Afstand en diepgang: met collega's naar een bewustere professionele identiteit 1
2
Afstand en diepgang: met collega's naar een bewustere professionele identiteit In ons dagelijks werk rennen we vaak van het ene project naar het andere. Opdrachtgevers wil je snel en zo goed mogelijk helpen, problemen zo snel mogelijk tackelen. Bij het uitvoeren van deze projecten zijn we zelf vaak ons belangrijkste instrument. Een levend instrument, een instrument dat zich kan ontwikkelen. Voor je ligt een methode om samen met collega s aan je eigen ontwikkeling te werken. Een methode die vraagt om afstand tot het dagelijkse werk en zorgt voor diepgang. Vraagstukken die centraal kunnen staan bij zo n sessie zijn dus ook geen concrete situaties, maar vraagstukken die iets dieper liggen. Voorbeelden daarvan zijn: Waar ik komende jaren eigen naar toe? Ik loop iedere keer tegen iets aan. Ik vind het lastig om me te verhouden tot bepaalde type opdrachtgevers. Ik ervaar weinig uitdaging mijn werk. Dus vraagstukken waar geen antwoord op is, maar onderzoeken helpt om er wat meer duidelijkheid in te krijgen. Dat onderzoeken is opgezet vanuit het concept professionele identiteit. Ieder werkzaam persoon heeft een professionele identiteit. Maar lang niet iedereen is zich bewust van die identiteit. Je identiteit is datgene wat jou herkenbaar maakt in je werk. Die identiteit is van jou, alleen jij kunt bepalen wat jouw identiteit is. Ten opzichte van je collega s zijn er aspecten waarin jij je herkent en waarmee jij je identificeert. Ook zijn er aspecten waar jij juist niet van bent, waarmee jij je dus separeert. Het proces van bewustwording over identificatie en separatie is wat we willen bereiken. Hoe bewuster je je bent van je professionele identiteit: hoe sterker je in het dagelijks werk in je schoenen staat, hoe meer je in staat bent om verschillende belangen in je werk te verenigen, hoe meer je kunt uitblinken in datgene wat je doet, hoe meer je in staat bent eigen doelen te stellen en daar naartoe te werken. Meer weten over professionele identiteit? Lees Je Binnenste Buiten - Over professionele identiteit in organisaties van Manon Ruijters en collega s. 3
Wat heb je nodig voor succesvolle sessies? Minimaal 3 collega s die er zelf voor kiezen deel te nemen, Minimaal 2,5 uur tijd per sessie, Dialoogkaarten Ons Binnenste Buiten, Een omgeving waar iedereen die meedoet zich op zijn gemak voelt, Een onderzoekende mindset (niets willen oplossen tijdens de sessie, maar willen onderzoeken), Een vaste regelmaat van meerdere sessies, bijvoorbeeld elke 2 weken (voor meer diepgang), Voor iedere deelnemer een exemplaar van dit document.
Stap-voor-stap beschrijving voor een dagdeel Stap 1. Aankomen Je komt uit de waan van de dag. Daarom is het belangrijk even aan te komen. Doe dat door iedereen de ruimte te geven om te delen wat hij wil delen. Delen wat er in je omgaat helpt om er niet gedurende deze activiteit continu aan terug te denken. Deel zoveel of zo weinig als je wilt. Het is niet de bedoeling om daarover met elkaar in gesprek te gaan. Stap 2. Terugkijken op de vorige bijeenkomst Om weer in een onderzoekende en reflecterende houding te komen, helpt het om even terug te kijken naar de vorige bijeenkomst. Deel met elkaar wat je daarin waardeerde. Stap 3. Gezamenlijk doornemen van het proces Een duidelijk proces geeft ruimte. Neem daarom gezamenlijk het verdere proces van vanmiddag door. Wat voor gesprek wil je met elkaar voeren? Welke valkuilen zitten er voor ons als groep in? Spreek gezamenlijk af in dit proces te stappen en ons allemaal verantwoordelijk te voelen dat de sessie zo verloopt dat we diepgang en reflectie faciliteren. Stap 4. Kiezen tijdbewaker We willen het gevoel hebben dat we op reis kunnen. Dat we de diepte in kunnen. Daarvoor is het fijn als iemand de tijd bewaakt. Deze persoon doet zelf ook gewoon mee en heeft daarmee dus een soort dubbelrol. Wie biedt zich aan? Voelt het voor iedereen goed als deze persoon dat doet? 5
Stap 5. Delen vraagstukken Deel allemaal je vraagstuk. Dit gaat niet om concrete casussen, maar om vraagstukken die vaker terugkeren en die je zou willen verkennen. Het is waardevol als iedereen zijn huidige vraagstuk deelt, dat geeft richting, ook als jouw vraagstuk niet als centraal vraagstuk aan de orde komt. Vraag bij elkaar door als je nog niet helder hebt waar het vraagstuk om draait, maar blijf in principe van heel concrete situaties weg. Stap 6. Kiezen vraagstuk Kies als groep een vraagstuk uit. Iedereen krijgt de ruimte om te delen wat in de vraagstukken van anderen aansprak of wat hij bij iemand zag. Zit er bij iemand veel emotie rondom zijn vraagstuk, dan kan het behandelen van zijn vraagstuk extra waardevol kan zijn. De tijdbewaker stelt op basis van het gedeelde voor om een vraagstuk te kiezen en vraagt aan de groep of dat voor iedereen goed voelt. Het gaat niet om meeste stemmen gelden, maar om welk vraagstuk voor deze groep op dit moment het beste past. Stap 7. Startvragen uitzoeken Zoek op basis van het vraagstuk allemaal een dialoogkaart uit waarmee jij denkt de vraagstukinbrenger verder te kunnen helpen. Stap 8. Voorlezen startvragen Lees allemaal je startvraag voor. De vraagstukinbrenger kiest welke startvraag hem op dat moment het meest triggert en waarom. 6
Stap 9. Vraagstuk verkennen Tijdsduur: minimaal 30 minuten, maximaal 60 minuten Verken met elkaar het vraagstuk van de inbrenger. Begin met de vraag die de vraagstuk-inbrenger het meest triggert en ga van daaruit met elkaar verder in dialoog. (beeldspraak) Ga naast de inbrenger staan en verken hoe het landschap van zijn professionele identiteit eruit ziet. Stel open, oordeelloze vragen. Vat soms samen wat iemand gezegd heeft, al dan niet in eigen woorden, om te checken of je elkaar goed begrepen hebt. Zoek naar datgene wat iemand tussen de regels door zegt. Zoek naar overtuigingen die sturen wat gezegd wordt, maar waar iemand zich (nog) niet van bewust is. Als iemand aangeeft het antwoord op de vraag niet te weten, dan weet je dat je goed zit. We zitten aan de rand van iemands bewustzijn. Zoek vragen die daar omheen zitten. Vaak voelen we dan dat we ons op glad ijs bewegen. Dat gladde ijs helpt in zo n situatie; niet direct weer vaste grond opzoeken dus! (beeldspraak) Speel voortdurend landje-pik. Probeer samen het landschap van de vraagstukinbrenger te leren kennen. Gebruik zo nodig de vragen van de gekozen dialoogkaarten tussendoor om de dialoog weer een stap verder te brengen. Stap 10. Er iets uithalen voor jezelf (beeldspraak) We zijn nu een half uur met de vraagstuk inbrenger op pad geweest. Het landschap van een ander verkennen geeft ook veel informatie over hoe je eigen landschap eruit ziet. Wat haal jij hier voor jezelf uit? Van welke wijsheden ben jij je bewust geworden en welke zou je met de anderen willen delen? Schrijf die op in volzinnen. Het gaat om jou, het is dus niet de bedoeling dat je de vraagsteller tips geeft. 7
Stap 11. Voorlezen wat je opgeschreven hebt Lees letterlijk voor wat je opgeschreven hebt. Blijf na iedere zin even stil zodat anderen de kans krijgen om je wijsheid ook echt te laten landen. Ga dus niet vertellen, maar lees letterlijk voor. Stap 12. Afronden vraagstuk inbrenger De vraagstukinbrenger deelt wat hij meeneemt uit de gevoerde dialoog. Hiermee wordt dit vraagstuk afgerond. Stap 13. Dialoog over ieders vraagstuk Tijdsbesteding: minimaal 10 minuten per persoon, maximaal 20 minuten Zoek allemaal een dialoogkaart uit die je triggert als het om je eigen vraagstuk gaat. Maak groepjes van maximaal 4 personen. De anderen gebruiken jouw dialoog-kaart om de dialoog aan te gaan over jouw vraagstuk. Stap 14. Invullen model professionele identiteit Gedurende deze middag ben je veel over je eigen professionele identiteit te weten gekomen. Schrijf dit in het model. Stap 15. Delen wat er is opgeschreven Iedereen krijgt de ruimte om te delen wat hij over zijn professionele identiteit te weten is gekomen. Stap 16. Afsluiting: evaluatie hoe we het ervaren hebben Iedereen krijgt de ruimte om te delen hoe hij deze middag ervaren heeft. 8
odel van het concept professionele identiteit op basis van model uit uijters et al. 2015. institutioneel frame professioneel frame eigenaarschap (materieel zelf) praktijk theorie expertisegebied kennisbasis relaties (sociaal zelf) waarden en normen (spiritueel zelf) 9
Over deze methode Deze methode is tot stand gekomen door sparring met Anouk van Hees, Tom van Oeffelt en Johannes Regelink. Binnen de Terogroep is deze methode vervolgens enkele keren uitgeprobeerd en af en toe bijgeschaafd. Versie: 20-06-2017 Online te raadplegen: www.terogroep.nl/sessie-pi Feedback geven op deze methode? Graag! Johannes gaat graag het gesprek aan: johannes.regelink@tero.nl / 06-55738510
11
12