COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN OOST 2010-14 Verslag van de Commissie Welstand en Monumenten Oost, gehouden op dinsdag 20 juli 2010 in de Regentenzaal te Utrecht. Aanwezig: de leden P. Diederen, M. Reniers, H. Vlaardingerbroek (plv. voorzitter), K. Tedder en K. van Vliet, B. van Santen (afdeling Monumenten), W. Smits (afdeling Stedenbouw), M. van der Wiel (secretaris), C. Boogert (uitvoerend secretaris) en I. Bakhuis (verslag). Afwezig: de voorzitter T. Frantzen en J. Kamphuis (lid). OVERZICHT VERSLAG A. Ingekomen stukken en mededelingen B. Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 6 juli 2010 C. Algemeen D. Bouwplannen D1 Gagelzoom / Vechtzoom D2 Gruttersdijk 18 en 20 D3 Opaalweg D4 Kleine Singel 33-33 bis D5 Monicahof D6 Anthoniedijk 30 E. Nagekomen plannen E1 Lindostraat E2 Furkaplateau 15 E3 Groeneweg 50 54c E4 Loeff Berchmakerstraat 17-17bis E5 St.-Ludgerusstraat 56 F. Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijst d.d. 15-07-2010 G. Reclames H. Rondvraag en sluiting Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 20 juli 2010
A. Ingekomen stukken en mededelingen Vanwege vakanties vervalt de geplande commissievergadering op 3 augustus a.s. Op 14 september a.s., is aansluitend op de commissievergadering een excursie gepland met een bezoek aan het Kromhoutterrein. B. Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 6 juli 2010 Het verslag wordt met enkele wijzigingen vastgesteld. C. Algemeen Geen. D. Bouwplannen D1 De Gagel / Vechtzoom (O) Voorlopig ontwerp renovatie 3 1/2 hoog flats (Gagelzoom: Hongkongdreef, Kantondreef en Pekingdreef; Vechtzoom: Braziliëdreef, Amazonedreef, Amaradreef, Mayadreef, Selvasdreef, Incadreef, Victor Regiadreef, Santa Cruzdreef, Agavedreef, Boliviadreef, Fazendadreef) Aanvraag : Mitros / Rutges BV Ontwerp : Franso Architecten Bij afwezigheid van architect Franso licht ontwikkelaar Rutges het plan toe. Vechtzoom en Gagelzoom zijn gebieden in Overvecht-Noord, bestaande uit ensembles van middelhoge woonblokken. De renovatie ervan is gestoeld op het beeldkwaliteitplan van de afdeling Stedenbouw en heeft als uitgangspunten: Respect voor de bestaande stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit Behoud van bestaande ensembles Zorgvuldige overgangen tussen renovatieproject en omgeving Realiseren van vernieuwing en verrijking, met als doel vermindering van de sociale problematiek en verbetering van het imago van Overvecht. De te renoveren 15 woonblokken in de Vechtzoom vormen een lint rond het deels vernieuwde winkelcentrum de Klop. Deze centrumbebouwing is opgetrokken in donkergrijsbruin metselwerk. Het geel gemêleerde lint van woonblokken benadrukt de lanenstructuur rondom. Enkele blokken rond het centrum worden in de donkergrijsbruine baksteen gerenoveerd. De drie renovatieblokken in de Gagel worden in gele steen uitgevoerd. Van vrijwel alle kopgevels wordt de bovenbouw voorzien van een witte, geglazuurde baksteen. Van de kopgevels in de Vechtzoom, die in het zicht van de invalswegen liggen, wordt een deel van de bestaande vensters tot erkers uitgebouwd, het aantal is afhankelijk van het stedenbouwkundige belang van de locatie. De horizontale gevelbelijning van de blokken is gehandhaafd en de raamindeling ongewijzigd gebleven. Het onderscheid tussen plint en bovenbouw is versterkt door het afwijkende metselwerk in de kopgevels, sterker geprononceerde penanten en de toevoeging van rollagen. Trappenhuizen zijn luchtiger en lichter gemaakt door het metselwerk in de borstweringen te vervangen door gekleurd glas. De betonnen balkonborstweringen in de Vechtzoom zijn met een metalen hekwerk verhoogd, de spijlenhekwerken op de balkons in de Gagel vervangen door balustrades van geperforeerd staal. Het beeldkwaliteitplan getuigt van een zeer zorgvuldige gebiedsanalyse met oog voor de waarde van de huidige stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit. Het plan biedt aangrijpingspunten voor nieuw elan in Overvecht. Die lovenswaardige ambitie herkent de commissie nog onvoldoende in dit renovatieplan. In de uitwerking wordt vooral de gelaagdheid van de bestaande architectuur gemist, waarmee kwaliteitsaspecten verloren gaan: De overgang van plint naar bovenbouw en het gevelraster zijn in de huidige situatie herkenbaar in een subtiel samenspel van verschillende kleuren metselwerk. Dit heeft plaatsgemaakt voor een eenduidige kleurstelling met hardere overgangen. De commissie ervaart deze vervlakking ten koste van de bestaande gelaagdheid als verarming. De Overvechtse architectuur kenmerkt zich door alzijdigheid. Deze wordt in de plannen doorbroken door de verbijzondering van kopgevels, die bovendien ook hier ten koste gaat van de bestaande subtiele gelaagdheid van deze gevels. Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 20 juli 2010 2
Met de toegevoegde glazen panelen in de trappenhuizen wordt verticaliteit geïntroduceerd die de bestaande horizontale gevelbelijning doorbreekt en de oorspronkelijke aanpak van een raster met invulling minder herkenbaar maakt. Materialisering en detaillering van de balkons verdient nadere studie en meer subtiliteit, waarbij aansluiting moet worden gezocht bij de oorspronkelijke architectuur en uitstraling. De commissie ziet aanpassing van de plannen tegemoet, waarbij de ambities uit het beeldkwaliteitplan worden waargemaakt. D2 Gruttersdijk 18 en 20 (B) Bouwaanvraag voor het bouwen van twee woongebouwen met een gedeeltelijk ondergrondse stallingsgarage Aanvraag : Ontwikkelingsmaatschappij Gruttersdijk Ontwerp : Faktor 10 (Zie notulen 0112 2009 en 02/-3 en 11/05 2010) Bij afwezigheid van architect Grenz geeft projectleider Bohm (Ontwikkelingsmaatschappij Gruttersdijk) een toelichting. Mede op advies van de commissie is het ontwerp herzien. In de gevelarchitectuur is het voorhuis nu meer als twee-eenheid benaderd. In plaats van een gevelbekleding met keramische tegels bestaat deze gevel nu uit metselwerk in één kleur baksteen, in combinatie met zinken gevelbekleding op de verdiepingen van één van de twee panden. De gebogen zinken kap van het 'achterhuis' in het binnengebied is aangepast, waardoor de dakuitstraling is versterkt. De gevels zijn gematerialiseerd in wit stucwerk, de balkons van staal. De nieuwe positionering laat een groot deel van het perceel vrij voor gebruik als buitenruimte. Mede gelet op de wensen van de commissie, is een nieuwe principe-indeling gemaakt in privé- en gemeenschappelijke buitenruimte, waarvoor in een later stadium een inrichtingsplan zal worden getoond. Het plan is sterk verbeterd; de heroverwegingen hebben geleid tot een evenwichtig en vanzelfsprekend plan. De straatgevel straalt de gewenste rust uit en de kap van het achterhuis hoewel opvallend van vorm kadert de daarin opgenomen functies (zoals dakkapellen en loggia's) op een goede wijze in. Het plan voldoet aan redelijke eisen van welstand en de commissie adviseert hierover positief. Ten onrechte wordt verondersteld dat de commissie zou hebben aangedrongen op de voorliggende combinatie van privé- en collectieve ruimte. Gelet op het feit dat iedere woning over eigen buitenruimte beschikt, adviseert de commissie het gehele achterterrein als gemeenschappelijke ruimte in te vullen, waardoor ook een vanzelfsprekender aansluiting op het toegangspad mogelijk is. Het inrichtingsplan van de tuinarchitect wordt afgewacht. D3 (O) Opaalweg Principeaanvraag voor een woongebouw met circa 47 appartementen Het plan is in overleg met de afdeling Stedenbouw van de agenda afgevoerd. D4 Kleine Singel 33/33 bis BV21004515 (R) Bouwaanvraag voor het vergroten van de eerste verdieping, het bouwen van een tweede verdieping en een tuinkamer met dakterras ten behoeve van een kantoor en bovenwoning Ontwerp : Rolf Reichardt Architect Architect Reichardt geeft een toelichting. Op de hoek met de steeg naar de nieuwbouw in het achtergebied ligt een tweelaags kantoorpand uit de tachtiger jaren van de vorige eeuw met een dakopbouw voorzien van dakschilden. Voorgesteld wordt deze dakopbouw te vervangen door een in hout gedachte orthogonale variant ten behoeve van een woonhuis. Bestaande op- en aanbouwen worden verwijderd, zodat er een eenduidig gemetseld blok van twee lagen ontstaat. Met het oog op verschillen in kleur en kwaliteit van het metselwerk wordt dit volume gekeimd in een donkergrijze tint. Door vergrijzing krijgt de houten opbouw een aan het metselwerk verwante tint. Verduurzaamd populierenhout wordt in verticale delen verwerkt. In beide kopgevels worden ter plaatse van de glazen schuifpuien houten lamellen met variërende tussenruimten voorzien, in de voorgevel gemonteerd in een beweegbaar frame. Het voorste deel van de zijgevel is benaderd als wachtgevel, voor een toekomstig in de gevelwand van de Kleine Singel op te nemen poortgebouw. In de zijgevel zijn kleine openingen opgenomen, evenals de toegang naar de woonruimte en de garage. Beglazing wordt vlak in de gemetselde gevel geplaatst, op de verdieping vallen de kozijnen weg achter de houten gevel. Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 20 juli 2010 3
D5 (O) Qua compositie, materialisatie en detaillering voldoet het plan aan redelijke eisen van welstand en de commissie adviseert hierover positief. Zij ziet wel mogelijkheden voor een verdere aanscherping van het ontwerp. De abstractie is verder op te voeren door in de voorgevel het onderscheid tussen de frames met de houten lamellen en de doorgetrokken zijmuren op te heffen. Mede gelet op de leefbaarheid in de steeg zou in de zijgevel een enkele grotere raamopening kunnen worden opgenomen. Monicahof Voorlopig ontwerp voor de bouw van zes appartementen en twee bedrijfsruimten Aanvraag : De heer L. Visch Ontwerp : Studio Ramin Visch (Zie notulen 16/12 2008) De commissie heeft eerder positief gereageerd op het ontwerp voor een appartementengebouw in de Monicahof. Na bezwaren uit de omgeving is besloten geen medewerking te verlenen aan de daarvoor vereiste bestemmingsplanwijziging. Daarop heeft architect Visch gestreefd naar een ontwerp dat past in het bestemmingsplan. Het nieuwe ontwerp combineert de gewenste autonomie en abstractie in dit groene binnenterrein met de bestemmingsplanvoorschriften (waaronder bebouwde oppervlakte, verplichte toevoeging van een kap, etc.). Het resultaat is een bakstenen monoliet met grote raamopeningen en een spitse kap, afgewerkt met weervaste cortenstalen banen. De commissie reageert positief op het ontwerp. Een zeer scherpe uitwerking, materialisatie en detaillering moeten de ambities waarmaken. De commissie wacht het bouwplan af. D6 Antoniedijk BV21004454 (R) Bouwaanvraag voor het verbouwen van een bedrijfspand tot vier atelierwoningen Aanvraag : SWK Kunsthuisvesting Ontwerp : Architecten Van Mourik De loods ligt in een woonbuurt, waar recent nieuwbouw is toegevoegd op geringe afstand van de schuur. Voorgesteld wordt deze in vier units te splitsen. In de benodigde daglichttoetreding wordt voorzien door kunststof koepels in het pannendak. De afdeling Stedenbouw heeft twijfels geuit over de positionering van de atelierwoningen; deze oriënteren zich niet op het nieuwe plein aan de noordzijde. De commissie is van oordeel dat het bouwplan niet voldoet aan redelijke eisen van welstand en adviseert hierover negatief. Het plan ontkent de kwaliteit en karakteristiek van het bestaande monumentale gebouw. Het gave dak wordt zeer aangetast door een ogenschijnlijk willekeurig geplaatste serie oneigenlijke lichtkoepels. Ook plaats en vorm van de toegevoegde gevelopeningen vloeien niet logisch voort uit typologie en architectuur, ze vertroebelen de leesbaarheid van de schuur als eenheid. De positionering aan het plein zou juist aanleiding moeten zijn de daaraan gelegen gevel een uitnodigende uitstraling te geven. De commissie adviseert een grondige analyse te maken van gebouw en situatie als basis voor een ingreep. Afgezien van welstandelijke overwegingen, heeft de commissie bedenkingen bij de woonkwaliteit van deze minimale atelierwoningen. E Nagekomen plannen E1 M.P. Lindostraat 4 BV21002467 (O) Bouwaanvraag fase 1 voor het verbouwen van een schoolgebouw tot negen woningen en een ruimte voor Chinese vechtkunst Aanvraag : Sint Dominicus bv Ontwerp : Revier architectuur Afdeling Stedenbouw Het plan maakt deel uit van een grotere ontwikkeling waarbij nieuwbouw zal worden toegevoegd aan het schoolgebouw. Aan de noordzijde blijft een deel onbebouwd ten behoeve van een collectieve ruimte voor de buurt. Hierdoor zal de achterzijde van het schoolgebouw goed zichtbaar blijven vanuit de openbare ruimte. Het advies is om uitsluitend mee te werken aan een gewijzigd bouwplan met ondergeschikte toevoegingen aan de kap. Door aantal en maat verdwijnt de ondergeschiktheid en domineren de uitbouwen het dakvlak. De kap vormt een essentieel Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 20 juli 2010 4
onderdeel van de hoofdopzet van het pand. Door de uitbouwen wordt deze opzet aangetast en wordt het beeld van de openbare ruimte negatief beïnvloed. De commissie deelt de mening van de afdeling Stedenbouw. Zowel wat betreft de impact op de omgeving als op de architectuur zijn de uitbouwvolumes zeer ongewenst. De architectuur wordt mede bepaald door het grote dakvlak, dat gerespecteerd dient te worden. In een begeleidend schrijven wordt aangegeven dat bij de verbouw van de voormalige ROC-school zoveel mogelijk wordt getracht het authentieke karakter van de locatie te behouden, de woningen zoveel mogelijk in te passen in de bestaande constructie en de originele details terug te brengen. Door de ingrepen in het achterdakvlak wordt de zoektocht naar andere zorgvuldige ingrepen teniet gedaan. Gezien de zichtbaarheid verdient de achterzijde eenzelfde zorgvuldige aanpak als de voorzijde. In deze vorm voldoet het plan niet aan redelijke eisen van welstand, de commissie adviseert hierover negatief. Bij een aangepast plan is de commissie ook benieuwd naar de consequenties voor het interieur. E2 Furkaplateau 15 (O) Voorlopig ontwerp gevelrenovatie Aanvraag : De heer Geurts Ontwerp : WAM Architecten (zie notulen 27/04 2010) De architecten Van Winden en Huetink geven een toelichting. Nader onderzoek naar de staat van het metselwerk heeft uitgewezen dat de beschadigingen het gevolg zijn van inwatering en bevriezing. Dit proces is bij een baksteen van deze samenstelling en kwaliteit niet te voorkomen en zal zich voortzetten als er geen beschermende maatregelen worden genomen. De voorgestelde coating wordt afdoende geacht en extra beschermingsmaatregelen moeten inwatering op kwetsbare plekken voorkomen. De leverancier garandeert deze toepassing voor een periode van tien jaar. Aan de hand van een kleurstudie is gekozen voor een gebroken witte coating passend bij de bebouwing in de omgeving. Deze tint wordt gecombineerd met grijze horizontale borstweringen op de begane grond en blauwe kozijnen met antracietkleurige bewegende delen. De commissie accepteert de noodzaak van het aanbrengen van een coating. Een kleurwijziging ten opzichte van de bestaande situatie is in stedenbouwkundig opzicht mogelijk. De commissie constateert echter dat deze kleurwijziging ten koste gaat van het raffinement in de bestaande opbouw van het pand: basement, horizontale verdiepingen, de bindende elementen als de opvallende lateien en dakrand en een afwijkende dakopbouw lijken bijeen te worden gehouden door verticale banden van maaiveld tot in het dak. Die gelaagdheid zal ook in een nieuwe kleurstelling tot uiting moeten komen. De commissie wacht de doorwerking af. E3 Groeneweg 50 54c BV21003731 (Ont) Bouwaanvraag voor eenennegentig (gestapelde) woningen, winkels een jongerencentrum en eenparkeerdek met bijbehorende voorzieningen Aanvraag : MultiVastgoed Ontwerp : Architecten Van Mourik (zie notulen 06/10 en 15/12 2009,16/03 en 13/04 2010) In het verleden is diverse keren het voorontwerp voor het Groenewegmiddenterrein in de commissie besproken. De ingediende bouwaanvraag betreft een deel van de totale opgave voor dit gebied. De commissie constateert dat de geuite kritiek op de plannen in eerdere ontwerpfases helaas overeind blijft. In de laatste bijeenkomst is geconcludeerd dat de opzet met de grootschalige blokken in een sobere architectuur mogelijk is mits zeer verfijnd uitgewerkt, om een rijke eenvoud en een aantrekkelijk totaalbeeld te bereiken. Dit totaalbeeld is nagenoeg onbeoordeelbaar vanwege het ontbreken van de overige bebouwing in dit plan, als ook de inrichting van de openbare ruimte. Wel kan worden geconstateerd dat de vereiste ambitie in de doorwerking van het voorliggende plandeel ontbreekt, de bijgeleverde bouwkundige detaillering overtuigt niet. De bouwaanvraag voldoet niet aan redelijke eisen van welstand en de commissie adviseert hierover negatief. E4 Loeff Berchmakerstraat 17-17bis BV21004026 (B) Bouwaanvraag voor het veranderen van kozijninvulling van een winkel met bovenwoning Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 20 juli 2010 5
Ontwerp : onbekend Een winkelpand met bovenwoning en een poort naar een achterbelending wordt voorzien van nieuwe kozijnen op de begane grond en bloemkozijnen op de verdieping. Daarnaast wordt de dakkapel aangepast. De tekeningen van de bestaande toestand geven een onjuist beeld van de werkelijkheid; het betreft de metselwerkpenanten op de begane grond, alsmede de maatvoering, verhoudingen en invulling van gevel en kozijnen. Daarnaast ontbreekt het aan relevante detaillering. De aard van de ingrepen is denkbaar, maar het voorgestelde is niet gebaseerd op de feitelijke toestand en schept daarbij, met name op de begane grond, een onevenwichtig en onsamenhangend gevelbeeld, dat niet voldoet aan de criteria bij het beleidsniveau behoud. Het voorgaande leidt tot een negatief advies, de aanvraag voldoet niet aan redelijke eisen van welstand. E5 St.-Ludgerusstraat 56 BV21004458 (O) Bouwaanvraag voor het vergroten van een woning en het veranderen in drie woningen Aanvraag : T.C. Chen Ontwerp : Weerstand In de aanvraag worden aan de voor- en achterzijde dakkapellen voorgesteld met een borstwering. In de welstandscriteria voor dakkapellen wordt gesteld dat dakkapellen niet voorzien mogen worden van een borstwering omdat dit ten koste gaat van de ondergeschiktheid van het bouwwerk in het dakvlak. Door een borstwering worden de dakkapellen qua maatvoering en vormgeving te dominant. Over de aanvraag wordt negatief geadviseerd, tenzij de dakkapellen worden vormgegeven conform de sneltoetscriteria in de welstandsnota. F G Overige plannen De plannen, genoemd in de lijst d.d. 15 juli 2010, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open : Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect : Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud : Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Stimulans: Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing zijn de aanvragen getoetst aan de sneltoetscriteria, dan wel aan de criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijst is ter inzage op het secretariaat. Reclames Geen. H Rondvraag en sluiting. De volgende commissievergadering vindt plaats op 17 augustus 2010. De voorzitter De secretaris T. Frantzen M. van der Wiel Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 20 juli 2010 6