Samenvatting Aardrijkskunde Wereldbeeld hoofdstuk 1

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Wereldbeeld hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1880 woorden 4 april ,1 33 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Buitenland 2 Een grens tussen rijk en arm De regel is dat hoe meer mensen in de landbouw werken hoe armer het land is. De VS is net als Nederland een echte dienstmaatschappij met handel, transport, de financiele sector, onderwijs en gezondheidszorg zijn hoogontwikkeld. In Mexico werken ook wel mensen in de dienst sector maar dat is dan vooral in de informele sector. In Mexico wonen gemiddeld 52 mensen per vierkante kilometer, in de VS 30. Dat bevolkingsdichtheidcijfer zegt niet veel, omdat de mensen heel onregelmatig over het land zijn verdeeld. Een bevolkingsspreiding kaart geeft een beter beeld. Arme landen worden gekenmerkt door een jonge, snelgroeiende bevolking. De grens tussen Mexico en de VS vormt niet alleen een grens tussen arm en rijk maar ook een cultuurgrens. Het is een grens tussen de westerse cultuur (VS) en het Latijns-Amerikaanse. Dat zie je aan het verschil in taal godsdienst, bouwstijl en gebruiken. Een grensregio ontwikkelt vaak een mengcultuur. Reizend door het het zuiden van de VS denk je soms datje nog in Mexico bent. 3 relaties: handel en investeringen Handelsbalans op de handelsbalans is het verschil zichtbaar tussen de waarde van de geïmporteerde en geëxporteerde goederen. De VS levert aan Mexico vooral hoogwaardige goederen, zoals machines en motoren. Daarnaast is Mexico voor de VS een enorme bron van goedkope arbeid. Heel veel multinationals van de VS worden net over de grens in Mexico neer gezet. In die fabrieken word het arbeidsintensieve werk verricht. Ze maken zo gebruik van de lage lonen. Die vestigingen heten assemblagebedrijven of maquiladora s. Hier worden vooral eindproducten gemaakt die bedoeld zijn voor de export naar de VS of andere Westerse landen Mexico, de VS en Canada sloten een verdrag waardoor Noord-Amerika Pagina 1 van 5

2 een vrije handelszone werd. Hierdoor werd het ook mogelijk maquiladora s buiten de grensregio s te stichten. En dat gebeurde ook want daar waren de lonen nog lager. Nu is die groei wel voorbij. In de grens regio is een arbeider per uur namelijk 2 euro en in China 50 cent dan is de keuze voor de VS snel gemaakt. 4 Go north, Young Mexican Armoede is de belangrijkste pushfactor om huis en haart te verlaten. De Mexicaanse immigranten komen vooral uit de grensregio en uit het gebied ten noorden van Mexico City. Vaak trekken familie en kennissen naar het zelfde dorp als ze immigreren. Als na de eerste migranten later ook familie en kennissen overkomen, noem je dat volmigratie. Afstandsverval wanneer een verschijnsel afneemt naarmate de afstand toeneemt. Door de migratie en de komst van de maquiladora s zijn de grensplaatsjes wakkergeschut en uitgegroeid tot forse steden. Opvallend is dat Amerikaanse grensplaatsen vaak een dubbelstad vormen met een stad in Mexico. 5 Mexico en de VS: voor eeuwig verbonden Volgens sommige is migrantengeld de beste vorm van ontwikkelingshulp. Het geld gaat in ieder geval rechtstreeks naar het armste gebied in het land. De VS profiteert natuurlijk ook van de migranten van Mexico. De goedkope, vaak illegalen arbeiders zijn de redding voor de landbouw, horeca en industrie tot ver buiten de grensstreek. Ze zijn goedkoop, houden de productie kosten laag, doen het vuile werk en kunnen makkelijk ontslagen worden. Mexico profiteert ook van de Maquiladora s de regio ten noorden van de grens is opgekomen tot een relatief welvarende streek. Er word altijd veel chemisch afval geloodst in de rivieren in Mexico. Voor sommige buurten betekend dit een verhoogd risico op kanker. Mexico heeft wel een goede wetgeving maar de controle is onvoldoende. Er is veel corruptie onder de controleurs en de boetes zijn vaak veel te laag om de mensen af te schrikken. 6 Arm en Rijk Welvaart verschillen kun je op een aantal verschillende manieren meten: BNP per inwoner de waarde van alle goederen en diensten die in een land in een jaar worden geproduceerd + de inkomsten uit het buitenland : het aantal inwoners = BNP VN-welzijnsindex Je let op de koopkracht, alfabetiseringsgraad en de levensverwachting. Bij de mate van ontwikkeling denk je aan: De verdeling van de beroepsbevolking Toegang tot schoon drinkwater, scholing en gezondheidszorg De voedselsituatie Aan het meten van de welvaart met het BNP per hoofd zitten vier nadelen: De dollar is niet overal evenveel waard. Daarom heeft met het begrip koopkracht bedacht hoeveelheid goederen wat je met 1 dollar kunt kopen De inkomsten uit de informele sector, de ruilhandel en de zelfvoorziening tellen niet mee. In veel ontwikkelingslanden is het informele sector groter dan de formele sector. Hierdoor lijkt een land dus armer dan het in werkelijkheid is. Het BNP is het gemiddelde. Achter een aardig gemiddelde kan toch een wereld van armoede voor een grote groep mensen schuilgaan. Ongewenste en grote verschillen in inkomen en ontwikkelingskansen tussen groepen mensen noem je sociale ongelijkheid. Pagina 2 van 5

3 Het BNP laat geen regionale verschillen zien. Regionale ongelijkheid dergelijke onrechtvaardige verschillen in welvaart en ontwikkeling tussen gebieden noem je regionale ongelijkheid. 7 Centrum-periferie Centrum rijke vaak westerse landen. Semiperiferie de landen die de laatste jaren een flinke groei hebben door gemaakt. Periferie armste landen. Oorzaken waarom de welvaart in de wereld zo slecht verdeeld is: Interne oorzaken: de reden voor de lage ontwikkeling ligt dan in het land zelf. Je kunt denken aan een ongunstig klimaat, zeer bergachtig, onvruchtbaarheid qua bodem, menselijke oorzaken (slecht bestuur, oorlog, curruptie) Externe oorzaken: de reden voor de lage welvaart wordt dan gezocht in het soort relatie dat een ontwikkelingsland heeft met de rijke landen. Vaak word dit een centrum-periferiemodel uitgedrukt. In dit model zijn de rijke landen dominant en de armen landen afhankelijk. Belangrijk is dat de centrumlanden al vanaf de koloniale tijd de aard en intensiteit van de relatie bepalen, In feite bepaalt het centrum de ontwikkeling in de periferie. Tegenwoordig liggen producten uit de hele wereld in de schappen. Door de internationalisering worden ook steeds meer gebieden met elkaar verweven. Dat heeft ook gevolgen voor de internationale arbeidsdeling. Hieronder verstaan we de specialisatie van werkgelegenheid in de verschillende delen van de wereld. De internationale arbeidsdeling kun je aflezen aan het exportpakket en de samenstelling van de beroepsbevolking van landen. NIC s (Newly industialized countries) met in Azie: China, Taiwan en Zuid- Korea voorop en in Latijns-Amerika: Brazilie en Mexico. 9 Bevolkingsspreiding en migratie Bevolkingsdichtheid het gemiddeld aantal inwoners per vierkante kilometer. Op de wereld kaart van de bevolkingsspreiding zie je dat de meeste mensen aan de randen van de continenten, in kunstvlaktes, langs rivieren en in vruchtbare gebieden liggen. Een verklaring voor de bevolkingsspreiding is een mix van natuurlijke en sociaal-economische factoren: 1. De natuurlijke mogelijkheden. Mensen gaan niet snel in een kurkdroge omgeving wonen met weinig water en een onvruchtbare grond. Als er dus een gebied is met vruchtbare bodems, een gunstig klimaat en goede water toevoer zal dat dus dichtbevolkt zijn 2. Mensen gaan liever wonen in een gebied dat gunstig ligt ten opzichten van de economische kerngebieden in de wereld of daar goed mee verbonden zijn. Op mondiaal niveau zie je dat veel mensen immigreren van het arme zuiden naar het rijke noorden. Bij economische migranten speelt het verschil in welvaart en ontwikkelingsmogelijk heden een belangrijke rol. Mensenhandelaren spelen bij deze voor een kwalijke rol. Politieke migranten zijn vaak migranten die wegens onderdrukkingen hun land verlaten. Zij kunnen in rijke landen in aanmerking komen voor een vluchtelingen status. Bij ecologische migranten spelen natuur-en/of milieu rampen een rol. Bij deze 2 groepen vluchtelingen spelen de buurlanden een belangrijke rol. 10 Wereldbeeld: bevolkingsgroei De bevolkingsgroei meet je door het sterftecijfer van het geboortecijfer af te trekken. Het geboorte cijfer is altijd hoger geweest dan het sterfte cijfer dat is natuurlijke bevolkingsgroei. De groei van de bevolking Pagina 3 van 5

4 gaat steeds sneller en vooral in ontwikkelingslanden. De arme landen hebben zo n hoog geboorte cijfer omdat: Demografisch: in arme landen is er een jonge leeftijdsopbouw, er zitten dus ook meer vrouwen in de vruchtbare fase dat betekend automatisch dat er een hoger geboortecijfer is. Scholing: als de kennis toeneemt daalt het geboortecijfer, Meisjes willen meer voor hun carrière werken. Religie: het katholieke geloof stimuleert grote gezinnen en wijst abortus en voorbehoedsmiddelen af. Culturen: in veel culturen geeft een groot gezin (vooral veel zonen) aanzien; vooral voor de vrouw. Gezondheidssituatie: in arme landen is vaak zuigelingensterfte. Zuigelingensterfte stimuleert het geboortecijfer. Armoede: dit is wel de belangrijkste reden, In arme landen is er geen sociale zekerheid en weinig welvaart ze moeten dus kinderen maken die later voor hun kunnen zorgen. Als de welvaart toeneemt verdwijnt dit, de mensen worden beter opgeleid de invloed van godsdienst neemt vaak af en de sociale zekerheid wordt groter. Demografisch transitiemodel hierin kun je de overgang (transitie) volgen van een hoog geboorte- en sterftecijfer naar een laag niveau. Het transitie model is gebaseerd op de ontwikkeling die de westerse landen hebben doorlopen. Groene druk de verhouding tusen het aantal 0-20 jarigen en het aantal jarigen. Grijze druk de verhouding tussen het aantal jarigen en het aantal mensen boven de 65 jaar. 12 Cultuurgebieden Cultuur is heel alledaags. Het gaat over ideeen, overtuigingen en gebruiken die een groep gemeenschappelijke heeft. Een cultuur groep herken je aan cultuur elementen. Hierbij moet je onderscheid maken tussen: Onzichtbare of immateriële elementen: zoals normen en waarden, taal en godsdienst Zichtbare of materiële elementen:de manier waarop mensen hun gebied hebben ingericht zoals de bouwstijl van huizen ect. Taal en godsdienst zijn de belangrijkste dingen voor een cultuurgebied. Een cultuur gebied is een gebied waar in 1 cultuur of meerdere culturen die sterk op elkaar lijken voorkomen. Godsdienst speelt nog steeds een belangrijke rol in de cultuur elementen. Het richt iemand zijn leven in. In de westerse landen heeft het geloof alleen een minder grote betekenis. In veel landen bepaald het wel de kleding, de eetgewoontes, rituelen ect. Kolonialisme als een land haar macht uitbreidt over een ander land met de bedoeling het gebied te exploiteren. 13 cultuurgebieden in verandering In de moderne tijd spelen migratie, toerisme en moderne communicatie een belangrijke rol in het overdragen van cultuurelementen. De verspreiding vanuit een kerngebied van een ruimtelijk verschijnsel bijvoorbeeld een cultuurelement noem je diffusie. Je spreek van een cultuurvermenging als in een bestaande cultuur een nieuw cultuurelement word toegevoegd. In de huidige tijd spelen op wereldniveau twee tegengestelde bewegingen een rol: 1. Homogenisering door de verwestering vervagen de cultuurgrenzen. Overal kun je nu bijna een bigmac eten of een cola drinken Pagina 4 van 5

5 2. Heterogenisering door de wereldwijde migratie ontstaat in veel steden een mix van westerse en niet westerse cultuur elementen. Er komen bijvoorbeeld wijken waar vooral chinezen wonen, je hoort het aan de taal en aan de muziek. Trensnationale identiteit het verenigt zijn met 2 verschillende culturen. Fundamentalisme strikt willen leven volgens de regels van het geloof. Bijvoorbeeld het islamitisch fundamentalisme. Pagina 5 van 5