70amerikaansebedrijvennaarconcurrent Engineering.Deresultatenvanditonderzoekzijnalsvolgt: Ontwikkelingstijdverkortmet30c50%. Technischeveranderingentijdensvoorbereidingverminderdmet60c95%. Schrappenenherwerkverminderdmet75%. Defecten/foutenverminderdmet30c85%. Timetomarketverminderd20c90%. Storingspercentageverminderdmet60%. Algehelekwaliteittoegenomenmet100c600%., Andere,sectoren, Zoalsindeeerstealineawordtaangegevenstaatdebouwsectorbekendomdehogefaalkosten.In tegenstellingtotdebouwsectorstaatdeautocenvliegtuigindustrienietbekendhogefaalkosten,maarjuist omhaarefficiëntie.indevliegtuigindustrie(boeingenmcdonneldouglas),autocindustrie(toyota,gmen Ford)endeelektronicacindustrie(IBM,HPenTexasInstruments)wordtConcurrentEngineeringtoegepast. BijeeneersteprojectvanGMheeftConcurrentEngineeringgeresulteerdineendoorlooptijdverkortingvan circa30% Aedes, ArpaLearnInstituut 21 Anumba,Kamara,&CuttingcDecelle, Lawson&Karandikar, S.W.F.Omta, /06/

12 Gewenste+situatie+ EénvandebelangrijkstekenmerkenvanConcurrentEngineeringishetgebruikvanmultifunctioneleteams, ditgenereertvolgensvalleenva zquezcbustelo 24 devolgendevoordelen: Verbeterdecommunicatieenorganisationeelleren 25. Creatievereoplossingen,beterebeslissingen,meerbetrokkenheid 26 enverbeterdeproductinnovatie enkwaliteit. Voordelenzijnooktezienindetoenamevandetechnischeeninterpersoonlijkevaardighedenvande teamleden.daarnaastisereengroterebereidheidomteexperimenterenenontstaatermeersynergie.de teamledendoennaasthuneigentechnischeexpertiseookkennisopoveranderetechnischegebieden 27. InFiguur1c3hetvermoedenvandetevredentoestandschematischweergegeven.UzietdatdeConcurrent Engineeringsessiehetmiddelpuntvandecontactlijnenis.Afsprakenzullentijdensdesessiegemaakt worden,waardoorallebetrokkenenopdehoogtezijnvangemaakteafspraken.daarnaastkunnenertijdens desessiedirectbeslissingengenomenworden,doordatallebeslissingsbevoegdenhierbijaanwezigzijn. VORMheefthetvermoedendatConcurrentEngineeringsessieseenoplossingzoukunnenbiedenvoor bovenstaandeproblematiek,doordatdebetrokkenenallemaalaanwezigzijnenmetelkaarincontactworden gebracht.hierdooriseeniederopdehoogtevangemaakteafspraken. 1.Inleiding Voorbereiding Hoofdaannemer Direc>e/projectleider Onderaannemer Sessie Gewenstecontactlijn Uitvoering Hoofdaannemer Werkvoorbereiding/ uitvoering Onderaannemer Figuur,1;3,Vermoeden,tevreden,toestand, 1.2. Relevantie,van,het,onderzoek, Theoretische+relevantie+ UitvooronderzoekblijktdatConcurrentEngineeringleidttoteenverkortingvandeproductietijd, kostenbesparingen,eenhogeproductkwaliteit,verbeterdecommunicatie,creatievereoplossingen,betere beslissingen,meerbetrokkenheid,verbeterdeproductinnovatieenproductendiepreciesovereenkomenmet debehoeftenvandeklant. DoorvooronderzoekishetvermoedendatConcurrentEngineeringeenpositieveinvloedheeftopde voornaamsteoorzakenvanfaalkosten,echterisditnognietaannemelijkgemaakt. 24 Valle%&%Va%źquezcBustelo, McKee, Donnellon, Tammala,Chin,&Ho, /06/

13 Hetspoornaarperfectie? Onderzoektoontaandatwantrouwensamenwerkingindewegstaat,financiëletransparantiezoumoeten leidentotvertrouwenendatvertrouwenbijdraagtaaneengoedesamenwerking.echterisdeinvloedvan financiëletransparantie(toebedelenvantransparantebudgetten)opwantrouwenindebouwnogniet onderzocht. 1.Inleiding Praktische+relevantie+ VORMheeftbijvoorgaandeprojectenbijdeopdrachtgeveraangegeven Leantezijn.Ditheeftzijechter nietwaarkunnenmakenenisvoornemensmiddelsditpilotcprojectaantetonendatzijweldegelijk Lean is.daarnaastdaaltdetevredenheidvandemedewerkersvanwegefouteninhetvoorbereidingsproces. UkuntVORMzienalseentreinopwegnaarhetmeestefficiëntespoorombijheteindstationtearriveren. Heteindstationistevredenopdrachtgevers,medewerkersenklanten.VORMbevindtzichnunogopeen inefficiëntspoor,namelijkhettraditionelebouwprocesdatopwegisnaarfaalkosten,ergernissenen wantrouwen.doorhetpilotcprojectrijdtvormnuopeennieuwspoor,waarvanonduidelijkisofhetefficiënt isenwatheteindstationgaatworden. Ditonderzoekzaltoetsenofhetnieuwespooreenefficiëntspoorisdatopwegisomfaalkostente reduceren,ergernissentevoorkomen,vertrouwentecreërenentevredenheidoplevert Probleemstelling, Aandehandvanparagraaf1.1isvoorhetonderzoekdevolgendeprobleemstellinggedefinieerd: Hettraditionelevoorbereidingsprocesindebouwleidttotfaalkosten,wantrouwenen ergernissenbijdebetrokkenpartijen.devoornaamsteoorzakenhiervanzijn: gebrekkige#(gegevens)uitwisseling#en#communicatie,#te#weinig#aandacht#voor#de#uitvoerbaarheid# tijdens#de#ontwerpfase,#elke#partij#streeft#zijn#eigen#doelstellingen#naen#er#wordt#onvoldoende# samengewerkt#vanuit#een#gezamenlijke#doelstelling#enhet#hanteren#van#een#gesloten#begroting#en# houding Doelstelling, Steunendopvoorgaandeparagrafenzijnervoorditonderzoekdevolgendedoelstellingengeformuleerd: Bedrijfsdoelstelling+ Het#uitbrengen#van#een#advies#aan#de#directie#van#VORM#ter#verbetering#van#het# voorbereidingsproces,#door#het#toetsen#van# De#Perfect#Voorbereiding #op#het#model#van# teameffectiviteit.# Onderzoeksdoelstelling+ Het#onderzoeken#of# De#Perfecte#Voorbereiding #een#mogelijke#positief#effect#heeft#op#faalkosten# en#wantrouwen,#door#het#verkrijgen#van#inzichten#in#de#meningen#van#betrokken#partijen # 12/06/

14 1.5. Onderzoeksvragen, Aandehandvandeaanleiding,probleemstellingenbovenstaandedoelstellingenisereenhoofdvraag geformuleerd.omdehoofdvraagtekunnenbeantwoordenzijnernegendeelvragenopgesteld. 1.Inleiding Hoofdvraag+ InhoeverreheeftdecombinatievanConcurrentEngineeringenfinanciëletransparantie(ofwel: DePerfecte Voorbereiding )invloedopdevoornaamsteoorzakenvanfaalkostenenwantrouwen? Deelvragen+ Omdehoofdvraagtekunnenbeantwoordenzijnerachtdeelvragenopgesteld. 1) WatisConcurrentEngineering? 2) Watisdedefinitievanfaalkosten? 3) Watiserbekendoverteamfunctioneren? 4) WaarwordendeConcurrentEngineeringsessiesopgetoetst? 5) Hoewordthetpilotcprojectervarendoordebetrokkenpartijen? 1.6. Onderzoeksopzet, Dehoofdvraagistecomplexomdirecttebeantwoorden.Erbestaateenvermoeden,echterzaldit vermoedenbekrachtigdmoetenwordenmiddelsditonderzoek.deonderzoeksopzetisschematisch weergegeveninfiguur1c4(pagina14). Hetonderzoekbestaatuitvierfases: Fase1.Literatuuronderzoek Hetonderzoekisgestartmeteenliteratuurstudie,hettheoretischkader(hoofdstuk2).Hettheoretischkader dientervooromeentheoretischebasistevormen.hettraditionelevoorbereidingsproceszaltoegelicht worden,alsmedediversecentralebegrippenuithetonderzoek.daarnaastzullenerenkelealternatievenop ConcurrentEngineeringwordentoegelicht. HetgebruikvaneenmultifunctioneelteamiséénvandebelangrijkstekenmerkenvanConcurrent Engineering.Inhettheoretischkaderisdaaromonderzoekgedaannaarteamfunctioneren. Fase2.Casestudy VORMheefteenpilotcprojectmeteennieuwvoorbereidingsprocesingezet.Deonderzoekerliftmeemet dezetreinomdeprestatieservanteobserveren.middelsliteratuuronderzoekoverteamfunctionerenzijner beoordelingscriteriaopgesteldomteobserverenenzijnerenquêtevragenopgesteld. Degebruikteonderzoekstechniek(observatie)zalopdetussenstops(naiederesessie)geëvalueerdworden. Bijaankomstopdeeindbestemmingzalderit(hetpilotcproject)geëvalueerdwordenmiddelseenenquête. Fase3.Evaluatie Hetderdeonderdeelvanhetonderzoekbestaatuithetevaluerenvandeverzameldeinformatie.De resultatenwordengetoetstophuninvloedopdevoornaamsteoorzakenvanfaalkosten. Fase4.Conclusie HetonderzoeksluitafmeteenconclusiemethierbijaanbevelingenrichtingdedirectievanVORM.Inde conclusiewordterteruggekoppeldnaardehoofdvraagvanhetonderzoek. 12/06/

15 Hetspoornaarperfectie? Pilot?project$ VORM$ 1.Inleiding Hoofdvraag)onderzoek) Hee#$ De$Perfecte$Voorbereiding $een$ posi6ef$effect$op$de$voornaamste$ oorzaken$van$faalkosten?$ Literatuurstudie$ (fase$1)$ Reflec6e$ 2.$Enquête$ Concurrent$Engineering$$ Sessies$(fase$2)$ Sessie$6$ Sessie$5$ Sessie$4$ Sessie$3$ Sessie$2$ Sessie$1$ Onderzoekstechnieken$(fase$2)$ 1. Observa6e:$?$Teameffec6viteit$?$Plus/delta$evalua6e$ 2. Enquête$ Tussen6jdse$evalua6e$ Reflec6e$ 1. Observa6e$ Evalua6e$onderzoek$ (fase$3)$ Terugkoppeling$ naar$hoofdvraag$ (fase$4)$ Figuur,1;4,Onderzoeksopzet, 1.7. Leeswijzer, Deopbouwvanhetrapportisalsvolgt.Nahoofdstuk1isditrapportverdeeldin5hoofdstukken. Hoofdstuk2.Theoretischkader Indithoofdstukwordthettraditionelevoorbereidingsprocesendecentralebegrippenoverhetonderwerp behandeld.hetdoelvanhettheoretischkaderishetbiedenvaneentheoretischebasis,waarbijuitlegwordt gegevenoverdiverse(wellichtonbekende)begrippen.hettheoretischkadereindigtmeteenterugkoppeling naardehoofdvraag. Hoofdstuk3.Onderzoeksmethode Hoofdstuk3zalueenantwoordverschaffenopdevraaghoe#ditonderzoekisverrichtenwat#erwordt onderzocht.degemaaktekeuzesmetbetrekkingtotonderzoekstechniekenen methodenwordenindit hoofdstuktoegelicht. Hoofdstuk4.Onderzoeksresultaten Hetgebruikvandeinhetvoorgaandehoofdstukbenoemdeonderzoekstechniekenen methoden,resulteert inonderzoeksresultaten.deresultatenzijnverwerktinhoofdstuk4. 12/06/

16 Hoofdstuk5.Conclusiesenaanbevelingen Hetbelangrijkstedeelvanhetonderzoekvoorvelelezersvanonderzoeksverslagenzijndeconclusiesen aanbevelingen.deconclusiesenaanbevelingenvanditonderzoekkuntuvindeninhoofdstuk5. Hoofdstuk6.Discussie Totslotwordenerkanttekeningengeplaatstoverdeeventuelebeperkingenvandeuitvoeringvanhet onderzoekenwordenermogelijkeverklaringengegevenvoorde(on)verwachteresultaten. 1.Inleiding 12/06/

17 Hetspoornaarperfectie? 2. Theoretisch,kader, Omdeleesbaarheidvanditrapporttebevorderenishetvanbelangdatdecentralebegrippenuitgelegd worden.inhoofdstuk1zijndiversebegrippenbenoemd,zoalsconcurrentengineering,leanplannen, plus/deltaevaluatiemethodeenteamfunctioneren. Hetdoelvanhetonderzoekishetmetenvandeinvloedvan DePerfecteVoorbereiding opdevoornaamste oorzakenvanfaalkosten.hetbegripfaalkosten#isechtereenzogenaamdcontainerbegripenwordtdaaromin paragraaf2.1.1toegelicht. EenuitgebreideliteratuurstudienaarConcurrentEngineeringvindtuinbijlageI Centrale,begrippen, Faalkosten, Deliteratuurkenteenruimaanbodaandefinitiesvoorhetbegrip faalkosten,echterontbreekthetaan overeenstemmingbinnendebouwnijverheidovereenonweerlegbaredefinitie. InditonderzoekwordtdedefinitievanSBR 28 gehanteerd,namelijk: Allekostendietenbehoevevanhet eindproductzijngemaakt,ontstaandoorvermijdbaartekortschieten Concurrent,Engineering, ConcurrentEngineeringishetgelijktijdigineenruimteengineeren.Veelalwordenhierdeknooppunten behandeld,waarbijveelengineeringskennisbijelkaarkomt.erwordtrekeninggehoudenmetalleaspecten vandeproductlevenscyclus. DedoelenvanConcurrentengineeringzijnalsvolgt 29 : Verkortingvanhetontwikkelingsproces,duskorteretimectocmarket. Verhogingvandekwaliteit. Verlagingvandekostenvanhetontwikkelprocesendekostenoverdegeheleproductlevenscyclus. ConcurrentEngineeringwordtgekenmerktdoorhetcoördinerenvandecommunicatievanendooralle teamleden.hierdoorwordtallekennisenkundegelijktijdiginstellinggebracht.eenvoorwaardevan ConcurrentEngineeringisomfysiekmetelkaarinéénruimtetewerken.ConcurrentEngineeringwordtvaak verwardmetvergaderen,terwijlditverrevanjuistis.deessentievanconcurrentengineeringisomdirect besluitentenemen,doortevoeren,terugtekoppelenendefinitieftemaken 29. Voordelen,Concurrent,Engineering, DevoordelenvanConcurrentEngineeringvloeienvoortuithetfeitdathetisgerichtopdeontwerpfase.Deze fasebepaaltenbeïnvloedtgrotendeelsdetotalekostenvaneenproduct/project. Doorallelevenscycluskwestiesvooraftebesprekenmetallepartijenenervoortezorgendathetontwerp rightcfirstctimeis,zalditmoetenresultereninkostenbesparingen,eenhogeproductkwaliteitenproducten 28 Wichers&Fleuren 29 ArpaLearninstituut 12/06/

18 diepreciesovereenkomenmetdeklantbehoefte.deinvoeringvanconcurrentengineeringkantevensleiden toteenverkortingvanhetproductontwikkelingsprocesmetmaximaal70procent 30. Crossfunctioneel+team++ IndezeparagraafwordthetsoortteambesprokenwelkedemeesteraakvlakkenheeftmetConcurrent Engineering,namelijkdecrossfunctioneleteams.MeerovercrossfunctioneleteamsenConcurrent EngineeringvindtuinbijlageI. Crossfunctioneleteamszijnteamsopgebouwduitwerknemersvanhetzelfdeniveauindehiërarchievande organisatie,maarvanverschillendewerkgebieden,diesameneentaakvolbrengen.medewerkersin crossfunctioneleteamszijnbuitengewoongeschiktominformatieuittewisselen,nieuweideeënte ontwikkelen,problemenoptelosseneningewikkeldeprojectentecoördineren 31. Eenaandachtspuntbijcrossfunctioneleteamsishetmanagement.Hetmanagementmagbeslistniet onderschatworden.deaanloopfaseszijnvaakergtijdrovend,omdatdeledenmoetenlerenomgaanmet diversiteitencomplexiteit.daarnaastkosthettijdomvertrouwenenteamwerkoptebouwen,vooralalsde ervaring,achtergrondenvisievandeteamledenergverschillen.deprojectleiderdientdustebeschikken overuitmuntende peopleskills.ookisvoldoendedeskundigheidengevoelvoordemachtsverhoudingen vanbelang Alternatieven,op,Concurrent,Engineering, 2.Theoretischkader VolgensArpa 32 zijnerdrieprojectmatigeleanmethodiekendiealsalternatiefopconcurrentengineering gezienkunnenworden:leanplannen,leanengineeringenleantenderen. LeanPlannenisinhetpilotcprojectgeïntegreerdenzalhierdoornietalsalternatiefwordenaangemerkt,maar alsaanvulling. Lean+Engineering+ LeanEngineeringiseenmethodeommetdedeelnemersaaneenengineeringsopgavetegaanplannenen realiseren.leanengineeringisgerichtophetafstemmenvanalletemakendocumentenenwerkzaamheden ineenontwerp.denkhierbijaanhetontwerpvaneengebouwofcomplexebesluitvormingsprocessen. VolgensArpa 32 doorlooptmenzesstappenmeteenleanengineeringsproject. 1) Hetkernteambepaaltdedoelstellingenenmijlpalenvoordeengineeringsplanning. 2) Voorbereidingmetallepartners(watzijnknelpunten,watisnogonduidelijkvoordatergeplanden geplaktkanworden).allepartnersgaaninformatieverzamelenaandehandvaneenvastformat. 3) Inhoudelijkeafstemmingvanalletemakendocumentenenteverrichtenwerkzaamheden. Knelpuntenwordenbenoemdenopgelost. 4) Deplanningwordtsamenmetallepartnersgemaakt.Alleproblemenwordengetackeld.Aanhet eindevandedagisereendoordeaanwezigegeaccepteerdeplanning. 5) Tijdensengineeringwordtdagelijksdegangvanzakenbesproken. 30 Anumba,Kamara,&CuttingcDecelle, Robbins&Judge, ArpaLearnInstituut, /06/

19 Hetspoornaarperfectie? 6) Plus/deltamomentengedurendehetgeheleproject:erwordtmetregelmaataanhetteamgevraagd watergoedgaat(plus)enwaterbeterkan(delta). Lean+Tenderen+ LeanTendereniseenmethodiekomgezamenlijk,alssamenwerkendepartijen,toteenoptimaleaanbieding vooreenprojecttekomen.doorklantwaardebovenaantezetten,leanengineeringenleanplannenkaneen teamineenvroegefaseeenvoorstelmakenmeteenhogescoringskans.hetdoelisonnodigeverspillinguit deaanbiedingtehouden.detenderkenmerktzichdooreenkortedoorlooptijd,lagekostenenhoge kwaliteit. 2.Theoretischkader Lean+plannen+ Bij LeanPlannen zijnallepartijenvanafhetbeginbetrokkenbijdeplanning.elkepartijplantinsamenspraak metdepartnerszijnwerkzaamhedenin.doordatalleexpertisebijelkaaraanwezigisenerinteractie plaatsvindt,wordenmogelijkeconflictenenknelpuntenineenvroegstadiumgesignaleerd.inde uitvoeringsfaseevaluerendeuitvoerdersdeopgesteldeplanningdagelijks.mochtendeuitvoerderseen probleemvoorzienoferdoetzicheenprobleemvoorkunnenzijhiersnelopschakelen., Hetvoorbeelddatdeopdrachtgeveraandroeg,namelijkdeloodgieterdienadevloerenleggerderiolering wiltmonteren,iseenfoutdiemiddelsleanplannenvoorkomenkanworden.volgensarpa 33 wordtmetlean Plannenhetprojectsneller,goedkoperenkwalitatiefbeter. Voordelen,op,korte,termijn Met LeanPlannen wordthetprojectsneller,goedkoperenkwalitatiefbeter.devoordelentenopzichtevan detraditionelemaniervanplannenzijn 33 : Detijdsduurvandeplanningsfasegaatterugnaaréénofenkeledagen. Tijdensdeuitvoeringdoenzichaanzienlijkminderonduidelijkhedenenconflictenvoor. Nahetplannenzijnergeengroteonopgelosteproblemenmeer. Problementijdensdeuitvoeringwordensnelleropgelost. Erisveelaandachtvoordeovergangentussenverschillendebouwactiviteitenendezeovergangen wordengoedgeorganiseerd. Sterkeverminderingvanbenodigdevoorradenenbuffer. Aanzienlijkeverkortingvandedoorlooptijdvanhetprojectenduseeneerdereoplevering., Voordelen,op,lange,termijn Oplangeretermijnheeft LeanPlannen ookvoordelen. LeanPlannen biedtnamelijkdebasisvooreen langdurigesamenwerkingmetvastepartners.erkanbijvoorbeeldeenteamontstaandiezichspecialiseertin utiliteitsbouw,ofjuistinwoningbouw.doorlangdurigepartnerschappenraakthetteamsteedsbeterop elkaaringespeeld.erzijnintussenbouwteamsdieerinzijngeslaagdbinnenvijfjaardedoorlooptijdvanhun projectenmet60%teverkorten ArpaLearnInstituut 12/06/

20 Nadelen,Lean,plannen NadelenvanLeanplannenkunnenzijn: Veelfysiekeruimtenodig. Nietoverzichtelijkdoordatermeerderegrotepostersnaastelkaarhangenmetpostcits.De koppelingtussenactiviteitenishierdoornietaltijdduidelijk Plus/delta,evaluatiemethode, 2.Theoretischkader Stap6vanLeanengineeringvolgensArpa 33 ishetuitvoerenvanplus/deltamomentengedurendehetgehele project.erwordtmetregelmaataanhetteamgevraagdwatergoedgaat(plus)enwaterbeterkan(delta). Deplus/deltamethodeiseeneenvoudige,formatieveevaluatiedatsnelenmakkelijktegebruikenisenhet biedtideeënvoorverbeteringen 34.Eentoelichtingophetgebruikvandemethodeinhetpilotcprojectvindtu inbijlageiv Teameffectiviteit, Desessieszullengeobserveerdwordenopmeerdereaspectenuithetmodelvanteameffectiviteitvan RobbinsenJudge 35.Meeroverdewijzevanobserverenvindtuinhoofdstuk3.Recenteonderzoekenhebben de enormewaslijstvankenmerken toteenrelatiefeenvoudigmodelkunnenrangschikken(bijlageiii).dit modelvatdekennissamenoverdefactorendieteamseffectiefmaken. HetmodelisvolledigtoegelichtinbijlageIII.Dezeparagraafbespreektdrieaspectenuithetmodel,namelijk leiderschap,gemeenschappelijkoverkoepelenddoelenconcretedoelstellingen., Leiderschap, Deprojectleiderdienttebeschikkenoveruitstekende peopleskills omeencrossfunctioneelteamtesturen. Onder peopleskills wordtverstaan: Inspireren. Uitdagen. Structureren. Gemeenschappelijk,overkoepelend,doel, Eengemeenschappelijkdoelisalseensterrenhemelwaareenzeekapiteinzichoporiënteert zo ndoelgeeft richtingenhouvastonderalleomstandigheden 35. Hetisvanbelangdatledenvaneenteamveeltijdenenergiestekenomovereenstemmingtebereikenover eenoverkoepelenddoel,waarzijzichindividueelencollectiefachterscharen. Concrete,doelstellingen, HetgemeenschappelijkdoelwordtdoorsuccesvolleteamsvertaaldinSMARTcdoelstellingen.Goede communicatieismogelijkenhetteamblijftnaardegewensteresultatentoewerkendankzijconcrete doelen UniversityofCentralOklahoma 35 Robbins&Judge, /06/

21 Hetspoornaarperfectie? 2.3. Conclusie, Traditionele,bouwproces, Uitvooronderzoekblijktdathettraditionelebouwprocesgekenmerktwordtdoordewoorden gefragmenteerdeninefficiënt,alsmededathetleidttotfaalkosten,wantrouwenenergernissen.het theoretischkader,alsookdeaanleidinghebbentoegelichtwaaromeenveranderingnodigis. Concurrent,Engineering, ConcurrentEngineeringwordtgekenmerktdoorhetcoördinerenvandecommunicatievanendooralle teamleden.hierdoorontstaathetvermoedendatconcurrentengineeringeenpositieveinvloedheeftopeen gebrekkige(gegevens)uitwisselingencommunicatie. HetdoelvanConcurrentEngineeringkomtdeelsovereenmetdedoelstellingenvan DePerfecte Voorbereiding,namelijk:verkortingvandedoorlooptijd,verhogingvandekwaliteitenverlagingvande kostenvanhetontwikkelproces. Wantrouwen,in,de,bouwsector, DoorhetonderzoekvanGraydon 36 ishetvermoedendatvormdoorhettoebedelenvantransparante budgetteneenstapgenomenheeftinhetcreërenvanvertrouwen.echterisernognietonderzochtof financiëletransparantieindebouwleidttotwederzijdsvertrouwen.hoofdstuk3lichttoehoeditonderzocht wordt. Gemeenschappelijk,doel,en,concrete,doelstellingen, StapéénvolgensArpabijeenLeanengineeringsprojectishetformulerenvandoelstellingenenmijlpalenmet hetkernteam.uithetmodelvanteameffectiviteitblijktdat,naasthetformulerenvanconcrete doelstellingen,tevenshetformulerenvaneengemeenschappelijkoverkoepelenddoeldeprestatiepositief beïnvloed.elisafredericks 37 beweertdatalleledendedoelstellingenvanafhetbeginvaneenprojectmoeten begrijpen. Leiderschap, Hetmodelvanteameffectiviteitgeeftaandatdeprojectleiderdienttebeschikkenoveruitstekende people skills.ditzelfdewordtgezegdoverdeprojectleidervancrossfunctioneleteams: eensterkeleidermet uitstekendecommunicatievevaardigheden.hoofdstuk3beschrijfthoededitonderdeelonderzochtwordt Relatie,tot,hoofdvraag, 2.Theoretischkader In#hoeverre#heeft#de#combinatie#van#Concurrent#Engineering#en#financiële#transparantie#(ofwel:# De#Perfecte# Voorbereiding )#invloed#op#de#voornaamste#oorzaken#van#faalkosten#en#wantrouwen?# # Doorhetverrichtenvanvooronderzoekwordterinditonderzoekuitgegaanvandevolgendeoorzakenvan faalkostenenwantrouwen: Gebrekkige(gegevens)uitwisselingencommunicatie. Teweinigaandachtvoordeuitvoerbaarheidtijdensdeontwerpfase. 36 Graydon, Fredericks, /06/

22 Elkepartijstreeftzijneigendoelstellingennaeneronvoldoendewordtsamengewerktvanuiteen gezamenlijkedoelstelling. Hethanterenvaneengeslotenbegrotingenhouding. UitonderzoekblijktdatdenadrukvanConcurrentEngineeringligtoponderlingecommunicatie.Hierdooris hetvermoedendatconcurrentengineeringeenpositieveinvloedheeftopdeoorzaak gebrekkige (gegevens)uitwisselingencommunicatie. ErisechternietonderzochtofConcurrentEngineeringeenpositieveinvloedheeftopgebrekkige (gegevens)uitwisseling.erzalmiddelshetpilotcprojectonderzochtwordenofdithetgevalis. Erisindegeraadpleegdeliteratuurnietswaargenomenomtrentdeaandachtvooruitvoerbaarheidtijdensde ontwerpfase.vormheefthetvermoedendatconcurrentengineeringdaareenpositieveinvloedopheeft. Hoofdstuk3lichttoehoeditvermoedenonderzochtwordt. ZowelbijLeanengineering,danweleffectievecrossfunctioneleteamswordthetformulerenvan doelstellingenmethetteambenoemdalsbelangrijkaspectomeffectieftezijn.uitonderzoekblijkttevens dathetvanbelangisdathetteamdedoelstellingenvanafhetbeginbegrijptenhetermeeeensis.bij ConcurrentEngineeringwordtditnietbenoemd.Erzalonderzochtmoetenwordenofdebetrokkenpartijen vanhetpilotcprojectdedoelstellingenbegrijpenenhethiermeeeenszijn.inhoofdstuk3leestuhoedit onderzochtzalworden. Uheeftkunnenlezendateengeslotenbegrotingenhoudingleidttotwantrouwen.Daarnaastblijkenveel mensenaantegevendatopenheidenfinanciëletransparantiezorgtvoormeervertrouwenbijhun zakenrelaties.ookblijktuitonderzoekdatvertrouwenbijdraagtaaneengoedesamenwerking. Deinvloedvanfinanciëletransparantieindebouwopwederzijdsvertrouwenisnietbekend.Erzalmiddels hetpilotcprojectonderzochtwordenofdithetgevalis Kanttekeningen, 2.Theoretischkader Faalkosten+ OngeachthetfeitdatSBRhetbegrip faalkosten #heeftgedefinieerd,isditnognietbreedomarmdinde bouwsector.erheerstnogveelonduidelijkheidoverfaalkosten.nietalleendedefinitie,maarookhet percentage.erwordtindebouwvaak10%vandeomzetgehanteerdalszijnde faalkosten,echterhoekaner eenunaniempercentagezijnvoorfaalkostenalsergeenbreedgeaccepteerdedefinitieis? InditonderzoekwordtdedefinitievanhetSBRgehanteerd.Daarnaastwordterinditonderzoek,zoalsinde aanleidingwordtvermeld,uitgegaanvan5tot35%aanfaalkosten. Model+van+teameffectiviteit+ Ondankshetfeitdathetmodelvanteameffectiviteiteenrelatiefeenvoudigmodelis,zijnerwel kanttekeningenbijteplaatsen. Teamsverschillenwatbetreftvormenstructuur.Hetmodeliseenpogingtotgeneralisatievanallerlei soortenteams.enigesoepelheidwordtaangeradenbijhettoepassenvandevoorstellingenvanhetmodel. Hetbetreftgeenstatischmodel,maarhetiseenrichtlijn. 12/06/

23 Hetspoornaarperfectie? 3. Onderzoeksmethode, Hettheoretischkaderheeftuitgesprokendathetvermoedenisdat DePerfecteVoorbereiding een positieveinvloedheeftopdevoornaamsteoorzakenvanfaalkostenenwantrouwen.daarnaastwordter doorhetverrichtenvanvooronderzoekaangenomendatfaalkostengrotendeelswordenveroorzaaktinde ontwerpcenvoorbereidingsfase.ookiserbeschrevendathettraditionelebouwprocesleidtwantrouwen.dit ishetzogenaamdeinefficiëntespoor,zoalsbeschreveninparagraaf1.2. DithoofdstukzalbeschrijvenhoeeronderzochtwordtofVORMzichnuwélophetjuistespoorbevindt, namelijkhetspoordatleidttotfaalkostenreductie,hetcreërenvanvertrouwenenhetvoorkomenvan ergernissen. DeonderzoeksstrategieisschematischweergegeveninFiguur3c1enlaatziendatertwee onderzoekstechniekenzijntoegepast,namelijk observatie en enquêteren. Inparagrafen3.2.2en3.2.3wordtdekeuzevoordezeonderzoekstechniekentoegelicht. Deonderzoekstechniek observatie issteedsgeëvalueerdnaeenconcurrentengineeringsessie.erisdoor voortschrijdendinzichteenwijzigingtezienindeobservatieformulieren(bijlageiv.a). 1. Observa7e:)teameffec7viteit)en)plus/delta)evalua7e) 2. Enquête:) L (gegevens)uitwisseling)en)communica7e)l>)faalkosten) L Aandacht)voor)uitvoerbaarheid)L>)faalkosten) L Financiële)construc7e)L>)vertrouwen) L Teampresta7e) L Group)efficacy) L Teamcohesie) L Model)van)teameffec7viteit) L Persoonlijke)ervaring) ) Reflec7e) 2.)Enquête) Concurrent)Engineering)) Sessies) Sessie)1) Sessie)2) Sessie)3) Sessie)4) Sessie)5) Sessie)6) Onderzoekstechnieken)(fase)2)) 1. Observa7e:) L)Teameffec7viteit) L)Plus/delta)evalua7e) 2. Enquête) Tussen7jdse)evalua7e) Reflec7e) 1. Observa7e) Evalua7e)onderzoek) (Hoofdstuk)4.) Onderzoeksresultaten)) Figuur,3;1,Onderzoeksstrategie, 12/06/

24 3.1. Literatuuronderzoek, Voorgaandhoofdstuk,hettheoretischkader,istotstandgekomendoormiddelvanliteratuuronderzoek.Het literatuuronderzoekheeftplaatsgevondenmiddelsdebig6 TM zoekmethode.dezemethodeisontwikkeld dooronderandereberkowitz 38.DecentralebegrippenConcurrentEngineering,#plus/deltaevaluatietoolen financiëletransparantiezijnhierbijverhelderd.daarnaastisereenstudieverrichtnaarhettraditionele voorbereidingsprocesennaarhetbegripteamfunctioneren Casestudy, 3.Onderzoeksmethode Casestudyisonderzoekbijslechtséénonderzoekseenheid,zoalseenonderzoekbinneneenorganisatie. AangezienditeenonderzoekbetreftbijVORM,kanditonderzoekeencasestudygenoemdworden.Voorde casestudy#isergebruikgemaaktvaneentweetaltechnieken,teweten: Observatie #en enquêteren.# Inparagrafen3.2.2en3.2.3wordtdekeuzevoordezeonderzoekstechniekentoegelicht. # Pilot;project, Financiële+transparantie+ VORMheeftopbasisvandestukkenvoordeomgevingsaanvraageenmarktconformeraminggemaaktvande bouwkosten.daarnaastheeftzijeengrovedemarcatielijstopgezet,waarindewerkzaamhedenworden toegewezenaanallepartners. DeeersteConcurrentEngineeringsessiestaatinhettekenvandetailsentekeningeninkleurendoorde partijen(bepalenvandedemarcatie).aandehandvandeingekleurdedetailsentekeningen(dedemarcatie) wordenerdoorvormbudgettenopgesteld.decalculatorbepaaldmiddelsdedefinitievedemarcatieeen budgetperpartner.ditbudget,inclusiefdedemarcatie,wordttoebedeeldaandepartners.eenuitlegvan hetgeheleprocesvindtuinhetdraaiboek(bijlagevii).doorvormwordt5%vanelkbudgetafgehaald,dus ookvanhaareigenbudget.vormisvoornemensfaalkostentereducerendoor DePerfecteVoorbereiding, vandaardater5%vanelkbudgetafgaat.debegrotingsopbouwinclusiefde5%budgetverdelingis geschematiseerdinbijlage(viii). Plus/delta+evaluatie+ Deplus/deltaevaluatiemethodeiseenevaluatietooldieingezetzoumoetenwordendoorhetteam.De evaluatiemethodeisdusnietgebruiktdoordeonderzoeker,maariswelbeoordeeldopvieraspecten.dit omdatdeplus/deltaevaluatietooleengoedeevaluatiemethodeisomeendergelijkprocesmetdebetrokken partijenteevalueren.deplus/deltaevaluatieisbeoordeeldopdevolgendeaspecten: Introductie/uitleg. Begrip. Inbreng. Structuur. BijkomendvoordeelisdatVORMzichwilmanifesterenalseenlerendeorganisatie.Deplus/delta evaluatietooliseenuitstekende Leantool omdittebewerkstelligen. Meerinformatieoverdeplus/deltamethodeistevindeninbijlageIV. 38 Berkowitz&Eisenberg, /06/

25 Hetspoornaarperfectie? Observatie, Erzijnvoorditonderzoekvijfsessiesgeobserveerd.Omeeneenduidigeinterpretatietewaarborgenzijnde sessiesgestructureerdgeobserveerdmiddelseenobservatieformulier(bijlageiv.a)enisergebruikgemaakt vaneenvalideringscriterium(bijlageiv.b).daarnaastzijnderisico svanobserveren(bijlageiv)inacht genomentijdenshetobserverenomsubjectiviteitzoveelalsmogelijktevermijden.daarnaastwordt subjectiviteitgetrachttereducerendoortevenseenenquêteaftenemen(paragraaf3.2.3). Deredendatdesessieswordengeobserveerd: VORMismethetpilotcprojectopeennieuwspoorgaanrijden,echterishetnognietbekendofdit hetjuistespoorbetreft.doorhetpilotcprojectteobservereniserdemogelijkheidom verbeterpuntendirectdoortevoereninhetprocesendaarnaastoptenemeninhetdraaiboek (bijlagevii). Erkandoormiddelvanobserverenonderzochtwordenof DePerfecteVoorbereiding eenpositieve invloedheeftopdedoelstellingen lerenvanelkaar en bouwenleukermaken. Erisinhettheoretischkadereenkanttekeninggeplaatsomtrenthetmodelvanteameffectiviteit.Ditis namelijkgeenstarvoorschrift,maareenrichtlijndiemetenigesoepelheidtoegepastmoetworden. Hetmodelvanteameffectiviteitzalaangepastwordendoorhetgebruikvanhetmodelals observatieformulier. Drienadelenvanobserverenzijn: Kostrelatiefveeltijd. Erwordtgeeninzichtverkregeninachterliggendemotivaties,gedachtenenideeënvandegenedie menobserveert. Subjectiviteitiseenrisicobijkwalitatiefonderzoekdoorobservatie Enquête, 3.Onderzoeksmethode Hetgrotevoordeelvaneenenquêteisdathetrelatiefweinigtijdengeldkost.Eenandervoordeelisdathet watanoniemerisdanmondelingeinterviews,waardoorderespondentenmogelijkwatmindersociaal wenselijkzullenreageren 39.Omzoveelmogelijkresponstekrijgenisertijdens DePerfecteVoorbereiding aangegevendatereenenquêtevolgt. Inditonderzoekwordendebetrokkenpartijenvan DePerfecteVoorbereiding geënquêteerd.deenquête kuntuinzieninbijlagev.deenquêterichtzichopvieronderwerpen,teweten: Faalkosten. Modelvanteameffectiviteit. Persoonlijkeervaring. Faalkosten+ Zoalsinvoorgaandehoofdstukkenbenoemdzijn gebrekkige(gegevens)uitwisselingencommunicatie, alsmede# teweinigaandachtvoordeuitvoerbaarheidtijdensontwerpfase tweevandedrievoornaamste oorzakenvanfaalkosten. 39 Baarda, /06/

26 InhettheoretischkaderisbeschrevendathetvermoedenisdatConcurrentEngineeringeenpositieve invloedheeftopbovenstaandeoorzaken.echterkonditnietbekrachtigdworden.inditonderzoekwordener eentweetalvragengesteldaanderespondentenomtrentdezetweeoorzakenvanfaalkosten,namelijk: Watisuwervaringmetdegegevensuitwisselingtussendebetrokkenpartijen? Waserindevoorbereidingvoldoendeaandachtvoordeuitvoerbaarheidvanhetwerk? Eenandereoorzaakvanfaalkostenisdatelkepartijzijneigendoelstellingennastreefteneronvoldoende wordtsamengewerktvanuiteengezamenlijkedoelstelling. Uithettheoretischkaderblijktdathetformulerenvaneengemeenschappelijkdoelenconcrete doelstellingendoorhetkernteamdeprestatievanhetteambevordert.eriseenstellingopgenomeninde enquêteomteverifiërenofdedoelstellingenbekendzijn,maarookofzehetermeeeenszijn.destelling betreft: Ubegrijptenbentheteensmetdedoelstellingenvan"DePerfecteVoorbereiding". Uheeftkunnenlezeninvoorgaandehoofdstukkendathettraditionelevoorbereidingsprocestotfaalkosten, wantrouwenenergernissenleid.erisdebetrokkenpartijengevraagdhoezij DePerfecteVoorbereiding beoordelentenopzichtevan(traditionele)voorbereidingsprocesseninsamenwerkingmetvorm.de betrokkenenhebbeneerdereprojectensamengewerktenzijkunnenhierdoordevergelijkingmaken.de vraagbetreft: Hoebeoordeeltu DePerfecteVoorbereiding invergelijkingmetvoorgaande(traditionele) voorbereidingsprocesseninsamenwerkingmetvorm? 3.Onderzoeksmethode Teameffectiviteit+ Omdekansopsubjectiviteitteverkleinenzijndeobservatiecriteria,welkegebaseerdzijnophetmodelvan teameffectiviteit,tevensgeënquêteerd.inbijlageiiiishet originele modelvanteameffectiviteittezien. InbijlageIV.a.istezienwelkeaspectenuithetmodelvanteameffectiviteitzijngeobserveerd. Daarnaastiszijnervragenindeenquêteopgenomen,diegebaseerdzijnopde TeamEffectivenessSurvey vanmit 40. Persoonlijke+ervaring+ Deervaringtotdusvervandebetrokkenpartijenmetbetrekkingtot DePerfecteVoorbereiding wordt gemetenmiddelsdevolgendevraag: Hoeheeftutotdusver DePerfecteVoorbereiding ervaren?.dit wordtgemetenopeenvijfcpuntslikertschaallopendvan1= ergslecht tot5= erggoed Onderzoekspopulatie, HetteamdatbetrokkenisbijdeConcurrentEngineeringsessiesbestaatuitca.60personen.VORMheeft enkelonderaannemersgekozenengeenleveranciers.hierdoorontstaatereengroepvan20partnersnaast internepersonenvanvorm.zowelinternepersonen(vormmedewerkers),alsexternepersonenmaken deeluitvandeobservatieenenquête.hetteambestaatuit: 40 MITcMassachusettsInstituteofTechnology 12/06/