TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK De Nieuwe Veste VMBOK Plaats : Coevorden BRIN nummer : 12IR C1 BRIN nummer : 12IR 00 VMBOK Onderzoeksnummer : 289402 Datum onderzoek : 10 mei - 3 oktober 2016 Datum vaststelling : 26 oktober 2016
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 10 mei 2016 een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op De Nieuwe Veste, afdeling vmbo-kader in Coevorden, naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling. Het onderzoek is destijds niet afgerond omdat het bestuur de inspectie heeft verzocht de data-analyse en evaluatie van de examenresultaten 2016 te betrekken bij de onderzoeken op De Nieuwe Veste. Dit verzoek hebben we gehonoreerd. Op 12 september 2016 hebben we bovengenoemde gegevens ontvangen. Op grond van de analyse hiervan is het rapport op 3 oktober 2016 aangepast en geactualiseerd. De school heeft de afdeling vmbo-basis en kader samengevoegd tot de afdeling beroepsgerichte leerweg (BGL). Er is een nieuwe organisatiestructuur opgezet, waarin bewust is gekozen voor het positioneren van docenten en functionarissen in bepaalde teams, zoals het team zorg, team personeel, team kwaliteit, team onderwijs en team organisatie. De teamcoördinatoren worden rechtstreeks aangestuurd door de directeur BGL. Op deze wijze wil de school talenten en competenties van het personeel optimaal benutten. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 28 en 29 oktober 2014 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op de afdeling vmbo-kader in Coevorden. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 16 december 2014. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en wij hebben ons toezicht geïntensiveerd. Intensief toezicht betekent dat wij met het bevoegd gezag afspraken hebben gemaakt over het verbetertraject. Deze afspraken staan beschreven in een toezichtplan. In het kader hiervan voeren wij nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Pagina 3 van 11
Onderzoeksopzet Het tussentijds kwaliteitsonderzoek is gebaseerd op de afspraken die in het toezichtplan zijn opgenomen. In dat toezichtplan staat dat de kwaliteit op de volgende indicatoren of aspecten voldoende moet zijn: - opbrengsten: indicator 1.3 (examencijfer 2015) - onderwijsproces: 7.3 (actieve betrokkenheid leerlingen) en 7.4 (effectief feedback geven). Daarom zijn deze indicatoren onderzocht. Vooruitlopend op het afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) hebben we tevens onderzocht of alle andere indicatoren van het onderwijsproces nog steeds voldoen aan de basiskwaliteit. Ook deze oordelen hebben we in dit rapport opgenomen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, leraren en zorgfunctionarissen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Op 6 juli 2016 heeft een centrale terugkoppeling plaatsgevonden waarin de resultaten van de uitgevoerde onderzoeken zijn besproken met het bestuur en het centraal management team. Na afloop van deze bijeenkomst is door het bestuur en inspectie afgesproken dat de onderzoeken voorlopig worden aangehouden in afwachting van de data-analyse en evaluatie van de examenresultaten 2016. De afspraken tussen het bestuur en de inspectie zijn vastgelegd in een brief d.d. 14 juli 2016. Bureau-onderzoek op 3 oktober 2016 naar aanleiding van ingezonden berekening en analyse onderbouwsnelheid en bovenbouwsucces. Pagina 4 van 11
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 5 van 11
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Onze conclusie voor De Nieuwe Veste, afdeling vmbo-kader in Coevorden is als volgt: Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs blijft onvoldoende en het huidige arrangement zwak blijft gehandhaafd. De school heeft wel voldaan aan de afspraken in het toezichtplan. Het behaalde examencijfer in 2015 lag met 6,21 boven de norm van 6.18 en de indicatoren 7.3 en 7.4 zijn nu als voldoende beoordeeld. De resultaten laten op basis van het driejaarsgemiddelde een zorgelijk beeld zien op het resultatenoverzicht 2016. Op de voorberekening van het onderwijsresultatenoverzicht 2017 liggen volgens de gegevens van de school de onderbouwsnelheid (R2) en het bovenbouwsucces (R3) boven de norm. Alleen R1 en het driejaarsgemiddelde examencijfer blijven vooralsnog onder de norm. Pagina 6 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit van de onderzochte aspecten zijn gekomen. Eerst ziet u het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld Op basis van het tussentijds kwaliteitsonderzoek stellen wij vast dat het arrangement zwak voor de afdeling vmbo-kader ongewijzigd blijft. Hoewel alle resultaatindicatoren onder de norm liggen zien we wel dat de resultaten zich langzaam maar zeker in positieve zin ontwikkelen. Positief is dat basiskwaliteit van de lessen nu op orde is. De belangrijkste oorzaak voor deze kwaliteitsverbetering is dat docenten zich nu verantwoordelijk voelen voor hun resultaten. Dit eigenaarschap is bewerkstelligd door ingrepen in de organisatiestructuur en in het personeelsbestand. Daarnaast speelt de stimulerende rol van de afdelingsdirecteur een belangrijke rol bij het opbrengstgericht werken door docenten. Verder worden er nu meer eisen gesteld aan leerlingen, ook op gedragsmatig gebied. De opdracht voor de school is om deze kwaliteitsontwikkeling vast te houden. Gelet op het draagvlak binnen het team voor de ingezette koers en de uitvoering van het verbeterplan voor de afdeling BGL, hebben wij er vertrouwen in dat de onderwijsresultaten mogelijk in het schooljaar 2016-2017, maar in ieder geval in 2017-2018 voldoende kunnen worden. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Pagina 7 van 11
Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De onderwijsresultaten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 R.1 Onderwijspositie t.o.v. advies PO R.2 Onderbouwsnelheid R.3_K Bovenbouwsucces voor de afdeling vmbo-k EX_K Examencijfers voor de afdeling vmbo-k De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: resultaten en onderwijsleerproces. Resultaten: onvoldoende maar wel licht stijgend De onderwijsresultaten 2016 laten zien dat alle indicatoren met betrekking tot de resultaten onder de norm liggen. De resultaten van de afdeling kader zijn dan ook onvoldoende. Pagina 8 van 11
Dit is voor een groot deel te herleiden naar de slechte resultaten in de jaren 2013 en 2014. In het jaar 2015 zien we verbetering optreden, maar die verbetering is nog niet doorslaggevend voor een voldoende driejaarsgemiddelde. In het toezichtplan is afgesproken dat in 2015 de afdeling vmbo-kader met het CE op of rond het landelijk gemiddelde scoort. Aan deze opdracht heeft de afdeling voldaan. In het examenjaar 2014-2015 werd een score van 6,21 behaald (norm 2016: 6,18). Vanwege het driejaarsgemiddelde is het oordeel - zowel op de meerjarenopbrengstenkaart 2015 als bij de onderwijsresultaten 2016 - echter nog ruim onvoldoende. Dit wordt namelijk veroorzaakt door de slechte resultaten in de schooljaren 2012/2013 (5,79) en 2013/2014 (5,84). Het gemiddelde examencijfer van het schooljaar 2015-2016 is een 6,17. Een lichte daling ten opzichte van het jaar daarvoor. Het driejaarsgemiddelde examencijfer 2017 komt daarmee uit op 6,06 (bijgestelde norm 2017: 6,19). Om deze norm te behalen zal de school op het eindexamen 2016-2017 minimaal een 6,2 moeten scoren. Ook aan een andere opdracht in het toezichtplan is voldaan, namelijk dat de school kan aantonen dat het laten vallen van een extra examenvak effect heeft gehad op de CE-resultaten van 2015. Leerlingen konden zich daardoor focussen op minder vakken waar ook meer tijd beschikbaar voor was. Behalve aan het examencijfer zelf is dit ook zichtbaar in het bovenbouwsucces. Dit steeg van 77,87 in 2013/2014 naar 93,75 (norm: 86,41) op het overzicht van de onderwijsresultaten 2016. Ook hier weer geldt dat het driejaarsgemiddelde onvoldoende is vanwege de resultaten in voorgaande jaren. Uit de gegevens die de school in september 2016 heeft aangeleverd blijkt dat naar verwachting R3 in het schooljaar 2015-2016 een score heeft behaald van 92,08. Daarmee komt het driejaarsgemiddelde op het voorlopige onderwijsresultatenoverzicht 2017 uit op 87,46 (norm 2016: 86,41). In 2016 zien we dat R1 (de onderwijspositie t.o.v. het advies PO) ruim onder de norm valt. Het driejaarsgemiddelde van de onderbouwsnelheid (R2) ligt echter bijna op de norm. In het schooljaar 2014/2015 lag dit met 96,63 boven de norm van 95,47. Hier is dus een stijgende lijn te zien. Dit zien we tevens terug in de gegevens die de school heeft aangeleverd voor de voorberekening resultatenoverzicht 2017. R2 stijgt in het schooljaar 2015-2016 naar 97,64 en het driejaarsgemiddelde komt daarmee met 96,08 net boven de norm van 95,47 uit. Pagina 9 van 11
Hier past wel een kanttekening bij: er zijn in het schooljaar 2015-2016 vijf leerlingen uitgestroomd. Deze leerlingen tellen wel mee voor de berekening van de onderbouwsnelheid op De Nieuwe Veste in Coevorden. Aangezien het niet duidelijk is of deze leerlingen op de andere school wel of niet zijn bevorderd naar een hoger leerjaar, kan dit op het overzicht onderwijsresultaten 2017 eventueel een negatief effect hebben op de indicator onderbouwsnelheid. De school heeft 45 aanleverende basisscholen en gaat een nadere analyse uitvoeren naar de oorzaak van de onvoldoende op R1. Er wordt namelijk een plaatsingswijzer gehanteerd die zou moeten leiden tot juiste adviezen. De school kan echter niet zien op welke wijze de basisscholen in BRON PO het definitieve advies hebben geregistreerd. Verder gaat de school nader analyseren door welke afdeling(en) het onvoldoende onderbouwsucces van de afgelopen schooljaren wordt veroorzaakt. Ten aanzien van het SE-CE verschil zien we bij de onderwijsresultaten 2016 dat dit is gestegen van 0,43 naar 0,51. Onderwijsleerproces: kwaliteit van de lessen voldoende. Ten aanzien van het onderwijsleerproces zien wij duidelijke verbeteringen. Niet alleen zien we dat er rust en orde aanwezig is in de lessen, maar dat er sprake is van een goede pedagogische relatie tussen docenten en leerlingen, waarbij leerlingen - indien nodig - aangesproken worden op hun gedrag. Dit leidt tot een schoolklimaat waarbij het leren centraal staat en er oog is voor het streven naar goede resultaten bij leerlingen. In vergelijking met het onderzoek in 2014 is opbrengstgericht werken veel meer gemeengoed geworden en hebben leraren hogere verwachtingen van leerlingen. De lessen zijn van voldoende kwaliteit. De onderwijstijd wordt efficiënt benut, er is sprake van een duidelijke uitleg, voldoende actieve betrokkenheid van leerlingen bij de lesactiviteiten en ook wordt - indien van toepassing - feedback gegeven door docenten op het leerproces. Indicatoren 7.3 en 7.4 zijn - in tegenstelling tot het onderzoek in 2014 - om die reden nu als voldoende beoordeeld. Pagina 10 van 11
Ons zijn twee zaken in het bijzonder opgevallen. Allereerst zien wij dat vrijwel alle docenten op een gestructureerde manier hun les opbouwen, het lesdoel (of doelen) benoemen en aan het eind van de les weer reflecteren op het bereikte resultaat. Enkele docenten maken hierbij gebruik van een uitgebreid lesvoorbereidingsformulier dat tevens behulpzaam is in het kader van klassenmanagement: welke leerlingen hebben extra aandacht nodig, hoe ga ik differentiëren? Ook zagen we dat leerlingen worden uitgenodigd individuele lesdoelen te formuleren en hierop te reflecteren. Indicator 7.1 hebben we daarom als goed beoordeeld. Ten tweede zien we dat veel aandacht uitgaat naar activerende didactiek met opdrachten waarin leerlingen moeten samenwerken. Er is vaak expliciet aandacht voor het samenwerken. Deze didactiek draagt bij aan het vergroten van de actieve betrokkenheid van leerlingen bij de lesactiviteiten. Differentiatie tijdens de lessen hebben we wel iets meer gezien dan in 2014, maar het blijft een aandachtspunt, zeker in klassen waar basis- en kaderleerlingen samen les krijgen. Pagina 11 van 11