EVALUATIE PILOT PROFESSIONALISEREN LEERKLIMAAT VOOR 3E EN 4E JAARS HBO-V STUDENTEN IN DE OUDERENZORG UITGEDAAGD IN DE OUDERENZORG! Januari 2015 januari 2016
Uitgedaagd in de ouderenzorg! -Evaluatie Professionalisering leerklimaat voor 3 e en 4 e jaars Hbo-V studenten in de ouderenzorg- Dr. C.M.A. de Bot 1 *, Drs. J.F.M. Bruininks 1, Drs. A.M.T. van Bers 2 1. Hbo-Verpleegkunde Avans Hogeschool Breda 2. Hbo-Verpleegkunde Fontys Hogeschool Eindhoven *Correspondentie: cma.debot@avans.nl Pagina 1 van 12
Samenvatting... 3 Inleiding... 4 Methoden... 5 Focusgroep interviews... 5 Vragenlijst leerklimaatinstrument Hbo-studenten... 5 Vragenlijst Beeldvorming werkveld ouderenzorg... 5 Resultaten... 6 Demografische gegevens cursisten... 6 Demografische gegevens Hbo-V stagiaires... 6 Focusgroep interviews... 6 Vragenlijst leerklimaatinstrument Hbo-V studenten... 8 Beeldvorming werkveld ouderenzorg... 9 Conclusie... 11 Referenties... 12 Pagina 2 van 12
Samenvatting Er is behoefte aan Hbo-opgeleide professionals in de ouderenzorg. Het feit dat deze Hbo professional niet in de ouderenzorg gaat werken is enerzijds vanwege het onjuiste beeld dat ouderenzorg oproept bij Hbo-V-studenten en HBO verpleegkundigen die niet in de ouderenzorg werkzaam zijn. Ouderenzorg wordt vaak niet geassocieerd met de complexiteit en uitdagingen die het in zich heeft. En anderzijds ontbreekt het aan voldoende rolmodellen, met de juiste kennis en vaardigheden van (stage)begeleiding op de werkvloer om 3e en 4e jaars Hbo-V studenten een kwalitatief goede stageplaats aan te bieden met voldoende uitdaging op Hbo-niveau. Avans Hogeschool, Fontys Hogeschool en Transvorm hebben gezamenlijk een scholingsprogramma opgezet met als doel het leerklimaat te professionaliseren voor 3e en 4e jaars Hbo-V studenten. Tijdens deze pilot is op twee manieren gemeten om te bepalen wat het effect is van het scholingsprogramma. Gebruik is gemaakt van focusgroep interviews en vragenlijsten met de volgende thema s: leerklimaat en beeldvorming ouderzorg. Deze dataverzameling werd voor aanvang van de cursus en na afloop van de cursus georganiseerd. Het scholingsprogramma ging van start met 15 cursisten en uiteindelijk heeft 93% de scholing afgerond. Bij de studenten was dit 50% (n=7) Bij de focusgroep interviews kwam vooral naar voren dat de cursisten de studenten een andere beeld van de ouderenzorg wilden geven. Tevens werden tijdsgebrek/tijdsdruk en collegae/team als belemmerende factoren genoemd tijdens het uitvoeren van het geleerde op de werkvloer. Na het volgen van deze cursus zijn de cursisten zich meer bewust geworden van hun rol als werkbegeleider. Draagvlak binnen het team en de ondersteuning van de manager blijkt essentieel voor het creëren van een goed leerklimaat voor HBO-V student. Studenten gaven door middel van de vragenlijst aan dat voornamelijk de begeleiding en de rol en attitude van praktijkbegeleiders en werkbegeleiders sterk is verbeterd. In 84% van de respondenten is de beeldvorming van de VVT na deze pilot positief veranderd Terugkijkend op deze pilot Professionalisering leerklimaat voor 3 e en 4 e jaars Hbo-V studenten in de ouderenzorg kunnen de volgende conclusies getrokken worden: Het gezamenlijke belang van het begeleiden op de werkvloer. Niet alleen student en werkbegeleiders acteren hierin, de rol van zorgmanager en collegae is daarbij ook cruciaal. Studenten hebben een duidelijke verandering van de beeldvorming van de ouderenzorg gekregen, vooral over de complexiteit van de zorg. Door de pilot is vooral de aansluiting van het werk bij studenten Verpleegkunde en de ruimte om eigen initiatieven te ontwikkelen verbeterd, daarnaast is de begeleiding, de rol en attitude van praktijkbegeleiders en werkbegeleiders sterk verbeterd. Naar aanleiding van de analyse van de onderzoeksgegevens en de evaluaties is het cursusprogramma aangepast. In september 2015 is een nieuwe groep cursisten aan de slag gegaan met deze cursus bij Avans Hogeschool. Pagina 3 van 12
Inleiding Op dit moment is veel behoefte is aan Hbo-opgeleide verpleegkundige professionals in de ouderenzorg. (1,2) Tegelijkertijd is het niet vanzelfsprekend dat er functies op dit niveau worden gecreëerd en aangeboden. Veel studenten kiezen uiteindelijk voor een baan in het ziekenhuis en nog te weinig verpleegkundigen op Hbo-niveau kiezen na hun opleiding voor het werken in de sector Verpleging & Verzorging, dit is vaak gebaseerd op leerervaringen tijdens stages. (3) Stageplaatsen binnen de Verpleging &Verzorging (V&V) sector moeten een goed beeld van de diversiteit, complexiteit en uitdagingen van de ouderenzorg geven, waarbij sprake is van een uitdagende leeromgeving en begeleiding.(4,5) Het knelpunt bestaat uit het ontbreken van de juiste kennis en vaardigheden van (werk)begeleiders op de werkvloer om 3e en 4e jaars Hbo-V studenten een kwalitatief goede stageplaats aan te bieden met voldoende uitdaging op Hbo-niveau. (3,4,5) De huidige werkbegeleiders kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het herkennen van uitdagende leersituaties, het stellen van de juiste verdiepingsvragen en het uitdagen tot het uitvoeren van opdrachten die aansluiten bij het Hbo-niveau. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat er op dit moment nog te weinig Hbo rolmodellen werkzaam zijn in de ouderenzorg. (4,5) Dit kan leiden tot een negatieve beeldvorming met betrekking tot de ouderenzorg. (4,5) Wil de ouderenzorg in de toekomst over voldoende hoog gekwalificeerd personeel beschikken, dan is actie noodzakelijk.(6) Om dit hiaat kleiner te maken hebben Avans Hogeschool, Fontys Hogeschool en Transvorm gezamenlijk een scholingsprogramma opgezet met als doel het leerklimaat te professionaliseren voor 3e en 4e jaars Hbo-V studenten en daarmee meer Hbo-V studenten te interesseren om in de ouderenzorg te gaan werken en een verbetering van kwaliteit van zorg voor de oudere patiënt te bereiken. Dit doel sluit aan bij de campagne 'Daar zit meer achter' van ActiZ, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en V&VN. (7) Door een uitdagend leerklimaat te organiseren beoogt dit project een toename van het aantal Hbo-V studenten, die door een positieve en uitdagende ervaring in de ouderenzorg er werkzaam willen zijn en daarmee verbetering van de kwaliteit van zorg voor de oudere patiënt realiseren. Dit artikel beschrijft de belangrijkste resultaten uit het onderzoek en de evaluaties van het eerste scholingsprogramma Professionalisering van het leerklimaat voor een 3 e en 4 e jaars Hbo-V student binnen de ouderenzorg. Pagina 4 van 12
Methoden Tijdens deze pilot is op twee manieren gemeten om te bepalen wat het effect is van het scholingsprogramma. Dit scholingsprogramma werd eerder inhoudelijk beschreven in het artikel van de Bot en collegae (2015).(8) Namelijk focusgroep interviews en vragenlijsten met de volgende thema s; leerklimaat en beeldvorming ouderzorg. Focusgroep interviews Allereerst is gebruik gemaakt van focusgroep interviews aan het begin en aan het einde van het onderwijs-trainingsprogramma. Deze focusgroep interviews hadden als doel meer inzicht te krijgen in de wijze waarop de cursisten dachten of voelden over een onderwerp. (8) In de eerste focusgroep was het onderwerp van gesprek meer inzicht krijgen in de ervaringen, belemmerende en bevorderende factoren die kunnen optreden tijdens het begeleiden van Hbo-V stagiaires in de setting zorg voor ouderen op plaatsen waar geen Hbo rolmodel aanwezig is. Tijdens het focusgroep interview bij de afronding van de pilot stond de rol van de cursist centraal t.a.v. het creëren van een uitdagend leerklimaat voor de 3 e en 4 e jaar Hbo-V stagiaires. Tevens is stil gestaan bij de inhoud van het onderwijs-trainingsprogramma. Vragenlijst leerklimaatinstrument Hbo-studenten Het leerklimaat is van belang voor de kwaliteit van het praktijkonderwijs van verpleegkundigen. Meetgegevens om het leerklimaat te evalueren zijn relevant om verbeteracties in te kunnen zetten.(9) In deze pilot wordt gebruik gemaakt van het meetinstrument Leerklimaat voor studenten verpleegkunde. (10) Het is een valide leerklimaatinstrument, bestaande uit vijf categorieën en vijfendertig items met betrekking tot verschillende aspecten van het leerklimaat. (10) Deze vragenlijst werd aangepast voor de cursisten. De vraagstelling is hetzelfde gebleven, maar veranderd in de ik vorm, zodat zowel de cursisten als 3 e jaars Hbo-V studenten gebruik konden maken van deze vragenlijst. Vragenlijst Beeldvorming werkveld ouderenzorg De vragenlijst met betrekking tot de stage en de beeldvorming van het werkveld Ouderenzorg is eerder gebruikt in het onderzoek van Deisz et al. (5) Zij hebben gekeken naar het aantrekkelijker maken van de stages in de zorg voor ouderen, specifiek voor de studenten van de opleiding Hbo Verpleegkunde van Hogeschool Rotterdam. (5) Tabel 1 Metingen pilot Professionalisering leerklimaat voor 3 e en 4 e jaars Hbo-V studenten in de ouderenzorg Metingen Cursisten 3 e jaars Hbo-V stagiaires Nulmeting januari/februari 2015 Focus groep interview Vragenlijst Leerklimaat Vragenlijst leerklimaat Nameting juli 2015 Focusgroep interview Vragenlijst leerklimaat Vragenlijst Leerklimaat Vragenlijst Stage in de ouderenzorg en daarmee beeldvorming werkveld Ouderenzorg Pagina 5 van 12
Resultaten Demografische gegevens cursisten In januari 2015 gingen 15 cursisten van start. Hiervan was 80% vrouw, 47% viel in de leeftijdscategorie 25-35 jaar. Het merendeel van de cursisten was werkzaam binnen een somatische setting, namelijk 53%. De psychogeriaterische setting was vertegenwoord door 33% van de cursisten.uiteindelijk hebben 14 cursisten het scholingsprogramma volledig doorlopen (93%). Demografische gegevens Hbo-V stagiaires Er gingen 14 studenten in februari binnen deze pilot van start in een V&V instelling. De meesten respondenten vielen in de leeftijdscatergorie 20-25 jaar (64%), gevolgd met 29 % in de leeftijds <20. Op de vraag of men al eerder stage had gelopen in de VV&T sector antwoorde 50% positief met stage in leerjaar 1 en 2.Binnen deze pilot liep 50% van de studenten stage op een somatische afdeling, gevolgd door 29% van de studenten op een psychogeriatrische afdeling. Voortijdig hebben 7 studenten hun stage afgebroken binnen deze pilot om andere redenen dan deelname aan deze pilot (50%). Focusgroep interviews Bij de eerste focusgroep lag de nadruk op de verwachtingen en mogelijke valkuilen bij het toepassen van het geleerde in de praktijk. Uit de analyse van het eerste focusgroep kwamen de volgende resultaten. Verwachtingen van de cursus Met name duidelijkheid over wat voor situaties relevant zijn voor het 3 e en 4 e jaar HBO stagiaires en duidelijkheid waaraan het studentenniveau van het 3e en 4 e jaars moet voldoen en hoe wij als werkbegeleiders dat het beste in de praktijk kunnen brengen zijn veel genoemde citaten op deze vraag. Maar ook meer achtergrondinformatie en handvaten voor coaching en communicatie. Het van elkaar kunnen leren wordt ook genoemd Als werkbegeleider bekijken we situaties meer vanuit de praktische kant. HBO-V stagiaires kunnen ons veel bijbrengen op theoretisch gebied. Zo kunnen we van elkaar leren. Concluderend kan gezegd worden dat de cursisten hoopten voldoende handvaten te krijgen tijdens deze pilot om zelf een bredere kijk te krijgen op de juiste manier van coaching, competenties, denkniveau HBO-V, juiste leersituaties voor de HBO-V student, maar ook handvaten als de stage niet goed verloopt. Wij (werkbegeleider en student) moeten samen eigenlijk leren, leervragen bedenken en mogelijkheden zoeken, zodanig dat studenten zelf ook meer diepgang gaan zoeken. Belemmerende factoren van invloed op deze cursus Wat opvallend was dat bij de mogelijke valkuilen bij het toepassen van het geleerde in de praktijk er ingegaan werd op persoonlijke belemmeringen en belemmeringen die te maken hadden met de werkplek/instelling. Tijd voor begeleiden Het aspect tijd werd het meest genoemd als belemmerende factor zowel persoonlijk als instellingsgebonden Ik moet zelf echt goed mijn tijd inplannen, Je ziet heel veel en je weet ik kan heel veel en ik kan ook heel veel doen, maar uiteindelijk krijg je daar heel weinig tijd voor. Of je moet vechten. Dat is waar ik nu al tegenaan loop met de MBO- stagiaires, dat ik gewoon geen tijd heb om ze te begeleiden omdat ik alleen maar bezig ben met de patiënten. Het gaat allemaal om geld, lege beddendruk. Er moet eigenlijk gewoon 24 uur per dag een verpleegkundige zijn. Hbo ers en beleid van de instelling Pagina 6 van 12
Ook het feit dat er vanuit de instelling weinig aan gedaan wordt om een Hbo er binnen de instelling te houden kwam ter sprake. Het aannamebeleid is al niet echt gericht op het aannemen van Hbo ers en als ze al binnenkomen is het beleid er niet op gericht om ze te behouden. Het zou goed zijn als er voor Hbo ers uitdagende werkplekken worden gecreëerd zodat ze blijven in de organisatie. Ik maak door deze scholing o.a. stagiaires enthousiast voor de ouderenzorg maar ze komen daar mogelijk helemaal niet terecht door het aanname beleid en hoe er wordt om gegaan met Hbo ers. Draagvlak in het team Het gemis aan draagvlak in het team kwam naar voren als een belemmerende factor op zowel persoonlijk niveau als op instellingsniveau. Ik denk dat wij al onze opgedane kennis moeten uitdragen aan de teams zodat de collega s ook mee kunnen begeleiden waardoor ook zij meer de meerwaarde gaan zien van een Hbo-V stagiaire. Belangrijk is wel dat we hierover meer gaan communiceren en met elkaar over in gesprek gaan. Dan sta ik als werkbegeleider ook minder alleen! Het tekort aan personeel is wel een probleem, er is te weinig tijd voor overleg samen. Hoge werkdruk en soms te weinig personeel maar ook de verschillende niveaus binnen het team bemoeilijken het creëren van een draagvlak. In plaats van zich bedreigd voelen zou het personeel moeten inzien dat ze juist van de Hbo studenten verpleegkunde kunnen leren. De pilot is afgesloten met wederom een focusgroep interview met de deelnemers. Hierbij is ingezoomd op de vraag: Heb je bereikt wat je zou willen bereiken na deze pilot? Wat is bereikt na deze cursus? Deelnemers zijn ingegaan op wat zijzelf geleerd hebben, maar er werden ook aspecten genoemd die ingingen op teamniveau en management niveau Studenten leren uitdagen Ik heb het meest geleerd om niet voor de hbo-v student te denken maar hen uit te dagen en aan te zetten tot kritisch denken. Wij zijn heel erg goed in helpen en voorkauwen van dingen. Bewust geworden van eigen handelen Wat ik ook heel leuk vond, dat achteraf collega s zeggen dat ik door het begeleiden van de Hbo-V stagiaire ook op een heel andere manier ben gaan kijken. Ja, ik vind dat wij als team wel heel erg bewust zijn geworden van ons eigen handelen. We zijn met elkaar aan de slag zodat een leerling zich veilig kan voelen qua leeromgeving zeg maar. Hierbij is opleidingsfunctionaris en de teammanager bij betrokken. Doordat een student aan de slag is geweest met de zorgleefplannen van de cliënten op onze afdeling en alle verbeterpunten heeft gepresenteerd op een teambijeenkomst dan merk je dat collega s er daarna bewuster mee omgaan en aan de slag gaan. Collega s worden bewust van wat ze doen en wat er mogelijk is, maar ook ikzelf als werkbegeleider ben door de Hbo-V stagiaire meer bewust geworden van mijn eigen handelen. Je gaat anders kijken en je gaat anders denken. En juist omdat het vanuit een andere invalshoek komt, vanuit de student, triggert dat. Dat is wel het interessante ervan eigenlijk. Concluderend kan gezegd worden dat de cursisten zich meer bewust zijn geworden van hun rol als werkbegeleider en dat het belang van een team en de zorgmanager van de instelling niet onderschat mag worden in het begeleiden van een Hbo-V student. De randvoorwaarden zijn essentieel in het creëren van een leerklimaat. Dus dat samen leren, het van elkaar leren is heel duidelijk Ja, dat is heel duidelijk bij ons te zien. Dat we van elkaar veel geleerd hebben. Pagina 7 van 12
Verbeterpunten cursus? Verder werd nog gekeken naar de verbeterpunten van deze cursus Veel cursisten hadden het prettiger gevonden om eerder met deze cursus te beginnen dan voor aanvang van de stage van de studenten Ik denk dat als je 2 bijeenkomsten had gehad, voordat dat de studenten op de afdeling waren gekomen met name de les over communicatie en de les over de competenties dan waren we wat beter voorbereid, denk ik. Verder werd er genoemd dat het goed is geweest dat deze pilot is gedraaid. Het besef binnen de instelling is er wel, alleen de uitvoering in tijd en ruimte was onderschat. De conclusie is dat het allemaal nog niet is wat het zou moeten zijn. Er werden vooraf randvoorwaarden geschapen maar achteraf blijkt dat daar niet aan toegekomen kon worden. Tijd voor het begeleiden en ruimte voor de stagiaire om te kunnen leren dat moeten wij breder gaan oppakken, want zo kan het niet. Vragenlijst leerklimaat HBO-V cursisten 0-Meting De vragenlijst scoorden hoog op de categorieën attitude en rol begeleiders en begeleiden en toetsen. Deze vragen gaan vooral in op de begeleider als persoon zelf (mean >4.00 =redelijk eens) De vragen die gingen over de aansluiting op het werk van studenten Verpleegkunde werden ingevuld met lage scores (mean 2,73-3,47= oneens) Eindmeting Opvallend was dat de vragenlijst wederom op hoog scoorden (mean >4.00 =redelijk eens). Een aantal items waren opvallend beter gescoord na het volgen van het scholingsprogramma (mean met 1 punt hoger dan bij 0 meting) Zoals de visie op leren op de afdelingen Studenten Verpleegkunde konden doorgaans bij geplande onderwijsmomenten (klinische lessen, etc.) zijn (mean 4.83) De afdeling bood de studenten Verpleegkunde de ruimte om eigen initiatieven en verantwoordelijkheden te ontwikkelen, passend bij de competenties, het praktijkcurriculum en het leerjaar. (mean 4.77) Maar ook aansluiting bij de werkzaamheden bij de studenten Verpleegkunde (mean 4.15) Hieruit blijkt dat vooral de aansluiting van het werk bij studenten Verpleegkunde en de ruimte om eigen initiatieven te ontwikkelen zijn verbeterd ten opzichte van de start van de pilot Vragenlijst leerklimaatinstrument Hbo-V studenten 0meting De studenten hebben de 0 meting vragenlijst beduidend lager beoordeeld op alle categorieën (Sfeer op de afdeling, visie op leren op de afdeling, begeleiden en toetsen, aansluiting werk bij studenten Verpleegkunde en rol en attitude praktijkbegeleiders en werkbegeleiders) in verhouding met de cursisten. Pagina 8 van 12
Vooral de vragen die gingen over gevarieerde leersituaties, aansluiting van stage bij wat studenten op dat moment wilden leren scoorden laag (mean 2.71 = oneens) Eindmeting De eindmeting van de studenten was beduidend hoger dan bij aanvang van de stage. Voornamelijk de categorieën begeleiden en toetsen en rol en attitude praktijkbegeleiders en werkbegeleiders scoorden beduidend positiever. De volgende vragen scoorden minimaal een punt hoger dan bij de 0meting (mean >4.00 =redelijk eens) Mijn werkbegeleiders toetsten niet alleen mijn verpleegkundige expertise maar ook andere competenties zoals samenwerken, organiseren of professioneel gedrag (mean 4.42) Ik werd regelmatig gevraagd om mijn handelen en werkwijze te beargumenteren (mean 4.57) Ik kreeg regelmatig feedback van mijn praktijkbegeleider (mean 4.50) Mijn werkbegeleiders namen de tijd voor uitleg als ik met hen overleg (mean 4.83) Als ik een werkbegeleider nodig had, dan kon ik er altijd een bereiken (mean 4.67) Bij het voortgangsgesprek werd de inbreng van meerdere werkbegeleiders gebruikt (mean 4.00) Als ik wilde overleggen, waren mijn werkbegeleiders laagdrempelig benaderbaar (mean4.67) Over het geheel gezien, ben ik tevreden met de begeleiding die ik kreeg (mean 4.50) Mijn werkbegeleiders waren allemaal op hun eigen manier een positief rolmodel (4.50) Hieruit blijkt dat voornamelijk de begeleiding en rol en attitude van werkbegeleiders sterk verbeterd zijn ten opzichte van de start van de pilot. Beeldvorming werkveld ouderenzorg Tijdens het focusgroep interview aan het einde van de cursus werd gevraagd wat de cursisten graag de studenten willen meegeven over het beeld ouderenzorg. Uit de interviews kwam vooral naar voren dat de cursisten de studenten een andere kijk op de zorg wilden geven. Je moet niet alleen gaan kijken naar de handelingen aan het bed als student. Ik denk dat je breed moet gaan kijken naar alle andere mogelijkheden binnen de ouderenzorg. Een deelnemer verwoordde het als een gulden middenweg tussen care en cure. Wat ook opvallend was dat alle cursisten zich uitlieten over het feit dat ze graag willen dat de studenten het verhaal achter de cliënt weten, waardoor de samenwerking tussen cliënt en verpleegkundige wordt bevorderd. Termen als de mens achter de cliënt, eigen regie behouden, hun kundigheid als cliënt, maar ook huiselijke sfeer, ouderen begeleiden zijn hier typerend voor. Als je kijkt hoe complex een ouder persoon en zijn omgeving kan zijn. Dit kom je als student op weinig plekken tegen; waar je bijvoorbeeld psychiatrie hebt in combinatie met verschillende somatische ziektebeelden. Tijdens de laatste focusgroep werd gevraagd hoe het zat met de beeldvorming van studenten over de ouderenzorg na het volgen van deze stage. De student kwam binnen met ik heb er eigenlijk niet veel zin in, ik heb hier geen uitdaging, terwijl ze me nu af en toe laat doorschemeren dat ze misschien wel eens een carrière in de ouderenzorg ziet. Ouderenzorg was niet haar ding, dat gaf ze ook wel toe. Ze had er niet veel zin in maar ze gaf het een kans en probeerde de stage goed te benutten. En dat heeft ze ook gedaan en na de stage waren haar gedachten volledig omgedraaid en zei ze dat ze zoveel heeft kunnen leren en uitvoeren terwijl ze dacht dat het alleen maar verzorging was. Pagina 9 van 12
Ook uit de vragenlijsten kwam duidelijk de conclusie dat de beeldvorming was veranderd. Studenten hebben een vragenlijst na afronding van hun stage ingevuld omtrent beeldvorming ouderenzorg (n=6) Studenten waren positief over de uitdaging binnen hun stage. (67%) In 84% van de studenten is de beeldvorming van de VVT na deze pilot veranderd. Pagina 10 van 12
Conclusie Terugkijken op deze pilot Professionalisering leerklimaat voor 3 e en 4 e jaars Hbo-V studenten in de ouderenzorg kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Verbinding is het sleutelwoord geworden van deze pilot: wederkerig investeren, samen opleiden, samen leren, samenwerken, innoveren en samen staan voor kwaliteit van de zorg. Dit zorgt ervoor dat alle betrokkenen een gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen voor het opleiden van toekomstbestendige HBO-professionals en werkbegeleiders binnen de ouderenzorg. Professionaliseren van het leerklimaat is niet alleen een aspect van de werkbegeleiders maar van de gehele organisatie ook van het team/collega s en van het management. Randvoorwaarden zoals tijd en ruimte moeten expliciet worden georganiseerd. De beeldvorming over (de complexiteit van zorg in) de ouderenzorg is voor studenten duidelijk positief veranderd door deze pilot. Door de pilot is vooral de aansluiting van het werk bij studenten verpleegkunde en de ruimte om eigen initiatieven te ontwikkelen verbeterd, maar ook de kwaliteit van de begeleiding en rol en attitude van praktijkbegeleiders en werkbegeleiders is sterk verbeterd. De driehoek student- docent- werkbegeleider staat centraal: Samen opleiden, samen leren in samenwerking, innoveren en staan voor kwaliteit en in een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De patiënt staat in het midden van die driehoek en profiteert van deze samenwerking. Na deze evaluatie is het cursusprogramma aangepast. In september 2015 is er een nieuwe groep cursisten aan de slag gegaan met deze cursus bij Hogeschool Avans. De vragenlijsten waarmee de ontwikkeling wordt gemeten zal hierbij opnieuw ingezet worden in het evaluatieproces van de cursus. Pagina 11 van 12
Referenties 1. Campen van, C. Kwetsbare ouderen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2011 2. Gobbens R., Huizenga P., Finnema E., Goumans M. (2014). HBO-Verpleegkundige Gerontologie- Geriatrie. Een relevante actor in de toekomstige gezondheidszorg voor kwetsbare ouderen. Rotterdam: Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam, 3. Nursing voor verpleegkundigen (2012). Ouderen saai? Integendeel. [internet]. Bereikbaar op http://www.nursing.nl/leren-en-loopbaan/studenten/article/7597/ouderenzorg-saaiintegendeel 4. Velsen, T. van & Gloudemans, M. (2012). Kwalitatieve impuls stageplaatsen voor studenten HBOV(GG) in de VVT-branche. Den Haag 5. Deisz, T., Roeland, A, Staveren van, J.,Werneke Verkerk, J. (2013), Zorg voor ouderen, een uitdaging?! Eerstegraads docentenopleiding HGZO, Vrije Universiteit, Amsterdam 6. Goumans M., Finnema E.(2010) De inzet van de HBO-Verpleegkundige Gerontologie- Geriatrie in de ouderenzorg. Een maatschappelijke business case. Hogeschool Rotterdam 7. Actiz/V&VN (2014) 'HBO-V in de ouderenzorg Daar zit meer achter' Geraadpleegd op 9 januari 2015, van http://www.daarzitmeerachter.nl/ 8. Bot de, C.M.A., Bruininks J.F.M., Bers van, A.M.T. (2015) Scholingsprogramma professionalisering leerklimaat HBO-V studenten in ouderenzorg [internet] bereikbaar op https://transvorm.org/actueel/nieuws/scholingsprogramma-professionalisering-leerklimaathbo-v-studenten-ouderenzorg 9. Jong van, A, Vandenbroele H., Arend van der, A,. et al. (2012) Inleiding wetenschappelijk onderzoek voor het gezondheidsonderwijs, Reed Business Education, Amsterdam 10. Kragten, H.H.G. Pool, I. Een valide instrument om het leerklimaat voor studenten verpleegkunde in Nederlandse ziekenhuizen te meten, Vakblad Onderwijs en Gezondheidszorg 2014, (38), 15-18 Pagina 12 van 12