Effect van voeding en malnutritie op sarcopenie symposium 'Voeding bij de geriatrische zorgvrager' Stany Perkisas 30/04/2019
Wat moet je straks wijzer zijn? Waarom sarcopenie op een voedingssymposium? Wat is sarcopenie? Wat zijn de verschillende aspecten van sarcopenie? Hoe sarcopenie voorkomen?
Inleiding: veroudering Inhoud Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages
Inleiding: veroudering Inhoud Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages
Er zijn natuurlijke veranderingen in alle orgaansystemen: Veroudering Hart/bloedvaten: hartfunctie, bloeddruk Longen: gasuitwisseling, longinhoud Nieren: klaring Maag- darmstelsel: motiliteit Huid: veralgemeende achteruitgang, collageen/elastine Bot: osteoporose Wat met de spier?
Grootste orgaan (40% van het lichaamsgewicht) Veroudering: spier Taak Voortbeweging Hormonale werking (effect insuline) Voorraadschuur (koolhydraten, eiwitten, vetten) Verlies van 0.4-0.8 kg/decade (na 2e decade)
Sarcopenie Algemeen jaarlijks verlies van spiermassa: mannen 1%, vrouwen 0.5% MAAR 1-2% per jaar vanaf 50 jaar 1.5-3% per jaar vanaf 60 jaar Nog toename achteruitgang vanaf 70 jaar Prevalentie: Afhankelijk van gebruikte afkapwaarden Vrouwen: 6.6-20.2% Mannen : 13.4-14.7%
Inleiding: veroudering Inhoud Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages
Sarcopenie Sarx (vlees) en penia (weinig, tekort) Definitie: (leeftijdsgebonden) achteruitgang van spiermassa, spierkracht en functionaliteit. - Het verschil wordt gemaakt tussen de drie onderdelen. - Nuttig? Relevant? - Geen evenredige relatie van spiermassa met kracht of functionaliteit.
Gezondheidsuitkomsten Sarcopenie is gelinkt aan -Hogere mortaliteit (OR 3.60) -Meer functieverlies (OR 3.03) -Frequenter vallen (OR 2.38) -Meer fracturen (OR 1.17) -Langer hospitaalverblijf (OR 1.87) -Frequentere hospitalisatie (OR 1.57)
Etiologie Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. EWGSOP. Age and Ageing 2010; 39: 412 423.
Primaire sarcopenie Etiologie Leeftijdsgerelateerd Geen oorzaak duidelijk buiten veroudering Secondaire sarcopenie Activiteit (bedrust, weinig beweging, zwaartekrachtloosheid) Ziekte (acuut/chronisch, infectie, kanker) Voeding (malnutritie, malabsorptie, )
Etiologie: primaire sarcopenie Meerdere oorzaken Veranderingen in spierarchitectuur (vezels, bindweefsel, vetweefsel) Zenuwgerelateerde oorzaken (centraal, perifeer) Hormonale factoren (oestrogeen, testosteron, vitamine D) Krachtsverlies bestaat voor 50% uit neurologische factoren 40% uit vermindering van spiermassa
Meest gebruikt: EWGSOP Diagnostische criteria Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. The European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age and Ageing 2010; 39: 412 423.
Wat screenen?
Diagnose: beperkingen? Niet altijd duidelijke afkappunten Soms moeilijk te vergelijken gezien meettechnieken legio Niet alle technieken beschikbaar!
Meten Spiermassa Spierkracht Functionaliteit
Spiermassa meten Echografie! Onduidelijke/ontbrekende afkappunten! Normaalwaarden? Terugbetaling?
Meten Spiermassa Spierkracht Functionaliteit
Piekt in 4e decade, daarna langzame achteruitgang Spierkracht Verlies van 1.5% / jaar vanaf 50 jaar Versnelt tot 3% / jaar vanaf 60 jaar Handknijpkracht: meest gebruikt
Gecorreleerd met - Spierkracht onderste lidmaat - Knie flexie/extensie - Spierdoorsnede (CSA) aan de kuit - Klinische merker slechte mobiliteit - ADL stoornissen Kan gebruikt worden in plaats van meer ingewikkelde metingen Handgrip
Spierkracht Cut-off voor normale spierkracht voor 70+ Vrouwen: 20 kg Mannen: 30 kg Ter info: Cut-off voor normale spierkracht voor 20-30j Vrouwen: 30 kg Mannen: 47 kg
Meten Spiermassa Spierkracht Functionaliteit
Functionele Evaluatie Verschillende mogelijkheden voor testing: Gangsnelheid Timed Up and Go Short Physical Performance Battery (SPPB)
Negatieve uitkomsten afhankelijkheid gangstoornis vallen mortaliteit
Visuele schalen Bedoelt als snelle referentie. Te gebruiken voor ruwe inschatting. Voorbeed: Clinical Frailty Scale
Studie Link tussen malnutritie en sarcopenie in een gehospitaliseerde populatie Dienst Geriatrie van het Sint-Elisabethziekenhuis (Antwerpen) Periode 01/08/2012-31/01/2013 Nutritionele screening - Mini Nutritional Assessment Short Form - Pre-albumine, albumine
Resultaten Aantal patiënten 304 Geslacht 32.9% man 67.1% vrouw Spiermassa (gr) Handknijpkracht (kg) Links 522±210 Man 16.6 ± 9.2 SPPB 3.6±3 Rechts 531±219 Vrouw 14.4 ± 8.8 Pre-albumine (mg/dl) 20.0 ± 7.1 (normaalwaarde 15-40) Albumine (g/l) 31.3 ± 5.5 (normaalwaarde 35-55) MNA-SF 9.2 ± 3
Resultaten Positieve correlatie tussen (pre-)albumine en - spiermassa (p<0.05) - handknijpkracht (p<0.05) - SPPB (p<0.05) Positieve correlatie tussen MNA-SF en - spiermassa (p<0.02) - handknijpkracht (p<0.044) - SPPB (p=0.006)
Er is een positieve correlatie tussen nutritionele status spiermassa, spierkracht en functionaliteit
Mortaliteit Zijn negatief gecorreleerd met mortaliteit: MNA-SF (p <0.001) BMI (p <0.05) Pre-albumine (p <0.05)
Odds ratio Mortaliteit: studie OR p-waarde Pre-albumine (<18.0 mg/dl) 3.014 <0.001 Albumine (<35.0 g/l) 0.856 0.622 MNA-SF Malnutritie 10.933 <0.001 Risico op malnutritie 6.061 <0.001 SPPB Lage scores (0-4) 3.189 0.022 Intermediar (5-7) 1.020 0.974
Behandeling Voeding Beweging
Correcte voeding ( veel voeding) 1-1,2 gr eiwit/kg lichaamsgewicht/dag Te verdelen in 3 dagdelen Behandeling: voeding Voorkomen van gewichtsverlies 1 kg ongewild gewichtsverlies 30% eiwit ( spier ), 70% vet
Fysieke inspanning Behandeling: beweging Rust roest! Weerstandsoefeningen Balansoefeningen Let op: sedentaire levensstijl voor pensioen
Farmacologische behandeling Farmacotherapeutisch (weinig mogelijkheden) Testosteron : inconclusief Groeihormoon : inconclusief Oestrogenen : inconclusief Statines : inconclusief Vitamine D : reductie in vallen Myostatine inhib. : fase 1 positief België staat bekend om zijn myostatine problemen
Inhoud Inleiding: veroudering Frailty Sarcopenie Definitie Test Oorzaak Diagnose Screening Behandeling Take home messages
Take home messages Sarcopenie overkomt ons allemaal Actieve preventie is gemakkelijk Voeding Beweging