De oplossing ligt niet in het heden

Vergelijkbare documenten
Beleggen in Oplossingen

Duurzame ketens, kans of obstakel. voordekost Wilbert Hilkens

Seminar 360 on Renewable Energy

ESG en SDG s in beleggingsbeleid bij fiduciair beheer

2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker

Asset & Liability Management

Cryptocurrency & blockchain: voorbij de hype

Energie en klimaatverandering als beleggingsthema: the real deals

Wat kost dat nou, dat klimaat?

Bijlage 2: Verklaring Beleggingsbeginselen

Onderbouwing Prudent Person regel Bijlage O bij ABTN

Seminar Hernieuwbare energie voor bedrijven

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELGISCHE ONDERNEMER EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE RESULTATEN

De kwestie van opties en garanties

STICHTING PENSIOENFONDS CARIBISCH NEDERLAND. Performancevergelijking PCN - ABP februari 2017

Beleggen met Impact. Didier Devreese, Head of Sales NN IP Belgium Didier Devreese NN Investment Partners Belgium.

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen

Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect)

OVERZICHT DEEL I ONDERZOEK: DE BELG EN CROWDFUNDING DEEL II HELLO CROWD!, TWEE JAAR LATER: DE

Vastgoed in de portefeuille van een pensioenfonds. Rob Courtens, vastgoedstrateeg - Blue Sky Group 10 oktober 2017

Beleggingsbeginselen SPW

OUDER WORDEN EN EEN GOED PENSIOEN KRIJGEN: UTOPIE OF REALITEIT? HET NIEUWE GOVERNANCE ASSET LIABILITY MANAGEMENT (ALM) Dr.

Bestuurlijke dilemma s bij duurzaam beleggen

NEA Paper De techniek van ALM modellen. 17 December 2010 Theo Nijman, Bart Oldenkamp en Hens Steehouwer

Fiduciair vermogensbeheer; een kwestie van op de blauwe ogen vertrouwen?

Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

IPFOS. Bestuurders Conferentie. Het gebruik van risicomaatstaven in ALM-context Ralph Verhoeks, Toezichthouder Risk & ALM - DNB

Revival van sociologie als wetenschap: De Brexit case study, een sociale nachtmerrie in kaart gebracht. Door Bart Le Blanc, 06/07/2016.

Case study: voorbeeld van een strategisch risicomanagementproces bij Philips Pensioenfonds

De economie en onze huizen

Door Ralph van Daalen, 26/11/2015.

S&V Reflector. Dienen de pensioenfondsen hun langlopende swaps te verkopen? Een risicomanagement discussie

Voorwoord 13. Ten geleide 15. Over de auteurs 19. Deel 1 Het pensioensysteem in Nederland 23

Contractrisico s van zorgvastgoed Syntrus Achmea Real Estate & Finance

Hoe te beleggen onder Solvency II regelgeving t.a.v. verdiscontering verplichtingen?

Beleggingsaspecten voorontwerp van wet herziening ftk

Financial inclusion: investeren in de SDG s. Femke Bos, Fund Manager Triodos Microfinance Fund

Strategic Allocation Funds (SAF) Een alles-in-één propositie voor pensioenbeleggingen

INSTITUTIONELE BELEGGERS ALS PARTIJEN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR

Advies Commissie Parameters

STICHTING TOTAL PENSIOENFONDS NEDERLAND

Financieel risicobeheer op 1 A4. 2 november 2017 Armijn Eikelboom

Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleggingsbeginselen SPW

Enkele bedenkingen rond de huidige financiële constellatie:

Ortec Finance Artikel. Financiële planning. Een integrale benadering van inkomensplanning en vermogensplanning met inzicht in risico.

IPFOS. Bestuurders Conferentie. De waarde van economische scenario s en de kijk op integraal risico Jos Berkemeijer, Managing Partner Symetrics

Nieuwe ronde, nieuwe risico s, nieuwe kansen? VBA Seminar Risicomanagement, 27 september 2012 Maarten Roest

Verklaring inzake beleggingsbeginselen BPF VLEP

Risicomanagement in een instabiele economie. 14 mei 2013 Karin Pasha Huizinga

Obligaties hebben hun eigen wil. Antoon Pelsser

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis

WHITEPAPER INRICHTING EN GOVERNANCE VAN VERMOGENSBEHEER

Triodos Investment Management Els Ankum-Griffioen

Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Hazerswoude, 2 september 2013

Groot-Brittannië en Europa: 40 jaar van haat en liefde. Door Bart Le Blanc, 11/08/2015.

Haalbaarheidstoets Stichting Pensioenfonds ANWB. Monique van Run Sander Smeets 3 augustus 2016

DutchInvestor.com [PENSIOENFONDSEN EN INFLATIEBELEGGINGEN: EEN OVERZICHT]

Investment beliefs. Uitgangspunten vermogensbeheer. bpfhibin.nl. stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen

Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Huidige stand van zaken nftk. drs. Lonneke Thissen AAG

2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.

Uitvoeringsaspecten van Pensioenakkoord

Waarom onze beleggingsstrategie staat als een huis

Strategisch Pensioenmanagement

Scenario analyse bij pensioenfondsen IVP seminar Beheersen van niet- financiële risico s. Ronald Hamaker 13 juni 2018

Herstelplan. Stichting Personeelspensioenfonds APG

True Value van offshore wind

Dennis Masselink Pensioennavigator

Verklaring beleggingsbeginselen STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS TRUEBLUE

Wat wordt onder klimaatrisico s verstaan en hoe kunnen deze de beleggingsportefeuille

Wat zijn de risicomanagement eisen uit IORP II en wat is de bestuurlijke impact?

Financieel crisisplan. van de

Sequoia Vermogensbeheer zal daarom een goed beeld moeten hebben van:

Algemene Vergadering van Deelnemers. 26 juni 2018

Amsterdam, 9 oktober Verklaring inzake de beleggingsbeginselen

Verkort jaarverslag 2018

Programma Leergang Besturen van een Pensioenfonds

Toelichting wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader. Juni 2014

Jaarvergadering Deelnemers PF NIBC

Alternatives vanuit een ALM perspectief

Trading Signals op WHS FutureStation

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Reactie op Bureau Bosch notitie Performances en dekkingsgraden Nederlandse Pensioenfondsen

dr. Ruud Kleynen AAG Turning Ideas into Action

De opbouw die in 2019 en 2020 nog plaatsvindt in de overgangsregeling is, overeenkomstig voorgaande jaren, niet meegenomen in de berekeningen.

Stichting Pensioenfonds. voor. Verloskundigen


Financiële positie ABP versterkt in tweede helft 2009

PERSCONFERENTIE WOONKREDIETEN 2016

Orbis Software. Exact. Integration Tools. Dit document bevat de Release Notes voor: - Exact Globe Integration Tool v x

Algemene vergadering van deelnemers. 21 juni 2016

NL ONDERNEMINGSFONDS

NEWSLETTER EMPLOYEE BENEFITS

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

Ortec Finance Private Wealth Management Maart 2015

RiskTransparant, deel 6. Wat is het bestaansrecht van ons fonds? Visie, strategie en toekomstbestendigheid als kernbegrippen.

ING IBP Structured and Unstructured MT940 and MT942 Format Description v3.2

RiskTransparant, deel 4. Wat is uw risicohouding en risicobereidheid op het gebied van beleggingsbeleid?

Transcriptie:

De oplossing ligt niet in het heden Op weg naar een evenwichtig beleggingsbeleid 1 november 2018 Stef Vermeulen AAG Actuarieel Advies & ALM

Mijn boodschap voor vandaag Over de rol van de ALM-adviseur en zijn gereedschap a) Scenariodenken: Scenario volgt uit het vraagstuk, niet andersom b) Een ALM-model is ook maar een model c) Voorkom de status quo! d) De ALM-adviseur moet een luis in de pels van het bestuur zijn 2

Evenwichtige belangenafweging van stakeholders staat centraal Risicokader ALM-advisering van PGGM ondersteunt het bestuur om tot besluitvorming te komen, die Stakeholders Consistent: Risicohouding beleid uitvoering Robuust: Doorstaat scenario analyses Monitoring en sturing Beleidskader Evenwichtig: Belang van alle stakeholders meegenomen Uitlegbaar: Begrijpelijk voor deelnemers Vastrentend Zakelijke waarden Allocatie Krediet Grondstoffen ALM bij PGGM gaat over het beleggingsbeleid op hoofdlijnen Overlay Nominale Hedge Inflatie Hedge 3

a) Scenario s zijn een onmisbaar stuk gereedschap in ALM en risicomanagement (1) 1. Strategische beleidstrajecten: Kwalitatieve scenarioanalyse, bijvoorbeeld aangaande het pensioencontract 2. Vormgeven strategische asset allocatie: Stochastische scenario s 15 jaars horizon Deterministische risicoscenario s 1-7 jaars horizon Gebruik afhankelijk van risicohouding fonds 4

a) Scenario s zijn een onmisbaar stuk gereedschap in ALM en risicomanagement (2) 3. Pre-mortem analyse: Vergroot de houdbaarheid en robuustheid van het gekozen beleid 4. Monitoring: Korte termijn stress op basis van omgevingsanalyse Middellange termijn impact op deelnemer 5

b) Ieder model heeft zijn beperkingen Don t: Een stochastisch ALM-model is niet geschikt voor portefeuille optimalisatie Do: Stochastiek is waardevol in het verkrijgen en delen van inzicht over de wisselwerking van beleidsinstrumenten Doelgericht gebruik van risicoscenario s geeft het bestuur inzicht en zorgt voor bewustwording 6 De verschillende scenariotypes zijn complementair, beperken tot één type is onvoldoende

Praktijkvoorbeeld: Een gelijkblijvende rentetermijnstructuur Voor een fonds zonder rentevisie gaan we uit van een gelijkblijvende rente Het fonds gelooft niet dat de forward rente een goede voorspeller is Een exact gelijkblijvende rentetermijnstructuur leidt in het model tot een positief rendement op renteafdekking Dit positieve effect is historisch zichtbaar, toch voeren we een gevoeligheidsanalyse uit 7

c) Praktijkvoorbeeld: Voor pensioenfondsen in een tekortsituatie dreigt de status quo Risicovoller beleggen is wettelijk niet toegestaan Defensiever beleggen leidt tot grotere kans op een pensioenverlaging door de MVEV-eis Maar past het beleggingsbeleid nog wel bij de huidige situatie en economische omstandigheden? Onze werkwijze: Verplaats de uitgangssituatie naar de toekomst 8

d) Competenties zijn het belangrijkste gereedschap Bestuurders zijn net mensen, dus integreer behavioural finance in de ALM-aanpak: Bewust tegenhangen: Luis in de pels Methodiek: Pre-mortem en scenario s met grote impact Voorkom de status quo Dynamisch beleggingsbeleid: Ja, tenzij! Consistent, robuust, evenwichtig en uitlegbaar 9

10 Zijn er vragen?

Disclaimer This presentation has been solely prepared for informational purposes and is not an offer, or a sollicitation of an offer, to buy or sell any security or financial instrument, or any investment advice. This presentation does not confer any rights to any third parties. PGGM has taken all reasonable care to ensure that the information contained in this presentation is correct, but does not accept any liability for any misprints. The information contained herein can be changed without notice. 11