Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Volgorde Overbelasting Mindfulness Theorie Praktijk (aanpassingen) Onderzoeksresultaten
Te veel aan prikkels Niet kunnen filteren Detailwaarneming Overbelasting Traagheid, overzicht verliezen Moeite met veranderingen Sociaal en communicatief overvraagd Weinig contact met lichaam / grenzen Wat is een grens? Hoe voel je de grens?
Presentatie/uitingsvorm klachten: Irritatie / impulscontrole Vol hoofd / overprikkeld Angst / depressie Rigiditeit / dwangmatigheid
Dwangmatig denken Gedachten niet los kunnen laten Niet perse negatieve gedachten Doordenken tot alle details kloppen Alle informatie willen plaatsen Sociale informatie Zwakke centrale coherentie Hersenen langer actief
Therapie/behandeling 1. Helpen / het makkelijker maken Omgeving aanpassen Psycho-educatie, meer rekening houden Structuur 2. Gericht op eigen vaardigheden Coping (omgaan met problemen) Meer controle
Gezonde manier van omgaan met problemen Contact zoeken / praten Maar: juist meer stress Afleiding / ontspanning / vakantie Maar: nog meer prikkels Minder manieren met problemen om te gaan Wat kan helpen?
Mindfulness Verschillende meditatietechnieken Lichaam Ademhaling Geluiden 5 tot 40 minuten
Onderzoeken welke oefeningen waarbij helpen
Voor/nadelen Mindfulness Voordelen: Vergt weinig ToM en communicatie Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig Concrete oefeningen Nadelen: Men moet thuis oefenen Specifieke therapievorm
Helpt bij reguleren van stress Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkelen Ontprikkelen door: gamen Meditatie-oefening geeft hersenen even rust Geeft ruimte voor nieuwe prikkels Minder rumineren Voordeel: kan overal Filmpje
Helpt bij acceptatie Accepteer dat je afgeleid bent Dingen zijn zoals ze zijn Minder streng voor jezelf Minder hoge eisen Niet je gedachten zijn, het zijn maar gedachten
Mindfulness in aangepaste vorm Theorie
Kern: Doe-modus en zijn-modus Verjaardag Rust Zijn-modus Acceptatie dat het is zoals het is. Rust Doe-modus Hoe kan ik hier weg? Ik kan hier niet tegen Ik word hier zo moe van Maar ik moet nog blijven
Kun je iets doen in de zijnmodus?
Mindfulness in aangepaste vorm De praktijk
Groepstraining 9 wekelijkse sessies 2-2,5 uur Ongeveer 10 deelnemers Training aangepast Meditatie oefeningen Vragen / huiswerk Dagelijks ongeveer een uur oefenen
Aanpassingen reguliere mindfulness training Taal: duidelijk en concreet
Voorbeelden Gat in je hoofd zoals een dolfijn Ga met je aandacht door je linkerarm naar je linkerhand.. Kijk of je kunt voelen waar Luister naar de stilte Focus op de ruimte tussen je tenen
Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets. Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt, waarom het daar zit.
Het doel van de training Reguliere training: niet op focussen ASS: geeft teveel onduidelijkheid Geen doel = geen kader = onrust Ontdekken waar mindfulness jou bij kan helpen Maar: kan voor iedereen anders zijn En: accepteer dat het tijd kost, het is een proces
Onderzoek
Wat zeggen de mensen zelf? Gemakkelijker in te slapen Bij piekeren in bed: aandacht verleggen Makkelijker gedachten loslaten Bijvoorbeeld op school/werk Filmpje Harry Minder last van geluiden Luisteren naar geluiden zonder erop door te denken
Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk Minder overgeleverd aan stress Filmpje Harry Help bij acceptatie Van eigen fouten en die van anderen In elke groep 1 deelnemer die aangaf geen baat te hebben
Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep 20 cliënten mindfulness 21 cliënten wachtlijstgroep Depressie (SCL-90) Rumineren (RMQ) Positief gevoel (GMS)
45 Depression 24 Anxiety 40 35 30 25 Intervention group Control group 22 20 18 16 14 12 Intervention group Control group 20 T1 T2 10 T1 T2 Rumination Positive affect 44 22 42 20 40 38 36 34 32 T1 T2 Intervention group Control group 18 16 14 12 10 T1 T2 Intervention group Control group
Meer weten: www.mindfulnessbijautisme.nl * Trainingen hulpverleners * Mindfulness volwassenen autisme aa.spek@ggze.nl