Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur? Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog GGZ-organisatie Parnassia Bavo Groep 1
2
Onderwerpen: cultuur en religie als begrippen cultuur als concept in de zorg interculturalisatie in de zorg en de GGZ conclusies 3
4
Achtergronden en motivatie BW Oase: toegankelijkheid BW s relatief gering voor migranten (m.n. Marokkaans-Nederlandse mannen) BW Oase moet bieden: Een veilige en herkenbare leefomgeving, een thuis waar de bewoners taal en cultuur delen. houvast bieden en begeleiden 5
Problemen bij uitvoering: interpretaties Marokkaanse cultuur : - islamitisch? - Marokkaans? - Nederlands? levensbeschouwelijke visies medewerkers beroepsachtergronden medewerkers 6
Begrippen: levensbeschouwing religie cultuur 7
Levensbeschouwing: een min of meer samenhangend geheel van overtuigingen, waarden en normen, waarmee mensen zin en richting geven aan hun handelen; overtuiging: waar en onwaar waarde: goed en kwaad norm: concretisering waarde (Tennekes 1985; Vellenga 1992) 8
Religie: betrokkenheid op het transcendente: d.w.z. aanname van een niveau dat verder reikt dan de empirische werkelijkheid religieuze systemen: God (godsdienst) 9
10
11
Cultuur: cultuur = manier van leven cultuur geeft aan wat mensen waardevol vinden en hoe zij zich behoren te gedragen kortom, cultuur heeft betrekking op de waarden en normen van een bepaalde groep of samenleving 12
Twee benaderingen concept cultuur: ascriptieve benadering: statische aspecten situationele benadering: dynamische aspecten 13
Cultuur als concept in de zorg: culturaliseren : stereotypering negeren invloed veranderingen in land van herkomst negeren subculturele verschillen verengen cultuur tot religie fixatie op exotische aspecten benadrukken verschillen en negeren overeenkomsten 14
De Nederlandse individualistische cultuur? orthodox-hindoeïstische gemeenschappen: gesloten, sociale controle, gemeenschapszin orthodox-christelijke gemeenschappen: gesloten, sociale controle, gemeenschapszin secularisatie en individualisering onder migranten en hun nakomelingen 15
16
17
18
19
Twee kanten van dezelfde medaille: enerzijds is de mens produkt van zijn of haar cultuur anderzijds is de mens producent van zijn of haar cultuur 20
Interculturalisatie van de zorg: Een middel om de kwaliteit van de zorg aan allochtonen te verbeteren met het oog op een adequate aansluiting tussen zorgvraag en -aanbod. (Raad voor de Volksgezondheid & Zorg, 2000) 21
Interculturalisatiebeleid Parnassia Bavo Groep: integrale visie (i.p.v. categoraal) beleidsprocessen personeelsbeleid deskundigheidsbevordering: - cursus Intercultureel Werken - interculturele consultaties - cultureel interview 22
Ervaringen interculturele consultaties : informele aanmeldingen hulpverleners gunnen zich geen tijd voor reflectie belangrijkste thematiek: wel of geen culturele problemen betekenis bovennatuurlijke invloeden (magie, boze oog, geesten/dzjenoun/winti/brua) 23
24
25
Mededeling Wij delen onze Marokkaanse broeders mee dat een ieder die een fqîh wil raadplegen, die is gespecialiseerd in de genezing van ziekten zoals (ten gevolge van) betovering, tqaf (meestal: impotentie als gevolg van magie), huiduitslag?, kinderziekten, de wens om te trouwen of zaken die betrekking hebben op werk en handel, contact kan opnemen met het volgende adres:... Bezoekuren van 9 uur 's morgens tot 6 uur 's avonds. (vertalingen T.A.P. Lammers) 26
27
28
29
30
Conclusies: visies op gezondheid en ziekte zijn cultureel bepaald levensbeschouwing, religie/godsdienst en cultuur noch de Nederlander, noch de Staphorster, noch de Limburger, noch de Marokkaan bestaat devies: open houding 31