Bijeenkomst over geloofsopvoeding Rouw en verlies Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 8-12 jaar
|
|
- Maurits Veenstra
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DOELSTELLINGEN De deelnemers worden zich bewust van hun eigen omgang met rouw en verlies en de rol die hun geloof of levensoriëntatie hierbij heeft. De deelnemers weten dat ieder op een eigen manier rouwt en dat dit ook voor kinderen geldt. De deelnemers delen hun ervaringen met rouw en verlies in hun gezinsleven en krijgen handvatten aangereikt voor het omgaan hiermee. INFORMATIE VOOR DE COACH Deze bijeenkomst hoort bij een serie van vijf bijeenkomsten over opvoeden met geloven. De doelgroep van deze bijeenkomsten zijn ouders met kinderen van 8-12 jaar. Je kunt deze bijeenkomst los, of in samenhang met één of meer van de andere bijeenkomsten uitvoeren. In deze bijeenkomst gaat het over het omgaan met rouw en verlies in het gezin. Het ene gezin zal misschien al veel directer geconfronteerd zijn met verlies dan het andere gezin. Toch gaat het aan geen enkel gezin voorbij, want verlies is er op allerlei gebieden. Het is er in het groot en in het klein. Het hoort nu eenmaal bij het leven. In deze bijeenkomst gaat het over het verlies van dierbare personen door overlijden. Ouders zitten vaak met vragen rondom het afscheid nemen en hoe ze hun kind daarbij kunnen ondersteunen. Ook is het soms zoeken naar het vinden van woorden. Hoe vertel je je kind dat opa of oma er niet meer is? Hoe zal zij dat oppakken? En waar is opa of oma nu? Wat je hierover aan je kinderen vertelt, heeft alles te maken met welke betekenis je als ouder zelf geeft aan dood en leven. Je geloof of levensoriëntatie speelt daarbij een belangrijke rol. Het is goed als ouders zich hiervan bewust zijn en proberen te benoemen wat sterven is voor hen. Dat zal hen helpen bij het omgaan met en een plek geven van ervaringen van rouw en verlies in hun gezin. In deze bijeenkomst gaan ouders hiermee aan de slag. Voor de pauze wordt verkend welke ervaringen van verlies en rouw er kunnen en zijn en wat de deelnemers daarvan zelf hebben ervaren in hun gezin. Ook lezen ze een interview uit Moments en bespreken dat met elkaar. Na de pauze proberen de deelnemers, aan de hand van beelden, te benoemen wat sterven voor hen is. Met behulp van kaartjes met vragen en situaties gaan de ouders vervolgens met elkaar in gesprek over hoe je rouw en verlies een plek kunt geven en is er volop de gelegenheid om ervaringen te delen. VOORBEREIDING Praktische voorbereiding Lees het materiaal voor deze bijeenkomst goed door, inclusief de bijlagen; Bepaal welke werkvormen je met jouw groep wilt gaan doen; Bestel voor jezelf en de deelnemers een exemplaar van het oudermagazine Moments ( Vraag (zo nodig) na bij de predikant of de kerkenraad welke afspraken er in jouw gemeente zijn rond de begeleiding van uitvaarten door de predikant; Leg voor de bijeenkomst alle benodigdheden klaar. 1
2 Persoonlijke voorbereiding Voor je met de deelnemers aan de slag gaat, is het van belang dat je stil staat bij jouw eigen ervaringen en ideeën rond rouw en verlies. Stel jezelf de volgende vragen om je persoonlijk voor te bereiden op de bijeenkomst: Welke ervaringen van rouw en verlies zie jij om je heen, en wat heb je daarvan in je eigen leven (of gezinssituatie) ervaren? Hoe geef jij een plek aan rouw, pijn en verlies? Wat is sterven voor jou? Op welke manier speelt je geloof hierbij een rol? Wat zou je hierover kunnen en willen delen met de deelnemers? Lees tenslotte Wij zijn met z n vijven, pag 48, Samen stil staan, rouwen en verder gaan, pag 51 en Beste Anne-Marie, pag 52 uit Moments. Aandachtspunt Houd er rekening mee dat er emoties kunnen boven komen tijdens het houden van deze bijeenkomst. Het kan tenslotte zomaar zijn dat iemand kort geleden afscheid heeft moeten nemen van een dierbare persoon of dat er herinneringen boven komen waar men lange tijd niet over gesproken heeft. BENODIGDHEDEN Voor jezelf en de deelnemers een exemplaar van het oudermagazine Moments; Flap-over; Stiften; Kaartjes uit het spel Kaarten op tafel (verkrijgbaar via of gebruik allerlei foto s die je zelf hebt uitgezocht; De kaartjes van BIJLAGE 1; Dikke kaars; Waxinelichtjes; Lucifers; Iets te drinken en wat lekkers voor de Opening en de Pauze; Tip Bestel via het boekje Rondom de dood voor alle deelnemers. Hierin wordt in eenvoudige taal uitgelegd wat de kerk kan betekenen bij overlijden en uitvaart. Met een overzicht van kerkelijke gebruiken en portretten, liedteksten en foto s. PROGRAMMA 5 minuten Opening Zorg dat de kaars brandt bij binnenkomst van de deelnemers. Heet de deelnemers welkom en bied iets te drinken en wat lekkers aan. Vertel dat jullie het tijdens deze bijeenkomst gaan hebben over rouw en verlies en hoe je daar een plek aan kan geven in je gezin. Nodig de deelnemers uit om zich (zo nodig) aan elkaar voor te stellen en daarbij ook te vertellen hoe hun gezinssamenstelling eruit ziet. Begin het rondje door zelf als eerste iets te vertellen. 2
3 20 minuten Verkenning Het ene gezin zal misschien al veel directer geconfronteerd zijn met verlies dan het andere gezin. Toch gaat het aan geen enkel gezin voorbij, want verlies is er op allerlei gebieden. Het is er in het groot en in het klein. Het hoort nu eenmaal bij het leven. Het kan je helpen om juist ook bewust om te gaan met het kleine verlies en dat een plek te geven. Zo kan je kind leren om te gaan met pijn en tegenslagen en is er een basis voor later, als groot verlies zich aandient. En trouwens: wat voor jou klein verlies is, kan wel eens heel groot zijn voor jouw kind. Leg de stiften op tafel en nodig de deelnemers uit om op de flap-over situaties op te schrijven die je als gezin doen confronteren met rouw en verlies. Dat kunnen situaties zijn die ze zelf hebben meegemaakt, maar dat hoeft niet. Het mogen voorbeelden zijn van groot of klein verlies. Inventariseer daarna welke situaties zijn opgeschreven. Zijn er nu nog voorbeelden die er aan toe gevoegd moeten worden? Vertel de deelnemers (nogmaals) dat rouw en verlies er op allerlei verschillende manieren kan zijn. Wellicht is dat ook terug te vinden op de flap-over. Er is sprake van verlies wanneer er een dierbare overlijdt, maar ook een verlies van mogelijkheden door een lichamelijke handicap of een verhuizing van een geliefd vriendje is een verlies voor jouw kind en jouw gezin. Ook dan is er rouw. Tijdens deze bijeenkomst zal het gaan over het verlies van dierbare personen door overlijden. Zijn er situaties beschreven die deelnemers aan de groep in hun gezin hebben meegemaakt? Nodig de ouders uit om hierover iets te delen met de groep, als zij dat willen. Vraag hen ook om erbij kort te vertellen hoe ze hiermee zijn om gegaan in hun gezin. Vertel dat jullie tijdens het tweede deel van de avond verder gaan praten over het een plek geven van rouw en verlies in je gezinssituatie. 15 minuten Verdieping 1 Verdeel de deelnemers in groepjes van 3 of 4 personen. Nodig hen uit om (zo nodig) eerst Wij zijn met z n vijven, pag 48 te lezen uit het oudermagazine Moments. Vervolgens bespreken de groepjes de volgende vragen: Wat valt je op in dit interview? Wat spreekt je aan of wat herken je erin? Wat spreekt je niet aan of is iets wat je niet herkent? Wat vind je van de manier waarop deze ouders het verlies een plek geven in hun gezin? 20 minuten Pauze 25 minuten Verdieping 2 Beslis, afhankelijk van de groepsgrootte, of je dit onderdeel met de hele groep of in kleine groepjes wilt doen. Hoe groter de groep, hoe langer dit onderdeel zal duren. De deelnemers zullen waarschijnlijk ook graag praktische ideeën willen uitwisselen; zorg er daarom voor dat daarvoor voldoende tijd overblijft. 3
4 Hoe je omgaat pijn, verlies, de dood en rouw heeft alles te maken met je geloof of je levensoriëntatie. Om te kunnen praten met je kind over jullie verdriet is het belangrijk, dat je je bewust bent van jouw eigen omgang hiermee. Vertel de deelnemers dat jullie daarom, voor jullie verder gaan met de concrete gezinssituatie, eerst stil staan bij ieders eigen omgang met leven en dood. Leg (een deel van) de kaartjes van het spel Kaarten op tafel op tafel, zodat iedereen ze goed kan zien. Vraag de deelnemers om ieder een afbeelding te kiezen bij de vraag: Wat is sterven voor jou? Geef de ouders vervolgens de tijd om rustig een kaartje (of eventueel twee kaartjes) uit te kiezen. Kies zelf ook een kaartje uit. Nodig daarna iedereen uit om aan de hand van het kaartje iets te vertellen over de betekenis die zij aan sterven geven. Vraag daarbij als gespreksleider steeds even door naar de rol van hun geloof of levensoriëntatie hierin (als men dat niet uit zichzelf vertelt). Vervolgens kan de groep steeds maximaal twee vragen stellen ter verheldering. Begin zelf als eerste iets te vertellen bij jouw kaartje. Vraag, als iedereen iets heeft gedeeld met de groep, hoe men het vond om dit zo met elkaar te delen. Zijn er dingen gezegd door een ander die jou misschien verder helpen, of waar je iets mee kunt? 30 minuten Verwerking Leg de kaartjes uit BIJLAGE 1 op tafel. Vertel de deelnemers dat jullie nu de gelegenheid hebben om door te praten over hoe je rouw een plek geeft in je gezin, of over rouw en rouwverwerking bij kinderen. Op de kaartjes staan allerlei vragen of situaties die hiermee te maken hebben. Om de beurt mag een deelnemer een kaartje kiezen om die te bespreken met de groep. Er liggen ook een aantal lege kaartjes: deze kan je pakken als jouw vraag of situatie er niet bij ligt. Leid het gesprek over de vragen en stimuleer de ouders om hun eigen ervaringen en ideeën in te brengen. Het gaat niet om goed of fout, maar om het zoeken naar manieren die passen bij jou en je gezin. Zorg dat iedereen het magazine Moments bij de hand houdt en verwijs ernaar als dit relevant is. Lees bijvoorbeeld samen een vraag over rouwverwerking uit de rubriek Beste Anne- Marie, pag 52 in het oudermagazine Moments en vraag wat de ouders van dit antwoord vinden. 5 minuten Evaluatie & vervolgvragen Vraag de deelnemers hoe ze de bijeenkomst ervaren hebben en wat in het bijzonder ze ervan mee naar huis nemen. Zijn er nog zaken die ze hebben gemist of waar men over verder zou willen praten? Als blijkt dat er behoefte aan is kun je aanbieden nog eens bij elkaar te komen. 5 minuten Afsluiting Zet de brandende kaars in het midden van de groep en geef ieder een waxinelichtje. Vertel dat de kaars die tijdens de hele bijeenkomst gebrand heeft, symbool staat voor het Licht van God. Licht dat er was voor dat wij geboren waren, Licht dat er is tijdens ons leven en Licht dat er ook zal zijn als wij er niet meer zijn. Nodig de deelnemers uit om hun waxinelichtje aan de kaars aan te steken en de 4
5 deze rondom de kaars te zetten. Als ze dat willen kunnen ze er ook iets bij zeggen, maar dat hoeft niet. Bedank de deelnemers tenslotte hartelijk voor ieders bijdrage. BIJLAGEN 1 Kaartjes met vragen en situaties 5
6 BIJLAGE 1 Kaartjes met vragen en situaties Hieronder staan een aantal vragen die ouders kunnen hebben rond rouw en verlies en hoe dat een plek te geven in hun gezinssituatie. Knip de kaartjes van tevoren uit. Hoe kan ik mijn kind bij het afscheid van betrekken? Wanneer is een kind oud genoeg om mee te gaan naar een uitvaart? Hoe kan je aan een kind uitleggen dat iemand overleden is? Rouwen kinderen anders dan volwassenen? Mijn kind praat helemaal niet over het overlijden van zijn klasgenootje. Wat nu? Wat kun je thuis doen om aandacht te geven aan het gemis van een dierbare? Ik kan mijn emoties vaak niet bedwingen over het gemis dat we van dichtbij hebben meegemaakt. Heeft mijn kind daar last van?.. is geen prater en kan daardoor weinig met de rest van het gezin delen. Hoe kunnen we toch samen uiting geven aan ons gemis en het een plek geven? Moet je lid zijn van een kerk om een predikant te betrekken bij een uitvaart? En hoe gaat dat dan in z n werk? 6
Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen
DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Rituelen thuis Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 8-12 jaar.
DOELSTELLINGEN De ouders wisselen ervaringen en ideeën uit over eigen rituelen thuis De ouders krijgen informatie over de achtergrond en betekenis van rituelen De ouders worden zich bewust van de waarde
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Opa, wie is God? Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar
DOELSTELLINGEN Grootouders wisselen ervaringen uit over geloofsopvoeding en kleinkinderen. Grootouders helpen elkaar op weg met tips en adviezen over geloofsopvoeding en kleinkinderen. Grootouders zijn
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Grenzen stellen Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich bewust van de grenzen die zij stellen als het gaat om vakantie, relaties, alcohol/drugs en geloof. Ouders bespreken welke grenzen hun kinderen opzoeken rondom deze thema
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Verschillen in geloven
DOELSTELLINGEN Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe het is om als koppel op een zich van elkaar verschillende manier te geloven en/of in het leven te staan; Ouders denken na over hoe hun
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding De ouder centraal Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van jaar
DOELSTELLINGEN Ouders hebben een ontspannen avond Ouders worden zich bewust van de waarden die zij belangrijk vinden in hun leven Ouders krijgen handreikingen hoe zij op zoek kunnen naar bronnen die hen
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: Opstanding, Pasen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de Stille Week en Pasen.
Paasfeest: Opstaan! Leeftijd: 9-12 Thema: Opstanding, Pasen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de Stille Week en Pasen. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen kunnen de belangrijke gebeurtenissen
Nadere informatieWaar is God? Leeftijd: 9-12 Thema: God Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de aanwezigheid van God onder de mensen.
Waar is God? Leeftijd: 9-12 Thema: God Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de aanwezigheid van God onder de mensen. Doelen van deze bijeenkomst: De kinderen leren dat God overal te vinden is.
Nadere informatieDeze bijeenkomst gaat over Jezus en over de verschillende namen die er voor Jezus zijn.
Wie is Jezus? Leeftijd: 9-12 Thema: Jezus Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Jezus en over de verschillende namen die er voor Jezus zijn. Doelen van deze bijeenkomst: De kinderen leren dat
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Opvoeden en geloven Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van 8-12 jaar
DOELSTELLINGEN De ouders worden zich bewust van hun eigen geloofsbiografie, de manier waarop zij nu in het geloof staan en wat ze daarvan mee willen geven aan hun kinderen. De ouders gaan met elkaar in
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min.
Vrucht van de Geest Leeftijd: 9-12 Thema: God, heilige Geest, identiteit, Normen en waarden, Pinksteren Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de uitwerking van de Geest in mensen. Doelen van deze
Nadere informatieBRENG IN KAART HOE JIJ IN JE VEL ZIT DRAAIBOEK VOOR EEN NETWERKBIJEENKOMST VOOR PLEEGOUDERS
Pleegzorgeiland BRENG IN KAART HOE JIJ IN JE VEL ZIT DRAAIBOEK VOOR EEN NETWERKBIJEENKOMST VOOR PLEEGOUDERS Pleegzorgeiland 1 Pleegzorgeiland DE ACTIVITEIT IN HET KORT Een bijeenkomst waarin pleegouders
Nadere informatieGeloofsopvoeding 3. Leeftijd: Soort bijeenkomst: Soort werkvorm: Thema: 3e bijeenkomst - Communiceren met je kind
Geloofsopvoeding 3 Leeftijd: Soort bijeenkomst: Soort werkvorm: Thema: 3e bijeenkomst - Communiceren met je kind Doel: Je gaat aan de slag met verschillende manieren om met je kind te communiceren. Het
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Kinderbijbels Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders kunnen onder woorden brengen wat voor hen belangrijke kenmerken zijn van een kinderbijbel. Ouders onderzoeken diverse kinderbijbels om zich bewust te worden van verschillen op het
Nadere informatieGod gaat met je mee. Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, God, reizen, vertrouwen
God gaat met je mee Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, God, reizen, vertrouwen Deze bijeenkomst gaat over de roeping en reis van Abraham. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen leren dat
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Dopen of opdragen Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders kunnen naar elkaar verwoorden wat en waarom ze geloven. Ouders onderzoeken wat ze van hun eigen geloof aan hun kinderen mee willen geven. Ouders doen bij elkaar inspiratie op voor
Nadere informatieBekende bijbelse verhalen
Categorie Bijbel Aantal deelnemers 6-20 personen Leeftijd 12-16 jaar Duur / aantal bijeenkomsten Een bijeenkomst van 1,5 uur Auteur Hanna Oosterlee KORTE BESCHRIJVING De Bijbel staat vol met verhalen.
Nadere informatieLeeftijd: Thema: bijbel, bijbelse personages, delen, identiteit Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten
Wie inspireert jou? Leeftijd: 13-16 Thema: bijbel, bijbelse personages, delen, identiteit Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten Over inspirerende (Bijbelse) personen. En hoe kunnen wij een inspiratie zijn?
Nadere informatieTHEMAONTMOETINGEN. Er zijn ontmoetingen rondom vier thema s: Waardevol opvoeden Zelfbewust zijn Investeren in je relatie Leven met verlies
THEMAONTMOETINGEN Ieder mens heeft weleens vragen die hij niet zomaar kan beantwoorden. Bijvoorbeeld over wie je bent of wilt zijn, hoe je je relatie kunt versterken, hoe je omgaat met verlies of over
Nadere informatieDeze bijeenkomst gaat over de dubbele betekenis van de doop: je hoort bij God en je hoort bij Zijn gemeente.
Doop: Je bent nooit alleen Leeftijd: 9-12 Thema: dopen, erbij horen, Kerk, rituelen Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over de dubbele betekenis van de doop: je hoort bij God en je hoort bij Zijn
Nadere informatieGespreksspel. gespreksspel. Ontdek meer over elkaars pleegzorg-ervaringen. Ontdek meer over elkaars pleegzorgervaringen
Het grote Grote pleegzorg Pleegzorg gespreksspel Gespreksspel Ontdek meer over elkaars pleegzorgervaringen Ontdek meer over elkaars pleegzorg-ervaringen Het grote pleegzorg gespreksspel Het Grote pleegzorg
Nadere informatieVerschillen in geloven. Over geloofsopvoeding als je verschillend gelooft. Mogelijkheden voor twee soorten bijeenkomsten
Verschillen in geloven Over geloofsopvoeding als je verschillend gelooft Verschillen in geloven is een themaboekje uit de serie Zijsprong. Deze serie hoort bij het bewaarmagazine Spring, opvoeden en geloven
Nadere informatieLeeftijd: 9-12, leiding, intergeneratief Thema: bijbel, geloofsopvoeding, God, rituelen Tijdsduur: 60+ min.
Wat geloof jij? Leeftijd: 9-12, leiding, intergeneratief Thema: bijbel, geloofsopvoeding, God, rituelen Tijdsduur: 60+ min. Een geloofsgesprek aangaan met kinderen, hoe doe je dat? Hier vind je allerlei
Nadere informatieVerdiepingsbijeenkomst over hoe we in het Avondmaal verbonden zijn met Christus en met elkaar als één lichaam.
Je ziet het niet, toch gebeurt het Leeftijd: 9-12 Thema: avondmaal, Jezus, kerk, lichaam Verdiepingsbijeenkomst over hoe we in het Avondmaal verbonden zijn met Christus en met elkaar als één lichaam. Doelen
Nadere informatieWie ben jij? HANDLEIDING
HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan
Nadere informatieDoel: de kinderen leren hoe ze hun licht kunnen laten schijnen.
Gezinsmoment week 5: Schijn jouw licht! Doel: de kinderen leren hoe ze hun licht kunnen laten schijnen. Wat heb je nodig? Een zak waxinelichtjes (of nog veiliger voor de kleintjes: LED-waxinelichtjes,
Nadere informatie- kinderen hebben handvatten gekregen om met mensen in rouw of mensen die gaan sterven om te gaan.
Afscheid nemen Leeftijd: 8-12, 12-16 Soort bijeenkomst: club, catechese Soort werkvorm: gebeden, verhalen en gedichten, dramatische expressie Thema: Dood, Leefwereld en ontwikkeling jeugd, Pastoraat Tijdsduur:
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, dood, Jezus, Opstanding, Pasen
Het laatste woord... Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, dood, Jezus, Opstanding, Pasen In deze bijeenkomst staan de laatste kruiswoorden van Jezus centraal. Doelen van deze bijeenkomst:
Nadere informatieScheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje en gesprek en uitbeelden, filmpje en gesprek en werkvorm, stellingen, handvaardigheidswerk
Verliefd, en dan... Leeftijd: 12-16 Soort bijeenkomst: club, catechese Soort werkvorm: heel programma Thema: Liefde, Seksualiteit Tijdsduur: 1 uur 40 min. Scheldwoorden inventariseren, werkvorm, filmpje
Nadere informatieom orde te scheppen om orde te scheppen in een wirwar van gevoelens in een wirwar van gevoelens
VijfVijf tipstips om orde te scheppen om orde te scheppen in een wirwar van gevoelens in een wirwar van gevoelens Vijf tips om orde te scheppen in een wirwar van gevoelens Als je in je zwangerschap afscheid
Nadere informatieWerkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min.
Les 6: Gezocht: een vriend Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten wat ze belangrijk vinden in een vriendschap; Kinderen kunnen een aantal kenmerken en voorwaarden benoemen waar een vriendschap aan moet
Nadere informatieVoeding. Handleiding voor begeleiders
Voeding Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij wordt uitgegaan
Nadere informatieE-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES
E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES VOORWOORD In 2016 schreef ik de Gids over emoties bij kids 80 praktische tips. Mijn kennis en ervaring blijft zich echter door ontwikkelen. Daarom deel ik
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: bidden, bijbel, gezondheid, Jezus, Toekomst. Deze bijeenkomst gaat over genezing in het Nieuwe Testament.
Alles wordt nieuw Leeftijd: 9-12 Thema: bidden, bijbel, gezondheid, Jezus, Toekomst Deze bijeenkomst gaat over genezing in het Nieuwe Testament. Doelen van deze bijeenkomst: De kinderen leren dat er in
Nadere informatie- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.
Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieVeilig Thuis. Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod
Veilig Thuis Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod Een stukje uitleg Dat je samen met papa/mama, of een andere persoon in dit boekje gaat werken is niet zo maar. Dat komt omdat
Nadere informatieSPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team.
SPELVARIANTEN Wil jij weten waar je in jouw huidige werk goed in bent? Hoe jij communiceert en je gedraagt en vooral hoe de ander dat ziet? En wil jij dit graag uitwisselen met je teamgenoten zodat jullie
Nadere informatieDe nieuwe zorgmedewerker
Werkblad De nieuwe zorgmedewerker De zorg verandert in snel tempo. Ook jouw rol als verzorgende of helpende verandert: meer aandacht voor individuele cliënten en hun netwerk. Werken met een zorg-leefplan
Nadere informatieGrenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub
Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks
Nadere informatieNummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien
Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training
Nadere informatie10. Het laatste woord
10. Het laatste woord DOELSTELLINGEN De kinderen maken kennis met de zeven kruiswoorden: Jezus laatste woorden vóór Zijn kruisdood. De kinderen leren dat de kruiswoorden een soort samenvatting van Jezus
Nadere informatieMeningsvorming: jij en vluchtelingen
Meningsvorming: jij en vluchtelingen Korte omschrijving Het kan uw leerlingen bijna niet ontgaan zijn dat de Europese Unie te maken heeft met een grote stroom vluchtelingen. Sinds een paar maanden is dit
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatieVeel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal
Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal De mensen van voorbij Zij worden niet vergeten De mensen
Nadere informatiejij Nu hier niet meer bent Mijn herinneringsboek
Als er iemand sterft, dan is dat vaak heel verdrietig. Je moet afscheid nemen van iemand die je goed kende en van wie je hield. In dit boekje lees je over wat er allemaal gebeurt als er iemand dood is
Nadere informatiePROGRAMMA: WAT VIND JIJ?
Rise and shine Leeftijd: 12-16, 16+ Soort bijeenkomst: Soort werkvorm: heel programma Thema: Bijbel, Pasen Tijdsduur: 2 uur en 55 min. Keuzeprogramma rond de Goede Week en Pasen. Meningsvorming, Bijbeltekst
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Afscheid nemen betekent loslaten. We hebben in het afgelopen jaar afscheid moeten nemen van een aantal mensen. We zullen straks hun namen noemen, één
Nadere informatieTuin van Heden kleuters (4- en 5-jarigen) Werken met kunst in de paasperiode
Tuin van Heden kleuters (4- en 5-jarigen) Werken met kunst in de paasperiode Beleving Kleuters worden in hun omgeving overal geconfronteerd met de uiterlijke verschijnselen van Pasen: paasversieringen,
Nadere informatieOPA EN OMA DE OMA VAN OMA
Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 7: Bij ons thuis. Lesoverzicht
Les 7: Bij ons thuis Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen zijn zich ervan bewust dat er verschillende gezinssamenstellingen zijn en respecteren verschillen. Kinderen weten dat je verliefd kan worden op iemand
Nadere informatieINFORMATIE KINDEREN IN ROUW 0-3 JAAR STICHTING STERRENKRACHT
INFORMATIE KINDEREN IN ROUW 0-3 JAAR STICHTING STERRENKRACHT Voorwoord Beste ouders/verzorgers, Deze informatie is bedoeld om antwoord te geven op vragen als: Hoe ga ik om met het verdriet, angst of boosheid
Nadere informatieDe Keukentafel Uitdaging
De Keukentafel Uitdaging MAG HET WAT RUSTIGER AAN DE KEUKENTAFEL Gemaakt in het kader van het Swing project Een cliëntproces; tools voor samenwerking Door Nic Drion Aan de keukentafel Aan de keukentafel
Nadere informatieOp weg naar The Passion
Op weg naar The Passion Leeftijd: 16-25 jaar Soort bijeenkomst/werkvorm: programma en vesper Thema: Weg, waarheid en leven Tijdsduur: drie keer een uur Auteur: Dorien Keus, JOP The Passion is inmiddels
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieVeilig Thuis. Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod
Veilig Thuis Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod 2 Een stukje uitleg Dat je samen met papa/mama, of een andere persoon in dit boekje gaat werken is niet zo maar. Dat komt omdat
Nadere informatieWeek van de opvoeding
In gesprek Voor ouders en hun kinderen vanaf ca. 12 jaar Het is heerlijk om een goed gesprek te voeren met iemand waar je veel van houdt. Maar soms lukt dat niet goed. Laat je daarom uitdagen tot een eerlijk
Nadere informatieLeeftijd: Thema: identiteit, Kerk Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten. In gesprek over persoonlijke geloofsbeleving.
Leeftijd: 13-16 Thema: identiteit, Kerk Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten In gesprek over persoonlijke geloofsbeleving. De programma's vind je in het PDF document in de bijlage. Korte beschrijving van
Nadere informatieWanneer vertel je het de kinderen? Kies een moment uit waarop je zelf en de kinderen niet gestoord kunnen worden.
Hoe vertel je het de kinderen? Op een gegeven moment moet je de kinderen vertellen dat jullie gaan scheiden. Belangrijk is hoe en wat je hen vertelt. Houd rekening daarbij rekening met de leeftijd van
Nadere informatieWerkvormen beroepenkaarten
Werkvormen beroepenkaarten Tessa Boff Tonella Werkvorm 1: De beroepenkaarten om te onderzoeken wat je leuk vindt Doel: Naast dat de beroepenkaarten een beroep op de kaart hebben, staat er ook een foto
Nadere informatiePerspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven
Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven 0. Start In dit project ga je aan de slag met verschillende manieren en vormen van doorgeven. Wat heb je zelf van huis uit meegekregen? En wat mogen
Nadere informatieSpelregels voor de kaarten Beroepskwaliteiten en Leerpunten. Het Beroepskwaliteitenspel
Het Beroepskwaliteitenspel Het Beroepskwaliteitenspel is een leermiddel voor de loopbaanoriëntatie van mensen in de leeftijd van twaalf jaar en ouder. Het spel heeft als doel de speler bewust te maken
Nadere informatieLespakket PO bovenbouw. Wijs met woorden
Lespakket PO bovenbouw Wijs met woorden Wat woorden kunnen doen Deze les gaat over WOORDEN. Woorden zijn onmisbaar. Met woorden kunnen we onze gedachten en gevoelens uiten. Een mens gebruikt per dag ongeveer
Nadere informatie- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.
Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieWas getekend ZET JE PLEEGZORG-GEDACHTEN OP PAPIER DRAAIBOEK VOOR EEN NETWERKBIJEENKOMST VOOR PLEEGOUDERS. Was getekend 1
Was getekend ZET JE PLEEGZORG-GEDACHTEN OP PAPIER DRAAIBOEK VOOR EEN NETWERKBIJEENKOMST VOOR PLEEGOUDERS Was getekend 1 Was getekend DE ACTIVITEIT IN HET KORT Pleegouders zetten hun ervaringen, gedachten
Nadere informatieIn je kracht. Werkboek voor deelnemers
In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Opvoeden en geloven Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van jaar
DOELSTELLINGEN Ouders en opvoeders zijn zich bewust van de manier waarop zij vorm en inhoud geven aan opvoeden en geloven thuis Ouders en opvoeders ontdekken met elkaar dat zij thuis al veel doen aan opvoeden
Nadere informatiePraten over verdriet, troost en hoop een handreiking voor omgaan met situaties van verlies en verdriet in de kinderdienst. Geertje de Vries NARRATIO
Praten over verdriet, troost en hoop een handreiking voor omgaan met situaties van verlies en verdriet in de kinderdienst Geertje de Vries NARRATIO Colofon ISBN 90 5263 131 2005 uitgeverij Narratio, Postbus
Nadere informatieWerkvorm groepsgesprek professionals
Werkvorm groepsgesprek professionals Creëren van een stimulerende werkomgeving en het vergroten van professionele autonomie Deze werkvorm kan worden gebruikt om met medewerkers van Justitiële Jeugdinrichtingen
Nadere informatieLeeftijd: Thema: bijbel, delen, gezondheid Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten. Wat als je ongeneeslijk ziek bent?
Over mijn lijk Leeftijd: 13-16 Thema: bijbel, delen, gezondheid Tijdsduur: Meerdere bijeenkomsten Wat als je ongeneeslijk ziek bent? De programma's vind je in het PDF document in de bijlage. Korte beschrijving
Nadere informatieReflectie #Zo dus! Hieronder vind je een aantal oefeningen om te leren reflecteren waar je zelf mee aan de slag kunt.
Reflectie #Zo dus! Hieronder vind je een aantal oefeningen om te leren reflecteren waar je zelf mee aan de slag kunt. In je eentje Time-out reflectie Time-out reflectie is een snelle manier om in je eentje
Nadere informatieleren omgaan met Diversiteit In je gemeente
Geloven kun je niet alleen! Stap 1 Jouw kijk op de wereld 15 min. Kijken in de spiegel naar jezelf Wat vind je van je eigen lichaam? Wat vind je mooi? Als je zou mogen kiezen, welk deel zou je dan weghalen?
Nadere informatieBenodigdheden: A. Inleiding: kringgesprek 15 minuten.
Handleiding Groep Les Thema Wat zie je en wat vind je ervan? Weet wat je ziet Welkom bij de eerste les van het Nationaal Media paspoort voor uw groep! De kinderen (en u als leerkracht) worden zich in deze
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, zonde, Kwaad Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over het verhaal van Noach.
De ark en de regenboog Leeftijd: 9-12 Thema: bijbel, bijbelse personages, zonde, Kwaad Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over het verhaal van Noach. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen kunnen
Nadere informatieLeven in een groep. Hoe gaat dat en wat vinden jongeren?
Leven in een groep bij DHG Hoe gaat dat en wat vinden jongeren? Jij bent belangrijk! Als je thuis woont, is je opvoeding een taak van je ouders. Woon je bij De Hoenderloo Groep, dan zorgen de groepsleiders
Nadere informatieLeeftijd: 9-12 Thema: Hemelvaart Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Hemelvaart.
Hemelvaart: Tot Ziens! Leeftijd: 9-12 Thema: Hemelvaart Tijdsduur: 60+ min. Deze bijeenkomst gaat over Hemelvaart. Doelen van de bijeenkomst: De kinderen leren meer over Hemelvaart: het verhaal van het
Nadere informatieWoord vooraf. I n het begin Die woorden doen je misschien wel direct denken aan
Woord vooraf I n het begin Die woorden doen je misschien wel direct denken aan de allereerste woorden uit de Bijbel. In het begin, a, maakte God de aarde. Maar wie a zegt, moet ook b zeggen. En dat doet
Nadere informatieVan loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is.
Van loslaten naar VERBINDEN: Hoe we mensen in rouw kunnen uitnodigen om verhalen te vertellen over wat hen dierbaar is. Anik Serneels Klinisch psychologe, relatie- en gezinstherapeute, specialisatie narratieve
Nadere informatieleven met een chronische ziekte
leven met een chronische ziekte Een ont-moet spel, voor jezelf en anderen. Als we een chronische ziekte hebben, is er vooral aandacht voor de bestrijding van symptomen. Wat de ziekte met ons zelfbeeld
Nadere informatieSociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders
Sociaal netwerk Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij
Nadere informatieJEZUS LEERT OOK MIJ BIDDEN. Onzevader in eerste communievoorbereiding
JEZUS LEERT OOK MIJ BIDDEN Onzevader in de voorbereiding op de eerste communie Onzevader in eerste communievoorbereiding Doelgroep: Kinderen die zich voorbereiden op de eerste communie Doelstelling: Met
Nadere informatie2. God ziet er niet uit
2. God ziet er niet uit DOELSTELLINGEN De kinderen leren dat de naam van God in het jodendom niet wordt uitgesproken, omdat God niet in een naam te vangen is. De kinderen leren dat God echter wel vele
Nadere informatieVerlies, verdriet en rouw
Verlies, verdriet en rouw Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0233 Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene brengt wellicht
Nadere informatieVerlies, verdriet en rouw
Verlies, verdriet en rouw Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene
Nadere informatieStap 7 Nabespreking met het slachtoffer en nabespreking met de steungroepleden (apart)
Handleiding No Blame Stappenplan No Blame Stap 1 Gesprek met het slachtoffer Stap 2 Organiseer een bijeenkomst met de steungroep Stap 3 Uitleg probleem Stap 4 Deel de verantwoordelijkheid Stap 5 Ideeën
Nadere informatieEen dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden
00 Een dierbare verliezen Informatie voor nabestaanden Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren, en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt
Nadere informatieUitvaartviering in de Emmaüsparochie in Uithoorn
Uitvaartviering in de Emmaüsparochie in Uithoorn informatie voorafgaand aan het gesprek over de uitvaart Hij is niet hier, hij is immers opgestaan, zoals hij gezegd heeft. Mt 28,6 Inleiding Het is belangrijk
Nadere informatieFeest in de Boeskoolstad
Opdracht 1 Nodig: vragenlijst voor jezelf Hoe beleef jij carnaval? In deze opdracht ga je jezelf interviewen over het carnaval. Van je juf of meester krijg je een vragenlijst. Vul deze lijst in. Bewaar
Nadere informatieSPEELWIJZE OPVOEDINGSSPEL - Bladzijde 1 / 10
SPEELWIJZE OPVOEDINGSSPEL - Bladzijde 1 / 10 SPEELWIJZE Opvoedingsspel Opvoeden is een belangrijke, leuke, maar soms ook moeilijke taak. Voor veel ouders en opvoeders is dit dan ook geen kinderspel en
Nadere informaties Speelbrief ZO LEES IK PIPPO PIPPO-thema prentenboeken JULI 2017 Speelbrief - Juli p1
THEMA: OP VAKANTIE MET DE ALLERKLEINSTEN! s Speelbrief JULI 2017 Aapje Pippo gaat met de trein op reis. Bruintje Beer en peuter Max spelen aan de waterkant en nijntje logeert bij haar opa en oma. Allemaal
Nadere informatieRouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan.
Over rouw en rouwen Rouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan. Emoties zijn belangenbehartigers: signaal dat er iets belangrijks aan de hand is; toegangsweg
Nadere informatieProject 'positief opvoeden' Maandag: complimentendag! Aangezien we werken rond positief opvoeden, starten we de projectweek met een positieve dag.
Project 'positief opvoeden' Maandag: complimentendag! Aangezien we werken rond positief opvoeden, starten we de projectweek met een positieve dag. De leerlingen gaan elkaar vandaag eens extra veel complimenten
Nadere informatieAandacht voor verlies- en rouw als onderdeel van een goede oude dag
Aandacht voor verlies- en rouw als onderdeel van een goede oude dag (drs) Cor Maas Geestelijk verzorger bij Dichterbij en Siza gespreksleider moreel beraad. 1 Inleiding: - visie - gevolgen ouder worden
Nadere informatieChristus als leerling volgen
Christus als leerling volgen Voorbereiding voor de huisbezoeken van 2014/2015 Het was in Antiochië dat de leerlingen voor het eerst christenen werden genoemd. In onze verhouding tot de Heer kan het waardevol
Nadere informatieDAG 1: Sterfbed Lees Genesis 49:1, 2, 28-33 Zie je Jakobs zonen staan rond het bed van hun vader? Jakob is oud. Hij voelt dat hij gaat sterven. Hij roept al zijn zonen. Hij gaat zijn laatste woorden tegen
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieGOD WIL OOK JOUW VADER ZIJN Het Onzevader in de doopselcatechese
GOD WIL OOK JOUW VADER ZIJN Het Onzevader in de doopselcatechese Doelgroep: Ouders die vragen om hun kind te laten dopen Doelstelling: stilstaan bij het wonder van nieuw leven, de rol van het ouderschap,
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 7/8
LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 Bij Samsam nr. 2 2018 Aan tafel Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieOm de beurt halen deelnemers nu de briefjes uit de vuilniszak en lezen ze voor. Bespreek wat erop staat.
Ik geloof... iets Leeftijd: 12-16, 16+ Soort bijeenkomst: catechese Soort werkvorm: Thema: Geloven en spiritualiteit, Kerk Tijdsduur: 2 uur en 55 min. Kerk: wat mag weg, wat mag blijven; stellingen; Godsbeeld
Nadere informatieLesbrief: Wijs online Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen?
Lesbrief: Wijs online Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In alle beroepen waarin met mensen wordt gewerkt, is communiceren
Nadere informatie