Medicatie bij dementie



Vergelijkbare documenten
Medicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist

Dementievriendelijke samenleving. Kenniscirkel Dementievriendelijke Gemeente Wijchen, 8 maart 2016 Jo Robeerst, voorzitter Regio Nijmegen

Parkinson en Dementie

Dementie na de diagnose

Handreiking. Dementie

Probleemgedrag bij ouderen

Workshop congres Dementie: Medicatieveiligheid thuis. Programma

Opbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie

Medicatie bij milde of matige dementie

Medicatie bij Alzheimer dementie

Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson

Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica bij mensen met dementie? Inhoud. Is er over 10 jaar nog plek voor antipsychotica?

Verantwoord gebruik van psychofarmaca bij mensen met gedragsproblemen. Astrid de Wit, specialist ouderengeneeskunde 30 november 2017

Leergang ouderen. Module: dementie en mantelzorgondersteuning Docent: Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde

Behandeling met rivastagmine capsules

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose

Parkinson en Psychoses

Palliatieve zorg en dementie

Informatie voor patiënten familieleden en betrokkenen

Onderzoekssessie over dementie op jonge leeftijd UKON symposium, 10 april 2018

Palliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde

MEDICAMENTEUZE BEHANDELING BIJ DEMENTIE

Behandeling met memantine

Begeleiding bij het gebruik van medicijnen bij dementie

Behandeling met galantamine

Dementie. Huiveringwekkend?

Informatie. Medicatie bij dementie

Dementie in de palliatieve fase

Gedragsproblematiek bij dementie: een uitdaging!?

Dementie Radboud universitair medisch centrum

Universitair Medisch Centrum Groningen

Omaha System Support, juli Oefen-zorgplan cliënt met dementie

Dementie, regeren is vooruit zien. R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde

Medicatie als instrument om onrust en agressie te beheersen? Niet agressief, maar duf? dr. Martin Smalbrugge. Wie ben ik??

Ik ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn

Ziektebeelden Vormen van gedrag. Waar wordt gedrag door beïnvloed? Casus Kernelementen SOFI (DCM)

Uw behandelend arts heeft u tabletten of capsules Reminyl

Dementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012

Func/onele achteruitgang

Ad 2 Een depressie op oudere leeftijd kan schuilgaan achter, maar ook samengaan met somatische comorbiditeit.

Gebruik psychofarmaca en alternatieven?

Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013

Informatiebijeenkomst. Dementie

Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor?

Onbegrepen gedrag. Trudy Jacobs en Maartje Willems Geriatrie Radboudumc. /

Dementie. Ilse Masselis regionaal expertisecentrum dementie Sophia Kortrijk

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.

MAPROTILINE HCl PCH tabletten. MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 29 februari : Bijsluiter Bladzijde : 1

Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum

NHL symposium. Down & Alzheimer. dr. Alain Dekker Rijksuniversiteit Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen

Eenzaamheid bij ouderen Brede conferentie Transformatie 6 maart Rianne van der Meer, klinisch geriater Groene Hart Ziekenhuis

Ontdekken van cognitieve. vaardigheden. (bij dementie) Rolinka Schim van der Loeff Ouderenpsycholoog ZZG zorggroep

Informatiebrief voor proefpersonen

Workshop dementie diagnostiek

Probleemgedrag bij Dementie. Duodagen 6 en 7 April 2017 M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater H.P.A. Bom en A.A. Tewarie, huisartsen

Delier Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel

determinanten van agressie bij dementie: mogelijkheden tot preventie?

Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten Freek Gillissen

DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC

Dementie per leeftijdscategorie Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek

Behandeling met galantamine

Multidisciplinaire richtlijn probleemgedrag bij dementie (2018)

Behandeling met memantine

Bang, boos en in de war Mantelzorgdag 23 september 2013

Behandeling met rivastigmine Pleisters/capsules

Onbegrepen gedrag bij thuiswonende mensen met dementie: een gedragsmethodiek. Iris van Asch Marleen Prins

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER ONTSTAAT MEESTAL SPONTAAN.

De behandeling van de ziekte van Parkinson en dementie

NAH EN DEPRESSIE: EEN GORDIAANSE KNOOP? Congressenmetzorg , Ede Hans van Dam, docent en consulent nah

Neuropsychiatrische symptomen bij Nederlandse verpleeghuispatiënten

APATHIE BIJ DE ZIEKTE VAN ALZHEIMER EN PARKINSON. Rosa Drijgers Vitalis WoonZorggroep UKON jubileumsymposium 16 april 2013

Rapport vragenlijst PAIC symposium

DEMENTIE. huisarts in the lead. Duo Dagen maart E. Oelrich, Huisarts H. Ham, Huisarts M.Y.E. Cappetti, Klinisch Geriater

De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid

Farmacotherapie bij 80+ers. Cholinesteraseremmers bij M. Alzheimer. Waar zijn we eigenlijk mee bezig?

Niet-motorische verschijnselen bij Parkinson

Methotrexaat bij de ziekte van Crohn

Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten. Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie

inleiding bij psycho-educatiepakket Dementie en nu tekst voor mantelzorgers Inleiding mantelzorg samen afhankelijkheid financiën leven zorglast

Autorijden en dementie

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015

Ik heb geen last van mijn geheugen. Ad Hovestadt & Dianne Raaijmakers, neurologen René Jansen & Lia Middeljans, klinisch geriaters

Zorgen voor cliënten met gedragsproblemen

Depressie bij ouderen

determinanten van agressie bij dementie Lonneke Schuurmans VOVA Onderzoek & Onderwijsdag 2009

Jonge mensen met een dementie: Een bijzondere doelgroep

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie

Antonius College: Dementie

Wetenschappelijk onderzoek in het VUmc: wat heeft u eraan?

Dementie. Havenziekenhuis

Vroegsignalering bij dementie

Signalering symptomen bij mensen met dementie

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking

Onderzoek naar het functioneren en de zorgbehoeften van jong dementerenden en hun familie

Rivastigmine/ Exelon bij Alzheimer Dementie

Woord vooraf 13. Over de auteur 15. Redactionele verantwoording 17

Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn

Transcriptie:

Medicatie bij dementie

Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet Medicamenteuze behandeling heeft beperkte mogelijkheden

Vormen van dementie Dementie kent niet één oorzaak, het is wat je aan de buitenkant ziet De diverse vormen vereisen verschillende manieren van behandelen Belangrijkste vormen Ziekte van Alzheimer Vasculaire dementie Lewy Body/Parkinson Fronto-temporale dementie

Dementie behandeling Niet medicamenteus* omgeving voorlichting inzetten diverse interventies aroma-therapie bewaken bijkomende lichamelijke ziekten Medicamenteus diverse opties voor- en nadelen *Niet medicamenteuze behandeling, dient altijd ingezet te worden

Dementie behandeling Er is niet één behandeling die het helemaal doet Combinaties van behandeling al of niet met medicamenten hebben het beste resultaat Voor medicatie is een bescheiden plaats maar de voor- en nadelen (bijwerkingen) moeten goed afgewogen worden

Geneesmiddelen Specifiek gericht op dementie en toegelaten (alleen voor de ziekte van Alzheimer en Parkinson-dementie) Rivastigmine/Galantamine (Exelon/Reminyl) Ebixa Risperdal Middelen vanuit de psychiatrie: Middelen voor de stemming Middelen tegen psychose Middelen voor angst en slapen

Rivastigmine/Galantamine Hebben wetenschappelijk aangetoond effect op: geheugen (niet zo merkbaar) gedrag (apathie, stemming, onrust) ADL (praktische vaardigheden) De effecten zijn niet groot Klein effect kan ook welkom zijn Er zijn relatief belangrijke effecten op langere termijn

Rivastigmine/Galantamine Wat kunt u verwachten? Soms een lichte verbetering merkbaar stemming aandacht minder apathie Op langere termijn minder achteruitgang Minder stress voor de mantelzorger Uitstel van opname in verpleeghuis (maanden)

Rivastigmine/Galantamine Beloop met en zonder medicatie 120 100 80 Verloop Normaal 60 40 Verloop Alzheimer zonder medicatie Verloop Alzheimer met medicatie 20 0 0 1 2 3 4 5 6

Rivastigmine/Galantamine Wat kunt u verwachten? Werkt het bij iedereen? Nee, er zijn mensen die er niet of slecht op reageren Weten we bij wie het wel werkt en bij wie niet? Jammer genoeg weten we dat niet

Rivastigmine/Galantamine Bijwerkingen Rivastigmine pleister Meest voorkomende bijwerking: huidirritatie op de plakplaatsen (Geriant 12%) Verder zelden: duizeligheid, misselijkheid en soms agitatie, hartritmestoornissen Galantamine pillen Misselijkheid, diarree, slechte eetlust Geriant 15%)

Rivastigmine/Galantamine Kwaliteit van leven Geen gerichte behandeling De kwaliteit van leven daalt tijdens het ziekteproces voor patiënt en mantelzorgers Medicatie kan een bescheiden maar soms niet onbelangrijke bijdrage leveren Beïnvloedt de medicatie de kwaliteit van leven? Dan is het raadzaam om de medicatie te stoppen.

Mematine(Ebixa) Heeft invloed op: Geheugen (weinig) Gedrag (m.n. agressie, nachtelijke onrust, wanen, hallucinaties) Kan het gebruik van antipsychotica beperken Geeft minder kans op ontwikkeling gedragsstoornissen ADL verbetering/in stand houden van functies Levert een bijdrage aan kwaliteit van leven Vermindert het aantal zorguren van de mantelzorger

Memantine (Ebixa) Heeft weinig bijwerkingen Kan goed gecombineerd worden met Rivastigmine of Galantamine en heeft dan een licht versterkend effect

Middelen uit de psychiatrie Middelen voor de stemming: Anti-depressiva Middelen tegen psychose(wanen en hallucinaties): Anti-psychotica Middelen voor angst en slapen

Middelen voor de stemming (anti-depressiva) Hebben bij dementie een gunstig effect op: stemming, gemoedsrust en agitatie nachtelijke onrust Kennen in het gebruik beperkingen t.a.v.de combinatie met geneesmiddelen Hebben soms ernstige complicaties

Middelen tegen psychose (Anti-psychotica) Werken niet op geheugen of ADL-functies Zijn sterk werkende middelen Kennen ernstige bijwerkingen soms met dodelijke afloop (kans 2 maal zo groot) Verergeren op zich de dementie Staan zowel bij de artsen als in de publieke opinie sterk ter discussie Zijn soms wel nodig

Middelen voor angst en slapen Dit is de groep slaappillen zoals: valium, librium en oxazepam Werken versuffend Werken spierverslappend!

Souvenaid Werkt als versteviging van de celwand Bevat meerdere stoffen om de celwand intact te houden Geen bijwerkingen (natuurlijke stoffen) Effect zou minstens zo goed zijn als die van Rivastigmine/Galantamine?

Beleid Indien medicatie gewenst/ geïndiceerd is kunt u dit met uw specialist bespreken Specialist zal het effect van de medicatie volgen Regelmatig evaluaties om te beoordelen of het middel gecontinueerd moet worden