Home (/plus) Correspondent 'Suiker' (http://www.standaard.be/plus/tag/suiker) INTERVIEW DAVID SANDERS PROFESSOR VOLKSGEZONDHEID IN ZUID AFRIKA Zuid Afrika gaat dezelfde weg op als VS 07 JULI 2015 loa Professor David Sanders van de Universiteit van Wes Kaapland is een partner in het diabetesproject van het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Zuid Afrika heeft pas onlangs ontdekt dat er twee kanten zijn aan malnutrition : er is de ondervoeding, maar je hebt ook overgewicht, obesitas en bijbehorende ziekten als diabetes.
rr In welke mate zijn overgewicht en diabetes een probleem in Zuid Afrika? Ze zijn een zeer groot probleem. Beide stijgen snel. Obesitas stijgt ook bij kinderen, maar de groep die het meest getroffen wordt, zijn de vrouwen. Uit een recent onderzoek blijkt dat 50 procent van de 50 jarige vrouwen obees is. Wat is de verklaring? Veel heeft te maken met een grote verandering in eetpatroon en het gebrek aan fysieke activiteit. Van die twee zaken is voeding wellicht het bepalendst. De voorbije decennia is het eetpatroon van de Zuid Afrikanen dramatisch veranderd: van meer lokaal, vers voedsel naar steeds meer bewerkte voeding. Vroeger at men hier
minder geraffineerde koolhydraten, zoals maïs, groenten, peulvruchten en soms vlees en eieren. Vandaag eet men vooral sterk geraffineerde producten, zoals maïsbloem, wit brood, koeken, grote hoeveelheden suiker, en daarnaast ook goedkope oliën, kant en klare maaltijden en fastfood, dat vaak maïsstroop, veel zout en vet bevat. En frisdrank: volgens een studie zou de consumptie van Coca Cola producten in Zuid Afrika drie keer hoger ligger dan het wereldgemiddelde. Welke bedrijven leveren die bewerkte voeding? Bij de tien grootste, die samen meer dan de helft van de bewerkte en verpakte voeding in Zuid Afrika vertegenwoordigen, zijn vijf multinationals uit het buitenland: Unilever, Parmalat, Nestlé, Cadbury en PepsiCo. De andere vijf zijn Zuid Afrikaans, met vertakkingen in het zuiden, oosten en westen van Afrika. Worden alle lagen van de bevolking getroffen? Obesitas was vroeger vooral een probleem van de middenklasse. Maar de voorbije twintig jaar is overgewicht doorgesijpeld in alle lagen van de bevolking, ook op het platteland. Zuid Afrikanen telen zelf weinig voedsel, omdat kleinschalige landbouw vijftig tot zeventig jaar lang onderdrukt werd onder het apartheidsregime. De meeste mensen kopen dus hun eten, en in de winkel ligt steeds meer bewerkte voeding. Worden er maatregelen genomen? De Zuid Afrikaanse regering heeft pas onlangs ontdekt dat er twee kanten zijn aan malnutrition: er is de ondervoeding, die vroeger overheerste, maar je hebt ook overgewicht, obesitas en bijbehorende ziekten als diabetes, hoge bloeddruk en hartaandoeningen. De overheid is kort geleden begonnen met maatregelen: er zijn wetten gestemd om het zout in voeding te reduceren. Maar er is meer nodig.
Een gemakkelijke oplossing is er niet. Eerst en vooral moet de bevolking zich bewust worden van het probleem. Ik spreek soms met verpleegsters, die zelf vaak overgewicht hebben. Ze snappen niet wat de oorzaken zijn, en ze zijn er zelfs niet bezorgd over. Daarnaast moet het voedselaanbod beter gereguleerd worden. Zo moeten we de ongezonde producten op scholen verbieden. Ten derde moeten we aan een taks op ongezonde voeding beginnen te denken en tegelijkertijd gezonde voeding subsidiëren, anders treffen we alleen maar arme mensen. Ten vierde moeten we ook de energiekosten drukken, want de meeste Zuid Afrikanen hebben geen koelkast, waardoor ze sneller naar verpakte voeding en fastfood grijpen. Ten slotte, al zal dat zo goed als onmogelijk zijn door het liberale handelsregime, zouden we de handel in ongezonde voeding aan banden moeten leggen. Gaat de rest van Afrika dezelfde kant uit? Wat eten betreft, is Zuid Afrika het verst gevorderd op het pad van de welvarendste landen. We gaan de richting uit van de VS, met het grote verschil dat we hier wel nog met ondervoeding kampen. Een deel van de bevolking is nog laten we zeggen minder ontwikkeld en ik denk dat die dubbele last, ondervoeding en overgewicht, zal blijven wegen. Landen met middeninkomens zoals Botswana, Kenia en Nigeria volgen dezelfde evolutie als Zuid Afrika. In landen waar veel landbouw is, zoals bijvoorbeeld Congo, zul je op het platteland nog niet veel overgewicht vaststellen. Daar telen mensen nog hun eigen voeding. In de armste landen van Afrika is ondervoeding nog steeds veruit het grootste probleem. Daar is van overgewicht nauwelijks sprake. Denk aan Niger, Mali, Somalië en Ethiopië. De meeste Zuid Afrikanen hebben geen koelkast, waardoor ze sneller naar verpakte voeding en fastfood grijpen