Leergang Gedragsbeïnvloeding en Trajectbegeleiding Studiegids maart 2014
Inhoudsopgave Inleiding... 2 1. De organisatie... 3 1.1 DilemmaManager... 3 1.2 DilemmaAcademie... 3 2. Beroepsprofiel... 4 2.1 Indicatiesteller... 4 2.2 Begeleider... 4 2.3 Opleidingsprofiel... 4 3. Praktische informatie... 6 3.1 Niveau en doel van de leergang... 6 3.2 Werkwijze... 6 3.3 Reader... 6 3.4 Bijeenkomsten... 6 3.5 Het Portfolio... 7 3.6 Tijdsinvestering... 7 3.7 Toetsing... 7 3.8 Programma... 8 4. Planning... 9 DilemmaAcademie B.V. Adres: Dijkzichtweg 9, 8028 PC Zwolle Telefoon: 038 45 33 925 Internet: www.dilemmaacademie.nl Email: backoffice@dilemmaacademie.nl (voor organisatorische vragen) jorien@dilemmaacademie.nl (voor inhoudelijke vragen) 1
Inleiding Welkom bij de Leergang Gedragsbeïnvloeding en Trajectbegeleiding. In deze studiegids vindt u informatie over de leergang, wat u ervan kunt verwachten, de opbouw, planning, eindtermen en andere informatie die we van belang achten. Daarnaast wordt een korte uitleg gegeven over de organisatie die deze opleiding organiseert en heeft ontwikkeld. Deze studiegids zal ook aanbod komen tijdens de eerste bijeenkomst maar geeft u nu alvast een helder beeld van wat u van deze opleiding kan verwachten en wat er van u als deelnemer verwacht wordt. Zwolle, maart 2014 Een samenwerking tussen Dilemmamanager B.V. en DilemmaAcademie B.V. Auteurs: Dhr. B.D. Kattenberg en Mevr. J.M. van Heerde. DilemmaAcademie B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 2
1. De organisatie Deze leergang is vormgegeven door DilemmaManager en wordt uitgevoerd door DilemmaAcademie. Hieronder vindt u informatie over beide organisaties. 1.1 DilemmaManager DilemmaManager concentreert zich op het uitgeven, vermarkten én ontwikkelen van producten en diensten die concreet inzicht bieden in het gedrag van mensen. DilemmaManager heeft een groot aantal specialistisch opgeleide gedragsdeskundigen in dienst, is gevestigd in Zwolle en heeft nevenvestigingen in Arnhem, Zeist en Den Haag. Historie DilemmaManager is opgericht in 2003, de basis is echter reeds gelegd in 1999 door de oprichter Boan D. Kattenberg. Zijn missie is het laagdrempelig inzichtelijk en hanteerbaar maken van gedrag in een sociaal- economische context. Concreet betekent dit mensen zoveel als mogelijk begeleiden naar zelfredzaam en zelfsturend gedrag zodat zij in staat zijn zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen handelen. Zowel privé, functioneel als zakelijk. Core business DilemmaManager heeft zich gespecialiseerd in het ontwikkelen van assessments, het professionaliseren van professionals en het adviseren van organisaties. Middels de methodiek van het DilemmaManagement heeft zij inmiddels één van de meest (praktijk) gevalideerde assessments in Nederland. DilemmaManager mag zich dan ook marktleider noemen in de sector onderwijs, waarbij EducatieMeter wordt ingezet in het kader van voortijdig schoolverlaten. Naast het onderwijs beweegt DilemmaManager zich in de zakelijke dienstverlening, semi-overheid en topsport en heeft zij een uitgebreid product- en dienstenportfolio opgebouwd. Visie Mede door haar vasthoudendheid en ambitie is DilemmaManager inmiddels uitgegroeid tot een professionele en betrokken organisatie, die haar verantwoordelijkheid neemt in het ondersteunen en begeleiden van organisatie en individu. DilemmaManager gelooft er in, met haar producten en diensten, een concrete bijdrage te leveren aan de ontwikkeling en zelfredzaamheid van organisatie en individu. Organogram DilemmaManager B.V. bestaat uit de bedrijfsonderdelen Projectmanagement, Organisatieadvies en Productontwikkeling. Binnen de Stichting DilemmaFoundation vindt de validatie van de producten en wetenschappelijk onderzoek plaats. 1.2 DilemmaAcademie DilemmaAcademie is opgericht in februari 2005 en is onderdeel van de DilemmaGroep. DilemmaAcademie verzorgt opleidingen, trainingen en workshops, waarbij het hoofdthema gedrag en gedragsbeïnvloeding is. De aangeboden opleidingen zijn grotendeels bestaande opleidingen, daar veel van de opleidingen al door de zusterorganisatie DilemmaManager aan klanten worden aangeboden. Dit betreffen dan veelal certificeringstrajecten voor het werken met de DilemmaMethode. DilemmaAcademie heeft onder meer tot doel een professionaliseringsslag door te maken in de wijze waarop opleidingen, trainingen en workshops worden aangeboden. DilemmaAcademie verzorgt tevens cursussen, trainingen of leergangen op maat samen met haar partners. 3
2. Beroepsprofiel In de leergang komen worden drie verschillende rollen als begeleider aangesproken. 2.1 Indicatiesteller Bij het stellen van een diagnose dient de cliënt centraal te staan. Zijn of haar achtergrond, verleden, persoonlijkheid, motivatie en beleving bepaalt namelijk in hoeverre er sprake is van een mentale weerbaarheid en zelfredzaamheid van de jongere of cliënt. Tevens geeft het een beeld van waar de cliënt behoefte aan heeft, waarom hij zich gedraagt zoals hij doet en hoe u dit gedrag als begeleider kunt beïnvloeden. U leert over de rol die persoonlijkheid, cultuur en motivatie spelen. Wat dit betekent voor de cliënt en hoe daar als professional mee om kunt gaan. In de leergang Trajectbegeleiding en Gedragsbeïnvloeding leert u zich te verplaatsen in de belevingswereld van de cliënt. Niet alleen vanuit gevoel, maar ook vanuit onderbouwde argumenten en een methodiek waarmee het stellen van een objectieve diagnose mogelijk wordt gemaakt. 2.2 Begeleider Het belangrijkste instrument bent u vaak zelf. Tijdens deze leergang wordt u uitgedaagd de eigen praktijk en het eigen handelen kritisch te bekijken. Enerzijds door het toepassen van het geleerde in de praktijk en daarop reflecteren, anderzijds door de oorsprong van het handelen, uw eigen persoonlijkheid, motivatie en beleving te onderzoeken. Wie de deelnemer is als mens, wat hij belangrijk vindt en zijn opgedane ervaringen bepalen in grote mate de rol die hij kiest (of wil kiezen) als professional. In deze leergang maakt de deelnemer zelf kennis met de methodiek van het DilemmaManagement en zal hij reflecteren op zijn rol als professional. In de leergang komen vragen aan bod als: wie ben ik als begeleider? Hoe kom ik over? Welke invloed heb ik op het traject? Wat is mijn rol, taak en verantwoordelijkheid? 2.3 Opleidingsprofiel Het opleidingsprofiel geeft weer op welke competenties, talenten en vaardigheden de leergang zich richt. Tevens worden de didactische vormen kort toegelicht. Communicatieve vaardigheden Een mondeling gesprek met een cliënt of jongere op een dusdanige wijze voeren dat deze aansluit bij de belevingswereld van de gesprekspartner en verandering ten behoeve van re-integratie in gang zet. Luisteren Belangrijke boodschappen oppikken uit mondelinge communicatie; aandacht en ruimte geven aan jongere of cliënt, op reacties ingaan en waar nodig kunnen doorvragen. Aanpassingsvermogen Wanneer zich problemen of kansen voordoen, in staat kunnen zijn de eigen stijl van begeleiden aan te passen op de jongere of cliënt om een gesteld doel te bereiken. Taal- en begripsniveau Informatie in heldere en correcte taal communiceren, zodanig dat de essentie bij anderen overkomt en wordt begrepen. 4
Empathie In het contact laten merken open te staan voor gevoelens, houding en motivatie van de cliënt of jongere. De eigen invloed op anderen begrijpen en er rekening mee houden. Diagnosticeren In staat zijn een situatie of probleem te analyseren, hiertoe relevante informatie te vergaren en op basis daarvan een indicatie te stellen van de jongere of de cliënt, die dient als uitgangspunt bij de reintegratie. Probleemanalyse Een probleem ontleden in componenten; de herkomst ervan en de interne samenhang beschrijven. Opsporen van mogelijke oorzaken, verzamelen van relevante gegevens. Associëren Breder of dieper inzicht verschaffen in problemen of situaties door deze in een meer omvattend kader te plaatsen en door verbanden te leggen met andere informatie. Integriteit Handhaven van sociale en ethische normen in het werk, ook als de verleiding of druk om het minder nauw te nemen groot is. Vertrouwen wekken in eigen professionaliteit en integriteit. Oordeelsvorming Mogelijke handelswijzen, en de informatie daarover, tegen elkaar afwegen in het licht van relevante criteria; op basis daarvan tot realistische beoordelingen en keuzes komen. Zelfreflectie In staat zijn kritisch naar zichzelf te kijken, eigen gedrag te (h)erkennen en te vertalen naar consequenties. Is bewust van de invloed van het eigen gedrag, kent sterke en zwakke punten en staat open voor kritiek en opmerkingen van anderen. Lerende oriëntatie Aandacht tonen voor nieuwe informatie, deze in zich opnemen en effectief toepassen. Organiserend vermogen In staat zijn een traject efficiënt vorm te geven met beschikbare middelen. Houdt hierbij rekening met geldende wetten en regels en voelt hierbij goed aan wat bij de cliënt aansluit. Organiseren De voor het trajectplan benodigde mensen en middelen inzetten, zodanig dat beoogde resultaten effectief worden bereikt. Het bewaken van de voortgang en ontwikkeling in het traject. 5
3. Praktische informatie Eerder heeft u kunnen lezen waar de opleiding zich op richt en waar u de komende weken aan gaat werken. Hieronder vindt u meer concrete en praktische informatie over op welke manier de opleiding is ingericht om ervoor te zorgen dat bovenstaande vaardigheden zich ontwikkelen. 3.1 Niveau en doel van de leergang Het niveau van de leergang Trajectbegeleiding en Gedragsbeïnvloeding is vergelijkbaar met HBO niveau. Wij vragen dan ook een HBO werk- en denkniveau als aanvangsniveau. Daarnaast is associatief vermogen een vereiste om deel te kunnen nemen aan deze leergang. De doelgroep voor wie deze leergang is bedoeld betreft professionals die werkzaam zijn bij trajectbegeleiding van jongeren en/of volwassenen binnen bijvoorbeeld WWB, re-integratie, RMC en leerplicht. Het doel van deze leergang is deze trajectbegeleiders te faciliteren in het vormgeven van trajectbegeleiding vanuit proces en inhoud, waarbij de nadruk ligt op het beïnvloeding van gedrag. 3.2 Werkwijze Deze leergang berust op drie pijlers welke elk hun eigen leerlijn ondersteunen. Dit zijn: 1. De reader 2. De bijeenkomsten 3. Het portfolio. De reader waarborgt de theoretische leerlijn. De bijeenkomsten zullen met name gericht zijn op de koppeling tussen de theorie en de praktijk en de waarborging van de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden. Het portfolio richt zich met name op evaluatie en reflectie en waarborgt de persoonlijke ontwikkeling. 3.3 Reader De reader bestaat uit hoofdstukken welke min of meer corresponderen met de verschillende bijeenkomsten. Aan het eind van ieder hoofdstuk staan een aantal verwerkingsvragen op extranet zijn de bijbehorende antwoorden terug te vinden. Het lezen van de reader en het maken van de opdrachten zelfstudie als voorbereiding op de bijeenkomsten. In het programma (zie pagina 9) staat voor elke bijeenkomst beschreven wat vooraf bestudeerd moet worden. De docenten verwachtten dat u de reader heeft doorgenomen en opdrachten heeft gemaakt. Tijdens de bijeenkomst zal worden teruggegrepen op de gelezen stof maar wordt deze niet uitvoerig behandeld. Ook de opdrachten zullen niet expliciet in de bijeenkomsten besproken worden. Mochten er vragen zijn over de stof dan mogen deze uiteraard gesteld worden, probeer vragen voorafgaand aan de bijeenkomst aan te geven zodat er tijd voor vrijgemaakt kan worden. 3.4 Bijeenkomsten De leergang bestaat uit 12 bijeenkomsten die vier uur duren. De gehele leergang zal een duur hebben van 6 maanden. De bijeenkomsten worden begeleid door een aantal verschillende docenten met ieder hun eigen specialiteit en achtergrond. Door gebruik te maken van verschillende trainers komt u in aanraking met een groot scala aan expertise. In de bijeenkomsten wordt de brug gebouwd van de theorie naar de praktijk. Tijdens de bijeenkomsten wordt ervan uitgegaan dat de stof in de reader gelezen is en opdrachten gemaakt. Om het eindcertificaat te behalen geldt er een aanwezigheidsverplichting van 80%. Dit betekent dat u maximaal twee bijeenkomsten mag missen. 6
3.5 Het Portfolio Na afloop van iedere bijeenkomst wordt een portfolio opdracht uitgereikt. De opdrachten dienen om de behandelde theorie bewust in de praktijk toe te passen en op het eigen begeleidingsgedrag te reflecteren. De opdrachten moeten worden verzameld in een portfolio welke meetelt voor de examinering. Drie weken na het uitreiken van de opdracht moet een concept versie worden ingeleverd. De feedback daarop moet worden verwerkt in de eindversie die uiteindelijk beoordeeld zal worden. Zo kan bewust aan persoonlijke en professionele groei gewerkt worden. 3.6 Tijdsinvestering Na het volgen van deze leergang krijgt u een certificaat. De gehele cursus vraagt om tijdinvestering van circa 168 uur, inclusief bijeenkomsten. Per bijeenkomst is dat een besteding van 14 uur, daarvan is 4 uur de bijeenkomst zelf en gaat 5 uur naar het lezen van de reader en maken van de opdrachten. Daarna kost het maken en vormgeven van het portfolio ongeveer 2,5 uur per bijeenkomst. De resterende twee uur zijn voor zelfstudie en examenvoorbereiding. 3.7 Toetsing In de twaalfde en laatste bijeenkomst staat toetsing centraal. De toetsing bestaat uit een aantal onderdelen. Ten eerste een schriftelijk examen, daarvan bestaat het eerste deel uit een aantal kennisvragen (multiple-choice) en toepassingsvragen (open vragen). Het tweede deel van het examen bestaat uit een casus. Naast het schriftelijke examen wordt ook het portfolio beoordeeld. Voor zowel het examen als voor het portfolio moet minimaal een zes worden behaald, de deelnemer heeft voor beide onderdelen recht op een herkansing. Het uiteindelijke cijfer wordt voor 50% bepaald door het portfolio en voor 50% door het examen. Het examen c.q. het met goed gevolg volgen van de leergang, leidt tot de bevoegdheid tot het toepassen van de DilemmaMethode en bijbehorend instrumentarium in de eigen beroepspraktijk. Deelname aan de toetsing is verplicht om de leergang met goed gevolg te kunnen afronden en een certificaat te ontvangen. Met deelname aan de leergang wordt er vanuit gegaan dat u ook deelneemt aan de toetsing. U hoeft zich hiervoor dus niet apart aan te melden. Het examen vindt plaats als onderdeel van de twaalfde bijeenkomst. De trainer zal bij de afname aanwezig zijn. De beoordeling wordt gedaan door de trainer en door een onafhankelijke derde (een professional uit de beroepspraktijk); de heer C. Prevoo, psycholoog, trainer, coach en adviseur bij Klotz Schouten Prevoo Training, coaching en advies. De uitslag van het examen wordt uiterlijk 15 werkdagen na afname aan u teruggekoppeld per e-mail. Indien van toepassing wordt in deze e-mail ook aangegeven op welke datum u het examen kunt herkansen. Dit betreft doorgaans 5 weken na de oorspronkelijke examendatum. Er is één herkansingsmogelijkheid. 7
3.8 Programma Allereerst dient te worden vermeld dat er bij het volgen van de leergang geen mogelijkheden zijn om vrijstelling te krijgen voor opleidingsonderdelen. Dit heeft allereerst te maken met het feit dat het een verkorte opleiding is van slechts 12 bijeenkomsten. De leergang bestaat bovendien uit een integraal programma waarbij verschillende leerlijnen een rode draad vormen in de bijeenkomsten (zie ook onderstaand schema). Op de volgende pagina staat een overzicht van de 12 bijeenkomsten met daarbij vermeld de datum, thema en vereiste voorbereiding. Het schema met de balans tussen de verschillende leerlijnen treft u schematisch in de onderstaande afbeelding. De groene leerlijn vertelt over in welke bijeenkomsten de aandacht wordt besteed aan ik als begeleider en de cliënt centraal, de blauwe leerlijn geeft de theoretische leerlijn weer, de gele leerlijn richt zich op de vaardigheden in coaching en de rode leerlijn richt zich op de persoonlijke ontwikkeling. Legenda BG CC TL VC PO ik als begeleider de cliënt centraal theoretische leerlijn. vaardigheden in coaching persoonlijke ontwikkeling 8
4. Planning In onderstaande planning treft u een schematische weergave van de gehele leergang. Per bijeenkomst kunt u teruglezen welk thema centraal staat en wat u daar zelf voorafgaand aan de cursusdatum dient voor te bereiden. 1-29/10 2-12/11 3-26/11 4-10/12 Datum Thema Voorbereiding Kennismaking en geschiedenis van de psychologie Psychologie van nu & theoretische achtergronden I. Theoretische achtergronden II. Lezen Reader: hoofdstuk 1 Persoonlijkheid Reader: hoofdstuk 3 Inleveren 24/10/2014 e-assessment (online maken) Reader: hoofdstuk 2 17/11/2014 Portfolio opdracht 1 Reader: hoofdstuk 3 01/12/2014 Portfolio opdracht 2 15/12/2014 Portfolio opdracht 3 5-07/01 Cultuur Reader: hoofdstuk 4 12/01/2015 Portfolio opdracht 4 6-21/01 Motivatie Reader: hoofdstuk 5 26/01/2015 Portfolio opdracht 5 7-04/02 Diagnose en traject Reader: hoofdstuk 6 09/02/2015 Portfolio opdracht 6 8-18/02 Instrument/methodiek Reader: nvt 23/02/2015 Portfolio opdracht 7 9-04/03 Traject, benadering en begeleiding Reader: hoofdstuk 7 09/03/2015 Portfolio opdracht 8 10-18/03 11-01/04 Communicatie en gesprek Weerstand & communicatie Reader: hoofdstuk 8 23/03/2015 Portfolio opdracht 9 Reader: hoofdstuk 9 ---- 12-22/04 Examen Alles geleerd 17/04/2015 definitieve portfolio Per mail: jorien@dilemmaacademie.nl Per post: DilemmaAcademie t.a.v. Jorien van Heerde Dijkzichtweg 9 8228 PC Zwolle 9