23 keer beoordeeld 24 juni 2016

Transcriptie

1 8,1 Samenvatting door M woorden 23 keer beoordeeld 24 juni 2016 Vak Aardrijkskunde Methode BuiteNLand H1 Globalisering 2 Krimpende Wereld Globalisering of mondialisering is het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen toeneemt. Hierdoor krijgen mensen meer met elkaar te maken. Door deze toenemende vervlechting wordt de wereld wel een global village genoemd. Dit komt doordat de relatieve afstand afneemt als gevolg van dalende reis- en vervoertijden en kosten. Dit heet tijd-ruimtecompressie. Drie processen spelen hierbij een rol: 1. De ligging verandert (economisch) De absolute ligging verandert niet maar de relatieve ligging wel. Dit komt door: de positie t.o.v. Een economisch centra en door de ligging t.o.v. Een corridor (vervoersas). Deze corridors zijn aantrekkelijk als vele steden er aan liggen met aan het begin en eind een mainport. 2. De afstand krimpt (technologisch) De relatieve afstand daalt. Dit is de afstand uitgedrukt in tijd, geld en moeite die het kost om er te komen. Toch geld de klassieke geografische regel van afstandsverval nog wel. De interactie neemt af naarmate de afstand af neemt. 3. De grenzen verdwijnen Staatsgrenzen met strenge grenscontrole en globalisering gaan slecht samen. Multinationals trekken zich steeds minder van deze grenzen aan. Deze openheid en de geografische mobiliteit blijkt niet voor iedereen gelijk. Geografische mobiliteit = de stroming van mensen, goederen, informatie en ideeën tussen gebieden. 3 Transporttechnologie De ontwikkeling van de transporttechnologie (technische voorzieningen die samenhangen met het voervoer van goederen en mensen) is een van de belangrijkste motoren achter de globalisering. Het transport heeft de afgelopen decennia 3 ontwikkelingen meegemaakt: 1. Reis- en vervoerstijdenzijn spectaculair gedaald. 2. Transport is goedkoper geworden. 3. De infrastructuur is verbeterd. Pagina 1 van 5

2 Volgens Ulman zijn er 3 basisvoorwaarden in zijn interactietheorie waaraan voldaan moet zijn voordat er een wisseling van goederen tussen gebieden tot stand komt: 1. Complementariteit. Het ene gebied moet iets kunnen leveren waar in het andere gebied vraag naar is. 2. Transporteerbaarheid. De goederen moeten tegen een redelijke prijs en tijd kunnen worden vervoerd. 3. Geen tussenliggende mogelijkheden. Wanneer er tussen twee gebieden een nieuwe mogelijkheid ontstaat, verlegt de goederenstroom zich. Of goederen van het ene naar het andere te vervoeren zijn kan in de loop van de tijd veranderen: - Als de infrastructuur verbeterd. - De bereikbaarheid neemt toe als er politieke barrières worden opgeheven. - Innovaties op het transportgebied. 4 Informatie De ontwikkeling van communicatie- en informatietechnologie gaat razendsnel. Welke factoren beïnvloeden de richting en intensiteit van de internationale communicatie? 1. Economische factoren. Informatie-uitwisseling vindt nu nog voornamelijk plaats tussen de centrumlanden omdat zij over betere informatietechnologie en netwerken beschikken. 2. Geografische factoren. Naarmate de afstand toeneemt neemt de intensiteit af, afstandsverval. 3. Culturele factoren. Tussen landen die sterk verschillen qua taal en cultuur is de intensiteit veel geringer dan landen met dezelfde taal/cultuur. De globalisering is het diepst doorgedrongen tot de internationale financiële markten. De moderne informatietechnologie is een overwinning op ouderwetse belemmeringen als tijd en afstand. De grens tussen onliners en nonliners is vrijwel de grens tussen arm en rijk. 6 Economische globalisering Door de instorting van het communisme en de toetreding van China tot de WTO(Wereldhandelsorganisatie) is de markteconomie het leidende economische systeem geworden. Door mno s krijgt de uitwisseling van de productie van goederen en diensten een internationaal karakter. Mno s worden hierbij gesteund door: - Enorme verbetering van de transport- communicatietechnologie. - Vrijhandel is toegenomen door het opruimen van handelsbelemmeringen. - Deregulering van de financiële markten waardoor banken en beurzen internationaal kunnen opereren. De gevolgen van deze economische globalisering kun je aflezen aan de snelle toename van de export in de wereld, de sterke stijging van buitenlandse investeringen en de groei van het internationale transport- en communicatieverkeer. Arbeidsintensieve delen van het productieproces worden verplaatst naar lageloonlanden. De productieketen wordt steeds meer opgedeeld en verspreid. Door globalisering ontstaat ook verbrokkeling: - Opdelen productieketen. - Nieuwe internationale arbeidsverdeling. Pagina 2 van 5

3 - Niet alle gebieden zijn even aantrekkelijk. 7 Politieke globalisering Door de globalisering is de macht van de soevereine staat verminderd, de macht is verschoven naar: 1. Internationale organisaties (VN en Wereldbank en EU). 2. Transnationale organisaties (niet gebonden aan een staat. Ngo s en internationale actiegroepen. 3. Lagere bestuursniveaus. Deze treden zelfstandiger op omdat overheden voor de deregulering zijn. Door de val van de muur is de wereldorde definitief veranderd. Landen zoeken aansluiting en steun bij elkaar om hun posities op de wereldmarkt te versterken. Dit heet blokvorming. Door globalisering proberen mensen hun regionale identiteit te beschermen. Ook treedt er lokalisering op. De aanpassing van mondiale producten of diensten aan de lokale markt en cultuur. 8 Culturele globalisering Door toerisme, internationale migratie en moderne communicatiemiddelen vindt er een versnelde uitwisseling van cultuurelementen plaats. Culturen globalisering heeft daarbij twee effecten: 1. Homogenisering. Door verwestering vervagen de grenzen tussen de gebieden. Lingua Franca is van de globaliserende landen Engels. Wereldwijd sterven talen uit. 2. Heterogenisering. Door de wereldwijde migratie ontstaat er vooral in de grote steden een mix van westerse en niet-westerse culturen. Een wereldcultuur wordt echter tegengehouden door deze redenen: - De verwestering beperkt zich tot materiële zaken zoals kleding en voedsel maar niet tot immateriële zaken zoals normen en waarden en symbolen. Het opgeven van hun culturele identiteit gaat mensen te ver. - Westerse cultuurelementen worden in een niet-westerse cultuur vaak alleen door de bovenlaag van de bevolking overgenomen. - De westerse wereld staat ook onder invloed van de niet-westerse culturen. - De lokale en regionale culturen vullen elkaar weer aan. Acculturatie is dat de eigen cultuur verandert door contact van andere culturen. 10 Globalisering tot 1990 Hegemoniale staat = een land dat gedurende een bepaalde periode grote delen van de wereld domineert op economisch, militair, financieel en cultureel gebied. Er ontstonden 2 soorten kolonies: 1. Exploitatiekolonies. Deze landen waren puur winstgevend bedoeld en werden uitgebuit. De landen moesten grondstoffen leveren en dienden later ook als afzetmarkt. 2. Vestigingskolonies. Deze landen werden gezien als vaderland. Ze waren bedoeld om echt in te gaan leven en opnieuw in te richten. Hoe werden banden in deze periode verstevigd? 1. De industriële revolutie zorgde voor een grote vraag naar grondstoffen die Europa nodig had. De moederlanden importeerden grondstoffen die werden bewerkt tot eindproduct en weer werden geëxporteerd. 2. Door de sterke verbetering van het transport namen de reikwijdte en de invloed toe. De moederlanden raakten meer verworven. Het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld willen uitbreiden door gebieden te veroveren en te controleren, noem je imperialisme. Pagina 3 van 5

4 Dekolonisatie kwam pas na de WO2. De moederlanden hielden toch invloed. 11 Globalisering na 1990 Hoe kan globalisering zo snel verlopen? 1. Mno s zijn door fusies enorm groot geworden en hebben een netwerk opgebouwd. 2. Door deregulering en liberalisering komt de internationale handen in een stroomversnelling. 3. De snelle ontwikkeling van de transport- en communicatietechnologie. Wat zijn de geografische gevolgen van deze snelle globalisering? - Een nieuwe arbeidsverdeling. Het verschil in loon zorgt voor uitschuiving: verplaatsing. - Verovering van regionale en nationale markten. - Van uitschuiven naar doorschuiven = vliegende ganzen - Mno s beperken zich tot hun core business. - Globalisering komt overal voor. - Globalisering lijdt tot verbrokkeling: de fast world en de slow world. De triade is op de wereldmarkt veel sterker en geeft Afrika, enz. geen schijn van kans. Door deze backwash-effecten neemt de regionale ongelijkheid toe. Soms helpt de triade ook door kennis en kapitaal, dan noem je het spread-effecten. 12 Globalisering in de toekomst Het verschuiven van het economische en politieke zwaartepunt in de wereld = global shift Wat zijn de gevolgen van de global shift op langer termijn? - Politiek. Zuid- en Oost-Azië zullen steeds vaker roeren in het internationale politieke debat. Als de wereldorde wordt gekenmerkt door meerdere machtscentra noem je dat multipolair. - Economisch. Steeds meer bedrijvigheid schuift uit naar de landen rond de Pacific. Na laagwaardige volgt al spoedig de productie van hoogwaardige producten. Ook de dienstsectoren worden groter. - Geografisch. Het economisch zwaartepunt van de VS zal westwaarts schuiven. Europa zal aan de zijlijn komen te staan tenzij het zich blijft ontwikkelen. Dit moet gebeuren door samenwerking. Na instorten Sovjet-Unie is de markteconomie het leidende economische systeem. Door liberalisering zal de welvaart stijgen. Andersglobalisten geloven minder in de zegeningen van de vrije markt: - Ze zijn tegen de grote mno s omdat ze gevaarlijk zijn voor de lokale bedrijven. - Ze zijn bezorgd over de milieuverontreiniging door de vestiging van vervuilende bedrijven in landen waar ze wel mogen uitstoten. - Ze zijn het niet een met het beleid van de Wereldbank, IMF en WTO die voor de vrije handel zijn en schuldenlanden opschepen met bezuinigingsplannen. Pagina 4 van 5

5 Pagina 5 van 5