Samenvatting Aardrijkskunde Globalisering & Wer Samenvatting door K. 2501 woorden 4 april 2015 6,4 12 keer beoorde Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoofdstuk 1 Paragraaf 1. Oosten van Shanghai: oud Vol met havens Vol met grondstoffen Veel fabrieken. Westen van Shanghai: modern Snel ontwikk tot dienstenstad. Hart van industriële regio. Veel MNO S MNO S profiteren van: Lage lonen. De gunstige vestigingsvoorwaarden. Groeiende afzetmarkt. China heeft ADHD omdat: Overal word gebouwd. Onder elk metrostation is een winkelcentrum te vinden. Meer westers geklede mensen. In de Nanjing Road, de belangrijkste winkelstraat) zijn alle wermerken vertegenwoordigd. Pagina 1 van 10
Gevolgen: Mensen worden uit hun huizen gezet omdat hun grond gebruikt moet worden voor nieuwe winkelcentra. Mensen in gewaden bedelen op straat omdat de huizenprijzen omhoog schieten. Paragraaf 2 Globalisering: Wat betekend het woord globalisering of mondialisering eigenlijk? Het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenleving op aarde toeneemt. Bijvoorbe: In Duitsland komt er net zo vaak chinees op tafel als zuurkool met worst. De motor achter Globalisering: De motor achter het globaliseren zijn de MNO S ( multinationale ondernemingen) dit zijn grote bedrijven met vestigingen over de hele wer. Zij worden hierbij gesteund door: Tijd- ruimtecompressie: Door de enorme verbetering op trapspot en communicatietechnologieën neemt de relatieve afstand tussen gebieden af. De wer word kleiner of ook wel een Global village. Minder handelsbelemmeringen. De handel neemt hierdoor enorm toe. Mee doen of niet: MNO S zoeken naar de beste plek voor hun onderneming. Bij het zoeken houden ze rekening met 4 factoren De arbeidsmarkt: De loon en kennis niveau De liggen: Is hij toegankelijk De opkomst van nieuwe afzetmarkten De politieke stabiliteit Gebieden proberen MNO S te lokken naar speciale plekken de zogenaamde EPZ S ( exportproductiezones) dit doen ze door gunstige vestigingsvoorwaarden. De verschillen in ontwikkeling binnen een land worden hierdoor alleen maar groter. Paragraaf 3. Vrije markt industrie is de leidende economische systeem geworden" mno s gaan zich in dit soort gebieden vestigen " de productieketen wordt opgede over talloze gebieden. Als een gebied niet meer goed is omdat: De kosten hoger worden. De vestigingsvoorwaarden ongunstig worden. Pagina 2 van 10
Het bedrijf verhuisd naar een ander gebied " mensen raken hun banen kwijt. Prijzen van de grondstoffen stijgen minder snel dan de prijzen van het eindproduct " nadeel voor armere landen" hun product is minder g waard. = Ruilvoet: de verhouding tussen de gemidde prijzen van import- en exportartikelen van een land. Door groeiende werbevolking: De vraag naar grondstoffen neemt toe " grondstoffen worden meer g waard "fijn voor de grondstoflanden "pech voor de handelaren "voedselprijzen schieten omhoog. Klassieke patroon (arme landen leveren grondstoffen voor de goederen van rijke landen) is voorbij: deindustrialisatie. "veel mensen verliezen hun werk en steden gaan failliet (Detroit) Paragraaf 4 Grenzen vervangen: Strenge controles en invoerbeperkingen gaan slecht samen met globalisering. Door vrijehandel kan het globaliseren opgang komen. Trasport en communicatie in de hoogste versnelling: Globalisering wordt mogelijk gemaakt door 2 technologieën: Transporttechnologie: alle technologie die nodig is om het vervoer van grondstoffen, goederen en mensen mogelijk te maken. Informatietechnologie: de technologie om de uitwisseling van informatie mogelijk te maken. Sinds 1980 zijn 3 ontwikkelingen van belang: Reis- en vervoerstijden zijn spectaculair gedaald Transport en communicatie zijn goedkoper De infrastructuur rond trasport en dataverkeer is enorm verbeterd. Het gevolg van het versnellen van de vernieuwingen is dat de tijd- ruimte compressie in het ene gebied sneller verloopt dan in andere gebieden. De triade bedreigd: 3 kerngebieden beheren de wereconomie. Ze worden de triade genoemd. Noord Amerika De EU. Japan De triade word bedreigt. Door de invloed van snelle opkomende semi-periferie landen word de triade bedreigt. Men Pagina 3 van 10
spreekt van een global shift. He verschuiven van het economisch zwaartepunt in de wer word hier onder verstaan. Complementariteit: het ene gebied heeft iets wat het andere niet heeft Transporteerbaarheid: goederen moeten tegen een redelijke prijs en binnen een redelijke tijd van het ene gebied naar het andere vervoerd kunnen worden. Geen tussenliggende mogelijkheden Paragraaf 6. Cultuur gaat over: Materiële cultuurkenmerken. Globalisering draagt bij aan het homogeniseren van o.a op elkaar lijkende(stijl) hotels, luchthavens, films die in theaters draaien, etc. Immateriële cultuurkenmerken. Normen en waarden, internationale toerisme, handel, migratie etc. spelen ook een grote rol in cultuur. Internet en satellietverbindingen zijn heel belangrijk geworden in de wer: Alleen rijke landen beschikken over internetmogelijkheden. Voorbe: in NL beschikt vrijwel elk gezin over een snelle internetverbinding. In Niger hebben ze 1 aansluiting per 200 mensen. Diffusie van cultuurelementen vindt op 3 schaal niveaus plaats: Mondiaal. Verwesterring van ontwikkelingslanden. Continentaal. Tussen landen, zoals frans eten of Marokkaanse woorden in de straattaal. Nationaal. Binnen landen, als je bijvoorbe van het platte land komt maar cultuurelementen meeneemt vanuit de stad omdat je daar werkt. Engels is de lingua franca (voertaal) van de globaliserende wer " talen verdwijnen omdat ouders de lokale taal niet meer doorgeven aan hun kinderen " de wer wordt geamerikaniseerd " woongebieden verliezen hun regionale identiteit. Paragraaf 7 Migreren is heel gewoon: Migreren heeft verschillende push en pull factoren: Push factoren: dit zijn redenen waardoor je een gebied verlaat. Pull factoren: dit zijn redenen waardoor je tot een gebied aangetrokken word. Oorzaken van de internationale migratie: Pagina 4 van 10
Op 4 manieren wordt de toenamen in internationale migranten versterkt door globalisering: De welvaart verschillen zijn in de wer toegenomen. De zoek tocht naar meer welvaart Het demografische verschil tussen arme en rijke landen verhoogt de migratie druk. Westerse landen kunnen hierdoor meer eisen stellen aan de nieuwkomers Door verbetering van de trasport en communicatietechnologieën zijn gebieden die vroeger gescheiden waren tegenwoordig verbonden. Hierdoor hebben ze via mail of telefoon veel contact nog met hun familie Door deregulering vind er een soort ontschotting plaats tussen landen. Het is makkelijk om grenzen te passeren. Migratie verbind mensen en gebieden De meeste migranten komen in grote steden terecht zoals Amsterdam. Ze nemen dan of de cultuur over van het land of behouden hun eigen cultuur. Maandelijks word er dan g nog overgemaakt naar familie in het oorspronkelijke vaderland. Er is sprake van transnationale netwerken: Contacten tussen migranten en achterblijvers. Vaak trouwen de migranten met partners uit het vaderland. De culturen worden hierdoor gekoesterd. Er ontstaat een eigen subcultuur in het land. Paragraaf 8. Globalisering speelt zich alleen af tussen de drie economische kerngebieden van de triade. Dit is het centra van de fast world. Landen met een zwakke economie en wiens deelname aan de wereconomie beperkt of afwezig zijn, zijn de slow world. In gebieden met afwisseling tussen fast en slow world (zoals Marokko, die een vruchtbaar en dus rijke kust heeft, maar een onvruchtbaar dus arm binnenland) spreek je van fragmentarisch modernisering. Dit is typisch voor een ontwikkelingsland. Het hart van fast worlds wordt gevormd door global cities. een werstad is een grote stad die voor een deel van de wer belangrijk is als economisch, politiek en cultureel centrum. Wersteden zijn onderling met elkaar verbonden en vormen een netwerk. Door globalisering is de samenhang in de wer toegenomen. We leven in een netwerksamenleving. De tegenstelling tussen de fast en slow world neemt ook op lagere schaalniveaus toe. Voorbe: Irak vs. Koerden, Moslims vs. Hindoes (India). Het proces waarbij de tegenstelling tussen bevolkingsgroepen wordt versterkt heet polarisatie en wordt vaak door politieke leiders opgewakkerd om meer steun binnen eigen groep te krijgen. Polarisatie kan terrorisme oproepen. Door globalisering maken veel delen van de werbevolking kennis met een internationaal maar vooral westers gekleurd aanbod van producten, levensstijlen etc. " deze producten worden aan de lokale markt aangepast. Ook geven mensen niet snel hun immateriële cultuurkenmerken gaan opgeven " hierdoor krijgen we niet snel 1 wercultuur. Paragraaf 10 Historische banden: Pagina 5 van 10
Brits-Indië: Relatie tussen het moederland en de kolonie vertoonde kenmerken van het centrum-periferiemodel. Leveren van grondstoffen tot 19 e eeuw door de industrialisatie. Het is een exploitatiekolonie: een kolonie die door het moederland gebruikt word als wingewest. De kolonie word door het moederland aan de ene kant gebruikt om grondstoffen te leveren en dient aan de andere kant als afzetmarkt voor de producten van het moederland. Anderen Britse koloniën zijn juist vestigingen koloniën: mensen blijven daar. 1947 dekolonisatie van brits-indië Groot-Brittannië: van werkbank naar schrijftafel: Door de forse verschuiving van arbeidsintensieve bedrijven naar lagenlonen landen, verdwijnt de maak industrie. Zoals het maken van schoenen. Er is sprake van de-industrialisatie van de economie. Er blijft dus minder g over voor het land doordat de maak industrie weg is. Het economische zwaarte punt verplaatst zich naar het zuidoosten. Naar de stad Londen, want daar is vooral zakelijke dienstverlening. Londen ligt ook Georgische het meeste gunstig. India: de tijger wordt wakker: India is een ontwikkeling land dit komt doordat meer dan de helft van het aantal inwoners in de landbouw werkt. India is sinds 1991 een markteconomie. Een is een economie waarbinnen de meeste goederen door de producenten voor de consumptie door anderen worden gemaakt. India raakt steeds meer verweven met de rest van de wer doordat: Veel mno s vestigen zich in India India krijgt steeds meer handels relaties met andere landen India profiteert van de grote groep goed opgeleide Indiërs. Paragraaf 11. India heeft een lage verstedelijkingsgraad, maar een hoge urbanisatiegraad. India heeft 3 megasteden: een stad met meer dan 10 miljoen inwoners. Naar schatting heeft India in 2020 tien megasteden. In Mumbai woont 55procent van de 17 miljoen inwoners in krottenwijken. Mumbai is ook het belangrijkste financiële centrum van India, en wil in de toekomst dé draaischijf worden tussen Europa, het Midden-Oosten en Azië. In Groot-Brittannië is de urbanisatiegraad veel hoger, maar de steden groeien nauwelijks door suburbanisatie " rondom Londen is een soort kroon gevormd van New Towns (forensenplaatsen). Pagina 6 van 10
Londen is geen megastad (8 miljoen inw) maar wel een werstad. Vroeger stond Londen bekent om het bestuurlijke centrum, nu als knooppunt van zakelijke dienstverlening en cultuur. In India is er nog steeds sprake van een kastestelsel. een kastestelsel is een systeem van 4 standen(kaste) waarin zaken als huwelijk en beroep binnen de kaste min of meer zijn vastgelegd. De betekenis van de het kastestelsel neemt af in India. Mensen letten er niet zo veel op, en de middenklasse wordt steeds groter. In Groot-Brittannië is geen sprake van een kastestelsel, maar kent tot op de dag van vandaag wel klassenverschillen. Meer dan 20 miljoen Indiërs verdienen de kost in het buitenland. Veel goed opgeleide Indiërs verlaten India. Veel Indiërs keren ook terug vanuit het buitenland, bijv. naar de stad Bangalore. Migratiestromen tussen Groot-Brittannië en India ontstonden in de koloniale tijd. Rijke Indiërs trekken naar GB voor studie. Britten trekken naar India voor hun bedrijven(mno s) Paragraaf 12 Ver weg en toch vertrouwd: Je ziet in India eigenschappen die je ook in Groot-Brittannië ziet, maar anders om ook. Dit komt doordat India een lange tijd kolonie is geweest van Engeland. Culturele ontwikkeling in India: meer eenheid of juist verbrokkeling? India kent grote culturele diversiteit. Dit kan leiden tot verbrokkeling van de samenleving. In het gebied Kashmir is er een grote strijd tussen moslims en hindoes. Doordat dit op een grens gebied ligt is de strijd overgeslagen naar nationaal niveau. Des te bedreigender als je weet dat Pakistan en India beide over kernwapens beschikken. Dit conflict betekend niet dat India uit elkaar valt. Andere krachten houd India bij elkaar zoals: Het hindoeïsme stimuleert een levenswijze die eerder gericht is op verzoening dan op polarisatie. Polarisatie is het veroorzaken van een conflict of het versterken van tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. India is een democratisch land. De deelstaten hebben dus op veel terreinen wat te zeggen over hun gebied. Verbindingen en communicatie is in India goed ontwikk zo raken gebieden met elkaar verbonden. Globalisering: een bedreiging voor de Britse cultuur? Cultuur gebieden worden ingede op taal en cultuur. Groot-Brittannië vormt op beide gebieden een eenheid. Er zijn wel verschillen met Wales, Schotland, Ierland en Engeland. Doordat Groot-Brittannië vroeger een kolonie was, Pagina 7 van 10
kent het land veel verschillende nationaliteiten. Het proces van globalisering zal de cultuurdiversiteit van vooral de steden vergroten, maar de typische Britse-cultuur zoals je die vooral op het platteland tegen komt, laat zich niet zo gemakkelijk verdringen. Hoofdstuk 4. Paragraaf 1. Vroeger bestond er een duidelijke breuklijn tussen centrum en periferie landen. Tegenwoordig is deze lijn moeilijker te maken door groeiende landen zoals China, de semiperiferie. Om de ontwikkeling van een land te bepalen, zijn er een aantal manieren: Bnp/hoofd. Dit reken je uit door: 1. 2. 3. koopkracht Formele en informele sector. inkomen Deze manieren hangen samen met: 1. 2. 3. De voedselsituatie. De toegang tot schoon water. De toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. Vroeger bestond de rol van arme landen vooral uit het leveren van grondstoffen. Dit maakte de landen erg kwetsbaar omdat: 1. 2. De oogst kan mislukken. De prijzen op de wermarkt kunnen sterk variëren. de vraag naar grondstoffen en de prijzen daarvan zijn sterk gestegen, door opbloeiende economie en welvaart. Globalisering verandert de internationale arbeidsverdeling. Veel meer goederen en diensten schuiven uit naar de (semi)periferie. Oorzaken slechte verdeling welvaart: 1. Interne oorzaken.ligt aan het land zelf, door bijv. ongunstig klimaat, of slecht bestuur. 2. Externe oorzaken. Relatie tussen het ontwikkelingsland en een rijker land. Deze relatie wordt vaak uitgebe in het centrumperiferiemodel. Dit vormt een soort wersysteem. In dit model zijn rijkere landen dominanter dan ontwikkelingslanden en onstaat er een ongelijke uitwisseling van: 3. Goederen. 4. Arbeid. 5. Kapitaal. In het centrum heb je de hoogste welvaart en de grootste bevolkingsdichtheid. Het centrum-periferiemodel kan je op verschillende schaalniveau s gebruiken: 1. Voordeel. Een ingewikk systeem wordt eenvoudig weergeven. Pagina 8 van 10
2. Nadeel. De situatie wordt te simpel voorgest. Paragraaf 2 Bevolkingsdichtheid en spreiding: De verklaring voor bevolking spreiding heeft natuurlijke en sociaaleconomische factoren Natuur : hoge bevolkingsdichtheid is vaak bij goede natuurlijke omstandigheden De ligging: bij een goede economische ligging komen er veel mensen Het koloniale verleden: vaak vestigen mensen zich bij de kust bij een oud kolonie. De bevolkingsdichtheid van een gebied kan veranderen door zowel natuurlijke als sociale bevolkingsgroei. Natuurlijke bevolkingsgroei: Geboortecijfer sterftecijfer = positief. Er is een bevolkingsgroei. Oorzaken voor een hoge geboortecijfer bij arme landen: Demografisch: ze hebben een jonge leeftijdsopbouw. Sociaal: vooral jonge vrouwen hebben een laag opleidingsniveau. Wanneer in een land het opleidingsniveau van meisjes stijgt, daalt de vruchtbaarheid. Cultureel: bij sommige geloven is veel kinderen hebben normaal. Economisch: als de welvaart toeneemt, daalt het geboorte cijfer. Rijke landen vertonen een ander demografisch gedrag. Rijke landen zien hun bevolking vergrijzen. Ze nemen een andere positie in binnen het demografisch transitiemodel. De positie die je in neemt ligt aan de leeftijd opbouw van een land. Sociale bevolkingsgroei: Wanneer er meer mensen zich vestigen in een land dan vertrekken is er spraken van een vestigingsoverschot. Er is spraken van sociale bevolkingsgroei. Migratie vind plaats op verschillende schaal niveaus. Op mondiaal niveau trekken mensen van arme landen naar rijke landen bijvoorbe voor werk. Deze mensen heten arbeidsmigranten. Op nationaal niveau trekken mensen van het platte land naar de steden ( verstedelijking of urbanisatie) in arme landen is dit vaak zo in rijke landen is er vaker suburbanisatie. Redenen voor het hoge urbanisatie tempo in arme landen: Trek Van het platteland naar de stad De groei van grote steden Hoog geboorte overschot Pagina 9 van 10
Push en pull: Push factoren zijn negatieve dingen die ervoor zorgen dat mensen wegtrekken uit een gebied en zich ers gaan vestigen. Pull factor is de kracht die ervoor zorgt dat mensen naar een gebied toe migreren. Push factoren kunnen: Politiek (wegens onderdrukking bijvoorbe) Sociaal (gezin) Ecologisch (natuurrampen) Het verschil tussen welvaart en ontwikkelingsmogelijkheden is een grote migratie factor. Paragraaf 3. Cultuurelementen kan je in 3 groepen indelen: Elementen met verstand (taal etc.) Elementen met de samenleving (wetten, familie, opvoeding etc.) Zichtbare of materiele kenmerken (bouwstijl, kleding etc.) Je kan de wer opdelen in verschillende cultuurgebieden. Hierbij let je vooral op de godsdienst en taal. Godsdienst is een van de belangrijkste cultuurelementen. De 4 grote wergodsdiensten (christendom, islam, hindoeïsme, boeddhisme) hebben zich verspreid vanuit 4 brongebieden. Het Christendom bereikte zijn grootste uitbreiding na de ontdekkingsreizen door middel van kolonialisatie. De snelst groeiende godsdienst is de Islam. De cultuur van een volk kan niet worden doorgegeven zonder gemeenschappelijke taal. Op aarde worden ±5000 verschillende talen gesproken. Inheemse talen worden verdrongen door wertalen. Op weg naar een wercultuur: Door diffusie worden nieuwe cultuur elementen vanuit een kerngebied door gegeven aan andere gebieden. In de huidige tijd spelen twee tegenstellende bewegingen een rol voor het niet zorgen van 1 wercultuur: Homogenisering: Homogenisering vindt plaats wanneer kleding, taal, muziek en andere cultuurelementen steeds meer op elkaar gaan lijken. Hetrogenisering: Heterogenisering is het verweven van eigen cultuurelementen met die van de westerse cultuur. Mensen die 2 culturen in zich verenigen, hebben een transnationale identiteit. Verharding van culturen: De grenzen tussen cultuurgebieden kunnen vervagen maar ook verharden. Regionale culturen proberen evenwicht te vormen tegen de mainstream. Pagina 10 van 10