Projectplan Kennisnetwerk Duurzame landbouw Regio FoodValleyproject F 6.1.1.c Verbinding met Wageningen UR en innovatieve netwerken 19 november 2013 1

Aanleiding, doelstelling en beoogd effect In het Gebiedsprogramma Gelderse Vallei en Utrecht-Oost 2012-2015 is in het hoofdstuk Duurzaam Agrarisch Ondernemen de ambitie opgenomen om de samenwerking van onze regio met Wageningen UR te versterken en kennisnetwerken/ondernemersnetwerken op te zetten. De verwachting is dat met het opzetten van een kennisplatform de innovatiekracht van de regio toeneemt en dat meer projecten ontwikkeld gaan worden gericht op innovatie en duurzaamheid. Het verbinden met Wageningen UR. is ook opgenomen in de Strategische Agenda en het Uitvoeringsprogramma van de Regio FoodValley: De ambitie is om de samenwerking met met Wageningen UR te verstevigen en de regio meer als proeftuin te laten fungeren: kennis verbinden en toepassen Uitvoeringsprogramma, blz. 17). In het Regiocontract is de uitwerking hiervan overgenomen en gehonoreerd door de Provincie Gelderland. Ook de Provincie Utrecht ondersteunt Regio FoodValley in deze ambitie. In het afsprakendocumenten Agenda Vitaal Platteland staat: tot slot zetten we in op samenwerking met de WUR, Louis Bolk Instituut en CLM. We verkennen samenwerkingsmogelijkheden en werken waar mogelijk samen in projecten, gericht op duurzaamheid en innovatie. In het Regiocontract FoodValley is in het deelprogramma Verduurzaming van de landbouw de volgende ambitie voor dit project geformuleerd: Doel: Stimuleren en faciliteren van innovatie en verduurzaming van de landbouw, de veehouderij in het bijzonder, met behoud van verdiencapaciteit. Samenwerking met de WUR verstevigen en de regio meer als proeftuin voor de WUR laten fungeren. Beoogd resultaat: In 2015 is een structurele kennisuitwisseling opgezet tussen de WUR en de ondernemers in de landbouw. Beoogd effect: Hoger rendement kennisontwikkeling door toepassing in (en wisselwerking met) de praktijk. Stappen tot dusver gezet Het afgelopen jaar zijn strategische samenwerkingsafspraken gemaakt met Alterra, onderdeel van Wageningen UR. Onder de naam Proeftuin FoodValley zijn eerste contouren voor samenwerking ook op papier gezet voor drie thema s: Biobased economy en energietransitie; Kwaliteit van de leefomgeving; Duurzame voedselketens. Alterra heeft aangegeven structureel te willen investeren in de samenwerking met onze regio en een loketfunctie te kunnen vervullen naar andere onderdelen van Wageningen UR. Er zijn al contacten met de Animal Sciences Group (ASG, onderdeel van Wageningen UR Livestock Research) en het LEI. De behoefte aan meer verbinding wordt breed gevoeld. Tegelijk is het nog zoeken naar hoe deze verbinding het beste concreet kan worden vormgegeven. Als het gaat om verduurzaming van de landbouw, voor ons gebied met name de veehouderij, verlopen belangrijke ontwikkelingen en discussies op nationaal en internationaal niveau. Ook bestaan er al veel ondernemersnetwerken, alle op landelijk en meestal sectoraal niveau (Varkensnet, Agroenergiek, Bioconnect, Melkveeacademie, diverse praktijknetwerken, Agriconnect e.a.). De meerwaarde van een kennisplatform duurzame landbouw voor de Gelderse Vallei zal dan ook vooral te vinden zijn rond die vraagstukken die een duidelijk regionaal karakter hebben, vraagstukken die bepaald worden door regionale karakteristieken van de Gelderse Vallei. Het platform vervult bovendien een belangrijke functie bij het verbinden van mensen en partijen en het regionaal verspreiden van de kennis uit de landelijke netwerken, om gezamenlijk de agrarische sector in de Vallei te verduurzamen en te vernieuwen. 2

Contouren van het project We zien onderstaande rol en functie van het op te richten kennisnetwerk: - Verbinden van vragen van ondernemers in de regio aan de onderzoeksagenda van Wageningen UR - en zo mogelijk ook andere kennisinstellingen. Resultaat moet zijn dat vragen van ondernemers adequaat beantwoord worden, dat ondernemers Wageningen UR makkelijker weten te vinden en dat praktijkonderzoek vanuit WUR meer dan nu plaatsvindt op bedrijven binnen Regio FoodValley - Verbinden van kennis ontwikkeld binnen Wageningen UR aan vragen van ondernemers in de regio. Resultaat moet zijn dat kennis vanuit de WUR beter doorstroomt naar ondernemers in de regio. - Profileren van de regio FoodValley als innovatieve regio en het kennisplatform als proeftuin van Wageningen UR. Er vindt al veel innovatie plaats, dit kan beter uitgedragen worden. Resultaat moet zijn dat innovaties in de regio beter zichtbaar zijn voor collegaboeren, burgers en voor andere regio s in Nederland. Projectactiviteiten a. Oprichten projectgroep Een kennisplatform/kennisnetwerk werkt alleen als het een breed draagvlak in de regio heeft. Het bestaansrecht ervan wordt bovendien bepaald door aansluiting bij de praktijk van de agrarische ondernemers. Om innovatie op gang te brengen zijn de vragen uit de praktijk het vertrekpunt. Het is daarom van groot belang dat relevante gebiedspartijen bij het platform betrokken zijn. Er wordt een breed samengestelde projectgroep opgericht die als rol krijgt: - Uitdragen van het project en bijdragen aan het ophalen van kennisvragen uit de streek - Voorbereiding van de kennisagenda - Bestaande innovaties in de regio op de kaart zetten en de regio profileren als proeftuin Deze projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van o.a. gemeenten, landbouwbedrijfsleven, financiële dienstverlening, Wageningen UR en projectbureau SVGV. Hiervoor zijn reeds enkele namen bekend t.w. Gerard Beldman (Rabobank), Jan Overeem (LTO Noord, namens de gebiedscommissie Vallei en Heuvelrug), Arjan Bossenbroek (gemeente Barneveld), Geert Butz (gemeente Ede), Herman Agricola (Alterra/Wageningen UR). Inmiddels hebben enkele andere gemeenten aangegeven ook mee te willen doen (Scherpenzeel, Nijkerk, Wageningen, Rhenen). Zij kunnen aansluiten bij de projectgroep. Er wordt contact gezocht met bestaande kennisnetwerken. Zo is er al contact geweest met de Melkveeacademie en Varkensnet. b. Inventariseren kennisvragen en voorbereiding loketfunctie Formuleren van die vraagstukken die specifiek zijn voor onze regio. Hierbij kan worden gedacht aan o.a. Welk perspectief biedt het telen van eiwitgewassen? Hoe wordt zo optimaal invulling gegeven aan het realiseren van de uitloop voor pluimvee? Duurzame landbouw en innovatie: hoe doet onze regio het in vergelijking met andere regio s? Welke parameters zijn bruikbaar en nodig om dit te kunnen beoordelen? Milieukwaliteit: hoe ontwikkelt zich de milieukwaliteit in onze regio? Op welke manier zou de vergroeningseis in het kader van het GLB kunnen worden ingevuld voor ons werkgebied? Hoe ontwikkelt zich het aantal arbeidskrachten werkzaam in of verbonden aan de landbouw versus niet-landbouw? Leidt de bedrijfsstructuur in de Gelderse Vallei wel of niet tot extra risico s bij uitbraken van dierziektes (veel bedrijven dicht bij elkaar, veel bedrijven met uitloop, veel boerburgercontacten) en welke bedrijfsmaatregelen zijn dan zinvol? Welke (realistische) verdienmodellen zijn denkbaar om de omzet van regionaal voedsel te vergroten? In een of meer (breed samengestelde) workshops worden vragen geïnventariseerd en kan een kennisagenda worden bepaald. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen eenvoudige vragen die in 3

elk geval tot eind 2015 vanuit dit project beantwoord kunnen worden versus langjarige, meer wetenschappelijke vragen die mogelijk over de scope van dit project heengaan. Rondom de vraagstukken wordt een netwerk gevormd. Dit netwerk bestaat uit deskundigen vanuit één of meerdere kennisinstellingen, landbouwbedrijfsleven en andere betrokken organisaties waar het vraagstuk relevant voor is. Nadrukkelijk is ook de ambitie om een loketfunctie te vervullen naar individuele ondernemers of groepen ondernemers met vragen richting Wageningen UR en andere kennisinstellingen. Deze loketfunctie moet worden voorbereid zodat ze ook effectief antwoorden kan geven op gestelde vragen (organisatorisch, communicatief). c. Organiseren kennisprojecten & netwerkactiviteiten Op basis van de kennisagenda zal worden bepaald welke vragen en thema s wel en niet kunnen worden opgepakt binnen het bestek van dit project. Hiervoor worden vervolgactiviteiten en projecten georganiseerd met ondernemers en kenniswerkers samen. Op basis van de vragen en indicatoren kan gericht gezocht worden naar wat Wageningen UR en andere instellingen hiervoor kunnen bieden. Onderdeel hiervan zal zijn monitoring van een aantal kernindicatoren. Bijvoorbeeld de ammoniakemissie- en depositie in ons gebied; aantallen dieren naar soort, bedrijfstypen,; waardering van burgers voor de landbouw in ons gebied etc. Misschien is het mogelijk om ook de monitoring mee te nemen van aantal m2 s gesloopte stallen in relatie tot (kwaliteit van) teruggebouwde m3 s nieuwe gebouwen / andere nieuwe functies. Deze monitoring moet zo eenvoudig en efficiënt mogelijk plaatsvinden en vooral geen grootschalige activiteit worden. Voor verbinding van enerzijds vragen uit de regio en anderzijds kennisaanbod vanuit Wageningen UR en andere instellingen zijn talloze methoden mogelijk: gebiedsbijeenkomsten, themabijeenkomsten, enquêtes, organiseren van kennismarkten, faciliteren van ondernemersnetwerken e.d. Hiervoor wordt een activiteitenagenda opgesteld. Gaandeweg zal ontdekt worden welke manier van werken het beste werkt. Flexibiliteit in de aanpak blijft dus nodig. De kennisvragen kunnen ook komen uit de andere Food Valleyprojecten, die reeds in uitvoering zijn zoals bijvoorbeeld Vallei Boert Bewust, Duurzaam Agrarisch Ondernemen in Food Valley, Impuls Ruimtelijke Kwaliteit, Voedzame Grond en de Voedselvisie Food Valley. d. Profileren van regio FoodValley als proeftuin Dit betreft externe communicatie. Hiervoor wordt een eenvoudig communicatieplan uitgewerkt met betrokken partijen (incl. communicatiemedewerkers gemeenten regio FV) en uitgevoerd. Hierin moet ook de loket/kennisportaalfunctie van het platform een plaats krijgen. Denkbaar is een website, mogelijk als onderdeel van de website van de Regio FoodValley, met bijvoorbeeld informatie over projecten in uitvoering (of links daarnaartoe), gegevens uit de monitoring, maar ook een plaats waar vragen kunnen worden gesteld. Het opzetten van de website valt echter buiten het project. e. Organiseren continuïteit kennisplatform na 2015 Eind 2015 vindt een evaluatie plaats of het kennisplatform de beoogde meerwaarde levert. Indien positief, zal geprobeerd worden een vervolg na 2015 te organiseren. Organisatie en uitvoeringstermijn De Regio Food Valley is formele opdrachtgever van het project. Projectbureau Vallei en Heuvelrug verzorgt de projectleiding en is verantwoordelijk voor de realisatie van het project en voor het voeren van een goed projectmanagement. De projectgroep, die rond dit project wordt geformeerd bestaat uit vertegenwoordigers van o.a. gemeenten, landbouwbedrijfsleven, financiële dienstverlening, Wageningen UR en projectbureau SVGV. Hiervoor zijn reeds enkele namen bekend t.w. Gerard Beldman (Rabobank), Jan Overeem (LTO Noord, namens de gebiedscommissie Vallei en Heuvelrug), Arjan Bossenbroek (gemeente Barneveld), Geert Butz (gemeente Ede), Herman Agricola (Alterra/Wageningen UR). De netwerken, die rondom de vraagstukken worden geformeerd, bestaan uit de vragende partij/organisaties, en de antwoordleverende partijen/organisaties. Dit project heeft nauwe raakvlakken met de Kenniswerkplaats Gelderse Vallei & Eemland. Genoemde kennisvragen kunnen ook nu al door de Kenniswerkplaats worden opgepakt. Dit project zet voor duurzame landbouw als het ware een plus op de activiteiten van de Kenniswerkplaats: extra energie en extra activiteiten. Voor de hand ligt daarom om organisatorisch een link te maken met de Kenniswerkplaats. Enkele ambassadeurs kunnen helpen om het project nog beter te profileren. Alle activiteiten in dit project moeten uiterlijk 31 december 2015 zijn uitgevoerd en afgerekend. De provincie Gelderland financiert via het Regiocontract maximaal 50% van de subsidiabele kosten. 4

Begroting en financiering Samengevatte Begroting kennis netwerk duurzame landbouw 19-11-2013 Kosten excl. btw Totaal Projectmanagement 18.720 Voorbereiding/planvorming 4.680 Activiteit (projectgroep) 22.980 Activiteit (Kennisnetwerk) 101.180 Activiteit (monitoring) 12.000 Administratiekosten 3.640 Promotie 3.000 Accountant 5.000 Niet subsidiabele kosten 2.140 Niet verrekenbare btw - Totaal excl. Btw 173.340 Financiering SVGV (voorbereidingskosten) 4.680 SVGV (eigen bijdrage) 3.340 Provincie Utrecht (via SVGV) 25.000 Gemeente Ede (uren) 4.860 Gemeente Barneveld (uren) 4.860 Overige gemeenten: zie opmerking WUR/Alterra (uren) 45.000 Provincie Gelderland via RC 85.600 volgt evt. via begrotingswijziging Totaal excl. Btw 173.340 Enkele opmerkingen bij begroting en financiering Een gedetailleerde versie van de begroting is opgenomen in bijlage 1. Uren van gemeenten Barneveld en Ede zijn opgenomen in de begroting. Inmiddels hebben enkele andere gemeenten aangegeven ook mee te willen doen (Scherpenzeel, Nijkerk, Wageningen, Rhenen). Van deze gemeenten zijn de uren vooralsnog niet opgenomen in de begroting. In de projectgroep, waarbij deze drie gemeenten kunnen aansluiten, zal worden besproken of dit al dan niet nog gewenst is. Indien wel, zal bij een eerstvolgend rapportagemoment een begrotingswijziging worden doorgevoerd. Dit project is een btw project, d.w.z. dat Projectbureau Vallei & Heuvelrug hiervoor btw verrekent met de belastingdienst. Btw is daarom niet opgenomen als subsidiabele kosten. Financiële middelen voor dit project zijn gereserveerd vanuit het Regiocontract FoodValley (max. 50%). De overige middelen zijn bijdragen in natura (bv. ureninzet van medewerkers Wageningen UR, gemeenten of medewerkers Projectbureau). Ook de Provincie Utrecht financiert uit de middelen Agenda Vitaal Platteland. Deze bijdrage gaat via SVGV. Dit betekent dat het werkgebied voor dit project niet alleen de FoodValley gemeenten omvat, maar ook Utrecht-Oost. 5

De regiocontractmiddelen zijn gelabeld voor duurzame landbouw, waardoor hier inhoudelijk het zwaartepunt zal liggen, maar onderwerpen die gebiedsontwikkeling in bredere zin betreffen, zijn in beperkte mate ook mogelijk. De bijdrage van Wageningen UR (Alterra) is te verdelen in 22.500 voor 2014 en 22.500 voor 2015, waarbij voor zowel over 2014 als 2015 een bedrag van 7.500 in kind zal worden bijgedragen. Wageningen UR stelt als voorwaarde dat eind 2014 een interne evaluatie plaatsvindt met positieve uitkomst. Zo niet, dan wil zij haar bijdrage voor 2015 kunnen heroverwegen. Wij bouwen hiervoor een go-no go moment in. We zijn nog in gesprek met andere samenwerkingspartners/potentiële cofinanciers. Mogelijk volgt hier een extra cofinanciering van het project uit. Mocht dit het geval zijn, dan willen we graag in gesprek met Regio FoodValley voor een verhoging van de toegezegde bijdrage (binnen de kaders van het Regiocontract). 6