Medisch Contact Live 11 december 2013 De Rijksbegroting voor dokters Marco Varkevisser Universitair hoofddocent Economie en Beleid van de Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam Contact: varkevisser@bmg.eur.nl Persoonlijke website: www.bmg.eur.nl/staff/varkevisser
2
3 Vandaag Uitgaven aan gezondheidszorg Financiering Budgettair Kader zorg Gevolgen uitgavenstijging? (On)geschikte maatregelen voor kostenbeheersing
Financiering zorguitgaven 4
5 Zorguitgaven Verschillende definities CBS: alle uitgaven aan gezondheidszorg VWS: collectief gefinancierde zorguitgaven Budgettair Kader Zorg (BKZ) Rekening houden met gestegen welvaart: Zorgquote = zorguitgaven als % van bbp Bruto binnenlands product (bbp) is totale toegevoegde waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten
6 Financiering zorguitgaven Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Heffing AWBZ-premie door Belastingdienst Zorgverzekeringswet ( basisverzekering ) Inkomensafhankelijke en nominale premie Lagere inkomens ontvangen zorgtoeslag Bijdragen rijksoverheid Aanvullende verzekeringen Eigen betalingen Gemeenten en provincies
Bron: begroting VWS 2014 7
Bron: begroting VWS 2014 8
Budgettair Kader Zorg 9
10 Budgettair Kader Zorg Budgettair Kader Zorg (BKZ) Sinds 1994 bij iedere kabinetsformatie afspraken over budgettaire ruimte beschikbaar voor collectieve financiering zorguitgaven Begrotingsregels: als zorguitgaven > begroot, dan moet minister van VWS maatregelen nemen BKZ is in verleden zo lek als een mandje gebleken
11 Budgettair Kader Zorg (BKZ) Bron: begroting VWS 2014
Gevolgen uitgavenstijging? 12
Bron: VWS (2012), De zorg: hoeveel extra is het ons waard?, Den Haag 13
14 Collectieve financiering zorgt voor problemen Private goederen v. collectieve voorzieningen Vallen beslissen, betalen en genieten samen? Gezondheidszorg is collectieve voorziening Weinig vrijheid consumenten bij gezondheidszorg Politieke keuze: angst voor ongewenste tweedeling Financiering zorguitgaven via verplichte premies Er is sprake van geoormerkte belastingen
15 Gevolgen stijging collectieve zorguitgaven? 1. Oplopende zorgpremies 2. Verdrukking overige collectieve uitgaven bij gelijke premies Zorgpremies = collectieve lasten Hogere premies hogere collectieve lasten hogere loonkosten slechtere concurrentiepositie NL bedrijven minder economische groei Hogere premies hogere collectieve lasten werken minder lonend minder arbeidsaanbod minder economische groei
16 Gevolgen stijging collectieve zorguitgaven? 1. Oplopende zorgpremies 2. Verdrukking overige collectieve uitgaven bij gelijke premies Bron: De Kam (2009), Zorguitgaven verdrukken overige collectieve uitgaven, ESB, 94(4561): 326-329
(On)geschikte maatregelen voor kostenbeheersing 17
18 Waar staan we nu? 2012: invoering prestatiebekostiging ziekenhuiszorg Segment met vrije tarieven, segment met maximumtarieven en segment met vaste vergoedingen Bedoeling = prikkels ziekenhuizen om goed te presteren Meer patiënten = meer inkomsten 2012: beheersmodel medisch specialisten Bekostigingsmodel t/m 2014, vanaf 2015 integrale tarieven 2012: ex post kostencompensaties vrijwel afgeschaft Sterkere financiële prikkels zorgverzekeraars
Bron: Van Kleef e.a. (2012), Risicoverevening tussen zorgverzekeraars, Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 90(5): 312-326 19
20 Macrobeheersinstrument Macrobudget voor totale uitgaven ziekenhuiszorg Overschrijding = korting voor alle aanbieders Omzetheffing per ziekenhuis of zbc Toegevoegd aan Wmg Verstorende werking!! Reële kans op onbekende korting = anticiperend gedrag
21 Overgangsmodel bekostiging specialisten Macrobudget honoraria vrijgevestigd specialisten Verdeling over ziekenhuizen door NZa (omzetplafond) Afdracht door ziekenhuis aan collectief van specialisten Eindigt op 1 januari 2015: integrale tarieven Eén macrobudget voor medisch specialistische zorg
22 Convenanten Akkoorden met zorgaanbieders en -verzekeraars Hoofdlijnenakkoord 2012-2015 (4 juli 2011) Onderhandelaarsresultaten 2014-2017 (16 juli 2013) Ambitueuze doelstellingen, ongewisse uitkomst... Algemene Rekenkamer kritisch over transparantie uitgaven ziekenhuiszorg:* Complexiteit financieringssysteem bemoeilijkt controle en leidt tot onzekerheid over ontwikkeling uitgaven. Halverwege 2013 nog weinig zicht op uitgaven 2012. *Bron: Transparatie ziekenhuisuitgaven: uitgavenbeheersing in de zorg deel 2, 28 oktober 2013
23 Meest voor de hand liggende maatregelen? Meer eigen betalingen Lagere uitgaven of (vooral) lastenverschuiving? Kleiner basispakket Theorie v. (politieke) praktijk? Bron: NRC Handelsblad, 30 juli 2012
24 Tot slot... Uitgaven aan gezondheidszorg: kosten of investeringen? Economische houdbaarheid zorguitgaven Opbrengst > kosten LET OP: marginale baten vs. gemiddelde baten Fiscale houdbaarheid zorguitgaven Op welke manier de stijgende uitgaven te financieren? Niet hoogte van zorguitgaven an sich, maar de collectieve financiering is in de kern hét (politieke) probleem Stijging zorguitgaven =...... stijging collectieve lastendruk... verdringing overige uitgaven... extra beroep op solidariteit
25 Postacademische cursus ibmg / EUR Kleinschalige verdiepingscolleges Actuele thema s Wegens groot succes nieuwe cursusdata gepland!! Vrijdag 7 & vrijdag 21 februari 2014 Meer informatie en aanmelden: http://www.bmg.eur.nl/opleidingen/postacademisch/cursussen/ zorgstelsel_zorgverzekering/