Krachtige kennisbronnen Symposium > dinsdag 2 april 2019
Opening KRACHTIGE KENNISBRONNEN De Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking ontwikkelt en deelt kennis over mensen met een verstandelijke beperking en de vragen die zijzelf, hun naasten en professionals hebben. Het doel? Betere zorg en ondersteuning voor mensen met een verstandelijke beperking om daarmee hun plek in de samenleving te versterken. Dat doen we samen met onderzoekers, mensen uit de zorg én mensen met een beperking en hun naasten, vertelt Petri Embregts. We putten bij alles wat we doen uit drie krachtige kennisbronnen: wetenschappelijke kennis, professionele kennis en ervaringskennis. We vullen elkaar aan en inspireren elkaar, op basis van gelijkwaardigheid. Co-onderzoeker en ervaringsdeskundige Mireille de Beer verwoordde het mooi. Ze zei: het is eigenlijk bouwen en vertrouwen. Aan haar hebben we dus de titel van het symposium te danken. Drie krachtige kennisbronnen Embregts vervolgt: Op de universiteit zijn we gericht op objectieve, wetenschappelijke kennis. Op evidence based knowledge. Een geordend weten over de werkelijkheid, als bron voor ontwikkeling en kwaliteitsverbetering. Maar met alleen wetenschappelijke kennis komen we er in de praktijk niet. Einstein zei het al: De enige bron van kennis is ervaring. Allereerst moeten we ervoor zorgen dat die wetenschappelijke kennis in de praktijk kan landen. Dat gaat niet vanzelf. En áls dat lukt, zien we dat er allerlei persoonlijke, culturele en situationele factoren zijn die meespelen én weer nieuwe kennis opleveren. Want: ieder mens, iedere relatie en elke 2
organisatie zijn uniek. Wetenschappelijke kennis als halffabrikaat Wetenschappelijke kennis is in mijn ogen een halffabrikaat, dat we alleen in co-creatie en in de praktijk betekenis kunnen geven, vertelt Embregts. Vertaling naar de praktijk en kennisdeling doen we dus ook niet achteraf, maar in alle fases van het onderzoek in verbinding met alle kennisbronnen. We lopen daarbij samen op. Zo weten we ook zeker dat we onderzoek doen naar thema s die relevant zijn, van betekenis zijn. In de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking werken we aan evidencebased practice: een co-creatie van wetenschappelijke kennis, de praktijkkennis van professionals en de ervaringskennis van mensen met een beperking en hun naasten. Op basis van bouwen en vertrouwen. Daar gaan we vandaag mooie voorbeelden van zien. 'De enige bron van kennis is ervaring' Verborgen praktijkkennis bij professionals In tegenstelling tot de wetenschappelijke kennis van onderzoekers, is de praktijkkennis van professionals vaak verborgen. Toch is die praktijkkennis van onschatbare waarde. Als zorgprofessional ben je vooral een doener, die elke dag voor nieuwe uitdagingen wordt gesteld, vertelt Embregts. Daarbij maak je gebruik van je kennis en ervaringen, die met de dag groeien. En tegelijkertijd ontwikkel je je intuïtie. Je weet of voelt aan wat wel en niet werkt bij een cliënt. Vanuit de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking zetten we ons in om die verborgen kennis boven tafel te krijgen en te toetsen. Waarom doe je wat je doet? Wat werkt wel en wat niet? En hoe kunnen anderen dat herhalen of ervan leren? Een andere manier om de kennis van professionals te benutten is de inzet van sciencepractitioners. Science-practitioners werken deels in de praktijk en deels in het wetenschappelijk onderzoek. Voordeel is dat zij de taal van de praktijk spreken, de dynamiek begrijpen en zelf data kunnen verzamelen. Tegelijkertijd spelen zij een belangrijke rol in kennisdeling binnen hun eigen organisatie. De ervaringskennis van cliënten en hun naasten 3
Embregts vervolgt: In de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking werken we ook graag samen met mensen met een verstandelijke beperking en zetten we hun ervaringsdeskundigheid op verschillende manieren in. Ervaringsdeskundige ben je niet zomaar. Dat moet je leren. Dat betekent: nadenken over je eigen ervaringen, over wat je van iets vindt, vragen durven stellen, en uiteindelijk jouw ervaringskennis inzetten voor anderen. En we doen meer. Sinds kort hebben we twee co-onderzoekers met een verstandelijke beperking in dienst. Zij kunnen als geen ander meedenken over de relevantie van onderzoeksvragen, tijdens interviews afstemmen op respondenten en reflecteren op de betekenis van onderzoeksresultaten. Wij krijgen van co-onderzoekers informatie die we zelf nooit kunnen bedenken. Een gelijkwaardige samenwerking die complementair is. Tijd en rust Samenwerkingsrelaties tussen mensen met en zonder een beperking vragen bijzondere aandacht, vertrouwen en inzet van beide partijen. Embregts: Het is belangrijk vanuit tijd en rust in elkaar te investeren. Om kennis te maken, en om respectvol en eerlijk te communiceren. Dat vraagt om tijd en rust. En dat zijn we niet meer gewend in onze snelle samenleving. Maar het levert ontzettend veel op voor alle partijen. 'Wetenschappelijke kennis in co-creatie en in de praktijk betekenis geven.' Samenwerking met andere organisaties De afgelopen jaren zijn er vanuit de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking structurele, duurzame samenwerkingsrelaties opgebouwd met 14 zorgorganisaties, de landelijke belangenvereniging LFB voor mensen met een verstandelijke beperking en de universiteit. Embregts: Samen ontwikkelen en delen we nieuwe kennis, zodat die nieuwe kennis ook een plek krijgt in de zorg en in het onderwijs. We zien steeds meer aandacht voor praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek om de kwaliteit van zorg aan mensen met een verstandelijke beperking te verbeteren. Daarom werken we als Academische Werkplaats sinds kort ook samen in een associatie met andere Academische Werkplaatsen Verstandelijke Beperkingen. Ook in die associatie leren we van en met elkaar. Kennis kent geen concurrentie kennis is van iedereen. Mooie stappen 4
Embregts besluit: Dit is het vijfde symposium dat we organiseren. En elke keer komen er meer mensen. Daar ben ik ontzettend trots op. Net als op het fantastische team waarmee ik mag samenwerken. Ik ben heel benieuwd waar we over twee jaar samen staan. En ik hoop dat we ook vandaag met al onze kennis en ervaring in gezamenlijkheid mooie stappen zetten naar een samenleving waarin iedereen zich thuisvoelt en gelukkig kan zijn. Prof. dr. Petri Embregts is bijzonder hoogleraar op de leerstoel Mensen met een verstandelijke beperking: Psychopathologie en behandeling en geeft leiding aan de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking (Departement Tranzo) aan Tilburg University. 5
Lezing Ervaringskennis IK KAN HET DUS MOOI WÉL Gijs Wanders en zijn vrouw adopteerden hun dochter Vera uit Brazilië. Na een paar jaar bleek dat Vera een verstandelijke beperking had. Volgens de specialisten zou ze het niveau van een zesjarige nooit overstijgen en zelfs geen geweten ontwikkelen. Vera en haar ouders laten zich niet uit het veld slaan en richten zich vooral op wat Vera allemaal wél kan. Tegenwoordig woont ze op zichzelf, heeft ze een baan en reist ze zelfstandig. Mensen die zeggen dat ik iets niet kan, hebben pech: ik kan het dus mooi wél. Een inspirerend verhaal over geloven in eigen kracht. Ik voel me Nederlands en Braziliaans, maar als het WK is, ben ik wel voor Brazilië, zegt Vera, bij een foto van het Jezus-beeld uit Rio de Janeiro. Samen sterker Gijs Wanders: Als je kind een verstandelijke beperking heeft, is het vaak zoeken, bijstellen en bijsturen. Balanceren tussen vasthouden en loslaten. Kijken naar wat wél kan. We hebben daar in ons gezin altijd open en eerlijk met elkaar over gepraat, samen met Vera en onze andere dochter Anouk. En daardoor zijn we sterk geworden, samen. Alle moeilijkheden of problemen, leveren ook iets positiefs op. Zonnetje Op school was het moeilijk voor Vera. Het was daar te onrustig. Toen ze haar eerste baan kreeg, veranderde ze totaal. Ze werd heel sociaal ook naar ons. Ze werd een van de medewerkers in het bedrijf en kon zich optrekken aan anderen en ze werd door haar collega s op handen gedragen. Ze kwam altijd 6
vrolijk op het werk en was geen dag ziek. Vera was daar het zonnetje in huis. Als je kind een verstandelijke beperking heeft, is het vaak zoeken, bijstellen en bijsturen. Balanceren tussen vasthouden en loslaten. Kijken naar wat wél kan. Zelfstandig wonen Zelfstandig wonen wilde Vera heel graag. Ze kreeg een appartement, waar mensen met en zonder beperking naast elkaar woonden. Een prachtig idee, een inclusieve samenleving, maar het loopt niet altijd zoals je verwacht. Begeleiding was niet altijd aanwezig en het lukte Vera niet om alles alleen op te lossen. Als ouder probeer je los te laten, maar je probeert ook risico s uit te sluiten en je kind weerbaar te maken. Nu heeft ze een eigen appartementje gevonden, dat veel beter is. Vera: Ik doe ook mijn eigen bankzaken: één pasje voor de boodschappen, en één pasje voor leuke dingen. Mijn begeleidster komt twee keer per week langs en helpt me met dingen. Tumor Vera kreeg een tumor in haar alvleesklier. Goedaardig, maar toch. Gijs heeft vervolgens aan de arts gevraagd of hij het gesprek mét Vera wilde voeren en niet over Vera. Ze hebben toen meer tijd vrijgemaakt voor het consult van Vera; ze mocht alle vragen stellen die ze had. Hierdoor ging ze met een goed gevoel de operatie in en herstelde ze sneller dan verwacht. Gijs: Iemand serieus nemen, daar gaat het om. Dat zit m kleine dingen. Bijvoorbeeld gewoon met haar praten, zonder verkleinwoordjes. Ze is een volwassen vrouw. Ik geef niet snel op. Want met een beetje hulp, kan ik heel veel. Vierdaagse Na de operatie was het advies dat Vera gezonder moest gaan leven. In 2015 liep ze mee met de Nijmeegse Vierdaagse. Dit jaar doet ze dat voor de vierde keer. Het tekent haar wilskracht. Ik geef niet snel op. Want met een beetje 7
hulp, kan ik heel veel. En als het na een paar keer proberen echt niet lukt zoals autorijden dan laat ik het gewoon. Gijs: Het leuke van het wandelen is dat je veel met elkaar praat. Door te wandelen in de natuur kun je je gevoelens omzetten in woorden, wat anders soms moeilijk is. Vera begint te praten als we thuis vertrekken, en ze stopt met praten als we weer thuis zijn. Maar dat geldt ook voor Gijs, zoals Vera zegt: Nou, jij ook hoor! Tips Aan het eind van de presentatie van Gijs en Vera vroeg iemand uit de zaal of Vera nog tips had voor zorgprofessionals die werken met mensen met een beperking. Vera noemt er een aantal: Gebruik humor Betrek de familie erbij Luister goed naar wat mensen met een beperking willen Praat gewoon met ons en gebruik geen verkleinwoordjes! 8
Makkelijk lees samenvatting VERSLAG VAN DE DAG Op 2 april organiseerde de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking (Tranzo, Tilburg University) een symposium. De titel van het symposium was Krachtige kennisbronnen: verbinding door bouwen en vertrouwen. Met kennisbronnen wordt bedoeld dat verschillende groepen mensen belangrijke kennis hebben; mensen met een beperking en hun verwanten (ervaringskennis), professionals (professionele kennis) en onderzoekers (wetenschappelijke kennis). Dit zijn krachtige kennisbronnen, die alle drie even belangrijk zijn. Het was een drukbezocht symposium met bijna 500 bezoekers. Petri Embregts gaf een lezing voor een volle zaal. Ze vertelde hoe belangrijk het is dat de verschillende kennisbronnen samenwerken om de zorg aan mensen met een beperking te verbeteren Daarna waren er korte presentaties. Deze presentaties gingen over de verschillende kennisbronnen. Gijs en Vera Wanders vertelden over ervaringskennis. Marc van der Meer vertelde over professionele kennis. En Cees Hertogh gaf een presentatie over wettenschappelijke kennis. Hierna konden alle deelnemers kiezen voor een workshop: Workshop ervaringskennis De workshop ervaringskennis startte met een lezing van Gijs en Vera Wanders. Zij vertelden wat ze in hun leven samen hebben meegemaakt en hoe de omgeving reageerde op de beperking van Vera. Dat dit soms moeilijke momenten opleverde, maar dat Vera en Gijs samen proberen om positief te 9
blijven. Ze kijken naar wat wel kan, in plaats van wat niet kan. Daarna werd uitgelegd welke verschillende onderdelen van ervaringsdeskundigheid er zijn. Er zijn drie onderdelen: bewust worden van je ervaringen, delen van je ervaringen inzetten van je ervaringen. Bij elk onderdeel werd een oefening gedaan. De deelnemers deelden met elkaar welke ervaringskennis ze zelf hebben en hoe ze dit inzetten. Ze deelden ook hoe er in de toekomst nog meer met ervaringskennis gedaan kan worden. Workshop professionele kennis Het middagprogramma over professionele kennis, ging over de kennis die medewerkers in de zorg zelf hebben. Elke medewerker heeft andere kennis. Het is fijn als we deze kennis met elkaar kunnen delen. Samen hebben we besproken op welke manieren medewerkers kennis van zichzelf of van hun collega s kunnen ontdekken. Workshop wetenschappelijke kennis In de workshop wetenschappelijke kennis ging het over kwalitatief onderzoek. Dat is onderzoek waarmee je iets beter wilt leren begrijpen. Dat kan bijvoorbeeld door het observeren van mensen of door het houden van interviews. Het is belangrijk dat een onderzoeker controleert of hij goed begrepen heeft wat hij heeft gezien of gehoord. Dat hebben we samen geoefend. 10
Lezing > Professionele kennis OPHALEN, BETEKENIS GEVEN EN DELEN Hoe spelen we slim in op veranderingen in de zorg? Wat betekent dat voor de duurzame inzetbaarheid van professionals en voor onderwijsontwikkelingen in het mbo? Met andere woorden: hoe kunnen we begeleiders in de zorg, maar ook toekomstige beroepskrachten (studenten) en docenten stimuleren en ondersteunen om nieuwe kennis tot zich te nemen? Marc van der Meer begon zijn lezing met een filmpje van Alma Harris uit Swansea, die zeer lovend is over het Nederlandse onderwijssysteem. Een goed bewaard geheim, aldus Harris. Ze geeft aan dat ons huidige onderwijs zich moet richten op: kritisch denken, compassie tonen, samenwerken, communiceren, creatief zijn en empathie tonen. Want dát zijn vaardigheden die nodig zijn in deze 21e eeuw. En met ons internationaal goed aangeschreven (hoger)beroepsonderwijs, zou dat moeten lukken. Maar hoe dan? Nieuwe zorgvragen vragen om nieuwe kennis. Zowel van beroepskrachten in de praktijk, als van studenten op het mbo. Gelukkig hoeven we niet bij nul te beginnen. In de praktijk werken heel veel professionals die stuk voor stuk relevante kennis bezitten. Die kennis is echter vaak verborgen en heel divers. Uitdaging is om die kennis boven tafel te krijgen, te delen, in te zetten én uit te breiden. 11
In de praktijk werken heel veel professionals die stuk voor stuk relevante kennis bezitten. Professionele kennis gaat verder dan boekenwijsheid. Met professionele kennis bedoelen we de kennis, vaardigheden en attitude die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van een beroep. Dat kunnen dus allerlei beroepen zijn. In de gehandicaptenzorg hebben we het dus niet alleen over begeleiders, maar ook over tal van andere beroepen zoals managers, beleidsmakers, opleiders en behandelaren. Iedereen bezit vanuit zijn eigen expertise (andere) professionele kennis. Als we de waarde van professionele kennis willen erkennen, dan is het van belang dat er bewustwording ontstaat van het bestaan en de waarde van (veelal impliciete) professionele kennis, ongeacht de rol die de professional heeft in de organisatie, aldus Marc van der Meer. Als we kunnen vertellen wat we weten, dan is dat waardevol omdat je zo je kennis kan delen met anderen. In het interactieve middaggedeelte wordt hier uitgebreid bij stilgestaan. De deelnemers zullen met elkaar na denken over manieren om kennis op te halen, in te zetten en te delen. Prof. dr. Marc van der Meer is bijzonder hoogleraar onderwijsarbeidsmarkt bij ReflecT (Tilburg University) en het Centrum Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel. 12
Lezing > wetenschappelijke kennis DE ZEGGINGSKRACHT VAN KWALITATIEF ONDERZOEK In zijn lezing De zeggingskracht van kwalitatief onderzoek breekt Cees Hertogh een lans voor kwalitatief onderzoek. Kwalitatief onderzoek is zowel in de ouderen- als in de gehandicaptenzorg noodzakelijk om mensen een stem te geven. Dat kan alleen als de onderzoeker interpreteert: hun gedrag leest. En juist dat interpreteren moet zo zuiver mogelijk gebeuren én getoetst worden. Na een uiteenzetting over de verschillen tussen kwantitatief (getal en maat) en kwalitatief (gericht op begrip) onderzoek, vertelde Hertogh over zijn etnografisch onderzoek in de ouderenzorg. In deze participerende observatie heeft hij zijn witte doktersjas thuisgelaten en acht maanden incognito meegewerkt in de ouderenzorg. 13
Monopoly-geld Tijdens zijn lezing besprak Hertogh zijn veldaantekeningen, aan de hand van sprekende en soms schrijnende voorbeelden. Zoals de dementerende mevrouw Van den Berg. Om haar een gevoel van eigenwaarde en regie te geven, stopten haar verzorgers Monopoly-geld in haar portemonnee. Daarmee kon mevrouw Van den Berg koffie kopen van de voedingsassistente. In het licht van belevingsgerichte zorg is deze keuze goed te verdedigen. Maar het zorgde in het team voor morele dilemma s; werd mevrouw Van den Berg zo niet om de tuin geleid, en kan dat eigenlijk wel? Het onderstreept het belang van interpretatie. Van de situatie en zorgvraag van mevrouw Van den Berg, maar ook van de rol van de zorgverlener. Kan mijn dochter me komen halen? Of het verhaal van mevrouw Hendriks, dat zorgde voor een schisma tussen de adviezen van de psycholoog en het team. Mevrouw Hendriks vroeg elke dag of haar dochter haar kon komen halen, want ze wilde naar huis. Wat doe je dan? Hoe interpreteer je haar vraag? En wat is je reactie? Negeren? Afleiden? Doe je wat de psycholoog voorschrijft, of juist niet? Dergelijke dilemma s kunnen voor machteloosheid en handelingsverlegenheid zorgen. Daarom is het essentieel dat zorgverleners zich niet alleen bewust zijn van hun eigen interpretatie, maar ook van het feit dat er andere interpretaties mogelijk zijn en dat het altijd loont om iemand met je mee te laten kijken. 'Je kunt niet zonder interpretaties, maar je moet voorkomen dat je gaat vertekenen.' Observatieonderzoek In een observatieonderzoek doen wetenschappers in feite hetzelfde als de professionals in de praktijk. Ook wij interpreteren wat we zien en moeten daar kritisch op reflecteren met mede-onderzoekers en indien mogelijk respondenten. Een mooie parallel!, aldus Cees Hertogh. Prof. dr. Cees Hertogh werkt aan het Amsterdam UMC en geeft leiding aan het Universitair Netwerk Ouderenzorg. 14
15
Workshop > Ervaringskennis AAN DE SLAG MET ERVARINGSKENNIS Ervaringsdeskundig ben je niet zomaar. Allereerst moet je in staat zijn om je eigen ervaringen te benoemen er inzicht in hebben. Dit noemen we individuele ervaringskennis. Vervolgens is het belangrijk dat je ook inzicht hebt in de ervaringskennis van anderen. De derde en laatste stap is dat je je ervaringskennis kunt inzetten in contact met anderen. Als je dat kunt, ben je ervaringsdeskundig. In de workshop over Ervaringsdeskundigheid kregen de deelnemers in totaal vier verschillende werkvormen aangeboden om samen in gesprek te gaan over alle aspecten en het belang van ervaringsdeskundigheid. De workshops werden vormgegeven door een ervaringsdeskundige samen met een onderzoeker of coach. In de workshop stonden drie vragen centraal: Hoe bewust ben ik me van mijn ervaringen? Op welke manier kan ik mijn ervaringskennis delen? Hoe kan ik mijn ervaringskennis inzetten? Doorgeefvragen Ellis en Ineke werkten met doorgeefvragen. Deelnemers kregen een vel papier met daarop een aantal vragen over ervaringskennis. En in plaats van die meteen te beantwoorden, luidde de opdracht: schrijf de vraag op die deze vraag bij je oproept. Het leverde interessante inzichten en gesprekken op. 16
Doel van de opdracht is om te laten zien dat je in een korte tijd heel veel vragen kunt bedenken. Dit is dus te trainen. Ook ervaar je in deze oefening dat je een vraag niet meteen hoeft te beantwoorden. Een weder- of vervolgvraag stellen kan ook verhelderend werken. Wegstrepen? Ad en Wouter deden de wegstreepoefening. Deelnemers schreven op een vel papier vijf dingen op die ze heel belangrijk vinden in hun leven. Vervolgens gaven ze dat blad door aan de persoon naast hen. Deze persoon mocht dan naar eigen inzicht doorstrepen wat het minst belangrijk was. Het is heel vreemd om die strepen te zien. Dat iemand anders bepaalt wat wel of niet belangrijk is, aldus een van de deelnemers. Toch hebben veel mensen met een beperking hier dagelijks mee te maken. Ze hebben lang niet over alles eigen regie. Dankzij deze oefening ervaar je hoe dat voelt. Het vogelbekje Mireille en Kim deden de oefening met het vogelbekje. Het vogelbekje kenden de meeste deelnemers nog van vroeger. Het is een vouwspel waarmee verschillende vragen opgeroepen kunnen worden, gericht op het inzetten van ervaringskennis. Bijvoorbeeld: Waar denk je aan bij ervaringskennis? Wat heb je nodig om je ervaringen in te kunnen zetten? Hoe zetten we ervaringskennis op een gelijkwaardige manier in? Hoe ziet de toekomst met ervaringskennis eruit? Wat is de meerwaarde van ervaringskennis voor jou? Over deze vragen gingen de deelnemers met elkaar in gesprek. De meerwaarde van ervaringskennis werd duidelijk. En de deelnemers ontdekten dat iedereen ervaringskennis heeft en we dit meer zouden kunnen gebruiken. Het hart De vierde werkvorm was Het hart. Kim en Marloes vroegen de deelnemers voor hen belangrijke ervaringen op een hartvormig papier te schrijven. Dat papier werd vervolgens opgefrommeld, waarna deelnemers hun eigen ervaringen glad moesten strijken. Wat overbleef: een hart met kreukels. Een bijzondere ervaring, die laat zien dat iedereen ervaringen heeft en dat je ermee aan de slag kunt. Om ze te verwerken, te delen met anderen of er andere mee kan helpen. 17
18
Workshop > Professionele Kennis IEDEREEN BEZIT KENNIS! Iedereen bezit vanuit zijn eigen expertise (andere) professionele kennis. Wat zou je helpen om met een ander in gesprek te komen en hoe kun je kennis delen? Marc van der Meer kijkt tijdens de workshop op een laagdrempelige manier naar professionele kennis in de zorgpraktijk. Dit doet hij samen met Wietske van Oorsouw (AWVB), een enthousiast publiek, een interactieve sfeer, mindmaps, een digitale chatbox, online polls en een gooi-microfoon! Elk uniek persoon draagt kennis met zich mee. Zowel bewust als onbewust, vertelt Marc van der Meer. Dit kwam al uitgebreid aanbod tijdens zijn lezing in de ochtend. De uitdaging is om deze kennis boven tafel te krijgen, betekenis te geven en vervolgens te kijken hoe we deze kennis kunnen inzetten en delen met anderen. Daar gaan we tijdens de programmalijn Professionele Kennis mee aan de slag. Kennis ophalen In het eerste deel van het middagprogramma stonden deelnemers in duo s stil bij de vraag welke professionele kennis zij bezitten. Allerlei soorten kennis, vaardigheden en houdingsaspecten werden vervolgens in een mindmap gevisualiseerd en gekoppeld aan verschillende rollen in de organisatie. Daardoor werd duidelijk zichtbaar dat medewerkers in verschillende rollen allemaal eigen professionele kennis bezitten. Vervolgens dachten deelnemers na over concrete methodes om bij jezelf en collega s professionele kennis op te halen. Dit deden ze eerst in duo s en vervolgens met de zaal. Er kwamen heel veel ideeën los. Zoals een moreel 19
beraad, casusbesprekingen, brainwriting, elkaar beter leren kennen door te reageren op stellingen, samen een workshop of congres volgen, brainstormen terwijl je in beweging bent, een dagje uit buiten de eigen werkplek. De laatstgenoemde suggestie kwam vaker naar voren tijdens de workshop, een aanrader dus! Vervolgens werden enkele methodes beoordeeld. Deelnemers gaven antwoord op de vraag: hoe enthousiast word je van deze methode? Het enthousiasme van de groep werd weergegeven als de uitslag van een stemming. Kennis inzetten en delen Tot slot werd met elkaar nagedacht over manieren om de opgedane inzichten van de middag te gebruiken én te delen met anderen. Dit vroeg creativiteit van de deelnemers. Ook hier werd weer enthousiast meegedacht. Enkele voorbeelden om kennis in te zetten en te delen zijn: een experiment starten, post op intranet, een poster maken, post op sociale media, een eerste stap zetten en verslag doen in het teamoverleg. Ook het herhalen van de methoden in de eigen organisatie (in plaats van het delen van de uitkomsten zelf) werd als optie ingebracht. Opgedane kennis kun je dus op een creatieve wijze gebruiken en borgen, aldus Marc van der Meer. 20
Workshop > Wetenschappelijke Kennis INTERPRETEREN KUN JE LEREN In de interactieve workshop van de track Wetenschappelijke kennis oefenden de deelnemers onder leiding van Cees Hertogh en Elsbeth Taminiau (AWVB) met methodisch interpreteren van geschreven tekst. Deelnemers gingen in groepjes uiteen en markeerden in fragmenten van interviews wat er feitelijk geschreven stond en welke woorden of passages gevoelens opriepen en tot een eigen interpretatie leidden. Zij gingen vervolgens met elkaar in gesprek over hun eigen interpretatie, en kwamen soms tot verrassende verschillen. Aan de hand van een korte presentatie werd gedemonstreerd hoe je in onderzoek op een gestructureerde manier vorm kunt geven aan je eigen interpretatie. Om de betrouwbaarheid en validiteit van interpretatie te waarborgen, worden in onderzoek strategieën gebruikt zoals een member check (het checken van je interpretatie bij de respondent of collega onderzoeker), het bijhouden van een logboek, en het zoeken naar ontkrachtend bewijs In de workshop werd duidelijk dat deze strategieën ook in de professionele praktijk bruikbaar zijn, zoals het checken van je interpretatie van geobserveerd gedrag bij een collega en bij de persoon met een beperking zelf. 21
PLENAIRE TERUGKOPPELING Na de interactieve workshops in het middagprogramma kwamen alle deelnemers samen in de aula voor een korte plenaire terugkoppeling. Dagvoorzitter Lennart Booij vroeg drie verkenners naar wat hen het meest is bijgebleven uit de workshops, wat hun belangrijkste conclusies zijn en wat ze aan de zaal zouden willen meegeven. Petri Embregts reflecteerde daar vervolgens op, als afsluiter. Ellis Jongerius over de track ervaringskennis Wat is je het meest bijgebleven? Het verhaal van Vera en Gijs. Dat mensen die het niet altijd even makkelijk hebben, toch de kracht en positiviteit vinden om iets van het leven te maken. En daarbij ook nog eens anderen wakker kunnen schudden. Wat is je belangrijkste conclusie? Dat het heel belangrijk is om op een open manier met elkaar samen te werken. Hoe moeilijk dat soms ook is. Niet iedereen is even duidelijk, niet iedereen begrijpt alles. Maar als we naar elkaar proberen te luisteren, dan kunnen we in verbinding komen. Want we hebben iedereen nodig. Iedereen heeft zijn rol en iedereen telt. En wat wil je de zaal meegeven? Het zou fijn zijn als we elkaar beter kunnen begrijpen. Juist door de krachten te bundelen, kun je heel veel bereiken samen. Als ik mijn eigen ding blijf doen en in mijn rol blijf, kan ik echt iets toevoegen. Het heeft geen zin als ik op iemand anders stoel ga zitten en ga zeggen wat diegene zou moeten doen. Dat werkt niet. Soms is het ook moeilijk. Maar dat maakt niet uit, het mag ook 22
moeilijk zijn. Wat nu moeilijk is, kan later makkelijk worden. Marie de Laaf over de track professionele kennis Wat is je het meest bijgebleven? In de workshop kwam heel mooi naar voren hoeveel kennis we allemaal met ons meedragen. Het was bijna onuitputtelijk hoeveel kennis en ideeën deelnemers inbrachten via de chatfunctie en de gooi-microfoon. Zoveel ideeën die ons kunnen helpen om in gesprek te komen, kennis te bundelen en te delen! Wat is je belangrijkste conclusie? Iedereen heeft kennis! Ga met elkaar in gesprek en zoek die kennis op, dat kan heel verrassend zijn! En wat wil je de zaal meegeven? In ons werk hebben we allemaal onze rol. In de sessie kwamen heel veel typen kennis naar voren, maar toch was het een goed samenwerkend geheel. Samen hebben we een lijst opgesteld met kanalen en methodes om kennis te ontwikkelen, te delen en over te dragen in teams. Cathelijn Oudshoorn over de track wetenschappelijke kennis Wat is je het meest bijgebleven? In de workshop zijn we meegenomen in de toegevoegde waarde van kwalitatief onderzoek. En hoe je interpretaties en gevoelens op een professionele manier onderdeel maakt van je werk. Door ze ter discussie te stellen en anderen mee te laten kijken, bijvoorbeeld. Dat leverde bij de deelnemers inzichten op die we ook in onze zorgpraktijk kunnen gebruiken. Wat is je belangrijkste conclusie? Je hebt een waarneming van wat er gebeurt, en je hebt een eigen interpretatie. Sta er altijd voor open dat de eigen interpretatie ook te toetsen is. Blijf daarbij ook zoveel mogelijk in verbinding met de mensen om wie het gaat. En wat wil je de zaal meegeven? Dat is eigenlijk het thema van het symposium: co-creatie ontstaat in de verbinding, het samen bouwen aan vertrouwen. Petri Embregts perspectief Ik kijk terug op een dag met heel veel energie, betrokkenheid, dialoog en inspirerende gesprekken. Samen kunnen we aan een nieuwe fase beginnen. Ik begon mijn presentatie met de drie bollen van kennis ervaringskennis, professionele kennis en wetenschappelijke kennis die we proberen te verbinden. Om naar elkaar toe te groeien, is het belangrijk eerst te zien waar 23
de kracht van iedere kennisbron afzonderlijk ligt, wat het onderlinge verschil is en dus het complementaire kan zijn. Als we elkaars toegevoegde waarde gaan zien, kunnen de verschillende kennisbronnen naar elkaar toe groeien, tot één geïntegreerde kennisbron. Uiteindelijk streven we allemaal naar één werkelijkheid, waarin we ons ideaal proberen te realiseren: een samenleving waarin iedereen gelijk is en iedereen een plek heeft. Ik voel dat we hier vandaag weer stappen in hebben gezet. Dank jullie wel allemaal, het is fijn dit samen met jullie te mogen doen! 24
Prijsuitreiking ANTON DOŠEN SCRIPTIEPRIJS & JAN VAN DER KRUIS INNOVATIEPRIJS Het symposium werd afgesloten met de feestelijke uitreiking van de Anton Došen Scriptieprijs en de Jan van der Kruis Innovatieprijs. De Anton Došen Scriptieprijs De Anton Došen Scriptieprijs werd vandaag voor de vijfde keer uitgereikt. De prijs is vernoemd naar Anton Došen, een van de eersten in Nederland die de zorg voor de geestelijke gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking over het voetlicht bracht. De Anton Došen Scriptieprijs wordt uitgereikt aan een masteronderzoek bij mensen met een verstandelijke beperking met psychopathologie en/of gedragsproblemen. De genomineerden Een veilige haven. Een kwalitatief onderzoek naar de werkzaamheid van de collectieve voorzieningen Amarant Groep. Geschreven door Malou Deenen, onder begeleiding van Kristel Driessens en Jan Depauw van de Universiteit Antwerpen. Individuals with mild to borderline intellectual disability in a forensic addiction treatment centre: Prevalence, characteristics and differences in response to treatment. Geschreven door Ilse Luteijn, onder begeleiding van Robert Didden en Joanneke van der Nagel van de RU 25
Nijmegen. Straatwijzer: Online psycho-educatie over licht verstandelijke beperkingen en psychatrie. Geschreven door Mandy Spaltman, onder begeleiding van Esther Albers van de RU Nijmegen en Sammy Roording-Ragetlie, klinisch neuropsycholoog bij Karakter. Doorstromen naar onderwijs? Voorspellende kindfactoren van een onderwijsperspectief voor kinderen met een verstandelijke beperking. Geschreven door Karin Vredeveld, onder begeleiding van Jolanda Douma en Lex Wijnroks van Universiteit Utrecht. De winnaar: Ilse Luteijns scriptie over de behandeling van verslaving in een forensische setting De jury was unaniem: Ilse Luteijn is de onbetwiste winnaar. Haar onderzoek naar de behandeling van verslaving is uitermate relevant voor mensen met een verstandelijke beperking met psychopathologie en/of gedragsproblemen, en dus ook voor de klinische praktijk. Uit het onderzoek van Ilse Luteijn kwam naar voren dat cliënten met een verstandelijke beperking lager scoorden op de wens om geholpen te worden. Er waren geen verschillen in de mate waarin cliënten hun problemen erkenden, bereid waren te starten met de behandeling en de mate van agressie tijdens de behandeling. De jury oordeelde: Een mooie, gedegen en goed geschreven scriptie, die bijdraagt aan betere verslavingszorg voor mensen met een verstandelijke beperking. De Jan van der Kruis Innovatieprijs De Jan van der Kruis Innovatieprijs werd voor de vierde keer als eerbetoon aan Jan van der Kruis uitgereikt. Jan van der Kruis is voormalig voorzitter Raad van Bestuur bij Dichterbij. De Innovatieprijs is bedoeld voor iedereen die op vernieuwde wijze de positie van mensen met een verstandelijke beperking en hun kwaliteit van leven verbetert. De prijs past geheel bij het thema van het symposium: de verbinding tussen meerdere krachtige kennisbronnen, kennisbronnen die ieder van unieke en relevante waarde zijn. Wat de een niet weet, kan de ander aanvullen. De genomineerden De Rouwkubus. Ingediend door Marjon Verboom-van der Kuil, werkzaam bij Amerpoort. De Rouwkubus is een hulpmiddel voor cliënten en begeleiders bij het omgaan met rouw en verlies. 26
Total Cup. Ingediend door Stéfanie Anisuzzaman-van Hasselt, directeur Total Innovation B.V.. Total Cup is een modulaire drinkbeker met slokdosering, ontworpen om het risico op verslikken te verminderen. De Mediajungle. Ingediend door Niels Bloembergen (werkzaam bij Zorggroep Alliade/Reik) en Anke van Breugel (werkzaam bij ASVZ). De Mediajungle is een spel dat de dialoog op gang brengt tussen cliënten, familie, begeleiders en behandelaren over het gebruik van sociale media. De winnaar: de Mediajungle van Alliade (Reik) en ASVZ De Mediajungle werd unaniem door de jury als winnaar verkozen. De Mediajungle is ontwikkeld door zorggroep Alliade (Reik) en ASVZ met hulp van technisch partner Klare Koek. De Mediajungle is een spel dat de dialoog over mediagebruik op gang brengt tussen cliënten, familie, begeleiders en behandelaren. Het spel bestaat uit een bordspel en een bijpassende app. De maatschappelijke relevantie van dit product voor het dagelijks leven van jongeren met een licht verstandelijke beperking is groot. Het spel nodigt uit om op een eigentijdse en laagdrempelige manier een serieus onderwerp als mediawijsheid te bespreken. Daardoor sluit het spel uitermate goed aan bij de dagelijkste praktijk. Geheel in lijn van het symposium, hebben mensen met een verstandelijke beperking zelf meegedacht in de ontwikkeling van het product. 27
Deze PDF is automatisch gegenereerd op: symposium2april2019.ccreader.nl [1] 28